Lögrétta - 03.04.1912, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON.
Lftugaveg 41.
Talsimi 74.
LOGRJETTA
Ri ts t j ó r i:
PORSTEINN GÍSLASON
Pinglioltsstræti 17«
Talsimi 178.
M 18.
Reykjavík 3. apríl 1912
VII. árg.
Við undirritaðir tökum að okkur að útvega mönnum nú þegar
gaddavír og stólpa, og annað girðingaefni í stærri og minni kaupum.
Og viljum við því ráðleggja mönnum, að leita upplýsinga hjá okkur
áður en þeir festa kaup annarstaðar.
Menn gefi sig fram sem fyrst við annan hvorn okkar.
Reykjavík 2. apríl 1912.
Kristófep Slgurðsson |
Páll Magnússon }
I. O. O. F. 933299-
Þjóðmenjasafnið opið sunnud., þriðjud. og
fimtud. kl. 12—2.
Lækning ók. í læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (í Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. í mán. 11—1.
Landakotsspftali opinn f. sjúkravitj. io‘/»
—12 og 4—5.
Islands banki opinn 10—21/* og 5y*—7-
Landsbankinn io1/.—21/*- Bnkstj. við 12—1.
Lagadeild háskólans ók. leiðbeining 1.
og 3. ld. í mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus Fjeldsted,
Y flrrj ettarmálafæpslum«Oup.
Lækjargata 2.
Heima kl. 11 — 12 og 4—7.
Simskeyti jrá konungi,
meðtekið 2. apríl.
I Anledning af det sörgelige Bud-
skab om Fiskekutteren »Geirs«
Forlis, hvorved 27 Fiskere har
fundet deres Död, beder jeg dem
overfor de efterladte, at udtale min
hjerteligste Deltagelse. Hvis Ind-
samling foregaar önsker jeg at
gde mit Bidrag.
Frederik R.
[Á íslensku: Vegna hinna hryggi-
legn fregna um það, að fiskiskipið
„Geir" hafi farist og þar druknað 27
fiskimenn, bið jeg yður að tjá hin-
um eftirlátnu hjartanlega hluttekning
mína; sje samskotum safnað, óska
jeg að leggja fram minn skerf].
Þetta símskeyti hans Hans Hát.
konungsins gjörist hjer með öllum
hlutaðeigendum kunnugt.
Ilristján Jónsson.
. Nú í dag hefur ráðherra aftur fengið
símskeyti frá konungi oggefurhann,
og drotningin, til samskotanna 2000
krónur.
Slys yí9 Landeyjar,
6 Færeyingar drnkna.
Fyrir skömmu strandaði færeysk
skúta við Landeyjasand. Hafði verið
á fiski þar úti fyrir, en haf var órótt
og bar aldan skipið á land. Allir
komust skipverjar lifandi af. En önn-
ur færeysk skúta, sem skamt var frá,
sendi upp bát með 6 mönnum til
hjálpar og fórust þeir allir í brim-
garðinum.
Björgunarskipið „Geir" fór hjeðan
austur til þess að reyna að ná skút-
unni út, en það reyndist ógerlegt.
BókinentafjclagiA, Margir
eru illa ánægðir með lista þann, sem
ísaf. birti nýlega fyrir einhverja og
átti að vera leiðbeining um kosning
í stjórn Bókmentafjelagsins. Lögr.
fann að þeim lista í síðasta tbl. Síð-
an hafa henni borist tilmæli um það
frá fundi, sem rætt hafði þetta mál,
að hún birti samkomulag það, sem
þar hefði orðið, en það var, að alls
engin ástæða væri til að skifta um
alla, sem nú eru í stjórn, heldur væri
heppilegra að sumir þeirra að minsta
kosti yrðu endurkosnir. En ef menn
vildu skifta um, þá benti fundurinn
ú þessa þrjá nýja menn til kosn-
'ngar:
^gúst Bjarnason prófessor,
Guðniund Björnsson landlækni,
— . • Guðmund Finnbogason.
eir Guðmundarnir báðir eru einnig
a ísta þeimi sem jsaf_ birti. Og
Logr. vill bæta þvf við, að Einar
prófessor Arnórsson, sem líka er þar
a listanum, væri, að hennar áliti, vel
valinn í stjórn fjelagsins.
fjársajn fanðsbankans
í Danmörku.
830 þúsundirnar.
Skilja bankastjórar Landsbankans ekki sína
eigin reikninga?
Dæmalausar vitlcysur
í ísaf.
