Lögrétta - 25.03.1908, Blaðsíða 1

LOGRJETTA
s Ritstjóri: ÞORSTEINN GÍSLASON, Þingholtsstræti 17. a
M 13.
Reykjavík 25. mar^ 1908.
III. árg-.
HHFNARSTR- 1718-1920 21-22' KOL&S 'l’2' LÆKJART
* REYKJAVIK •
Með „Ceres“ kom m. a
Kartöflur,
Kálhausar,
Laukur,
Purkaðir ávextir,
Ostur,
Niðarsoðin matvæli,
Tvíbökur.
Linoleum.
Gardínuefni.
Nýjar tegundir af Vindlum
og ótal margt fleira.
Arinbj. STeinbjarnarsonar
hefur til sölu:
Vasabækur af ýmsum gerðum, blý-
fnta, pennastangir, strokleður, reikn-
*ngseyðublöð, reikningsspjöld, griffla,
Pappír 0g umslög af ýmsum tegund-
nm> 10 au. brjefsefnin góðu, The Stan-
ard Register endurbætt, penna, blek
•• m. fl.
I.
Það er talcmark flestra kaupmann
að kaupa upp vörur hjá framleiðendur
Þeirra fyrir sv0 jjtið verð sem hæg
ei’ °g selja þær aftur neytendunur
við Sv° háu verði sem auðið er, t
Þess að þeir sjálfir græði sem mes
hótt sumir kaupmenn sjeu aðalleg
umboðssalar, er þó takmark þeirra
^aun rjettri hið sama. Þeir fá þá um-
hoðslaun af vörum þeim, sem þeir
kaupa og selja, og takmark það, sem
Þeir stefna þá að, er, að fá eins há
umboðslaun og hægt er.
Kaupmannastjettin er því jafnan
r°jög dýi stjett, og óbærileg er hún
hveiju iandi, sem hún tekur gróða
Sinn af> ef hún býr eigi í því tíg vinnur
fví eigi gagn eins og ibúar þess gera
venjulega.
Hms vegar er eigi rjett að ásaka
haupmennina fyrir aðferð þeirra og
gróða. Ef vjer, viðskiftamenn þeirra,
gerðumst kaupmenn, mundum vjer
flestir fara eins að, og getum vjer
varla neitað því, ef vjer höldum oss
dyggilega til sannleikans.
Það væri hægt að sýna þetta og sanna
með mörgum dæmum. En það er nóg
að benda á, hve sauðfje hefur hækkað
í verði nú upp á síðkastið. Bændur
standa sig vel við að selja sauðfje
hjer um bil 25—30%> dýrar en áður
hefur tíðkast, en þeir mundu þó varla
fá samviskubit, þótt fjárverðið stigi
enn um 100%. Og þótt kaupendurnir
leiddu þeim fyrir sjónir, að það væri
of hátt verð, mundu þeir fæstir taka
mikið tillit til þess, — jafnvel þótt
fátækir menn ættu hlut að máii, —
heldur selja fje sitt fyrir það verð,
sem þeir gætu fengið hæst.
í þessu tilliti er ein stjettin annari
lík, og það situr t. a. m. eigi á bændum
að tala mikið um gróðafíknina í kaup-
mönnum.
Aftur á móti eiga bændur eigi að
vera þeir bjánar að eiga öll kaup og
alla sölu undir kaupmönnum. Þeir eiga
að reyna að hjálpa sjer sjáljir, og
þurfa eigi ávalt að vera upp á aðra
komnir. Þeir eiga að byrja t. a. m.
með því að selja vöru sina sjálfir, og
verða þannig sjálfstæðir með afurðum
af búum sínum og atvinnu. Þá geta
þeir brátt komist á það manndóms-
stig að hætta að skamma aðra fyrir
það, sem þeir mega mest sjálfum sjer
um kenna.
Bændur mega eigi halda, að þeir
sjeu ósjálfstæðir og ómyndugir ræflar,
og að þeir þurfl að láta aðra hafa
fjárráð fyrir sig, selja fyrir sig afurðir
búsins og kaupa inn fyrir sig vörur.
Þeir eiga að trúa því og treysta, að
þeir geti gert það sjálflr, en með þvi
að þeir geta eigi gert það hver í sínu
lagi fyrir sig, þá eiga þeir að taka
sig saman og gera það í sameiningu
(samvinnu).
