Lögrétta - 22.05.1912, Qupperneq 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
arinbj. sveinbjarnarson.
L.uuunvet' 41.
Talsimi 74.
Ri ts tj ó ri:
fORSTEINN GÍSLASON
Pingholtsstræti 17.
Talsimi 178.
M 27.
H eykjavík 22. maí lí>12.
I. O. O. F. 935249.
VII.
Þjóðmenjasafnið opið sunnud., þnðjud. og
fimtud. kl. 12—2.
Lækning ók. ( læknask. þrd. og fsd. 12—i.
Tannlækning ók. (( Pólthósstr. 14) 1. cg 3.
md. í mán. xi—I.
Landakotsspítali opinn f. sjúkravitj. io’/j
—12 og 4—5.
Islands banki opinn 10—2T/i og 5y»—7-
Landsbankinn io1/.—21/.. Bnksti. við 12—1.
Lagadeild háskólans ók. leiðbeining 1
og 3. ld. ( mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus Fjeldsted,
Y flrrJettapmitlafeerslumaOuP.
Lækjargata 2.
Heíma kl. 1 1 — 12 og 4-7.
Oddur Gíslason
yfirrjettarmálaflutningsmaður,
Laufásveg 22.
Venjul. heima kl. II—12 og 4—5'
Bækur,
innlendar og erlendar, pappír og allskyns
ritföng kaupa allir 1
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Konungaskijtin.
Þeim var lýst, eins og frá var
skýrt í síðasta tbl., kl. 3 síðastl.
miðvikudag, og fjekk þá landritari,
er gegnir ráðherrastörfum í fjarveru
ráðherra og sent hafði áður samhrygð-
arskeyti út af konungslátinu, eftirfar-
andi skeyti frá hinum nýja konungi:
Idet jeg beder Dem i mit Navn
bringe det islandske Folk det
sörgelige liudskab, at min liöjt-
elskede Fader Iíong Frederik
YIII., livis Hjerte slog saa varmt
for Island, igaar pludselig er af-
gaaet ved Döden, og jeg derefter
i Henliold til Tronfölgcloven liar
bcsteget Tronen, bcder jeg l)em
tillige overbringe Islands Hefolk-
ning min kongelige Hilsen og
mine varmeste Önsker for Is-
lands Fremtid og Lykke.
Christian R.
Á íslensku:
Jafnframt og jeg bid ydur í
mínu nafni ad flytja hinni íslensku
pjóð pá sorgarfregn, að minn ást-
fólgni faðir Friðrik konungur VIII.,
sem bar ísland svo mjög fyrir brjósti,
andaðist skyndilega í gœr, sem og
pað, að jegpá samkv. lögum um ríkis-
erfðir hef tekið konungdóm, bið jeg
yður einnig að flytja íslendingum mína
konunglegu kveðju og mínar innileg-
ustu óskir fyrir framtíð Islands og
gœfu.
Aug\ Strindberg1.
í síðasta tbl. var get-
ið um andlát stærsta
skálds Svía, Augústs
Strindbergs. Hann
andaðist aðfaranótt
15. þ. m„ 63 ára gam-
all, fæddur í Stokk-
hólmi' 22. jan 1849.
Strindberg hefur
verið svo fjölhæfur
rithöfundur, að fá
dæmi eru til annars
eins. I öllum greinum
skáldskaparins heíur
hann ritað meira og
minna, en þar að auki
hefur hann fengist við
vísindastörf, sögu og
málfræði, efnafræði o.
fl. Við blaðamensku
hefur hann einnig
fengist. Hann varð
stúdent 1867, en eirði
ekki við nám að stað-
aldri eftir það. Uin
tíma ætlaði hann að verða leikari, en það tókst ekki. Einu sinni, er hon-
um hafði mistekist á leiksviði, lá við að hann fyrirfæri sjer. Hann var þá
einnig við blaðamensku að öðrum þræði, en varð svo 1874 aðstoðarbóka-
vörður í Stokkhólmi og gegndi því starfi til 1882. Eftir það dvaldi hann
oft erlendis, stundum árum saman, í Þýskalandi, Frakklandi og víðar. En
síðari árin hefur hann dvalið að staðaldri heima í Stokkhólmi.
