Alþýðublaðið - 07.06.1963, Page 4

(Vwvww-Mvtwwvwtwwwww^wwwivii ww%mv*»HWWww4wwwwwvwwwv» mwwwwwwwwmwwwywwwwwwa
HALLDÓR KILJAN LAXNESS SEGIR -
ÞJÓÐVILJÍNN. birti nýlega vi3
tal við Kalldór Kiljan Laxness
og Beíur skáldið fengið blað-
inu kafla úr ræðu, sem hann
hélt fyrir skömmu á ráðstefnu
Alþj.matvælastofnunarinnar í
Róm. Ræöan er bráðsnjöll og
mjög' merkilegr. Skáldið bendir
þar á, að þegar hann hafi ver
ið ungur maður, liafi það ver-
ið brennandi spurning, hvern-
ig „menn yrðu leystir af oki
fátæktar". Þessi vandamál hafi
menn nefnt „hjóðfélagsmálin".
En mi liafi „við, sem búum í
hinum vestri löndum orðið sjón
arvottar að merkilegum við-
gangí í kjörum almcnnings. —-
Skáidið bendir á, að fátækt hafi
verið útrýmt á Vesturlöndum.
Og hann undirstrikar „vaxandi
samlélagshyggju nútírna ríkis-
stjórna“. NÖ sé þjóðfélagsvanda
máiið fóigið í óumræðilega ó-
líkum lífskjörum manna á Vest
uriöndum annars vegar og í As-
íu, Afríku og S.-Ameríku hins
, vegar, í „landamærum milli
* | mannlegra allsnægta og maiin-
legs volæðis“.
Skáldið tclur m. ö, u. að
þjóðfélagsvandamálið, sem
gerði ýmsa góða menn að komm
únistum fyrir nokkrum ára-
tugum, sé í raun og veru leyst
á Vesturlöndum. Er þao vissú-
lega satt og rétt. Ilalldór Kilj-
an Laxness virðist hafa drcgið
« J af þessu rökréttar og rok.->tudd-
ar ályktanir. En Magnús Kjart
; í ansson, sem ræðir við skáldíð,
botnar auðsjáanlega ekki neitt
í neinu, er ennþá bundinn á
klafa sinnar baruatruar og
syngur enn gamla kommúnist i-
; ! sálminn.
’ ‘ Kaflinn úr ræðu Halldór Kilj
ans Laxness birtist hér með.
“I
s
£
I
I
„Snemma á ferli mínum sem
rithöfuudur, gerði ég ástand,
sem þá var enn ríkjandi öðr-
um þræði í heimalandi mínu
að dæmi og átyllu til að knýja
fram svatl við því, á hvem
hátt menn yrðu leystir af oki
fátæktar og bezt studdir til að
svara efnahagslegum frumktöf-
um tilveru sinnar. Víða í vest-
lægum löndum, þar sem ég
dvaldist lángdvölum úngur rit-
höfundur hafði spurníng þessi
enn djúpa merkíngu. Skortur
vofði sífeldlega yfir höfði f jölda
manna. Þegar minst varði gat
hlaupið slíkur ofvöxtur í þetta
vandamál, að hélt við hörmúng
um á fjölmennum landsvæðum
eða í heilum atvinnustéttum.
Þessi vandamál nefndum við'
þjóðfélagsmálin. Á seinni árum,
cinkum upp úr öðru heimsstriöi,
höfum við, sem búum í lúnuin
vestri löndum orðið sjónar ott
ar að merkilegum viðgángi al-
menníngs. Tæknilegar framtar-
ir, aukin almenn þekkíng, v«s-
ýndamenska og mannúð hafa
haldist í hendur við undjniáis
lausa hagsmunabaráttu skipu-
lagsbundinna verkamanna fyr-
ir útrýmíngu fátæktar á Vest-
urlöndum. — Ekki má heldur
gleyma í því sambandi vaxandi
samfélagshyggju nútíma ríkls-
stjórna. Fátækrabæli, bæði í
sveit og borg hafa verið eydd
og rudd. I suinum Evrópulönd-
um, meira að segja löndum, sem
eiga ekki allmiklum auðæfum
að fagna af náttúrunnar hendi,
hefur eymd verið afmáð með
öllu. Þetta er athy viisverð stað
reynd“.
