Lögrétta - 31.01.1912, Blaðsíða 1

xítfreiðslu- og innheimtum.:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON.
Ijftutiuvetí 4 \
Talsiml 74.
liiistjóri:
f’ORSTEINN GÍSLASON
Pingholtsstræti 17.
Tnlsimi 178.
M e
Heykjavík 31. janúar 1912.
VII.
rtrsr.
Frá Persíu.
Önnur myndin hjer er uppdráttur af Persíu og nærliggjandi lönd-
um. Hin er af núverandi Persakeisara, sem er 13 úra gamall drengur.
Útlit er ekki fyrir annað nú sem
stendur en að Rússar og Englend-
ingar ætli að hluta Persíu i sund-
ur á milli sín, Rússar taki norður-
hlutann undir sin yfirráð, en Eng-
lendingar suðurhlutann. Það eru
samningar milli þeirra, að hags-
munir Englendinga skuli ráða í
suðurhlutanum, en hagsmunir Rússa
í norðurhlutanum. Og engin lík-
indi eru til þess, að aðrar þjóðir
taki í taumana til styrktar Persum,
og sjálfir megna þeir lítið að gera,
er þeir eru milli annara eins heljar-
greipa.
Titill Persakeisara er »konungur
konunganna«, en langt er nú liðið
síðan sá titill gat heitið rjettnefni, og nú fer því mjög fjarri að svo sje.
Grípið tækifœrið meðan það gefst.
Fyrst uin sinn sel jeg veggpappír (Betræk) með afarlágn verði,
*/s lægra en fyr, eða licliningi odýrara en hjá öðrum.
Sveinn Jónsson.
Templarasundi 1. (Hús Jóns Sveinssonar, við kirkjuna).
1. O. O. F. 93229-
Þjóðmenjasafnið opið sunnud., þriðjud. og
fimtud. kl. 12—2.
Lækning ók. f læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (í Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. í mán. II—1.
Landakotsspftali opinn f. sjúkravitj. io’/a
—12 og 4—5.
íslands banki opinn 10—21/* og 5T/a—7-
Landsbankinn io'/2—2x/i. Bnkstj. við 12—1.
Lagaskólinn ók. leiðbeining 1. og 3. ld. f
mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus Fjeldsted,
Yflrrjettarmálaf»rslum«Our.
Lælyargata 2.
Heima kl. I 1—12 og 4 — 6.
FaxaflóapfiMiirinn „Ingólfur"
fer til Borgarness 4., 10 , i6.,24.febr.
- - Garðs 8., 13., 21. febr.
- Hvalfjarðar 27. febr.
Þær fóru fram, eins og til stóð,
27 þ. m. Listarnir urðu, þegar til
kom, eigi færri en 12. Margir þeirra
fengu aðeins örfá atkvæði, einn jafn-
vel ekki nema I, svo að óþarfi er
að geta þeirra frekar. En aðallist-
arnir voru þeir fjórir, sem Lögr. gat
um fyrir kosningarnar: frá stjórnmála-
fjelögunum, konum og Dagsbrúnar-
fjelaginu. Á þá safnaðist allur þorri
atkvæðanna. En kosningarnar voru
mjög slælega sóttar. Af 4300 kjós-
endum kusu aðeins 1766, og þar af
voru gild atkvæði 1711. Um 800
konur höfðu kosið, og hefur eigi
helmingur þeirra kosið kvennalistann.
Sjálfstæðismannalistinn (A) fjekk 493
atkv , „Fram“-listinn (E) 414, kvenna-
listinn (C) 374 og Dagsbrúnarlistinn
(B) 281. Samkvæmt því náðu þá
þessir kosningu: Sveinn Björnsson
málaflm., Kn. Zimsen verkfræðingur,
frú Guðrún Lárusdóttir, Þorv. Þor-
varðsson prentsmiðjustjóri og Hann-
es Hafliðason skipstjóri.
Næstur þessum 4 listum að at-
kvæðatölu var listi, sem P. Hjalte-
sted úrsmiður var efstur á; hann
fjekk 57 atkv.
Úrslit kosninganna eru þau, að
stjórnmálafjelögin hafa hvort um sig
fengið inn 2 fulltrúa og konur 1.
Einn maðurinn af lista „Fram“fje-
lagsins, Þorv. Þorvarðs^on, var settur
efstur á öðrum lista, „Dagsbrúnar"-
listanum, og skiftast því atkvæði fje-
lagsmanna á þá tvo lista, en sam-
tals fá þeir 695 atkv. Sama var um
Sjálfstæðislistann, að einn maður það-
an, P. Hjaltesteð, var settur efstur á
öðrum lista, er klauf nokkuð kjós-
endahóp þeirra, þótt minna væri, og
sje tölunni á honum bætt við aðal-
listann, verður atkvæðatala þeirra 550.