í skáldskapnum varð Strindberg brautryðjandi í Svfþjóð. Fyrstu
skáldrit hans vöktu þar mikinn óróa meðal bókmentamanna: „Röda rummet",
„Máster Olaf", „Nya riket" og Lycko-Pers resa". Hann var þar þá boð-
beri virkileikastefnunnar. En síðan hefur hann hvarflað í ýmsar áttir í
skáldskap sínum, því hvergi hefur hann verið við eina fjölina feldur. Fyrir
eina af sögum sínum, „Giftas", var hann ákærður fyrir helgispott, en sýkn-
aður. Og jafnan hefur hann átt í stríði og deilum. Þótt enginn hafi getað
neitað honum um það, að hæfileikar hans væru framúrskarandi, hefur hann
jafnan mætt mótstöðu og oft átt örðugt uppdráttar. Um nokkur ár var
hann talinn geðveikur. Frá þeim árum eru ritin „Inferno" (Helvíti) og „Die
Beichte eines Thoren" („Skriftamál heimskingja"); hið síðara kom út á
þýsku, en var bannað í Svíþjóð. Strindberg hafði þá verið kvæntur þýskri
konu um tíma, en skildi við hana. AIls var hann þríkvæntur. Hann gaf
þá og nokkru síðar út efnafræði, og rjeðist þar á þær grundvallarkenningar,
sem efnafræðin er bygð á. — Annars eru skáldrit hans, sem hjer eru ekki
talin, bæði mörg og merk, leikrit, sögur og kvæði. í einu, „Tjánstkvinnans
son" er sagt, að hann lýsi sjálfum sjer. Fyrir fáum árum vakti bók hans
„Svarta fanor" megnar árásir á hann, enda rjeðst hann þar mjög hvast á
helstu bókmentamenn Svía.
Hjer í blaðinu hefur áður verið sagt frá hinum almennu samskotum
til heiðursgjafar handa Strindberg á afmæli hans í vetur sem leið. Hann
var þá orðinn sjúkur, og var aldrei heill heilsu eftir það. Hann ritaði þá
í eitt af Stokkhólms-blöðuuum, „ Afton-Tidningen", grein, sem hann kallar
„Hugleiðingar á afmælisdaginn". Fjarri fer því, að hann geri þar mikið
úr verkum sínum. Hann segir, að þegar hann hafi heyrt, að til stæði
stór-viðhöfn á fæðingardegi sínum, hafi sjer verið næst skapi að rífa klæði
sfn. „Og jeg sá í eldskrift", segir hann: „Vei yður, þegar allir menn
lofa yður"l“ Um skáldskapinn segir hann það, að hann beri sjálfur í sjer
laun sín með þeirri gleði, sem starfið sjálft valdi. Svo segir hann, að við
slík tækifæri finni sá, sem fyrir verður, svo sárt til mismunarins á því,
hvað hann sje og hinu, hvað menn vilji úr honum gera.
Xomings-anðlátið.
A bæjarstjórnarfundi síðastl. mið-
vikudag mintist borgarstjóri hins
látna konungs með eftirfarandi ræðu:
„Það fær mjer sorgar að flytja
bæjarsstjórninni þá harmafregn, að
hinn ástríki konungur vor, Hans
Hátign Friðrik konungur hinn átt-
undi, andaðist í gærkveldi.
Engin fregn getur fengið borgur-
um bæjarfjelagsins meiri sorgar en
þessi andlátsfregn. Ást og velvild
til þegnanna lá til grundvallar fyrir
öllum gerðum hins látna konungs.
Enginn hefur fremur enn Friðrik
konungur hinn áttundi verið af hug
og hjarta konungur íslendinga. Hann
unni af hjarta landi voru og þjóð.
Og velferð bæjarfjelags vors bar
hann sjerstaklega fyrir brjósti, og
greip tækifæri þegar það gafst til að
sýna það í verki, að hann vildi efla
hag þess og heill. Harmur hlýtur
því að grípa hjarta hvers borgara
Reykjavíkur við andlátsfregn hans.
Ást og virðing bæjarstjórnar og borg-
ara Reykjavíkur fylgja honum til
grafar.
Blessuð veri minning hans".
Bæjarstjórnin fól borgarstjóra, að
senda ekkjudrotningunni samhrygð-
arskeyti.
