Ingólfur - 26.09.1911, Qupperneq 2
154
INGOLFUR
kl.tíms, lengst lifðu þeir 3 kl.stundir,
og í hvítöli lifðu þeir aðeins 2 kl.t'ma.
Vín hafði ennþá íljótari verkun. Piek
skýrði 1893 í „Archiv fxir Hygieine"
frá hinni mjög eftirtektaverðu niðurstöðu
af tilraunum sínum. Hann fann að öl
algjörlega eyðilagði mjög magnaða Kól-
erngerla á 5—10 mínútum, en Typhus-
gerilinn á nokkuð lengri tima. Á allra
síðustu tímum hefir Seiler með mjög ná-
kvæmum og ítarlegum rannsóknum um
gerildrepandi áhrif víns og áfengis-
drykkja á ný sannað þessar tilraunir.
(Journal Svisse de Chimie et Pharma-
cie 1909.) Hann fann að þá er drykkj-
arvatn var blandað jöfnum pörtum af
ýmsum víntegundum, minkaði tala sótt-
kveikjugerla að raiklum mun. Hin svo-
nefndu hvítu vín reyndust í þessu efni
áhrifameiri en hin rauðu.
Blanda af jöfnum pörtum víns og
vatns reyndist áhrifamest. Þá er hvítu
víni var blandað í vatn, minkuðu sótt-
kveikjuefnin (gerlarnir) um 80°/0, en
blandað með rauðu víni um 74°/0. Eft-
ir tvo kl.tíma jókst þessi verkun blönd-
unnar upp í 96% og oft jafnvel upp í
100%, þ. e. a. s. vatn, sem mengað
var sóttkveikjuefnum, varð algjörlega
sóttkveikju- og geril-Iaust. Þar eð önn-
ur efni, sem reynd voru, eigi höfðu þessi
áhrif á drykkjarvatnið og eigi gátu
dregið úr sóttnæmi vatnsins, þá hlýtur
öl og vin að innihalda alveg sérstök
efni, sem hafa þessi sóttverjandi áhrif.
í þessu tilliti ber, samkvæmt vísinda-
legum rannsóknum, sérstaklega að taka
til greina sýruinnihald, áfengisinnihald
og jastverkanir, sem mynda ýms varn-
arefni. Samverkuu þessara efua, sem
hvert um sig aðeins er til í öli og víni
í tiltölulega litlum mæli, er undir öll-
um kringumstæðum það, sem hefir þessi
sóttdrepandi áhrif, þvi t. d. sýran eða
áfengið eitt út af fyrir sig myndi að-
eins í stórum skomtum og eftir langan
ti'ma geta eyðilagt Typhus- og Kóleru-
gerla.
Ef til vill eru þau efni og efnasam-
bönd, sem í litlum mæli myndast í víni
og öli við jöstunina, áhrifameiri en sjálft
sýru- og áfengis-innihald þeirra. Yið
það að í öli er meiri eða minni fjöldi
lifandi jastsella, fær ölið ef til vill enn-
þá meiri sóttverjandí áhrif. Áreiðan-
lega (faktiskt) lifðuKóIerubasillurskemst
í hinu alkunna „Berliner Weissbier".
Alt öðru máli er að gegna um alla
þá drykki, sem eigi eru jastaðir, og
(þó alept sé mjólkinni) þá fyrst og fremst
um áfengislausa drykki, ávaxtasafa,
sódavatn, Limmonade o. s. frv., sem
eigi geta innihaldið þessi varnarefnijog
því eigi haft nein sóttverjandi áhrif;
þvert á móti eru þe»sir *ykruðu drykk-
ir ágæt næringarefni ýmsra sóttkveikju-
efna og gerla, og það því fremur sem
þeir eru tilbúnir með ósoðnu vatni.
Af þesaum hugleiðingum leiðir að
menn geta að nokkru varist Kóloru- og
Typhus-sóttkveikjuuni, að svo miklu
leyti sem hún berst manni í drykkjum.
í heitu veðri ber að forðast að drekka
ósoðið vatn, jafnvel frá uppsprettulind-
um, sem oft og tíðum bera Typhu»gerla
með sér; en þurfi menn nauðsynlega að
drekka vatn, ber að blanda það jöfnum
pörtuin af vini, er Koleru- cðaTyphus-
sóttir ganga.
