Landið - 03.03.1916, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Jakob Jóli. Smári
magister artium
Stýrimannastíg 8 B.
Afgreiðslu-
og innheimtumaðuf:
Loftur Gunnarsson
Vesturgötu 26 A.
8. tölublað.
Reykjavík, föstudaginn 3. raarz 1916.
. árgangur.
Útsýn yfir Erzerum.
i
Erzerum er höfuðborgin í Armeníu, og er aðalstöð hersveitanna
tyrknesku, er sækja eiga fram í Kákasus. Fyrir nokkru barst sú fregn,
að Rússar væri farnir að skjóta á borgina. Hún er ramlega víggirt.
íbúarnir eru 40,000 að tölu. Verzlun er þar mikil. Það væri Rússum
hagur mikill, ef þeir gætu náð henni á sitt vald.
Eftir seinustu fregnum hafa Rússar nú tekið Erzerum. Bendir það
á ekki litla framsókn af þeirra hálfu.
Trygging
fyrir að fá vandaðar vörur fyrir lítið verð, er að verzla við
V. B. K,
Landsins mestu birgðir af:
Vefnaðarvörum,
Pappír og ritföngum,
Sólaleðri og skósmíðavörum.
Pantanir afgreiddar um alt ísland.
Heildsala. Smásala.
Vandaðar vörur. Ódýrar vörur.
Yerzlunin Björn Kristjánsson, ReykjaYÍk.
ARNIEIRÍKSSON
AUSTUR8TKÆTI 6.
VEFNAÐAK-, PFJÓNA- og SAVMAVÖRVR
beztar og ódýrastar.
Nýbomið mikið úrval af KÁPUEFNUM,
FLÚNELUM, TYISTTAUUM o. fl.
PVOTTA- og HREINLÆTISVÖRVR,
beztar og ódýrastar.
TÆKIFÆRISGJAFIR og LEIKFÖNG
hentug og fjölbreytt.
Alþýðufél. bókasafn, Templarsundi 3,
kl. 7-8.
Baðhús Reykjavíkur virka daga kl. 8—8,
ld til 11.
Borgarstjóraskrifst. opin v. d. kl. II—8.
Bæjarfógetaskrifst. opin v. d. 10—2 og4—7.
Bæjargjaldk., Laufásv. 5, v. d. kl. 12—3
5—7-
Islandsbanki opinn 10—4.
K. F. U. M Lestrar og skrifst. 8 f. h,—
10 e. h Alm samk. sd. kl Sx/2 e. h.
Landakotskirkja. Mess. kl. 9 og 6 á sd.
Landakotsspítali: Sjúkravitjun 11—I.
Landsbankinn 10—3. Bankastj. 10—12.
Landshókasafn 12—3 og 5—8. Utlán
kl. 1—3- ,
Landsbún fél.skrifstofa opin kl. 12—2.
Landsféhirðir 10—2 og 5 — 6.
Landsskjalasafn v. d. kl. 12—2.
Landssfminn v. d. daglangt, 8—9; helga
daga 10—12 og 4 -7.
Náttúrugripasafn, kl. i'A—2XA á sunnud.
Pósthúsið opið v. d. 9—7, sd. 9—1.
Samábyrgð íslands 12—2 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar kl. 10—4.
Talsími Rvfkur, Pósth., opinn daglangt
v d. 8—10; helga daga 10—9.
Vffilsstaðahælið. Heimsóknartími 12—1.
Þjóðmenjasafnið opið sd., þrd. fimtud.
kl. 12—2.
Fataefni
og alt til fata er
best að kaupa í
klæðaverslun
I. Andersen & Söa.
Aðalstrœti 16.
Réttarvernð blaðanna.
Hvert það blað, sem stofnað er
í landinu, œtti að hafa það mark-
mið fyrst og fremst, að vernda lög
og rétt í landinu. Blöðin flytja al-
menningi fréttir af því, sem gerist
í stjórnmálum og landsmálum og
hefur alþýða manna ekki við annað
að styðjast oftast nær, en það sem
blöðin segja. Nærri má því geta,
hve mikill siðferðislegur ábyrgðar-
hluti það er, að stýra blaði og
eiga að skýra þjóðinni frá slíkum
efnum. Það er auðskilið mál, að
aldrei hvílir á blöðunum þyngri
skylda að segja rétt og samvizku-
samlega frá, en þegar stjórn eða
þing fremur eitthvert réttarbrot.
