Lögrétta - 15.05.1912, Blaðsíða 3

L0GRJETTA
101
^DömuRíceéi,
Klæði og Ensk vaðmál,
haldgóð — ódýr.
Verslunin
Björn Kristjánsson.
Svar
til hreppstjóra 15. Jíjarnarsonar
í Gröf.
Seinlega gengur með svörin, þeg-
ar ráðist er að norðlenskum sveita-
mönnum í sunnanblöðum. Blöðin
fáum við hjer norður mánaðargömul,
og aðrir tveir mánuðir hljóta oft að
líða áður en svörin birtast. — Þann-
ig er póstgöngum landsins háttað.
Hr. hreppstjóri Björn Bjarnarson í
Gröf hefur gert okkur norðlensku
bændunum, sem suður fórum sum-
arið 1910, aðför mikla í Lögrjettu.
Sjerstaklega leggur hann að okkur,
höfundum Bændafararinnar, og að
þeirri bók. Erum við því knúðir til
andsvara.
Fyrri hlutinn af grein B. B. á víst
að heita ritdómur. Þeim kafla telj-
um við enga þörf til að svara orði
til orðs. Nægir þar að benda á rit-
dóma um bókina í öðrum blöðum,
þar sem rjett er frá skýrt og eigi af
bræði talað.
Nokkur atriði eru þó þannig vax-
in, að við látum þeim eigi ósvarað
— einkum þar sem ráðist er að
ferðamönnunum sjálfum.
B. B. verður ott málótt um æsku
okkar. — Vildi helst engan telja
ferðahæfan yngri en þrítugan.
Veit B. B. þá eigi það, sem allir
aðrir vita, að námsgáfa manna, eftir-
tekt og minni er skarpast fyrir þrf-
tugsaldur? Og er ekki æskumönn-
um einmitt þarfast að fá tækifæri að
kynnast íslenskum fyrirmyndarbænd-
um, áður en þeir stofna bú sjálfir?
Um það erum við, og sennilega
flestir aðrir, fastlega sannfærðir.
Þau ummæli okkar, að það hafi
verið sjerstaklega heppilegt að meiri
hluti ferðamannanna var ungur, standa
óhrakin og verður þeim ekkihnekt, því
að þau eru í samræmi við það, sem
viðurkent er í öllum greinum, sem
sje: að ljettast er að læra meðan
maðurinn er ungur, og að undirbún-
ingurinn til að leysa lífsstarfið vel af
höndum, á að vera gerður áður en
starfið er hafið. Það er ekki okkar
sök, að hreppstjóranum virðist þetta
ekki ljóst, og honum sjálfum verst,
að gera það að blaðamáli.
En B. B. rökstyður þetta „a:sku“-
hjal sitt aðallega með því, að við
höfum ekki verið þeir „greindar-
menn“, að förin gæti haft nokkra
„hagfærilega þýðingu". Ekki vantar
kurteisina! — En þó hann muni vit-
maður, djúpsær, þarf hann eigi að
ætla sjer þá dul, að hann hafi ran-
sakað „hjörtu og nýru“ okkar norð-
anmanna, með hornauga því, sem
hann hefur gefið för okkar.
Þá fæst B. B. mjög um það, hve
bók okkar sje teygð á langinn „með
fjölmælgi og orðalengingum utan við
efni fararinnar". Þetta er ekki rök-
stutt hjá honum, og ber hann því
við, að eigi sje rúm til þess. En
fyrst hann fór að rita um bókina, lá
honum nær að sanna ummæli sín en
að teygja úr ritdómi sínum með „fjöl-
Peysur,
fyrir unga og gamla,
af ýmsum litum,
úr ull og bómull.
Verslunin
Björn Krisijdnsson.
Frú Guðrún Björns-
dóttir fyrv. bæjarfull-
trúi fór alfarin hjeðan
úr bænum 9. þ. m. og
sest að norður á Sig-
urðarstöðum á Sljettu
hjá Rúti Jónssyni
tengdasyni sínum
og Marenu dóttur
sinni. Frú Guðrún
hefur haft hjer mikil
afskifti af ýms-
um bæjarmálum og
unnið sjer vinsældir
margra. Hún var 4 ár
í bæjarstjórn Reykja-
vfkur. Lesendum Lög-
rjettu er hún kunnug
af mörgum greinum,
sem hún hefur ritað
hjer í blaðið. Aðal
forgöngu hafði hún í
stofnun afmælissjóðs
H. Hafsteins, semætl-
aður er til styrktar ís-
lenskum konum, er
nám stunda við há-
skólann hjer í bænum.
mælgi" og „umsigslætti", eins og
hann gerir. Sumstaðar snýr hann
hreint og beint út úr ljósu máli.