„Síðar á ævinni, þegar ég
kynntist Asíu, Afríku og Suöur'
Ameríku, og sá með eigin aug-
um volæði, sem ríkir í þessum
stöðum, varð mér ljóst, að þao
sem við köllum þjóðfélagsleg
vandamál á Vesturlöndum í dag
eru hégómamál í samanburði
við þau, sem íþýngja öðrum
heimshlutum. Það rann upp fyr
ir mér að þjóðfélagsvandamál-
ið sjálft bíður lausnar hinu-
megin við Iandámæri okkar; og
ennfremur að landamærum
milli mannlegra alsnægta og
mannlegs volæðis verður ekki
komið saman og heim af neiuu
viti í þeirri veröld, þar sem vér
lifum. Hversu raunveruleg, sem
slík landamæri kunna að vera,
þá geta þau aldrei táknað ann
að en raunverulega v’llu, sein
mannleg samábyrgð verður að
Ieiðrétta, ella bíður heimsstríð
milli fáíækra og ríkra þjóða, vel
og illa h^Idinna manna, siúkra
og lieilbrigðra, með afleiðíng-
um, sem ekki þarf að útrnála.
Sælukent öryggi innan landa-
merkja einhvers alsnægtaþióð-
félags, eða banda’ags slíkra
þjóðfélaga, gæt’ orðið mönn-
um skanr'ffóllnr r»i-nír, Kanski
verða þessi land','o'i»rki færð
yfrá ov,-"r hann ■> — com vér
ætlum síst. Mannleg s-'o’áT'vrgð
ber í sór uá kröfu. n'V piík landa
merki skuli færð út okkar tneg
in, leingra og leingra — ad
infiniíum“.
„Vitanlega aðhyllumst við
hver sína kenníngu. Og þó eng
in kenníng sé, frémur en galdr
ar, líkleg til þess ein S'man
að bera okkur nær settu nrarki,
þá er ekki að vita nema hag-
kvæm blanda af fleirum kynni
að verða giftudrjúg í þá veru
að lækna böl heimsitis þegar
fram líða stundir. En v-ið barn
sem í dag grætur af því það
fær ekki mjólkurlögg, t.iöir lítt
að segia, „ég lief ágæta kenn-
íngu viðvíkjandi þér, og ef hún
verður framkvæmd mun hún
lækna öll börn í heimi af liúngri
þegar fram líða stundir“ Við
skulum vona það eitt, að þessi
kenníng sé ekki atómbomban.
Allar kenníngar, hvort heldur
háfleygar eða jarðbundnar, eru
þess ómáttugar að bæta ur brýo
ustu þörf líðandi stundar: ekk-
ert getur hjálpað í dag, uema
galdur einnar brauðsneiðar og
mjólkurbolla. Það eitt stcndur,
í valdi okkar, sem hér erum
samankomnir að skora á menn
að gleyma kjarnorkuvopnum og
geimflugi einn dag og laða þá
til þess í staðinn að setja sér
fyrir sjónir nakið og beinabcrt
barn, sem mun deyja á morgun
nema þú hjálpir á þessari
stundu. Um lítinn þann skír-
skotum vér nú til ríkisstjóma
heimsins og almenníngs í lönd-
unum og tii skynsemi veraldar
innar“.
TÓNLIST
'söngvarana og Oarl Billich annað
ist undirleik á píanó. Verk óeUa,
sem er nýtízkulegt og alger r.ý-
breytni í innlendri tónsmíði fyr-
ir karlakór og söngraddir, var all
stemningarríkt á köflum. Það er
ekki hlaupið að því að gagnrýna
verk sem þetta (af nokkru viti) eft
ir aðeins eina áheym. En eftir því
sem ég gat bezt heyrt; tókst flutn
ingur þess ágætlega, og stóðu ein
söngvararnir sig prýðilega. Kór-
;hlutverkið er að mestu bakgrunn-
jur og stemningsvekjandi. Hann er
smekklega notaður og að mestu
Ieyti laus við þá leiðinlegu tilgerð,
sem oft vill verða aflelðingin af
ofnotkun á „effektum". Diatón-
iskir tónklassar eru notaðir á cin
um fjórum stöðum í kórhlutverk-
inu og vom þeir djörf og kærkom
in nvbreytni.