Eitt af réttarbrotum þessum er nú
ný-afstaðið. Það er úrskurður ráð
h^rra í gjaldkeramálinu. En hvað
segja blöðin um hannf
Ósjálfstæðisblaðið ísafold kemst
þannig að orði:
.Stjórnarráðið hefur nú kveðið
upp úrskurð um kæru bankastjórnar
Landsbankans á hendur gjaldkera
bankans ....
Er úrskurðurinn á þá leið, að
Stjórnarráðið tjáist ekki geta sam-
kvæmt framkomnum skýrslum tekið
kæruna til greina.
Þar með er máli þessu lokið.
Mikillega væri þess að vænta vegna
Landsbankastofnunarinnar sjálfrar,
að allir menn, sem hér eiga hlut að,
ynnu að því að sefa þrætugirni og
deilukendar eftirhreytur út af þessu
máli. Litið á með óvilhöllum aug-
um, er það vafalaust ekki þess vert
að gera út úr því nokkurt »númer«.
Það er áreiðanlega ekki neitt
höfuðatriði fyrir Landsbankastofn-
unina, hvort núverandi gjaldkeri
gegnir þar storfum eða ekki.
Ekki um annað að tefla, en mis-
klíðaratriði milli bankastj, og eins
starfsmanns, sem eigi snertir banka-
stofnunina sem slíka að nokkru
leyti".
Það leynir sér ekki á orðum
þessum, að blaðið vill bæla niður
alt umtal og breiða verndarvængi
sína yfir ráðherrann, sem réltar-
brotið fremur, — hvað sem bank-
f
anum iiður. —
Samkvæmt bankalögunum er það
engum efa bundið, að sjálfsagt er
að láta gjaldkera og bókara vikja,
ef þeir sýna einum eða fleirum
bankastjóranna skýlausa óhlýðni í
mikilvægum atriðum, er við koma
starfi þeirra. Ef hlýðniskyldan er
brotin, þá er bankastjórnin ekki
bankastjórn lengur, heldur starfs-
maður sá, er óhlýðnast hefur, og
með því er öll stjórn bankans
komin á ringulreið og getur enginn
reiknað út eða gizkað á fyrir fram,
hve skaðlegar afleiðingar það getur
haft fyrir bankann. Hvaða ástæður
sem bankastjórnin hefur til að fara
þess á leit, að slíkum mönnum sé
vikið frá starfi, þá ber landsstjórn-
inni að víkja þeim frá, hvenær
sem bankastj. sameinuð og sam-
huga kveðst ekki geta notast við
þá.
Allri starfsemi bankans má Iíkja
við úrverk, sem því að eins getur
gengið rétt, að hjólin grípi rétt
hvert inn í annað og allir hlutar
nákvæmlega hnitmiðaðir saman. Af
því leiðir, að ef eitthvert misræmi
er í þessu úrverki, þá verður að
setja í það nýjan hlut, sem á rétti-
lega við og varla væri það talin
góð trygging fyrir því, að úrið
gengi, ef gangfj'óðrin sjálf væri
heft. En „ísafold" ætlast bersýni-
Iega til þess, að bankastjórnin sjáif
beygi af fyrir þessum þjóni sínum,
þar sem nærri má geta, að þessi
ósvffni gjaldkeri fer ekki að láta
undan í neinu, eftir að hann hefur
fengið ákveðið meðhald landsstjórn-
arinnar.
Vér höfum ekki haft tækifæri til
þess að sjá úrskurð þenna, því að
auðvitað mundi stjórnin neita oss
um að fá að sjá hann, eins og skjöl
þessa máls um daginn. Og stjórnin
hefur sýnilega ekki þorað að láta
blöð sín birta úrskurðinn, þar sem
„ísafold“ gerir ekki svo mikið,
sem að birta eitt einasta atriði úr
honum. Það væri lfka tilgangslítið
að birta hann út af fyrir sig, með
því að kunnugir menn segja, að
hann muni fremur bygður á til-
finning og geðþótta ráðherra, en á
skjölum þeim, er fyrir lágu. í*ess-
vegna verða öll skjölin í mál-
inn að blrtast.