Varla getur efi á því leikið, að
það sje bankastjóri I.andsbankans,
B. Kr., sem svarar Lögr. í síðasta
(21.) tb). ísaf. Hann er enn að reyna
að mæla því bót, að Landsbankinn
hafði yfir 800 þús. kr. innistand-
andi í dönskum banka um síðastl.
áramót.
Honum sárnar það, að Lögr. skuli
vita, hve mikið Landsbankinn hafi
haft í sjóði um nýjár, ásamt fleiru,
og getur þess til, að enginn annar
en Halldór Jónsson hafi getað upp-
lýst Lögr. um þetta.
En fræða mætti hann á þvf, að
tölurnar í greininni í 16. tbl. Lögr.
eru teknar úr svargrein sjálfra banka-
stjóranna í 16. tbl. ísaf. og svo úr
reikningi Landsbankans frá 1910.
Annars mætti svo virðast, sem banka-
stjóranum kæmi það harla lítið við,
hvaðan Lögr. fær upplýsingar, úr
því að hann verður að játa, að þær
upplýsingar, sem hún hefur fram að
færa, sjeu allar rjettar. Bankinn er
ekki hans eign, heldur landsbúa yfir
höfuð, og hann á að standa þeim
reikningsskap á því, hvernig bankan-
um er stjórnað. Hann hefur er.gan
rjett til að halda því leyndu fyrir
almenningi, hvernig hag bankans sje
varið, og gefi hann blekkjandi upp-
lýsingar um það, þá má hann vita,
að slíkt ætti ekki að vera með öllu
hættulaust fyrir hann, enda þótt hjer
sje ekki um að ræða skýrslur til al-
þingis, heldur upplýsingar til blaða
og almennings.
Þegar Landsbankinn liggur með í
sjóði 31. des. 1910 um 230 þús. kr.,
var með fullum líkum hægt að bú-
ast við, að bankinn mundi hafa í
sjóði 31. des. 1911 um 200 þús. kr.,
enda hefur bankastjórinn ekki þorað
að þræta fyrir það.
Annars er afareinkennileg þvæla
ísaf. um nauðsynina á því fyrir
bankann, að liggja með heila miljón
któna í sjóði við síðustu áramót, og svo
tilraunirnar til að fóðra slíkt athæfi
með ýmsum spádómum um þörf á
fje úti í Danmörku um nýárið.
Hvers vegna er bankastjórinn ekki
svo hreinskilinn, að upplýsa rjett og
satt um það, hve mikil gjöld og hve
miklar tekjur hafi greiðst úr við-
skiftareikningi Landsbankans hjá
Landmandsbankanum í Khöfn og í
hann t. d. í janúarmánuði 1912?
Með því móti og engu öðru gat
hann sannað peningaþörfina þar. En
þessar upplýsingar hefur hann ekki
þorað að gefa, heldur býr hann til
í þess stað áætlun út í loftið, sem
Lögr. hefur sýnt fram á, að ekki
nær nokkurri átt.
Ekki þurfti þess í ársbyrjun 1910
nje 1911, að láta liggja iooþús. kr.
hjá Landmandsbankanum til þess að
innleysa seðla þar frá janúarmánuði
þau árin. Því upplýsir bankastjór-
inn ekki, hve mikið innleyst var í
janúar 1912? Það er aðalatriðið, og
það hlýtur hann að vita í marsmán-
uði 1912, þegar hann er að basla
við vörn sína. En þetta lætur hann
ekki uppi og ber það vott um, að
hann telji heppilegra fyrir málstað
sinn að þegja um það.
Svona eru vamir bankastjórans.
Þær eru þvæla út í loftið, en varast
að koma með hinar sönnu og rjettu
tölur úr viðskiftareikningi Land-
Amtmannsstíg 4. Talsíml 270.
tannlæknir.
Próf frá tannlæknaskólannm í Kliöfn.
Viðtalstími kl. 10—2 virka daga.
(Á öðrum tímum eftir ástæðum).
NB. Síðari viðtalstímanum, sem ver-
ið hefur (4—6) er slept vegna vax-
andi anna við tannatilbúning, bæði
handa innanbæjarmönnum og að-
komufólki, (sjerstakl. á vissum tímum
t. d. vor og haust).
mandsbankans fyrir janúar 1912, sem
einar geta sannað þetta mál, og það,
að þær tölur eru ekki birtar, gefur
fulla heimild til að áifta, að ástæð-
an fyrir því sje sú, að þær tölur
mundu sanna, að bankastjórinn og
ísaf. hafi rangt fyrir sjer.
