Ísafjarðarpóstur - 21.08.1909, Blaðsíða 2

ÍSAFJARÐAR-PÓSTU R
13. tbl.
50
nokkrum pening nema þegar honum lá á að múta ein-
hverjum, sem oft kom honum að haldi; telja menn víst,
að hann hafi falið fjársjóði á Ítalíu, og nefnd manna
var sett til þess að leita og ransaka það.
Þó að Ungtyrkir færi ekki ver með soldan, en frá
var sagt, þá sýndu þeir ekki öllum fjandmönnum sin-
um slíka hlífð. Fjölda margir hinna helztu andstæð-
inga þeirra voru drepnir, hengdir umsvifalaust og látnir
dingla í snörunum á almannafæri öðrum til viðvörunar.
Er það auðséð, að Ungtyrkir ætla sér að búa svo um
hnútana, að hinn flokkurinn rísi ekki upp aftur.
Sigur Ungtyi’kja vakti hinn rnesta fögnuð um alt
Tyrkland. Vóru hvervetna haldnar fagnaðarhátíðir um
landið þvert og endilangt og tóku allir þjóðflokkar
landsins þátt í þeim. Höfuðborgin var uppljómuð og
fallbyssuskotin dundu frá herskipunuiu og köstulunum
þegar njTi soldáninn settist í valdasessinn. Vænta menn
að Ungtyrkjum takist að rétta við hag Tyrklands, sem
er í frámunalega illu horfi og langþjakaður af allskon-
ar óstjórn og glapræði.
Tvennar eru tíðirnar fyrir Abdul Hamid. Nú er
hann fangi, sviftur frelsi og fé. Aður átti hann ráð á
lífi og eignum margra miljóna manna heilan manns-
aldur. Prjálið og óhófið í höllum hans var frámuna-
legt. Hann lifði sem goð og hafði umhverfis sig feikna-
grúa af þrælum og þýjum, pútum og pi'insum. Hann
hafði 350 ski'ifara og hei'bei'gisþjóna, 370 þræla (kai'la
og konur), 160 pi'insa og prinsessui', 120 varðmenn
kvennabúrsins, 300 þjóna til þess að starfa við máltíð-
ir, 315 ökusveina og hestadrengi, 600 matreiðslumenn,
560 þvottakarla og hundruð af hallarvörðum, vindla-
burðarmönnum »keisai-alegum pípnasveinum«, ljósbex'-
um og allskonar þessháttar hérvillu-»starfsmönnum«.
Þjónustufólkið þurfti að sinna næi'felt 3000 til-
skipunum á hverjum degi. Einkanlega þurftu meyj-
arnar í kvennabúrinu mikið að láta snúast fyi'ir sig.
Margir þessara matsuðumanna og þjóna höfðu aðra
þjóna undir sér og allur þessi aragrúi var kostaður af
almenningsfé. Ef matsveinn ætlaði að matbúa lítinn
keti'étt handa soldáni, þá var sjálfsagt, að heimta heil-
an uxa. Afgangurinn var svo seldur eða eldhúsfólkið
skifti honum með sér.
Kvennabúi'ið var einna dýrast af öllu þessu, sem
soldán hafði umleikis. Meyjai'nar lifðu í austrænni dýrð,
og bái'ust afarmikið á í klæðaburði og allskonar skarti,
glitruðu beinlínis í dýrindis gimsteinum, sem flestir
voru keyptir í París. Handspeglar, gimsteinaskrín og
hárkambar voru úr rauða-gulli og skreyttir perlum og
gimsteinum.
Þá kostaði hestahaldið dómadags fé, og margir
hestasveinarnir liöfðu hærri laun en æðstu embættis-
menn á Norðurlöndum. Hallargaiðarnir voru og afar-
dýrir, því að þangað safnaði soldán úr öllum áttum
sjaldgæfum jurtum og dýi'agarð liafði hann mikinn,
þar sem saman var kominn gi'úi af fágætum dýrum,
einkanlega fuglum svo þúsundum skifti.
Tekjur soldáns voru gifurlegar, sem bezt sést á
því, að þegar Ungtyrkir fóru að færa niður gjöldin til
hans, þótti þó ekki tiltækilegt, að hafa mánaðar tekj-
urnar minni en 400 þusundir króna handa sjálfum
lionum, en pxinsai'nir fengu 10 þúsund kr. um mánuð-
inn. Aður eyddi hann margfalt meiru fé. Enn fremur
var ákveðið, að hann skyldi greiða ríkinu 7 miljónir
kr. árlega og var það afgjald af eignum, er sannaðist,
að hann hafði látið embættisinenn sína taka með of-
beldi af tyrkneskum boi'gurum. — Fyrir nokki'um ár-
um skipaði soldán sérstaka nefnd lil þess að xitvega
sér húslóðii', sem vói'u mjög verðmætar. Nefndin gerði
sér hægt um hönd og gerði lóðirnar upptækar hjá fá-
tækum einstaklingum. Fengu þeir ekki einn eyri í
staðinn, og urðu að hafa þetta sem hundsbit1).
Það er engin furða þótt fjárhagur Tyrklands sé
hágborinn þegar svona er í pottinn búið. — Afsetning
soldáns minnir mann á afdi'if Loðvíks 16. Frakkakon-
ungs. Konungurinn svalg eignir landsins með viðlika
áfergju eins og Abdul Hamid. Þegar franska þjóðin
ætlaði að takmarka eyðsluna, þá reyndi hann að brjóta
lög og njóta aðstoðar útlendinga til þess að kúga þjóð
sína. Honum var hrundið af stóli, og nxx hefir sama
sagan endui'tekist austur á Tyrklandi.
(Að mestu eftir »Social-Demokraten«).
V i ð b æ t i r:
Ungtyrkjastjórnin hefur sýnt mikla rögg af sér
síðan hún tók við völdum; hún hefir rekið 27 þúsund-
ir manna úr embættum, og gert eignir margra þeirra
upptækai'; í þeim flokki eru mai'gir menn, sem um lang-
an tíma hafa gengt æðstu embættum landsins, og safn-
að auðfjár; þessir náungar eru nxí ekki að eins sviftir
embættum og þeinx virðingai'merkjum er þeir höfðu
sæmdir vexið, heldur eru þeir einnig rúðir inn að skyrt-
unni, eignir þeii'ra teknar frá þeinx með valdi, margir
þeirra eru liafðir í vai'ðhaldi, og sumir hafa verið
hengdir. — Það er aftökuaðferð Tyrkja, og er það gert
á fjölförnustu götunx og strætum borgarinnai', og líkam-
irnir hanga allan daginn fyi’ir augum þeirra sem um
ganga, og sýnir þetta meðal annars, hvað siðmenning
Ungtyrkja stendur enn á lágu stigi.
Tilraun var gerð til þess að ná gamla soldáni úr
varðlialdi frá Ungtyi'kjum 11 júní, en einhver hafði
komist að því ráðabruggi svo snemma, að stjórnin gat
sent lið á staðinn, til þess að mæta áhlaupunum. Bar-
daginn stóð ytir nokki'ar klukkustundir og féll nxai'gt
manna á báðar hliðar en svo lauk, að áhlaupsmenn
urðu að llýja soldánslausii', og gat tilræði þetta vel hafa
orðið til þess, að soldán hefði orðið líflátinn, til þess
að ekkert umstang hefði þurft að hafa með liann fram-
vegis af hálfu nýju stjórnarinnar.
1) Pað lítur næstum svo út, sem Magnús Torfason sé
að líkja eftir soldáni í pessu, með lóðartökunum á ísafirði.