Lögrétta - 14.08.1912, Blaðsíða 3

LOGRJETTA
159
Lögrjetta kemur út á hverjuti miö-
vikudegi og auk þess aukahlöð viö og viö,
minst 60 blöö als á ári. Verö: 4 kr. árg.
á fslandi, erlendis 5 kr. Gjalddagi 1. júlí.
Alþingi.
v.
Tollniálin.
Eins og getið hefur verið hjer í
blaðinu, hafa mörg frv. komið fram
af þingmanna hálfu um að auka tekj-
ur landsjóðs, og hefur þeim verið
vísað til nefnda, er kosnar hafa verið
í báðum deildum. — Nú hafa þessar
nefndir látið uppi álit sín.
Neðri-deildar-nefndin (Egg. P., L.
H. B., Bj. J. frá Vogi, Pjetur, Jón
Ól. og Valtýr með fyrirvara), að
undanteknum Birni Kristjánssyni, hall-
ast að faktúrutolli, er hún vill nefna
vörugjald. Er meiri hl. einhuga á því,
að lágur verðtollur á flestar eða allar
aðfluttar vörur sje hinn sanngjarnasti
tollur, sem á verði lagður, og hann
hefur eigi heyrt því mótmælt nema
af örfáum. Telur hann að vísu mögu-
leika á því, að stela undan þessu
gjaldi, en það sje svo með alla tolla.
En reynslan hefur sýnt, að öll megin-
verslun landsíns er og hefur verið í
höndum þeirra manna, er ekki vilja
gefa fölsk samvisku- og drengskapar-
vottorð. Nefndin telur og það mjög
líklegt, að þeir, sem gefa rjettar
skýrslur, muni hafa auga á hinum,
er grunur leikur á, og sömuleiðis
munu eftirlitsmennirnir fljótt venjast
á það, að sjá, hvort miklu sje stolið
undan. Fáir munu líka vinna svo
mikið til tollsvika á lágu gjaldi, að
falsa verslunarbækur sínar, svo að
þær komi heim við stórfalsaðar fak-
túrur, enda varðar það svo þungri
hegningu, að fáir mundu vilja á það
hætta, því hver sá maður, sem toll
svíkur til stórra muna, hefur hangandi
hníf yfir höfði sjer. Um toll á vefn-
aðarvöru og tilbúnum fatnaði (sem
kom frá milliþinganefndinni) er nefnd-
in sammála, að sú tillaga þyldi
engan samanburð við alment gjald á
aðfluttum vörum. Tekjuaukinn nær
ekki hálfa leið sem þarf, hrein toll-
verndarstefna sje fólgin í frv. og
strangt og dýrt eftirlit þyrfti.
Björn Kristjánsson rær einn á báti
með farmgjaldið sitt gamla. Þykir
honum verðtollurinn að öllu leyti
óaðgengilegri en farmgjaldið. Telur
ýmsa agnúa á fyrirkomulaginu, oft
t. d. eigi hægt fyrir kaupmenn að
sýna reikninga sína um leið og var-
an kemur, og eins væri það miklum
erfiðleikum bundið, þegar mörg skip
koma með vörur til sama staðarins
um sama leyti, að hafa nægilegt eftir-
lit með því, að engu sje undan skotið.
Endurskoðun tollreikninga missir al-
gert þýðingu sína, þegar ekki er
hægt að hafa einhvern fastan grund-
völl að byggja á, en hann er enginn
til, þegar ekki má fara eftir þyngd.
eða mæli varanna.
Öðru máli sje að gegna um farm-
tollinn. Hann á að innheimta sam-
kvæmt farmskrá og farmskírteinum,
og á farmskrá, að viðlagðri hárri
sekt, að fylgja yfir allan farm hvers
skips. Farmskráin á að ritast í þrennu
lagi. Stjórnarráðið fær þegar eina
yfir allan farminn, en tollheimtumað-
ur yfir þær vörur, sem inn eru flutt-
ar í hans umdæmi. Þetta sje miklu
tryggara og eftirlit miklu hægra en
með verðtollsfyrirkomulaginu.
Þá kemur efri-deildar-nefndin. Hún
er lfka klofin. Meiri hlutinn (Stgr. J.,
Jens P., Sig. Stef. og Stef. Stef.) telur
tollálagningu og tollhækkun neyðar-
úrræði og vill ekki halda lengra inn
á þá braut. En það telur hann eink-
ar mikilsvert og jafnvel nauðsynlegt,
er til þess kemur, að leggja alment
gjald til landsjóðs á verslun og vöru-
skifti við útlönd, að það sje hvívetna
sem óaðfinnanlegast og jafnaðarfylst
og leggist á alla landsbúa sem al-
mennast, jafnast og ljettast; og þar
telur hún með árgjald af verslun og
viðskiftum við útlönd.