Höf. ísaf.greinarinnar ætti að vita
og skilja, að janúarmánuður getur
ekki verið stór útborganamánuður,
að innlausnum vaxtabrjefa og vaxta-
miða frá teknum, því að þá er lítið
um verslun og útgerð þilskipa ekki
byrjuð.
Lögrjetta upplýsti það, í 16. tbl.,
að eftir bankareikningnum i9iohefði
Landsbankinn borgað út það ár fyrir
Landmandsbankann yfir 3 milj. kr.,
en Landmandsbankinn ekki nema
rúmar 2 milj. kr. fyrir Landsbank-
ann.
Höf. greinarinnar í 21. tbl. ísaf.,
sem mun vera B. Kr. sjálfur, segir
um þetta, að sú frásögn sje „þvert á
móti því, sem stendur— algerlega haft
hausavíxl á rjettu og röngu", og
setur upp dæmi út af þessu.
Hverjum manni, sem hefuríhönd-
um reikning Landsbankans 1910, og
skilur hann, hlýtur að blöskra
óskammfeilni eða vitleysa blaðsins og
greinarhöfundarins. Hjer getur ekki
verið nema um tvent að ræða: ann-
aðhvort skilur höfundurinn ekki banka-
reikninginn, eða hann segir víssvit-
andi ósatt.
Hver, sem hefur stjórnartíðindin
frá 1911, fletti upp bls. 137 (B-deild).
Þar stendur útgjaldamegin í banka-
reikningnum:
„4. útborganir í reikningi Land-
mandsbankans í Kaupmannahöfn
3078354.82, sem þýðir, að Lands-
bankinn hefur útborgad fyrir Land-
mandsbankann þessa fjárhæð á þessu
ári. Og á bls. næst á undan (136)
stendur tekjumegin:
„7. Innborgað í reikning Land-
mandsbankans í Kaupmannahöfn
2250938.97, sem þýðir það, að Land-
mandsbankinn hefur útborgað fyrir
Lándsbankann þessa fjárupphæð á
þessu ári.
Mismunurinn á þessum tveimur upp-
hæðum er kr. 827415.85, sem Lands-
bankinn hefur borgað meira fyrir
Landmandsbankann 1910, heldur en
Landsbankinn fjekk innborgað til sín
frá Landmandsbankanum. Og það
þýðir aftur, að Landsbankinn hefur
árið 1910 minkað skuld sína við
Landmandsbankann um þessar kr.
827415.85. Enda sjest það líka, að
í efnahagsreikningi Landsbankans
árið 1909 er skuldin við Landmands-
bankann talin (Stj.tíð 1910 bls. 150)
kr. 986,138.75
en í efnahagsreikningi
1910 (Stj.tíð 1911,
bls. 143) er skuldin
talin..................— 158,72290
Mismunur kr. 827,415.85
einmitt sú tala, er sýnir hvað Lands-
bankinn lækkaði skuld sína með því,
að borga þessari upphæð meira út
fyrir Landmandsbankann, heldur en
Landmandsbankinn borgaði það ár
út fyrir hann.
Er nú bankastj. B. Kr. svo illa að
sjer f reikningsfærslu, að hann sje
' ekki fær um að skilja þettaf Eða
er höf. ísaf. greinarinnar gegn betri
vitund að bera helber ósannindi á
borð fyrir almenningf
Annaðhvort er hjer um að ræða
alveg einstaka, frámunalega fáfræði,
eða þá útrúlegt hirðuleysi um það,
hvað satt er og rjett.
Af öllu þessu er það Ijóst og bert,
að síðan í árslok 1909 hafa banka-
stjórar Landsbankans minkað veltu*
fje hans um altað 2 miljónumkr.; þeir
hafa 1910 minkað skuldina við Land-
mandsbankann um kr. 827,415.85
1911 borgað afgang
skuldarinnar ... — 158,722.90
og eiga þar til góða
um..................— 830,000.00
Þessar samtals kr. 1816,138.75,
eðanærri2milj. kr., hafa bankastjórarn-
ir tekið útúr viðskiftaveltu bankans og
afhent Landmandsbankanum í Khöfn,
eða dregið þær undan notkun ísend-
inga.
En alt þetta sýnir ljóslega, að síst
er það ofsagt, að það „gangi glæpi
næst“ að stýra banka á þennan hátt
í landi, sem er jafn þurfandi fyrir
peninga og ísland er nú.
Sjálfshólið um „skylduræknina" og
„samviskusemina" í bankastjórninni
hefur mörgum þótt í meira lagi væmið.
En ekki verður það geðslegra, er á
eftir fer annað eins og þetta, sem
hjer hefur verið gert að umtalsefni.