Hutfallið er ekki mjög fjarri því,
sem var við alþingiskosningarnar í
haust. Þá voru 924 Heimastj.atkv.
gegn 653 Sjálfst.atkv.
Éþrottasainbaiid Íslands.
Á það var minst í sfðasta blaði.
Stofnfundur var haldinn á sunnudag-
inn var; sóttu þann fund fulltrúar
allra fþróttafjelaga í Reykjavík. Þar
voru samþykt bráðabirgðarlög og
kosin bráðabirgðarstjórn tii að semja
framtíðarlög og reglur handa sam-
bandinu. Á það alt að ræðast á
aðalfundi í sumar. í stjórn voru
kosnir: Axel Tulinius fyrv. sýslu-
maður (formaður), G. Björnsson land-
læknir, dr. Björn Bjarnason, Björn
fimleikakennari og Halldór Hansen
háskólastúdent.
Kvenfólkid og bœjarstjórnar-
kosningin.
Bæjarkosningin nýliðna hjer í höf-
uðstaðnum er íhugunarverð fyrir
allar konur, sem eitthvað hugsa um
jafnrjetti karla og kvenna.
Það átti að kjósa 5 menn í bæj-
arstjórn, og karlmenn settu upp 9
lista þar sem þeir sneiddu vandlega
fram hjá öliu kvenfólki; þær komust
ekki á neðstu sætin hvað þá ofar.
Það virðist svo sem þeir treysti
yfirleitt ekki kvenfólki til að vera
bæjarfulltrúar.
Kvenfólkið setti upp einn lista
með tómum konum, ekki af van-
trausti til vinnu karlmanna, heldur
til að sýna það í verki, að þær telji
sig ekki ófærar til samvinnu við
karlmennina í opinberum málum.
Auk þess var svo settur upp annar
kvennalisti (að undirlagi karlmannaf)
til að reyna að tvístra atkvæðum
kvenna.
Óg hvernig þá?
Það fór svo, að karlmenn komu að
4 af sínum listum þremur, en kven-
fólkið kom að einni, og fjekk þó
klofningalisti þeirra ekki nema þessi
10 atkvæði, sem studdu hann.
Kvennalistinn fjekk talsvert færri
atkvæði en „pólitisku" listarnir.
Hvernig stendur á þessuf
Hirtu konur ekki að sækja kjör-
fund.
Sei, sei, jú, þær sóttu kjörfund
vel, kusu yfir 800, en hvergi nærri
helmingur kaus kvenlistann, vildu
heldur kjósa eftir stjórnmálaflokkum;
var þeim þó í lófa lagt að koma að
3 af sínum lista, ef þær hefðu hald-
ið hóp.
Eru þá konur orðnar svo pólitisk-
ar, að þær haldi að hagsýni og ráð-
vendni bæjarfulltrúa tari eftir því,
hvort þeir eru með eða móti milli-
landafrumvarpinu ?
Naumast er það alment enn þá,
enda þótt fáeinar sjeu svo æstar að
þeim sýnist svo.
Hitt mun vera, að þær hafa látið
undan fortölum karlmanna, er vildu
helst enga konu í bæjarstjórn; þeim
var sagt, sum blöðin margtugðu það:
að nú gætu þær sýnt stjórnmála-
þroska sinn, með því að kjósa ekki
eftir kynferði, því að það væri jafn
hjákátlegt eins og t. d. að allir litlir
menn kysu lítinn mann, eða sköll-
óttir menn einhvern sköllóttan. Þessi
viska var margendurtekin bæði á
fundum, götum og heimilum, og loks
trúðu henni margir. Sjalfsagt sáu
þó allmargir að þessi samlíking var
ramskökk og villandi. Hún hefði
verið nær sanni, ef allir smávaxnir
menn eða sköllóttir hefðu verið ný-
búnir að fá kosningarjett og kjör-
gengi eftir margra alda ójöfnuð og
kúgun. En þá hefði verið lítil á-
stæða til að lá þeim, þótt þeir
hefðu haldið hóp og kosið eingöngu
úr sínum flokk.
Kvenfólkið þarf að muna það, að
rjettindi þess eru ung, og engan veg-
inn öll fengin meðan óvfst er um
örlög stjórnarskrárbreytingarinnar, —
og komi það í ijós við kosningar,
að fjöldi kvenna vantreysti kynsystr-
um sínum til að taka að sjer opin-
ber störf, þá slá þær vopnin úr hönd-
um þeirra, kvenna og karla, sem
vilja veita þeim fult jafnrjetti.