Af útflultum vörum muni koma
um 35 þús. kr. á landbúnaðarvörur,
en um 155 þús. kr. á sjávarafurðir.
— Minni hlutinn (Þór. J.) er alveg á
móti frv. og vill fella það. Telur
hann það neyðarúrræði og örþrifaráð,
sem ekki þurfi að grípa til og aldrei
megi grípa til Engin ástæða að segja
það, að þetta gjald komi jafnt niður.
Heimilisfeður verða harðast úti, verka-
menn og vinnufólk kemst að mestu
undan þessum álögum. Tollur af fram-
leiðslu lands og sjávar, sem nauðsyn-
leg er til lífsframfærslu þjóðinni, sje
órjettur, og eigi ekki að eiga sjer
stað. En sjávarútvegurinn eigi þó
hægra með það en landbúnaðurinn,
þar sem um 470 kr. koma á hvern
mann, sem stundar eða lifir af sjávar-
útvegi, en ekki nema 90 kr. á þá,
sem lifa af landbúnaði.
Pingiiiannafrumvörp.
42. Um sölu á prestsetrinu Prest-
hólum. Flm. Ben Sv. — Landstjórn-
inni veitist heimild til að selja Halldóri
prófasti Bjarnarsyni jörðina fyrir 4000
kr.
43. Viðauki við tolllög. Flm.
Sig- Egg., Einar J., Jós. Bj. — Af
hverri smálest af kolum hingað flutt-
um greiðist 2 kr. í landsjóð. Lög-
in gildi til ársloka 1915.
44 Um afnám VII. kafla f til-
skipun 3. febr. 1836 um rjett há-
skólans í Kaupmannahöfn til að gefa
út íslensk almanök. Flm. Ben. Sv.
og Bjarni frá Vogi.
45. Viðaukalög um bann gegn
botnvörpuveiðum. Flm. Jens. P.,
Stgr. J., Ág, Fl., Sig. Egg. — Ef
maður, sem ekki hefur verið falin
landhelgisgæsla, kemur upp land-
helgisbroti, fær hann *Ao hluta af sekt
og andvirði upptækra muna, er hinum
brotlega er gert að greiða.
46. Um breyting á lögum um
rithöfundarjett og prentrjett. Flm.
Bjarni Jónsson. — Síðasta málsgr.
2. gr. skal vera svo: Sama rjett
hefur og höfundur á alls konar mynd-
um og uppdráttum.
47. Um verðlag og
48. Um stimpilgjald flytur Bj. J.
frá Vogi (óbreytt frv. milliþinganefnd-
arinnar 1907).
49. Um viðauka við 2 gr. laga
um aðflutningsbann á áfengi. Flm.:
Guðl. Guðm., Jóh. Jóh. Til 1. jan.
1915 getur stjórnarráðið leyft inn-
flutning vínfanga þeirra, er það telur
þurfa til tfðkanlegrar móttökuvið-
hafnar, er landstjórnin eða alþingi
gengst fyrir. Frv. þetta var felt í n.
d. í gær.
50. Um breyting á lögum um
fiskiveiðar á opnum skipum. Flm.:
Sig Stef. — Lendingarsjóðsgjald má
með samþykki ákveða alt að 2 kr.
af hverjum hlut eða 2°/o af hlutar-
upphæðinni.
51. Breyting á lögum um bæjar-
stjórn í Reykjavík. Flm : Ben. Sv.
Borgarstjóri skal kosinn til 6 ára í
senn af öllum atkvæðisbærum kjós-
endum, sem kosningarrjett eiga til
bæjarstjórnar. Kosningin skal vera
leynileg.
Fyrirspiirnir til ráðlierra.
Steinolíunefndin f Nd. (J. Ól., L.
H. B„ P. J„ Bj. J„ Bj. Kr„ E. P.
og Valtýr) flytur eina svo hljóð-
andi: Er það satt, að stjórnarráðið
hafi leyft að flytja hingað á höfnina
frá útlöndum áfenga drykki, sem
geymdir sjeu í skipi hjer á höfninni
til afhendingar erlendum skipshöfn-
um og það ótollað? Ef svo er, með
hverri laga heimild og af hverjum
ástæðum er þetta gert?