Dæmi þessa er klausan um Sand-
vatn. Hún upplýsir ekki um neitt,
en sannar það, sem við sögðum: að
vatnið hefur minkað fyrir sand, því
að aðrenslið, þegar „snjóa leysir á
hinu víðáttumikla landi, sem að því
hallur", ber með sjer sand, sem krepp-
ir að vatninu. Vatnið var mórautt
af möld, sem í það rauk af landi, og
gruggi, sem öldugangurinn rótaði upp
frá botni. Þetta er þýðingarlítið; en
það sýnir hinn góða vilja höfundar-
ins.
Engin þörf var á prjedikun þeirri,
sem B. B. flytur um ræktun engja
af sjávarflóðum, því að hann játar þó,
að sjávarflóðin rækti engin. Hann
er að reyna að slá um sig með þekk-
ingaryfirburðum sínum, en kemur þar
bara með alþekt efni. Hvaða gagn
yrði engjum hjer á landi af hinu
írjóefnaríka innfjarðavatni, ef sjávar-
fióðin flyttu þeim ekki efnin? í bók-
inni er því rjett að orði komist, alveg
á sama hátt og sagt er, að bændur
rækti tún sín, af því að þeir flytja,
og láta flytja, þeim áburðinn. Eng-
inn heldur því þó fram, að bændurn-
ir sjeu sjálfir áburðurinn — nema
kannske Björn.
Það, sem B. B. segir um hlöðu-
byggingar á Suðurlandi, kemur ekk-
ert við bók okkar, enda segist hann
ekkert geta dæmt um það, sem þar
er sagt. En þarna kemur hann að
fróðleik sínum um, hvenær þær bygg-
ingar hófust í Borgarfirði. Þessi mað-
ur ætlar víst að kenna bæði okkur
og öðrum að halda sjer við efnið —
en þakka mætti hann nú fyrir að
vera orðinn ungur sjálfur, ef hann
gæti þá lært og haldið heilræði þau,
sem hann vill kenna.
Okkur dettur ekki í hug að fara
að eltast við öll atriðin í ritdómi B.
B. Hann ber það með sjer, að hann
er saminn með þeim tilgangi, að
smána bókina og höfunda hennarsjer-
staklega, og ferðafjelagana alla í
heild. Þetta er því enginn dómur,
heldur hrein og bein árás, sem kem-
ur til af því, að hann er persónu-
lega gramur yfir nokkrum atriðum í
bókinni. Þeim var eðlilegt að hann
svaraði, ef hann hefði getað; en að
láta gremjuna bitna á bókinni allri
og ferðafjelögunum, er Birni verst
sjálfum, því að hver skynsamur og
sanngjarn maður sjer og finnur óvild-
ina út úr allri ritsmíð Bjarnar, óvild-
ina, sem gerir ritdóminn að mark-
leysu.
í bókinni er hvergi skrumað af
sauðfjárrækt Þingeyinga. Hægt að
færa til dæmi, sem sýna meiri fram-
för en bókin getur um. En þar sem
B. B. segir, að „kunnugt sje, að sauð-
fjárkynbætur þeirra sjeu að verða
þeim að vandræðum", þá lýsum við
yfir, að það er ósatt mál, hver sem
það segir. — Sauðfjárræktin hefur
aldrei staðið betur hjer í sýslu en
einmitt nú. Þá bregður Björn okkur
um, að hafa beitt engi á Hofmanna-
fleti. „Engi Þingvalla" nefndum við
blettinn, þar sem við áðum, af því
okkur skildist svo á Sigurði, farstjóra
okkar, að þar væri st'óku sinnum
slegið af ýmsum Þingvellingum, en
bletturinn væri annars í afrjett. Við
forðuðumst alstaðar á ferðinni allan
ágang við engjar og tún og vissum
ekki að við breyttum hjer út af regl-
unni. En hafi þetta verið slægjur frá
Hrauntúni, biðjum við bóndann þar
afsökunar, en aldrei hreppstjórann í
Gröf — vitum enda eigi til að hann
hafi neitt umboð til að rekast í þessu,
eða telja það eftir.
„Norðlingaflöt" var skírð svo af
Halldóri á Kárastöðum, en eigi okk-
ur. Hittir því skop B. B. eigi þá,
sem til er ætlast.