Þá verða bændur sjálfbjarga og
sjálfstæðir.
Annars mætti mönnum vera það
Ijóst, að eigingirndin er venjulega hin
sterkasta hvöt til framkvæmda og
að hún ræður úrslitum hjá' flestum
mönnum. Fyrir því eigum vjer eigi
að láta þá annast hagsmuni vora,
sem hafa mestan persónulegan hag
af því sjálfir að vanrœkja þá. Vjer
eigum að því leyti, sem það er hægt,
að taka öll málefni vor i vorar eigin
hendur, og gæta hagsmuna vorra sjálfir.
II.
Nú hefur herra umboðskaupmaður
Jakob Gunnlaugsson í Kaupmanna-
höfn ritað grein í Lögrjettu 19. febr.
þ. á. um kjötsöluna, og beinist hann
þar á móti kenningu minni um, að
íslendingar eigi ekki að nota óþarfa
milliliði við sölu á afurðum sínum,
heldur telur hann það gott fyrir þá
að nota umboðssala. Hann ræður líka
frá því að fela aðeins tveimur selj-
endum í Kaupmannahöfn á hendur
að selja kjöt það, sem þangað er ílutt
frá íslandi, eins og jeg hef gert, heldur
vill hann láta senda það fleiri kaup-
mönnum. Þykir honum engin hætta
á því að þeir undirbjóði hver annan.
í sumar skrifaði hr. J. G. grein í
Austra nr. 27 (20. júlí 1907), þar sem
hann leitaðist við að sýna, hve milli-
liðir eða umboðskaupmenn væru nauð-
synlegir fyrir íslendinga í verslunar-
viðskiftum þeirra.
Hr. J. G. er duglegur kaupmaður.
Hann hefur nú í 14 ár rekið um-
boðsverslun í Kaupmannahöfn fyrir
íslendinga. Þótt hann byrjaði með
litlum efnum, hefur hann á árum
þessum unnið sjer inn svo mikið fje
af verslun sinni, að hann hefur eigi
aðeins fleytt vel fram mikilli fjölskyldu,
heldur er hann orðinn vel fjáður maður.
Kunnugir menn telja hann auðugan.
Jeg segi þetta sem dæmi um dugnað
hr. J. G. Og mig furðar það eigi, þótt
jafnduglegur maður sem hann verji
atvinnuveg sinn, umboðskaupskapinn.
En af því að hann talar svo digur-
barkalega í síðustu grein sinni um
þekkingu á verslun, verð jeg að minna
hann á, að það er leiðinlegt, að hann
skuli aldrei hafa varið hinni miklu
verslunarþekkingu sinni til annars en
að leiða íslendingum heim sanninn
um það, hve milliliðir og umboðs-
kaupmenn væru nauðsynlegir!
Verslun íslands kemst seint í lag,
ef allir fara eins að.
Fyrir fáum árum rjeð jeg einum
íslendingi, sem kom hingað og átti
að kaupa vörur fyrir nálega 100000
kr., að fá hr. J. G. fyrir umboðs-
kaupmann. Hann gæti þó farið til
ýmsra hinna helstu umboðskaup-
manna hjer í bænum og vitað, hvort
hann fengi betri kjör hjá þeim. Hann
gerði það, en fjekk hvergi bet.ri kjör.
Ef um tvenn jafngóð boð hefði verið
að ræða, hefði jeg þó ráðið honum
til þess að velja J. G., af því að hann
er íslendingur.
Alveg hið sama hef jeg gert síðar
og mun gera enn, ef um innkaup er
að ræða hjer í Kaupmannahöfn. Jeg
mun fyrst benda á J. G. og einstaka
menn aðra, sem jeg hygg að sjeu á-
líka góðir og hann.
Jeg get um þetta til þess að sýna,
að hjer er eigi um neitt persónulegt
að ræða fyrir mjer. Jeg skal einnig
geta þess, að jeg er eigi kaupmaður
og býst eigi við að verða það.
En þá er um sölu á íslensku sauða-
kjöti er að ræða, get jeg eigi ráðið
íslendingum til þess að leita til hr.