Þær mega ekki láta blekkjast af
því, þótt pólitisku flokkarnir komi í
bónorðsför rjett fyrir kosningarnar;
eftir kosningar er þeirra ást úti; þá
henda þeir gys að »ósjálfstæði og
samtakaleysi« kvenfólksins.
Ekki þarf þeim- að verða hverft
við, þótt hrópað verði að þeim:
«valdafíkn«, eða: stakmarkið hjá
kvenfólkinu er ekkert nema völdin«,
— það gerðu sumir við þessar kosn-
ingar, — en hvað mætti þá segja um
baráttu stjórnmálaflokkanna? Enda
er þessi ásökun í garð kvenna mis-
skilningur.
Góð og almenn samtök hjá þeim
um að kjósa konur til að gegna op-
inberum störfum með karlmönnum,
eru ekki annað en opinber yfirlýs-
ing þess, að þær vantreysti sjer ekki
til að fara með þau rjettindi, sem
þeim eru þegar veitt.
»En þjer gleymið, að vjer vorum
óánægðar með kvennalistann og kus-
um hann því ekki«, býst jeg við að
sumar konur mundu svara mjer.
Jú, satt mun það vera. En var eftir
atvikum sjerstök ástæða til þeirrar
óánægju? Sum blöðin voru að álasa
konu þeirri, er sett var í 2. sæti á
liátanum; komu þó, ef jeg man rjett,
ekki með aðra ástæðu en þá, að hún
hefði einhvern tíma verið lengi að
greiða atkvæði á bæjarstjórnarfundi(l).
— Það var ekki lítil yfirsjón!— En
munniega reyndu ýmsir, bæði konur
og karlar, að sverta hana á ýmsa
lund til að spilla fyrir listanum.
Frú Bríet Bjarnhjeðinsdóttir átti þó
sannarlega annað skilið en að kven-
fólkið færi að sýna henni vantraust.
Mjer dettur ekki í hug að segja, að
hún eða störf hennar sjeu óaðfinnan-
leg, enda man jeg í svipinn ekki
eftir neinum óaðfinnanlegum starfs-
manni með þjóð vorri.
Frú Bríet hefur gert meira en flest-
ar konur vors lands til að efla rjett-
indi kvenna; hún hefur þar oft orðið
að ganga í berhögg við hleypidóma
karlmanna, og er því lítt vinsæl hjá
þeim, því enn er „kvenfrelsisvinátta"
fjölda karlmanna meiri í orði en á
borði. Þeir hafa því margir reynt
trúlega að spilla kvenfólkinu við leið-
toga þess, — en það eflir ekki sæmd
kvenna, að láta það takast, — og
því síður er það hyggilegt, þegar
litið er til ókominnar baráttu um fult
jafnrjetti.
Því að enn er talsvert eftir að tak-
markinu, nóg handa þeim að vinna,
sem stuðla vilja að fullu jafnrjetti
karla og kvenna, bæði á heimilunum
og í þjóðfjelaginu.
Lögin binda kjörgengi kvenna ti[
bæjarstjórnar (og sveitarstjórnar) við,
að þær gefi sjálfar kost á sjer. Það
hefur sjálfsagt átt að vera af hlffð
við kvenfólkið, en verður það engan
veginn alt af í framkvæmdinni. —
„Húsbóndinn" á heimilinu bannar t. d.
„eftirlætinu sínu" að gefa kost á sjer
til kosninga, og hún þorir ekki ann-
að en hlýða, „vegna friðarins" og
„ástarinnar" er ef til vill kurteisara
að bæta við. — Slíkt kvað geta kom-
ið fyrir um „kvenfrelsismenn", hvað
þá hina, sem fullyrða, að „konan hafi
engan rjett til að hafa sjálfstæða
skoðun".
Sumar konur eru og einurðarlitlar,
„kunna ómögulega við að gefa kost
á sjer að fyrra bragði". En afleið-
ingin verður hæglega sú, að þær,
sem fást til að gefa kost á sjer, eru
oft og einatt alls ekki þær konur,
sem mestum vinsældum og trausti
eiga að fagna meðal kvenna,
Þessu lagaákvæði þarf því að breyta
sem fyrst. Rjettindi og skyldur fylg-
ist að, það verður öllum hollast til
langframa.