Á fleiri en einum stað fer B. B.
háðulegum orðum um dvöl okkar á
Þingvöllum, og það, að við kusum
heldur að njóta þar nokkurra stunda
í sameiningu en þiggja heimboð
hans, og fórum þannig hjá því að
sjá blett ræktaðan taði langferðahesta,
sem í haga voru keyptir, en hafðir
til áburðarauka búandanum.
Enginn sannur íslendingur má þola
það öðrum, að það sje láð innlend-
um mönnum, að þeir helga Þingvöll-
um og minningum þeirra helming
einnar nætur, einu sinni á æfinni. Og
sannarlega sýnast þeir menn eigi
færir til að vera leiðtogar þjóðar
sinnar, sem er dvöl, slík sem okkar
á Þingvöllum, óskiljanleg eða skop-
leg. Skal svo eigi farið fleiri orðum
um þann órækju-hugsunarhátt.
Alt, sem sagt er um búskap á Sela-
læk, og eins á flestöllum öðrum bæj-
um Sunnanlands, er tekið eftir skrif-
aðri skýrslu bændanna sjálfra. Hyggj-
um við að hreppstjórinn í Gröf vaxi
naumast upp úr einkennisfötum sín-
um fyrir það, þótt hann væni sunn-
lenska bændur þess, að hafa gefið
okkur falskar skýrslur.
Við viljum eigi eyða meira rúmi
til að svara ritdómi B. B. Hann fár-
ast um bláþræðina í frásögn okkar.
En marga mun þó undra, hve mag-
urt það er, sem hann hefur fram að
færa orðum sínum til stuðnings, enda
þótt hann gangi gegnum alla bókina
og víki öllu til verra vegar. — Með
öðru móti gat hann heldur ekki teygt
lopa sinn, og er því ljett að leiða
það hjá sjer. Engum er uppbygg-
ing að útúrsnúningum. (Nl.).
Hófundar „ Bcendafararinnar “
W. T. Stead, hinn frægi enski
blaðamaður, sem fórst á „Titanic",
var liðlega sextugur að aldri, fædd-
ur 1849. Hann var prestssonur, fjekst
í æsku við verslun í Newcastle og
varð þar rússneskur konsúll. En 1871
varð hann ritstjóri í Darlington, og
var upp frá því stöðugt við blaða-
mensku. Frá 1883—89 var hann
aðalritstjóri blaðsins Pall Mall Gazette
í London, og er sagt, að hann hafi
tekið upp aðra aðferð en áður var
tíðkuð þar í ýmsu, nýungafrásögn o.
fl., er önnur ensk blöð tóku svo smátt
og smátt eftir, og einnig er sagt, að
hann hafi fyrstur innleitt myndir í
ensk dagblöð. Nokkur flugrit, er
hann gaf þá út, höfðu og mikil áhrif.
Fyrir eitt þeirra, um kvennasöluna
í Lundúnum, var hann dæmdur í
3ja mánaða fungelsi, en bókin varð
samt orsök til nýrrar löggjafar um
þetta efni. Síðar stofnaði hann tíma-
ritið „Review of Reviews" og varð
það mjög víðlesið og áhrifaríkt, eins
og kunnugt er, og er það enn.
Á síðari árum var Stead mjög víð-
förull. Hann fór til Ítalíu og skrif-
aði bók um páfann. Hann fór til
Ameríku til þess að kynnast lífi
miljónamannanna þar, og hann fór
til Rússlands til þess að kynnast
byltingunni þar. 1903 vakti bók
hans: „Ef Kristur kæmi til Chi-
cago", mikla athygli. Yfir höfuð var
hann alstaðar þar, sem eitthvað mikið
var um að vera. Á síðustu árum var
hann andatrúarmaður og ritaði „ósjálf-
rátt". Hann stofnaði þá andaskrif-
stofu í London, „skrifstofu Júlíu", er
átti að vera sambandsliður milli anda-
heimsins og mannheimsins, og gátu
menn fengið að tala þar við fram-
liðna kunningja. Þaðan flutti enskt
blað einu sinni langt viðtal við anda
Gladstones um stjórnmálaþrætu, sem
þá var uppi í Englandi. Þessi starf-
sem gerði Stead hálf spaugilegan í
ýmsra augum sfðari árin.