3. júní, sem er fæðingardagur
Friðriks konungs VIII., fer fram
minningarathöfn í háskólanum.
JaríarfSr
friðriks konungs VIII.
Símað frá Khöfn 17. þ. m.
Konungsskipið Dannebrog kom
hingað með lík konungsins í dag.
Jarðarfór hans jer fram i Hró-
arskeldu h. 24. f. mán.
Greftrunardaginn fer fram sorgar-
guðsþjónustu hjer bæði í dómkirkjuntii
og fríkirkjunni. Þórhallur biskup Bjarn-
arson prjedikar í dómkirkjunni, cn sr.
Ól. ólafsson í fríkirkjunni.
Jarðskjáljta-tjónið.
Álit sýslimefndar Rangvellinga.
Eins og áður hefur verið skýrt frá
hjer í blaðinu, hafði sýslunefnd Rang-
vellinga ákveðið aukafundarhald 17.
þ. m. til þess að ræða um, hvað gera
skyldi til þess að bæta úr tjóni því,
sem jarðskjálftinn 6. þ. m. hafði
valdið.
Það var álit sýslunefndarinnar, að
byggja þyrfti upp, vegna skemdanna,
á 38 bæjum. Til þess að stuðla að
því, að þetta geti komist f verk sem
fyrst og til styrktar þeim, sem fyrir
hafa orðið, sækir sýslunefndin um 25
þús. kr. lán úr landsjóði, er Rangár-
vallasýsla ábyrgist, en sýslunefndin
þar á siðan að úthluta láninu milli
hreppanna eftir þörfum, og skal því
varið til þess að kaupa efni í ný hús.
Svo hefur sýslumaður Rangvellinga
Versli í StapM tíl sft.
Par eð jeg lief afráðið að taka að mjer stöðu, er mjer
Iieíur boðist erlendis, hætti jeg verslunum mínum á Hofs-
ós og Sauðárkrók, og eru húseignir mínar á háðum þess-
um stöðum, ásamt fiskhúsum á Selvík og fleiri stöðum á
Skaganum, til sölu, sem og verslunaráhöld, bátar og
hryggjur.
Sláturhús eru á Sauðárkrók og Hofsós.
d Öll húsin eru í ágætu standi.
Nánari upplýsingar gefnar þeim er þess óska.
Sauðárkrók 1. maí 1912.
L. Popp.
skýrt Lögr. frá, og lánbeiðnin er með
símskeyti komin til stjórnarráðsins.
Má telja það sjálfsagt, að landsjóður
hlaupi hjer undir bagga á þann hátt,
sem um er beðið.
Tveir menn hjeðan, þeir síra Ól.
Ólafsson og Einar Hjörleifsson skáld,
hafa ferðast um svæðið, þar sem
tjónið var mest, og láta mikið yfir
því.
Þeir, sem byggja þurfa upp þar
eystra, þurfa ekki aðeins að fá efni
að, heldur einnig vinnukraft til þess
að koma upp húsunum.
Fjalla-Eyviudur
loilfinu í Kliöín.
Símað er frá Khöfn í gærkvöld:
„Þjalla-Eyvindi hefur verið tekið
mjög vel á leikhúsinu. í dómum
blaðanna er hann talinn stærsta bók-
menta-nýungin þar á þessu leikári".
Einkasalan.
Mótmæli frá kaiipniömiuin og út-
gerðarinönnum.
Fundargerð.
Samkvæmt ákvörðun Kaupmanna-
ráðsins og stjórnar Kaupmannafjelags
Reykjavíkur, hafði öllum kaupmönn-
um og útgerðarmönnum verið boðað
á fund í Bárubúð sunnudaginn 19.
maí 1912 kl. 4 síðd. til þess að ræða
og taka ályktun uin kolaeinokunar-
frumvarp milliþinganefndarinnar.
Fundur þessi var settur á tiltekn-
um stað og degi af formanni kaup-
mannafjelagsins, Ásgeiri konsúl Sig-
urðssyni, en fundarstjóri var kosinn
Brynjólfur H. Bjarnason og fundar-
skrifari Karl Nikulásson. Frummæl-
andi var Þórður Bjarnason verslunar-
stjóri; næstur honum tók til máls
Thor kaupmaður Jensen; mæltu þeir
báðir eindregið gegn frumvarpinu,
bæði í heild sinni og lið fyrir lið.