Kvenrjettindakonur verða að reyna
að kenna öllum konum höfuðstaðar-
ins og landsins þá góðu og gömlu
meginreglu:
„Sameinaðir stöndum vjer, en sundr-
aðir föllum vjer".
Láti þær stjórnmálamennina teyma
sig inn í gömlu sjórnmálaflokkana,
þá eru áhrif þeirra úti að sinpi;
innanflokks verða þær bornar ofur-
liði, þótt þær vildu laga þar eitt-
hvað. Enda er það einróma álit
fjölda margra gætinna manna hjá
þjóð vorri, að pólitiska flokkahatrið
sje orðið hættulegt átumein fyrir jafn
fámenna þjóð og vjer íslendingar er-
um, og því væri það miklu fremur
þjóðlán, ef kvenfólkið bæri gæfu til
að komast hjá hatursmálunum, en
stofnaði heldur óháðan flokk um á-
hugamál sín, að minsta kosti fyrst
um sinn.
Þá er þeim fljótar sigurs von, og
bæði sjálfum þeim og allri þjóðinni
meiri heilla von af sigrinum.
S. Á. Gíslason.
Brjef úr sveitinni.
Konungkjörið o. íl.
. . . Margt er það, sem vott ber
um deyfð okkar og þroskaleysi. Eitt
með fleiru er það, að enn eru nokk-
ur blöð af Isafold að slæðast hing-
að í sveitina, að sumu leyti vegna
þess, að menn hafa eigi haft þrek
til að hrinda ósómanum frá sjer, en
sumpart af því, að þó blaöið sje
marg-afsagt, er haldið áfram að senda
það. Það virðist hafa sömu náttúru
og ýms plágu-dýr: því meir, sem
amast er við þeim, þess ákafar sækja
þau á. — Landplága þessi hefur því
enn gert vart við sig eftir áramótin.
í fyrsta ísaf.blaðinu þ. á. er lang-
ur leiðari urn konungkjörið. Kveður
þar við annan tón en í fyrra vetur.
Þá lagði blaðið ekki mikið upp úr
atkvæðum hinna konungkjörnu. Nú
eru þau orðin þýðingarmeiri. 1908
var það þar talið meðal stórsynda
ráðherrans, að hann benti á 2 skoð-
anabræður sína til konungkjörs; nú
iítur blaðið öðruin augum á þetta.
Þá var það stórsynd, að benda á
menn til konungkjörs, er fallið höfðu
við kosningar í hjeraði með litlum
atkvæðamun; nú er ekki á það minst.
Maður gæti jafnvel freLtast til að
hugsa, samkvæmt anda greinarinnar,
að blaðið nú mundi fyrirgefa rað-
herra það, þótt hann benti á J. Þ.
og M. B1 , fyrv. þm. Rvfkur, eða þá
Hjörleifssynina, eða Harald og Ara.
Því er ekki unt að neita, — þótt
ísaf. gerði það 1908 — að ef um
nýtilega þingtnenn er að ræða, sýn-
ist það ekki lítilvæg bending um
talsverða hylli kjósenda, er þeir fá
fjölda atkvæða við kosningar, jafn-
vel fleiri atkv. en meiri hluti allra
þingmanna er kosinn með, þótt eigi
nái þeir kosningu.
Eins og eðlilegt er, samkvæmt
spiliingarinnræti landplágunnar, er
1 gengið alveg fram hjá því, að nú-
verandi ráðherra, Kr. J., er fyrst
og fremst ráðherra friðar, eindrœgni
og fjárhagsumbóta. Aðal-stefnuskrá
hans sem ráðherra er að bæta þau
mein, lina þá plágu, setn stjórn fyrir-
rennara hans, B. J , leiddi yfir landið.
Ekkert er þvf ólíklegra, en að hann
hagi stjórnarstörfuin sínum eftir hug-
myndum og tillögum iandplágunnar
— tillögum flokks þess, er gerði hann
rœkan fyrir það, að honum ofbauð
spillingin: ófriðurinn, sundrungin,
óhreinlyndið og fjárhagsóreiðan, sem
flokkurinn var valdur að, og hann
ekki gat samþýðst, en vildi leggja
sig fram til að kippa f lag, ef unt
væri.
Líklegt er, að ráðherra, eins og
öðrum skynbærum mönnum, sje það
ljóst, að sambandsmálinu er nú svo
komið, að óþarft sje að taka sjerstakt
tillit til þess við ábending til kon-
ungkjörs að þessu sinni.
Kr. J. er vandaðri maður en svo,
að það geti hafa verið tilætlun hans,
að nota mótstöðu viðsambandslagafrv.
á þann hatt, sem „Sjalfstæðis"flokks