Alþýða manna á heimtingu á
því að fá að sjá alt þetta mál á
prenti, með samvizkusamlega orð-
uðum leiðbeiningum og skýringum.
Hún á heimtingu á því í hvert
sinn, sem réttarbrot er framið, að
spilin séu lögð á borðið. Vér
skorum því á stjórnina að birta eða
leyfa að birta öll skjöl í þessn
máli.
En neitað mun því verða undir
því yfirskini, að það sé hollast
„vegna Landsbankastofnunarinnar
sjálfrar", eins og „lsafold“ kemst
að orði.
Gjaldkeri kvað nú óspart sýna
vinum sínum þenna merkilega úr-
skurð og dregur að vonum alt það
fram, sem landsstjórnin finnur banka-
stj. til áfellis, og gjaldkera til dýrðar.
Á þenna hátt á efni úfrskurðar-
ins að koma fyrir almennings sjónir,
rammfalsað, án þess að það sanna
og rétta geti komið í ljós.
Upp með launungina í dags-
birtnna!
Leiðrétting. í járnbrautargrein-
inni f 6. tölublaði 22. dálki, eru
prentvillur 3,793.264 kr. fyrir
4.393.264 kr. og í sama dálki 4°/°
og 8% fyrir 3% og 6°/o.
II iandNkjörid.
Um það hefur það frézt, sem
hér segir:
Efstur á lista Sjálfstœðisfiokksins
er Sigurður Eggerz sýslumaður.
Ekki hefur frézt um lista Verk-
mannaflokksins ennþá, hver þar
muni efstur á blaði.
Heimastjórnarmenn hafa efstan
Hannes Hafstein bankastjóra.
Bændaflokkurinn. Þar er fyrstur
Jósep Björnsson skólastjóri.
Og loks kemur Loddaraflokkur-
itm með Einar Arnórsson ráðh.
efstan.
Ivaö fær hann Brynjúlfur?
Nú er þá Gísli búinn að fá ögn
af Iaununum og var það ekki fyr,
en búast mátti við. En hvað fær
þá kvölin hann Brynjólfur? Húsbónd-
inn getur tæplega verið svo harð-
brjósta, að svíkja hann um kaupið
fyrir trúa og dygga kaupamensku.
Það væri bæði synd og skömm,
en það er ef til vill einn þátturinn
í loddaraleiknum, þó að menn eigi
bágt með að trúa því, að Brynj-
ólfur verði alveg settur hjá. Hon-
um er sjálfsagt óhætt að mæna á
hendur húsbóndans: Beinið kemur,
þótt síðar verði.
£oððaramenskan.
1. Er það satt, að Einar Arn-
órsson hafi sagt sig úr Sjálfstæðis-
flokknum á þingi?
Samkvæmt fundarbók Sjálfstæðis-
flokksins sögðu þeir E. A ráðherra
og Sveinn Björnsson sig úr Sjálf-
stæðisflokknum í byrjun þings og
komu þar af leiðandi aldrei á neinn
fund Sjálfstæðisflokksins eftir það.
2. Er það satt, að hann hafi
leitað inntöku í Bændaflokkinn og
ekki fengið?
Skilorðir þingmenn úr Bænda-
flokknum skýrðu frá því á sfðasta
þingi, að svo hefði verið.
3. Er það satt, að hánn hafi
verið í kosningabandalagi við
Heimastjórnarmenn ?
Já, það leyndi sér ekki, að hann
var í kosningasambandi við þá, t.
d. um val gæzlustjóra Landsbank-
ans, endurskoðunarmanna Lands-
bankans og yfir höfuð hvenær,
sem Heimastj.menn þurftu á hon-
um og hans liði að halda.
Þar að auki má geta þess, að
ráðherramenn voru á öllu þinginu
aldrei nefndir annað, en Ráð-
herraflokkurinn, og kemur það víða
fram í ræðum á þingi, en þeir
réttu sjálfstæðismenn voru nefndir
Sjáifstæðisflokkurinn og gengu á
þann hátt sérstaklega til kosninga,
eins og öll þingtíðindin bera með
sér. Heimastjórnarmenn álitu og,