Lögrétta - 05.06.1912, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
117
jarðar|ör friðriks konnngs Vlll.
Myndin er tekin, er líkfylgdin fer fram hjá Amalíuborg. Tölurnar á
myndinni sýna: Friðrik krónprins (i), konunginn (2) og Knút prins (3).
Lík konungs hafði, eins og venja er til, verið frammi á sorgarbeði
fyrir jarðarförina, og sótti þangað hinn mesti mannfjöidi. En jarðarförin
hófst í Slotskirkjunni kl. ii1/* þann 24. maí með mikilli viðhöfn. Fenger
prófastur flutti þar ræðuna. Síðan var líkið flutt til Hróarskeldu, dómkirkj-
an þar opnuð kl. 12 og síðan beðið líkfylgdarinnar frá Khöfn. 1 dómkirkj-
unni flutti Paulli prestur ræðu.
Við jarðarförina var saman komið alt nánasta ættfólk Friðriks kon-
ungs og Lovísu drotningar. Fjórir konungar voru þar við, bræðurnir Krist-
ján X. og Hákon VII. Noregskonungur með Maud drotningu og Ólafkrón-
prins, Georg Grikkjakonungur og Gustav Svíakonungur. Systur Friðriks
konungs, ekkjudrotningarnar frá Englandi og Rússlandi, voru þar. Fyrir
Þýskalandskeisara var sonur hans Vilhjálmur krónprins með Cecilie krón-
prinsessu, fyrir Englandskonung Arthur hertogi af Connaught, bróðir Ját-
varðs VII, fyrir Rússakeisara bróðir hans Mikael stórfursti, fyrir Frakklands
hönd Pichon utanríkisráðherra og svo fulltrúar annara rfkja f Norðurálfu og
margt fleira stórmenni.
Þess er getið, að þarna við jarðarförina hittust þeir í fyrsta sinn eftir
skilnað Noregs og Svíþjóðar Gustav konungur og Hákon konungur VII.
Gerðu þeir hvor öðrum heimsókn í Kaupmannahöfn.
n « 1*1 • V Ifr * v V
öoiigijelagið li. jiim
syngur í íöstuda^inu 7. þ. 111.,
lil. 9 síðdegis.1
Nánar íi gfötunum.
selur lang ódýrast og best:
iængnrdúk, fiðurheldan, 0,90, 1,00, 1,10, 1,20, 1,40, 1,50.
Fiðurlielt ljereft, 0,34, 0,40.
Hvít Ijerefí, 0,18, 0,23, 0,25, 0,28, 0,30, 0,32, 0,36, 0,45.
Í.1ÖL, afar stórt úrval, frá 8,00—25,00.
ipöiisk Sjiil 11,00, Caeliemirsjöl, nvört og misl.
ivartar silkisvuniur, 5,50, 7,50, 10,50, 12,50.
Iijómandi fallegt misl. svuniiiefiiatau.
Drengjafrakkar, Telpukápiir.
Jóhanni Sigurjónssyni megi auðnast
að uppfylla þær vonir, sem hann
hefur gefið með þessu merkilega
skáldriti sínu. Það er ánægja, að fá
eins ágætt rit eftir íslending í þess-
ari þvættings- og leirburðar-tfð.
Khöfn 23. mai 1912.
Bogi Th. Melsíed.
Reykjavík.
Trúlofuð eru Böðvar Kristjánsson
kennari við Mentaskólann, sonur Kr.
Jónssonar ráðherra, og frk. Guðrún
Thorsteinsson, dóttir Th. Thorstein-
sons kaupm.
Söngfjel. 17. júní heldur söng-
skemtun næstk. föstudagskvöld, eins
og auglýst er á öðrnm stað hjer í
blaðinu, og verður það hin síðasta
hjer á þessu ári.
Þ'jelagið ráðgerir að fara kring um
land í sumar og syngja í helstu kaup-
stöðunum.
Dönsku leikendurnlr, hr. C.
Groth og frk. V. Christiansen, hafa
leikið hjer 3 kvöld og leika í síðasta
sinn annað kvöld, eins og auglýst er
á öðrum stað hjer í blaðinu. Það
eru ýmsir smáleikir, flestir eftir vel
þekta höfunda, sem þau hafa sýnt,
og bæði leika þau vel.