J. G., af því að jeg veil, að bæði Sam-
fjelagið og Sig. Jóhannesson (Höjbro-
plads 13) hafa miklu betra færi á
að selja vel kjötið en hr. J. G. Hann
hefur eigi „jafngóð sambönd", svo jeg
noti orð hans sjálfs, eins og Samfje-
lagið og S. Jóhannesson. Það er á-
stæðan, og veit jeg þó vel,að mikið
af íslensku kjöti er selt í Noregi og
Svíþjóð, en S. Jóhannesson hefur bæði
þar og víðar í útlöndum mikla viðskifta-
menn. Og viljiíslendingarfágóðankjöt-
markað í öðrum ríkjum, þá eiga þeir
að fá hann beint frá íslandi, eins og
jeg hef bent á áður, en eigi nota
smákaupmenn í Kmhöfn til þess.
Hr. J. G. lætur eins og jeg vilji
eigi að Samfjelagið selji alt ísl. kjöt.
Veit hann eigi, sá verslunarfróði maður,
hvað Samfjelagið er, og að það hefur
eigi nógu stóran markað til þess að
selja alt ísl. kjöt. Markaður þess er að-
eins sameignarkaupfjelögin dönsku.
Hann er góður, en lítill enn sem
komið er.
Hr. J. G. neitar því, að það hafi
sett niður verð á ísl. kjöti í hausf
að sumt af því var illa verkað og að
nokkrir kaupmenn og umboðssalar
hafl undirboðið hver annan. Hann
kennir verðfall þess einungis því, sem
jeg taldi 2. ástæðu til þess.
Að hr. J. G. hefur rangt fyrir sjer
vita allir, kaupmenn sem aðrir, er
kunnugir eru kjötsölunni í haust.
Samfjelagið seldi fyrst kjötið á 67
kr. tunnuna og ætlaði að halda því
í 65 kr. Sig. Jóhannesson, sem hafði
miklu meira kjöt og misjafnara að
gæðum, seldi það fyrst á 65 kr. og
63 kr. og 61 kr. tunnuna. Hann ætl-
aði sjer að láta það eigi fara niður
fyrir 60 kr., og hefði eflaust getað
haldið því í 60—63 kr. eftir gæðum,
ef umboðssalarnir og nokkrir aðrir
kaupmenn hefðu eigi spilt því, þá er
þeir fóru að selja ísl. kjöt á 54 kr.
eða jafnvel minna. Þeir hafa trúlega
unnið að því, að nú er kjötið fallið
niður í 48 kr. tunnan.
Þetta er ávöxturinn af umboðssölu
þessara manna á kjötinu í haust, og
auk þess óþarfa umboðslaun. Því hvaða
vit er í því, að nauðsynlegt sje t. a.
m. að fá hr. J. G. til þess að selja
S. Jóhannessyni kjöt? Væri eigi eins
skynsamt fyrir íslendinga að nota þar
enga milliliði? Margir umboðssalar
hafa nefnilega í haust leitað bæði til
Samfjelagsins og S.Jóhannessonar og
boðið þeim kjöt. Þeir hafa selt S. Jó-
hannessyni mikið kjöt, og fleiri hafa
þeir viljað fá hann til þess að hjálpa
sjer með að selja kjötið, er þeir hafa
eigi getað það sjálfir; hefði bændum
verið hollara að spara þau umboðs-
laun.
Hr. J. G. segir, að hann hafl eigi
getað selt ísl. kjöt í Kristjaníu á 60
kr tunnuna, af því að annað versl-
unarhús það, sem jeg mæli með (þ.
e. S. Jóhannesson), hafifþá verið ný-
búið að selja þar kjöt fyrir 56 kr. tn.
J. G. segir eigi, hvenær þetta hafi
verið og sannar því dæmi hans ekk-
ert. Auk þess er það eigi rjett. S.
Jóhannesson hefur eigi selt kjöt í
haust í Kristjaníu fyrir 56 kr. tn.
Aftur á móti seldi hann þar 23. nóv.
kjöt á 58 kr. tn. og nokkuð á 57 kr.
tn. í Kristjánssandi seldi hann þá
kjöt á 58 kr. tn. En er þetta var,
höfðu umboðssalar í Kaupmannahöfn
sett kjötið niður í 52—54 kr. tn. eða
jafnvel minna. J. G. má því kenna