Þá talaði fundarstjóii nokkur orð frá
sæti sínu í sama anda oghinir. Thor
Jensen lagði því næst fram til sam-
þyktar svohljóðandi tillögu:
„Fundurinn mótmælir eindregið
„einokunar-frumvörpum fjármála-
„nefndar þeirrar, er skipuð var af
„alþingi 1911, og telur frumvörp
„nefndarinnar um einokun á kolum
„og steinolíu hina mestu skaðsemd
„fyrir sóma og efnalega hagsæld
„landsins, með því hvorttveggja
„hlyti i senn að hafa þá miklu
„ókosti í för með sjer, að útiloka
„kosti frjálsrar verslunarsamkepni
„að því er þessar vörur snertir, og
„draga tilfinnanlega úr arðsvon
„aðalatvinnuvega landsins. Fund-
„urinn skorar á alþingi og stjórn
„landsins, að standa á verði gegn
„hverskonar einokun, og gæta þess,
„áð ekkert haft verði lagt á frjálsa
„verslun eða atvinnuvegi landsins".
Næstur tók til máls Ásgeir konsúll
Sigurðsson; var hann frumvarpinu
hlyntur, 'en lýsti jafnframt yfir þvi,
að á því væru ýmsir gallar. Honum
var andmælt í fylsta máta af Thor
Jensen. Enn töluðu: Þórður Bjarna-
son, Jes Zimsen, Thor Jensen og fund-
arstjóri. Jes Zimsen bar fram þessa
viðaukatillögu við tillögu Thor Jen-
sens:
„Mótmælin afgreiðist af Kaup-
„mannaráðinu sem úrslit almenns
„kaupmanna- og útgerðarmanna-
„fundar".
Tillaga Thor Jensens var samþykt
í einu hljóði.
Viðaukatillaga Jes Zimsens var feld
með 7 atkv. gegn 4 (fjöldinn allur
fundarmanna greiddi þar ekki atkv.).
Þá bar Thor Jensen upp svohljóð-
andi tillögu:
„Fundurinn heimilar fundarstjóra,
„að síma fundarályktun þessa til
„„Ritzaus Bureau"", og var sú til-
laga samþykt í einu hljóði.
Fleira var ekki gert. Fundi slitið.
B. H. Bjarnason.
Karl Nikulásson.
jlHálverkasýning
Ásgríms Jónssonar
Hann hefur haft opna málverka-
sýningu nú um tíma undanfarandi á
sama stað og áður, f Vinarninni.
Nú er það altaristafla, sem As-
grímur hefur málað handa Stóra-
Núps-kirkju, sem blasir þar best við
og er stærsta myndin. Hún á að
sýna Krist, er hann heldur fjallræð-
una. Myndin dregur að sjerathygli,
Fyrst og fremst Kristur sjálfur, sem
ber við loft á fjallinu, og svo andlit
við andlit meðal áheyrendanna frammi
fyrir honum, fólk í Áusturlanda-bún-
ingum, er munu eiga að veru líkir
því, sem menn hyggja verið hafa á
Krists dögum. Hvort eins muni eiga
að vera um það, sem sjest af lands-
laginu, skal hjer ekki sagt, en íslensku-
legt virðist það vera. Yfir höfuð er
altaristafla þessi fallegt verk og hlýt-
ur að hafa kostað málarann rnikla
vinnu.
Margar fleiri myndir eru þar nýjar,
flestar landslagsmyndir úr Skaftafells-
sýslu, því þar var Ásgrímur síðastl.
sumar. Eru þarna myndir frá Svína-
felli. í Öræfum, Fossi á Síðu, Hnappa-
völlum í Öræfum, Dalbæ 1 Landbroti,
með Lómagnúp í baksýn, myndir úr
Hornafirði o. fl. o. fl., margar sjer-
lega fallegar. Svo er og mynd úr
Reykjavík, sem eftirtekt vekur, en
þar sjest yfir Austurstræti frá Vina-
minni.
Ný andlitsmynd er þarna líka ágæt-
lega gerð, og er þó ekki fulllokið.
Hún er afsíra Fr. Friðrikssyni. Mynd