Frá átlönduin kom „Botnia" síð-
astl. sunnudag. Meðal farþega voru:
Friðrik Jónsson kaupmaður, Ásgeir
Asgeirsson etatsráð, Bjarni Jónsson
viðskiftaráðanaut.ur; ennfremur 18 ís-
lendingar frá Ameríku í skemtiför
hingað, og er í þeim hópi, eftir upp-
talningu „Lögbergs", þetta fólk: Mr.
og Mrs. G. P. Thordarson og dóttir
6 ára, Mr. og Mrs. Jónas Pálsson og
dóttir 4 ára, Baldur Olsen og Mrs.
Plansína Olsen, móðir hans, Mr. og
Mrs. Sigfús Pálsson, Miss Konkordía
Johnson og Sigurður Jóhannesson
skáld, öll frá Winnipeg. Ennfremur
Jóhannes Davíðsson, kona hans og
tengdamóðir, Mrs. Jóhanna Eliasson,
Mrs. Margrjet Stephensen, Mrs. Ran-
veig Thorkelson.
Mrs. H. Olson er norðlensk, frænka
Þórhalls biskups Bjarnarsonar. Baldur,
sonur hennar, er á háskóla vestra og
hefur í vor staðist prót sitt þar með
ágætiseinkunn, eini Islendingurinn,
sem hana hefur fengið við háskóla
þar þetta vor, segir „Lögberg".
Frk. Herdís Mattliíasdóttlr skálds
Jochumssonar frá Akureyri er hjer
nú stödd og ætlar að syngja og leika
á hljóðfæri í Bárubúð næstk. laugar-
dagskvöld.
Dáinn er í fyrra kvöld hjer í bæn-
um Hannes Hansson, áður póstur,
mjög hniginn að aldri og síðast blind-
ur. Synir hans eru Hans, sem póst-
ur varð eftir föður sinn, Árni, skip-
stjóri, og Hannes, sjómaður.
Dr. Helgi Pjeturss hjelt síðastl.
sunnudag fyrirlestur „um landslag"
uppi við Skólavörðu fyrir Alþýðu-
fræðslu stúdenta, lýsti jarðlagamynd-
unum hjer í kring, og voru margir
áheyrendur.
Hjeraðslæknir var skipaður í
Reykjavík 29. f. m. Jón Hj. Sig-
urðsson, áður settur.
Próf á liáskólanuin standa nú
yfir. Taka 3 guðfræðispróf, 5 lög-
fræðispróf, 3 síðari hluta læknaprófs
og 4 fyrri hluta. Heimspekispróf taka
11.
Prófdómendur eru: Þórh. Bjarnar-
son biskup og síra Bj. Jónsson í guð-
fræði, E. Briem skrifstofustjóri og
Jón Magnússon bæjarfógeti í lögfræði,
og Guðmundur Björnsson landlæknir
í læknisfræði. Við heimspekisprófið
er enginn prófdómari.
Kolaeinokunin og Spánartollurinn.
Herra ritstjóri! Jeg gat þess á
Þingmálafundinum hjer 27. þ. m., að
óttast mundi mega, að Spánverjar
sviftu oss tollívilnun þeirri, er oss var
gerð með danska og spænska samn-
ingnum 9 nóv. 1894, ef kolaeinok-
unin gengi fram. Áður en nefndur
samningur gekk í gildi, voru 23 pe-
setar greiddir f toll af hverjum 200
pundum fiskjar, er fluttist til Spánar,
en með samningnum var tollurinn
lœkkadur um 5 peseta. Hver peseti
jafngildir 72 aur. og nam tollhækk-
unin þannig 5 kr. 75 aur. á slcpd.
hverju. Mjer er sagt, að 100,000
skpd. flytjist nú árlega til Spánar af
fiski vorum, og ræki að því, að Spán-
verjar sviftu oss tolliækkuninni, þá
þýddi það 575,000 kr. árlegt tap
fyrir íslendinga.