Þetta, sem hér er sagt, er niðurstaða
nýjustu rannsókna, sem, eíns og höfnnd-
urinn segir, enn á ný sannar eldri rann-
sókuir og skoðanir um þetta efni, og
er hún á annan veg, en bannvinum
segist um eiturverkanir áfengis á mann-
legan likaraa. Hér er auðvitað átt við
hóflega nautn þessara drykkja, því ois
öllum kemur saman um skaðræði of-
nautnarinnar; en það er ekkert sérstakt
um ofnautu áfengi«drykkja, því ofnautn
og vanbrúkun hvers, »em er, er skað-
leg; ofnautn matar er ekki »íður skað-
leg, og sé ofneyslan dagleg, er hún, ef
til vill, meir og fljótar heilsuspillandi, en
vanbrúkun víns.
Markmið hverrar siðmenningarþjóðar
á að vera hæfileg notkun hvers, sem er,
með fullum skilningi á gagnsemi og
skaðræði þess. Maðurinn væri auðvirði-
legri og lægra settur, en hinar svo-
nefndu skynlausu skepnur, ef öll nautn-
armeðöl væru frá honum tekin. Þjóð-
félagið á að láta hvern fullveðja og
fullvita einstakling sem frjálsastan að
unt er í einkalífi sínu, svo frjálsan sem
lögtrygð réttindi annara manna leyfa;
en þessi lögtrygðu réttindi heimta hvergi,
að þjóðfélagið gefi nákvæmar og ítar-
legar reglur um lífsháttu einstaklings-
ins; þvert á móti, of mikil afskifti í
þessu tilliti vekur mótspyrnu, ýmigust
og fyrirlitningu fyrir lögunum og þar-
afleiðandi ólöghlýðni og er þvi yfirhöfuð
siðspillandi. Þetta er aðalatriði í and-
róðrinum gegn bannlögunum, sem er
fyrsta sporið, sem íslenskt Iöggjafarvald
hefir stigið á þessari iiðspillingarbraut.
J. H.
Spurningar
sem kjósendur í Eeykjavík þurfa að leggja
fyrir Dr. Jón Þorkelsson áður en þeir kjósa
haun til þings.
Hvar var dr. Jón Þorkelsson *tadd-
ur, þegar greidd voru atkvæði um Tore-
málið“ svonefnda á þingi 1909? Vis»i
hann ekki að þetta mikilsverða mál var
til umræðu og atkvæða? Eða hví
greiddi hann ekki atkvæði?
Aðhyltist dr. Jón Þorkelssou stjórn-
málsstefnu Bjöms Jónssonar ráðherra?
Eða var hann henni andhverfur? Hvort-
tveggja hefir heyrst. Hversvegna greiddi
haun ekki atkvæði um vantraustsyfm
lýsinguua til Björns Jónssonar oghafði
þó marglýst yflr að hann væri með
henni?
Hversvegna greiddi dr. J. Þ. atkvæði
með fjárveitingu til háskólans í fjár-
aukalögum, en nokkrum dögum eftir á
móti fjárveitingu til sömu stofnunar á
fjárlögum ?
Þegar dr. J. Þ. hefir svarað þessum
spurningum og gefið fullnægjandi skýr-
ingu á því, hverivegna hann er sinnar
akoðunar hvern daginn, þá er enn margt
sem kjósendur þurfa að spyrja hann að
En þetta mun verða honum nóg við-
fangsefni að sinni.
Bækur.
Uull, saga eftir Einar Hjörleifsson,
hefir Iugólfi verið send til umsagnar.
Útgefandi er bókaverslun ísafoldar, og
er frágangurínn allur góður. Síðar verð-
ur nánar minst á sögu þessa.
Ljóðmæli eftir Kristján Jónsson
hefir Jóh. Jóhannesson gefið út og sent
Ingólfi til umsagnar. J"ón Ólafsson hef-
ir búið Ijóðmælin undir prentun. Bók-
inni fylgir mynd af Kristjáni og er út-
búnaður allur með því prýðilegasta, sem
hér hefir sést.
Ný lögfræðisleg formálabók er
einnig ný komin út á forlag Jóh. Jó-
hannessonar og hefir hann sent Ingólfi
hana til umsagnar. Formálabókin er
eftir Einar Arnórsson prófessor. —
Beggja þessara bóka verður siðar minst
rækilegar.