Stead var í Khöfn, er dr. Cook
kom þangað úr norðurheimskautsför
sinni fyrir nokkrum missirum. Danskt
blað, sem annars minnist Steads mjög
lofsamlega, getur þess, að dr. Cook
hafi ekki getað hreyft sig svo, að
Stead væri ekki við hlið hans. Hann
mætti óboðinn, segir blaðið, í veisl-
um þeim, sem Cook voru haldnar,
og settist umyrðalaust við hlið hans
áður gestgjafarnir gætu komið við
nokkrum mótmælum.
Stead var mannvinur mikill og hinn
besti drengur, svo að bæði meðhalds-
menn og mótstöðumenn minnast hans
látins með einróma lofi.
Slys á bifrelð. Það vildi til fyrir
skömmu hjá Oportó í Portúgal, að
stýri bilaði á bifreið, sem var á ferð
og full af fólki. Þetta var uppi á
hæð og þaut vagninn ofan hæðina
stjórnlaus og rakst þar á annan vagn,
fullan af fólki. Báðir vagnarnir ultu
um koll. 9 menn biðu bana, og 7
meiddust svo, að tvísýnt var talið um
líf þeirra.
Slys á Níl. Fyrir skömmu vildi
það slys til á Nílfljótinu í Egyfta-
landi, að gufubát með mörgum far-
þegum hvolfdi í miklum straumi.
Björg kom undir eins frá skipum,
sem nálæg voru, en þó fórust um
50 manns.
cTboerfafnaéur
karla, kvenna og barna,
af öllu verði,
við allra hæfi.
Verslunin
Björn Kristjúnsson.
Fornmenjar. Amerískir forn-
fræðingar hafa verið að grafa upp
rústir borgarinnar Sardes í Litlu-Asíu,
þar sem Krösus konungur rfkti í
fyrndinni. Þeir hafa fundið þar rústir
af súlnahöll mikilli og skamt frá
henni af stóru musteri, sem þeir þykj-
ast sjá, að bygt hafi verið á 4. öld
f. Kr. Skamt frá Sardes hafa þeir
fundið grafreit, og eru grafirnar
höggnar inn í berg, en stórir steinar
fyrir grafarmunnunum. Þeir hafaskoð-
að um 200 af þessum gröfum. Á
einum steininum, sem lokað var með,
hafa þeir fundið letur, en ekki tekist
að þýða það enn.
Á eynni Korfu hafa nýlega fund-
ist merkilegar fornmenjar. Það eru
rústir af forngrísku húsi, frá 6. öld
fyrir Krist, að því er menn halda.
Lftur út fyrir, að það hafi hrunið í
bruna, en að auðugur maður hafi búið
þar. Máluð ker hafa fundist þar með
áritunum. Meðfram veggjum eru þrep
eða skákir og stórt ker er þar fast
í gólfinu, er menn geta eigi skilið,
til hvers hafi verið notað.
Dr. Cook. Hann á í skaðabóta-
máli við blaðið „New-York Times",
heimtar af því 100 þús. dollara fyrir
það, að blaðið birti símskeyti með
langri og háðulegri frásögn um mót-
tökuna í Khöfn í fyrra, að kastað
hefði verið í doktorinn fúleggjum eftir
fyrirlestur hans o. s. frv. Þó er sagt,
að mál þetta nái ekki fyrir rjett fyr
en að 2 árum liðnum.
Flóð í Ameríku. Snemma í apríl
í vor hljóp ákafur vöxtur í Missi-
sippífljótið í Norður-Ameríku og gerði
stórtjón. Fjöldi manna flýði bústaði
sína og húsin eyðilögðust meira og
minna.
Karlmannafatnaðir
Og
fataefni,
afmælt í einn klæðnað af hverri gerð.
Hvergi eins miklar byrgðir.
Ferming-arföt,
stórt úrval, óvanalega
lágt verð.
Reiðjakkar,
ágætir.
Ha Jissoi.
Tilræði við Taft forseta. Ný-
lega kom þýskur maður, M. Winter
að nafni, inn í „hvíta húsið" í Was-
hington, hafði langan hníf opinn í
hendi og gerði boð fyrir Taft for-
seta. Þjónunum þótti maðurinn
ískyggilegur og vörðu honum inn-
göngu, er hann stefndi að skrifstofu-
dyrum forsetans, en hann otaði hnífn-
um í ákafa og var hinn óðasti. Þó
tókst að lokum að handsama hann.
Hann var geðveikur og var þegar
fluttur á geðveikrahæli.
Ljereft
einbr. og tvíbr.
velunnin og endingargóð.
Verslunin
Björn Kristjdnsson.