Þessi athugasemd hefur fallið úr
hinni prentuðu ræðu.fyrir vangá mína,
og bið jeg yður því að flytja hana
nú sjer á parti, þó með þeim við-
auka, að eftir því sem síðasta „Ægi"
segist frá, mun liggja nær að telja
útfluttan fisk til Spánar 50 þúsund
skpd. en 100 þús. skpd, og næmi
hið árlega beina tap þá ekki nema
287,500 kr.
31- maí 1912.
Virðingarfylst.
Lárus H. Bjarnason.
Sambanðsmálið.
Blað I. C. Christensens, „Tiden",
flytur eftiifarandi grein 24. f. m.:
„tslenska þjóðin hefur, eftir því sem
aldirnar liðu, smátt og smátt fengið
einhvern keim af jarðeldanáttúru lands-
ins. Landið er rólegt og kalt til að
sjá. Jöklar þekja fjöllin, en innra
fyrir ríkir eldur, og áður en varir
brýtst hann fram og gerir stóra bylt-
ingu.
Það gengur áþekt þessu í íslensku
stjórnmálunum. Huldir eldar brjót-
ast fram, þegar minst varið. F'lokk-
arnir rofna og klofna, og nýir flokk-
ar og flokkabrot myndast.
Nýlega hefur átt sjer stað ný ís-
lensk stjórnmálasambræðsla, þarsem
nokkur hluti Heimastjórnarmanna
hefur sameinað sig nokkrum hluta
Sjálfstæðisflokksins um nýja stefnu-
skrá í hinu svonefnda dansk-íslenska
sambandsmáli. Það virðist svo sem
nú sjeu það þeir fyrv. ráðherrarnir
Hafstein og Björn Jónsson, sem tekið
hafa höndum saman.
Hver áhrif þetta muni hafa á inn-
anlandsstjórnmál íslands, þorum vjer
ekkert um að segja. Ef til vill er
það fyrirsögn um fall núverandi ráð-
herra og framkomu hr. Hafsteins á
ný, og ef til vill verður það orsök
til nýrrar flokksmyndunar á alþingi.
Alt þetta skulum vjer leiða hjá oss.
En þar á móti sjáum vjer ekki, að
stefnuskrá sambræðslunnar geti breytt
nokkru um afstöðuna til Danmerkur,
því stefnuskráin virðist sú, að krefj-
ast enn víðtækari tillátssemi frá Dan-
merkur hálfu, en dansk-íslenska nefnd-
aruppkastið frá 1908 hafði að bjóða,
og um nýja tillátssemi getur að vorri
hyggju ekki verið að tala.
Menn verða að minnast þess, að
skilyrðin fyrir hinum dönsku íviln-
unum 1908 voru skýr og ákveðin,
þau, að með þær skyldu tslendingar
tjá sig ánægða, svo framvegis gæti
komist á friður og ró í hinu íslenska
stjórnarfarsmáli um afstöðuna til Dan-
merkur. Það var og álit manna, að
með þessu væri vegur opnaður til
ávaxtasams stjórnmálastarfs heima
fyrir á íslandi til eflingar þjóðmenn-
ingar og framfara í landinu.
En íslendingar vildu annað þá.
Við alþingiskosningarnar kom gos.
Meðhaldsmenn nefndaruppkastsins
biðu mikinn ósigur, og alþingið sam-
þykti alt annað en menn höfðu orðið
ásáttir um 1908. Þar með var nefnd-
aruppkastið í raun og veru drepið,
og það getur ekki gagnað, þótt menn
nú, eptir nýtt gos þar norður frá, reyni
að blása lífi í líkið. Það er dautt,
og íslendingum mun eigi takast, að
gera það, sem orðið er, að engu.
Vjer höfum sjeð, að vorum miklu
ívilnunum hefur verið varpað í nasir
OSS. Hvernig er þá hægt að hugsa
sjer, að vjer eftir það sjeum fúsir á
að gera nú nýjar og enn meirif
Nei. Upp á slíka skilmála getum
vjer auðvitað ekki samið. Eigi að
semja nú, þá verður málið að takast
upp alveg að nýju, þ. e. a. s. á grund-
velli laganna frá 1871 um stöðu ís-
lands í ríkinu.