Og trúa mega þeir því, núverandi
framkvæmdarstjórar Landsbankans,
að allur þorri íslensku þjóðarinnar
er af 2 ára reynslu orðinn sannfærð-
ur um það, að það er til stórtjóns
fyrir land og lýð, hvernig banka-
stjórnin fer þeim úr höndum.
Farnir að skaminast lín
— loksins. ísaf. flytur grein á
laugard., sem ber þess vott að að-
standendur hennar, einhverjir að
minsta kosti, sjeu nú loksins farnir að
finna til þess, að árásirnar á gjald-
kera Landsbankans, meðan ransókn
fer fram í máli hans, sjeu ekki sem
sæmilegastar. Nú er blaðið farið að
mótmæla því, að þær hafi átt sjer
stað, farið að bera af sjer og afsaka
sig.
Blaðið afsakar sig meðal annars
með þvf, að Lögr. hafi farið eins að
í silfurbergsmálinu. Auðvitað væri
það allrar virðingar vert, ef tsaf.
reyndi að taka sjer Lögr. til fyrir-
myndar í sem flestum greinum. En
henni skjátlast, ef hún hyggur að
hægt sje að bera saman framkomu
hennar í gjaldkeramálinu og Lögr. f
silfurbergsmálinu, enda fer að jafnaði
svo, að sá, sem reynir að stæla, nær
göllunum og engu öðru.
Ef ísaf. hefði látið sjer nægja að
flytja skjöl þau um gjaldkeramálið,
sem fyrir lágu í stjórnarráðinu, upp-
lýsingarnar frá þeim, sem ransakað
höfðu málið, þá hefði hún komið
fram f gjaldkeramálinu alveg eins og
Lögr. í silfurbergsmálinu, og þá hefði
engin ástæða verið til þess að víta
framkomu hennar.
ísaf. tekur það fram með breyttu
letri, að Lögr. hafi tekið silfurbergs-
málið fyrir „áður en kæra var fram
komin". Þarna er munurinn. Það,
sem ísaf. og hennar lið er vítt fyrir,
er einmitt það, að halda fram árás-
um í gjaldkeramálinu meðan verið er
að ransaka kæru, sem „fram er
komin". Greinar Lögr. í silfurbergs-
málinu voru bygðar á ransókn al-
þingis og skjökim þeim, sem stjóm-
arráðið hafði lagt fram til þeirra
ransókna. Og svo var mönnunum,
sem að var beinst, sjálfum leyft að
halda uppi vörn fyrir sig i blaðinu.
Eftir að það varð kunnugt, að kæra
væri fram komin í silfurbergsmálinu,
hefur Lögr. ekki um það skrifað ann-
að en stuttar frjettaklausur einu sinni
eða tvisvar, sem skýrðu frá úrslitun-
um hjá stjórnarráðinu.
Þetta er harla ólíkt framkomu ísaf.
í gjaldkeramálinu.
Annars vill Lögr. ráða þeim, silf
urbergskumpánahópnum öllum saman,
til þess að tala sem minst um það
mál. Ransókn alþingis á því er enn
eftir og málið er svo vaxið, að það
ætti, eitt með öðru, að verða lands-
dómsmál á hendur Birni Jónssyni.
Má vera, að Lögr. minnist á það
frá þeirri hlið einhverntíma bráðlega.
Á málið gegn J H. Jónssyni ætti
ísaf. ekki heldur að minnast, því svo
illa fórst óaldarmönnum við hann út
úr því máli, að Lögr. varð loks til
þess að taka svari hans.
Vinna byrjar aftur.
Símað er frá Khöfn 29. f. m.:
„Frumvarp um lágmark á verk-
kaupi samþykt og orðið að lögum.
Þar segir að menn, sera kvaddir
skulu til gerðar, skuli ákveða lág-
markið í einstökum hjeruðum. At-
kvæðagreiðslu námuverkmanna verð-
ur væntanlega lokið á miðvikudag 3.
apríl.
Góðar horfur á sættum.
Frá Englandi var símað til versl-
unar hjer í bænum á mánudaginn,
1. þ. m., að útlit væri fyrir að vinna
yrði byrjuð í þessari viku.
Dánargjöf.
Kennarar og skólapiltar á Hvann-
eyri hafa sent mjer dánargjöf til
Heilsuhælisins, hundrað krónur, til
minningar um Ingimund heitinn
frænda minn. Jeg kann þeim inni-
legar þakkir fyrir það vináttumerki.
G. Björnsson.
Leiðrjetting. Nafn formannsNorð-
urlandafiskisýningarinnar í Khöfn er
misprentað í síðasta tbl., á að vera:
Johs Schmidt.