Samræmi hr. Sk. Th.
yið sjálfan sig.
í vörnum sínum útaf Rúðuhneikslinu
hefir hr. Sk. Tb. hvað eftir annað vilj-
að breiða yflr hneykslið og skömm þá,
sem hann hefir gert landinu, með því
að ráðast á stjórnarráðið fyrir að það
hafi höfðað rannsókn sina í málinu áð-
ur en það snéri^sér til hr. Sk. Th. sjálfs
Útúr þessari ásökun Rúðufarans er fróð-
legt að líta á bréf hans til stjórnarráðs-
ins 6. september. Ingólfur hefir ekki
áður birt bréfin sem fóru milli forset-
ans og stjórnarráðssins og skulum vér
því gera það nú.
Mánudaginn 4. þ. m. skrifaði Stjórn-
arráðið alþingisforseta Skúla Thórodd-
sen á þessa leið:
„Stjórnarráðið hefir látið greiða yður,
herra alþingisforseti, 1200 kr. úr land-
sjóði samkv. fjáraukalögam fyrir árÍD
1910—1911 sem ferðastyrk til þess
„fyrir landsins hönd að sækja þúsund
ára þjóðhátíð Normandís“. Þar esm
þess nú hvergi er getið í skýrslum þeim
um hátíðina, er stjórnarráðið hefir séð,
að þér hafið mætt við hátíðahöldiu fyr-
ir landsins hönd, og þar sem það jafn-
vel hefir komið opinberlega fram (í blöð-
unum), að þér eigi hafið verið í Rouen
eða í París, meðan á bátíðinni stóð, vill
stjórnarráðið beiðast þess, að þér látið
því í té skýrsln um ferð yðar til há-
tíðahaldsins, og um það, á hvern hátt
þér hafið rækt erindi það, er alþingi
fól yður, sem sé að sækja hátíðina fyr-
ir landsins hönd, og væntir Stjórnarráð-
ið að fá þessa skýrslu þegar um hæl“.
Eins og sjá má af bréfi þessu, æskti
Stjórnarráðið þess, að alþÍDgisforsetinn
svaraði um hæl. Það var þó ekki fyr
en seinni hluta dags, hinn 6. þ. m., rétt
áður en SkúII Thóroddsen sté á skips-
fjöl, að hann sendi Stjórnarráðinu svar
sitt, óg er það á þessa leið:
„Á bréfi hæstvirts ráðherra til mín,
dags. 4. þ. m., en meðteknu i gær, hefir
mig furðað stórlega, þar sem ráðherr-
anum getur eigi verið ókunnugt um
það, að mér var það einum í sjálfsvald
sett, og mitt að ákvarða, hvernig mér
þðknaðist að baga móti mínu við há-
tíðahöldin í Rouen, og kannast eg ekki
við, að ráðherraDum beri jafn vel hinn
allra minsti réttur til þess að krefja
mig nokkurs reikningsskapar i því efni,
eða blanda sér í það, som mér einum
bar að taka ákvörðun um.
Ekki 8Íður hefir mig furðað á þeirri
ókurteisi í minn garð, er mér virðist
lýsa sér í þvf, er ráðherrann fer að
hlaupa eftir þvaðri lítt merkra, og ráð-
herranum — að eg hygg — vitanlega
mér afar-óvinveittra blaða, ekki sist þar
sem eg þykist mega ætla, að ráðherr-
ann hafi séð það, sem eg hefi sjálfur
ritað um för mína til Rouen, sbr. 30.
—31. nr. „Þjóðv.“ þ. á.; en vilji hann
engu að síður vefengja, að eg hafi far-
ið til Rouen — og annað kemur hon-
um alls ekki við, né heldur öðrum frem-
ur, en mér þóknast —, getur hann leit-
að upplýsinga í gistihúsinu „Hotel de
la Poste“ í Rouen, þar sem eg bjó, með-
an er eg dvaldi þar, — eður og int
forstöðumann hátíðahaldanna eftir því
hvort honum hafi eigi verið kunnugt
um þangaðkomu mína.