Þar með sje þó auðvitað ekki sagt,
að ný meðferð málsins mundi verða
gagnslaus, eða að slík samningaum-
leitun mundi mæta neitun hjer, ef
hún kæmi fram frá íslendingum. Alls
ekki. En það verður að segjast skýrt,
að hjer óskar enginn eftir samninga-
gerð, sem síðan sje kollvarpað af
öðrum eins gosum og þeim, sem
nefndaruppkastið frá 1908 varð fyrir.
Ekki tjáir íslendingum heldur að
hugsa sjer, að þeir komist fram um
krókavegi, eins og þann, sem þeir
hjeldu inn á með ríkisráðsákvæðis-
breytingunni.
Vjer viðurkennum, að íslendingar
sjeu þjóð, og að þeir sem þjóð eigi
að hafa fullkomna sjálfstjórn í öllum
sjermálum sínum, en við heimtum,
að fyrirkomulagi sameiginlegra mála
vorra sje skipað með skýlausum og
heiðarlegum samningum frá beggja
hálfu. Vjer viljum, að það fyrirkomu-
lag, sem valið verður, verði skýrt og
ótvírætt fyrir báða málsaðila í sam-
bandinu, og að það verði samþykt
undirhyggjulaust frá báðum hliðum.
Hafi eitthvað verið óljóst 1908, þá
viljum vjer hafa það skyrt í hinum
væntanlega nýja samningi, efíslend-
ingar æskja hans, en þeirra er það,
að koma þá fram með slíkar óskir.
Eftir þá reynslu, sem vjer höfum
fengið, langar víst engan mann lijer
til þess að byrja á nýjan Ieik.
Vjer munum allir, hverjar óskir ís-
lendingar báru fram, þegar alþingið
var hjer í heimsókn. Vjer munum,
hverjar óskir sá maðurinn, sem lengst
fór, Skúli Thoroddsen, settiþáfram í
„Politiken". Vjer urðum við öllum
þeim óskum, og meira til, en feng-
um aðeins skömm fyrir. Vjer viljum
ekki eiga undir slíku oftar. Ef vjer
eigum nú að fara að semja aftur á
ný, þá verðum vjer að hafa vissu fyrir,
að andspænis okkur sje eitthvað ann-
að en endurtekning viðburðanna frá
1908 og það, sem þar fór á eftir.
Nú geta íslendingar sagt, að þá
varði ekkert um, hvað vjer segjum.
I. C. sje ekki annað en einstaklingur,
og það sje ekki hans skoðun, sem
alt velti á.
Nei, víst er það satt. En þó er-
um vjer sannfærðir um, að eins og
vjer mælum í þessu máli, svo mæla
vinir íslendinga í Danmörku. Þeir eru
þúsundir, sem eru miður velviljaðir
en vjer málstað íslendinga. Því er
nú miður. En þetta er sannleikur,
og íslendingum er sjálfum um að
kenna. Framhjá þessu mega þeir
ekki líta, er þeir taka sambandsmálið
til yfirvegunar nú í hinu nýja þingi".
Prestskosning er nýlega um garð
gengin á Melstað og var cand. theol.
Jóhann Briem kosinn með 116 atkv.
af 206, er gild voru.
Umboðsnmður Arnarstapa- og
Skógarstranda-umboðs er Jón Proppé
verslunarstjóri f ÓlafSvík settur í stað
síra J. Ó. Magnússonar í Ögri, er
um lausn hafði sótt. Síra J. Ó. M.
er nú kominn áleiðis til Ameríku, í
kynnisför.
Læknalijeruð. 29. f. m. var Gunn-
laugur Þorsteinsson læknaskólakandí-
dat skipaður læknir í Þingeyrarhjer-
aði.
Ól. Ó. Lárusyni lækni er ekki veitt
Fljótsdalslæknishjerað, eins og áður
hefur staðið hjer í blaðinu, heldur
hefur hann verið settur til að þjóna
því ásamt Hróarstunguhjeraði.
Eim vorkfall í Englandi.
Símað er frá Khöfn 31. f. m.: »Hafn-
arverkmenn í Lundúnum hafa gert
verkfall og er hafnarverkfall um alt
land í undirbúningi*.