Seinni hluti hljómleikanna var
miög ánægjulegur og vil ég færa
Ragnari sérstakar þakkir fyrir tvö
seinustu verkin.
Jón S. Jónsson.
KÁRLAKÓRINN Fóstbræður hélt
sinn fyrsta konsert fyrir styrktar
félaga á þessu ári í Austurbæjar
#)íói 4. júní sl. Stjórnandi kórsins
C-r Ragnar Björnsson.
Á fyrrf hluta söngskrárinnar
voru tvö lög eftir Sigfús Halldórs
.-5on í útsetningu Carls Billich,
J&rjú lög eftir Jónas Tryggvason
Og eitt íslenzkt þjóðlag, sem Páll
ífsólfsson hefur raddsett. Þessi
fieldur veigalitlu lög voru allvel
tflutt af kórnum, en einsöngvararn
rfr voru nokkuð misjafnir. Guðm-
iundur H. Jönsson, sem söng em-
4*5öng í „Ég skal vaka“ eftir Jónas
“Tryggvason, hefur oft verið betri
‘«n á þessum konsert. Erlingur Vig
Eússon (tenór)' hefur fallega rödcf,
en meðferð hans á íslenzka þjöð-
laginu var. nokkuð hörð, og sér-
staklega. seinustu atkvæðin í sér
hverri Ijóðlínu, þau voru öll af-
greidd með óþægilegri áherzlu.
Eins og sagt var áðan, hefur Url-
ingur fallega rödd, hún er eionig
orðin allvel skóluð utan þess hlut
ar, að i hana vantar meiri mýkt.
Einsöngur er það, sem fyrir hon-
um liggur og álít ég að hann eigi
ekkert erindi í þennan égæta kór
lengur; rödd hans hættir tii að
skera sig úr sterkum og meðal-
sterkum söng.
Síðari hluti söngskrárinnar hófst
á fjórum Iögum. eftir Palmgren,
sem voru allvel flutt. Þar næst
'komu tvö lög eftir Oíav Kielland,
sem íslendingum er vel kunnur af
starfi hans hér við Sinfóníuhljóm
sveitina. Lög þessi, „Smörland•,
og „Ganga L mange lange aar“ eru
ágætlega samin og nutu sín vc-I
í meðferð kórsins. Sérstaklega vit
ég geta hlutverks 2. bassa í síðar
nefnda laginui Lag þetta er byggt
upp sem kvintsöngur í efri rödd-
unum með „seml-ostlnato“ f neðstu
rödd. 2. bassi er grhinilega blæ-
fegursta deild þessa kórs og naut'
sín mjög vel í þessu lagi. Tenór-
ar kórsins eru nokkuö harðlr og
1. bassi virðist vera veikasta hiið
lians og þar eru raddir (eðá rödd),
sem á það til að klofna.
Það er ekki á allra- meðfæri að
flytja svo vel sé hið erfiða lag
„Svanbild1' eftir Erik Bergman. Ég
held að mér sé óhætt að fulijrða
að flutningur Fóstbræðra hafi tek
izt allvel, sérstaklega vil ég geta
ágætrar frammistöðu einsöngvar-
ans, Hjálta Guðmundssonar og
kvartettsins. — Erik Bergman er
mjög itarlegur og nákvæmur hvað
snertir innfærzlu styrkleika og
„expressión" merkja í verk sín,
nokkuð skorti á það hér, að þeirn
væri fylgt af nægilegri sannfær-
ingu.
Seinasta verk söngskrárinnar
var verk eftir Ragnar Björnsson
við ljóð Laxness, „Únglíngurinn í
; skóginum". Einsöngvarar vorn
JEygló Viktorsdóttir og Erlingur
iVlgfússon, tveir tréblásarar, Av-
eril Williams, flauta og Gunnar
Egilsson, klarinet, aðstoðuðu ein
L 41 7- júní 1963
ALÞÝÐUBLAÐIO