Að öðru leyti finn eg eigi ástæðu til,
né tel hina allra minstu skyldu á mér
hvíla, að svara bréfl ráðherrans frekar,
— þessu bréfi, sem mér reyndar virðist
líkara því, að nota ætti í pólitískri agi-
tation, eða hefnileik — þótt eigi sé
þess vænt — en að það væri frá ráð-
herra íslaads“. — —
Hr Sk. Th. ræðst á Stjórnarráðið fyr,
ir að fara eftir blaðaþvættingi — og
spyr hversvegna það hafi, ekki símað til
Hotél de la Poste. Meðan hr. Sk. Th,
veit ekki að stjórnarráðið hefir ann-
að fyrir sér en orðróminn og blöðin-
þá skammar hann það fyrir að fara eft-
ir lausafregnum, slær sér á brjóst og
VÍsar því til gistihússins. En þegar
hann veit að stjórnarráðið hefir einmitt
gert þetta þá snýr hann við blaðinu og
skammar það fyrir að snúa sér ekki
fyrst til sín!!
Embættismenn sem þingmannaefni
,Sjálfstæðisflokksins.‘
Það er leiðinlegt að eiga í orðakasti
við „ísafold". Orðbragðið er svo ljótt,
stóryrðin svo gífurleg, að manni finst
maður allur verða skítugur af snerting-
unni einni. Það fer líka að verða þarf-
laust að gefa „ísafold" mikinn gaum.
Veldi hennar hnignar óðum; eftir þvi
sem fréttist um landið hvílíkir labba-
kútar standa nú að blaðinu og skrifa í
það, eftir því sem stóryrðin verða meiri
og snúningarnir stærri, eftir því opnast
augu almennings fyrir því hvilikur leið-
togi „ísafold“ er orðin eftir að Björn
Jónsson veiktist svo að hann misti eft-
irlitið með sjálfum sér og öðrum.
í síðustu „ísafold" eru allir labba-
kútarnir á ferðinni og kollsigla sig eins
og vant er í stóryrðum og takmarka-
lausum skömmum, og svo opinberum
ósannindum að allir óblindir menn hljóta
að sjá hvers virði þeir eru.
Ein greinin heitir „klíkuþing embœtt•
mannau og labbakúturinn heitir „Kári.u
Kári ræðst á embættismennina, segir
að hættulegt sé fyrir réttarástand þjóð-
arinnar að dómarar sitji á þingi og að
flessir embættismenn sem bjóði sig fram
til þings í haust séu Heimastjórnarmenn
eða studdir af Heimastjórnarmönnum.
Nú ræðst „ísafoId“ á embættismennina,
talar um „samábyrgðina" o. s. frv. Það
þarf þó ekki að vera garnall maður,
sem man annað hljóð í þeim strokk.
Fyrir þrem árum (1908) studdi „ísafold“
sjálf háyfirdómara landsins til þings og
nokkrum árum þar áður alla yfirdóm-
endurna. Þá kom í Isafold grein eftir
grein nm að dómararnir væru þörfustu
mennirnir á þingi. Hvernig stendur
nú á því að bara ef „ísafold“ er sam-
mála dómendunum, þá eru þeir þörfustu
mennirnir, — en þegar „ísafold" hefir
snúist í móti þeim, þá eru þeir til ein-
skis nýtir? Sjá ekki allir menn hve
mikils virði orð slíks blaðs eru, blaðs
sem í ár skammar það sem það í fyrra
hrósaði?
Sjá líka ekki allir hversu hættulegt
það er fyrir þrif þjóðarinnar, að æsa
eina stétt landsins upp á móti annari?
Það sem ísafold hefir til síns máls i
þessu efni er að fyrir mörgum árum —
fram eftir síðastliðinni öld, — voru em-
bættismenn íslands flestir danskir eða
dansklundaðir. Þá var hægt að tala um
embættismanna vald í landínu; þá varð
þjóðin að verja sig gegn embættismönn-
unum. En nú? Nú eru vist allir em-
bættismenn íslands íslendingar, flestir
bændasynir eða aldir upp við nákvæm-
lega sömu kjör sem almenningur í land-
inu. þá voru lífskjör embættismanua mun
betri en flestra annara landsmanna; nú
eru kjðr embættismannna lakari en
fjöldamargra annara, t. d. lakari en kjör
duglegs fiskiskipstjóra. Þetta sá ísa-
fold fyrir nokkrum árum. Um 1890 —
1906 var „lsafold“ það sem hún nú
kallar „embættismannablað“; hún reyndi