Hinningarrit uni Steingr.
Tliorsteinsson, er I. C. Poestion
hefur ritað á þýsku og koma átti út
í fyrra, er Stgr. Th. varð áttræður,
er nú nýkomið út, vönduð bók, 152
bls. 8vo, með þýðingum af mörgum
helstu kvæðum skáldsins.
Úr dönskum blöðum.
Þar er töluvert ritað um sambands-
sáttamálið hjer. Hefur K. Berlín
prófessor ritað um það í »Riget« og
gerir þar, eins og oftar, harðar árásir á
Heimastj.flokkinn, einkum H. Hafstein.
Mun I C Christensen að einhverju leyti
byggja á þeim greinum það, sem
hann ritaí í »Tiden« og þýtt er á
öðrum stað hjer í blaðinu. Vill Ber-
lín láta svo út líta, sem Heimastjórn-
armenn hafi nú tekið upp stefnuskrá
Sjálfstæðismanna í sambandsmálinu.
»Politiken« segir aftur á móti, að
Sjálfst.flokkurinn hafi gefið alt upp.
»Beriingatíðindi« skýra rjett frá mál-
inu, að svo miklu leyti sem það er
enn kunnugt.
Misling'ar. I fyrra dag veikt-
ist einn af kyndurunum á „Botníu",
er kom hingað á sunnud., af mis-
lingum, og hefur hann verið settur
hjer í sóttgæsluhúsið. Farþegar af
skipinu voru komnir út um alt, þeg-
ar það vitnaðist, að mislingar væru
þarna, en hjeraðslæknirinn hefur reynt
að ná í þá, og segjast þeir allir, sem
hann hefur til náð, hafa háft mis-
linga áður. nema ein stúlka, sem er
á leið til ísafjarðar. Sama er um
skipsmenn, að þeir hafa allir áður
haft mislinga.
Óeirðirnar í Jiarokbó, sem
frá hefur verið skýrt hjer í blaðinu,
eru aftur að magnast. Frá Khöfn
er símað 31. f. m.: »Marokkó er í
uppreisnarbáli. Frökkum hætt".
Sögufjelagið.
Það hefur tekið að sjer útgáfu Al-
þingisbókanna, er síðasta alþing veitti
fje til, og er fyrsta hefti komið út
og byrjar með árinu 1570. Utgáfan
er mjög vönduð og pappírinn óvenju-
lega góður. Þetta hefti kostar 4 kr.
50 a., en fjelagar Sögufjelagsins fá
það fyrir árgjald sitt, auk annara
bóka, sem eru í ár, framhald af sög-
um Hólabiskupa, eftir Jón prófast í
Hítardal Halldórsson, og æfisögu
Gísla Konráðssonar eftir sjálfan hann.
Nýir fjelagar fá alt, sem fjelagið hef-
ur gefið út frá öndverðu, fyrir 25 kr.,
en það eru þessi rit: Morðbrjefa-
bæklingar Guðbrands biskups, Bisk-
upasögur Jóns Halldórssonar, Aldar-
farsbók Páls lögmanns Vídalíns,
Tyrkjaránið á íslandi 1627, Guðfræð-
ingatal eftir Hannes Þorsteinsson,
Prestaskólamenn eftir Jóhann Krist-
jánsson, Lögfræðingatal eftir Klemens
Jónsson og Upphaf af æfisögu Gísla
Konráðssonar. Ennfremur fá nýir
fjelagar fyrst um sinn æfisögu Jóns
Skálholtsrektors Þorkelssonar og Skrá
yfir Landskjalasafnið 3 hefti. Þetta
eru alls rúmar 300 arkir. Nýir fje-
lagar gefi sig fram við formann fje-
lagsins Jón landskjalavörð Þorkels-
son, eða gjaldkera Klemens landritara
Jónsson.
SRamfiför
barnastúknanna verður sunnudaginn
9. júní. Lagt af stað frá G.-T.-hús-
inu kl. 10 árd.
Reyktur lax, steinbítur,
upsi, ísa og smáfiskur, fæst keypt í
íshúsinu og Bankastræti 10.