Fyrirspurn þessi kom til umræðu
í gær, og var afgreidd með rök-
studdri dagskrá:
„í því trausti, að landstjórnin líði
ekki átölulaust brot á áfengislöggjöf
landsins, tekur deildin fyrir næsta mál
á dagskrá". Samþ. með 12 atkv.
gegn 10. Jásögðu: Ben. Sv„ Bj. J„
Bj. Kr„ Egg. P„ Einar J„ Jón Ól„
L. H. B„ Sig. Sig„ Sk. Th„ Stef.
Stef., Valtýr, Þorl. J. — Nei sögðu:
Guðl. Guðrn., Halld. St„ H. Hafst.,
Jóh. Jóh., Jón Jónsson (Rvík.), Jón
Magn„ Matth. ÓI„ Ól. Br„ Pjeturog
Tr. Bj. — Kr. J. greiddi ekki atkv.
Björn Jónsson og Jón frá Múla voru
tjarverandi.
Aðra fyrirspurn til ráðherra flytur
Bjarni Jónsson: Hverjar ráðstafanir
hafa verið gerðar til að mæla leiðir
á Gilsfirði til Salthólmavíkur og
Króksfjarðarness? Er þörf á nýrri
fjárveiting?
Þriðju fyrirspurnina flytur Valtýr
svohljóðandi: Hverjar eru ástæður
stjórnarinnar fyrir því að leyfa:
að viðskiftaráðanauturinn, þvert
ofan í erindisbrjef hans frá 30. júlí
1909 (sbr. brjef stjórnarráðsins til
utanríkisráðaneytis Dana frá 17. des.
1909) og skiiyrði síðasta þings fyrir
fjárveitingunni til hans (sbr. Alþt.
1911, B. I, 272) bæði með blaða-
mensku og þingmensku fáist við póli-
tíska starfsemi?
að hann dvelji mánuðum saman
hjer á landi við önnur launuð störf,
en taki þó á sama tíma full laun
sem viðskiftaráðanautur?
að hann gagnstætt reglu þeirri,
sem sett er í brjefi stjórnarráðsins
frá 9. mars 1910, telji til aukakostn-
aðar (ferðakostnaðar) dagleg útgjöld,
(húsnæði, fæði o. s. frv.), þegar hann
„heldur kyrru fyrir heima, þ.e þar, sem
dvalið er til nokkurra langframa?"
Pingsályktnnartillögu
flytur Sk. Th„ að neðri deild skori
á ráðherra að láta verkfræðing lands-
ins athuga lendinguna í Arnardal í
Norður-Skagafjarðarsýslu og gera til-
lögur um nauðsynlegar umbætur á
henni.
L H. B. og Jón Magn. flytja
þingsályktun, að neðri deild alþingis
skori á landsstjórnina, að leggja fyrir
næsta þing, ef tiltækilegt reynist, frv.
um skipun siglingafróðra manna til
aðstoðar hjeraðsdómurum við rann-
sókn mála út af sjósköðum og önn-
ur dómstörf, er siglingafróðleikur
kynni að vera þarflegur til.
Lög írá alþingi.
2. Um að landsjóður kaupi einka-
símann til Vestmannaeyja og sím-
kerfið þar. Landsstjórninni veitt
heimild að kaupa einkasímalínuna
frá Eystri-Garðsauka tii Vestmanna-
eyja og talsímakerfið þar, og er
landsstjórninni veitt heimild að taka
alt að 45150 kr. lán til þess.
3. Um samþykt um veiði í Drang-
ey. Sýslunefnd Skagafjarðarsýslu
veitt heimild að gera samþykt þar
að lútandi.
4. Um löggilding verslunarstaða.
Gjögur við Reykjafjörð í Stranda-
sýslu og Skálavík á Langanesi í
Norður-Þingeyjarsýslu skulu vera lög-
giltir verslunarstaðir.
5. Um breytingu á hafnarlögum
fyrir Reykjavíkurkaupstað frá 21. júlí
1911. í hafnarnefnd sitja 5 menn:
borgarstjóri, 2 bæjarfulltrúar og 2
utan bæjarstjórnar, annar úr tölu
kaupmanna, en hinn úr tölu sjómanna.
þingneí'ndii’.
Þjóðjarðanefndir (Nd.): St. St. (form.),
Tr. Bj„ Pjetur J. (skr.), Ól. Br„ Sig.
Sig.
Veitinganefnd (Ed.): Sig. Egg.,
Stgr. J. (skr.), Eir. Br. (form.).
Selanefnd (Ed.): E. Br„ J. Jónat.,
Þór. J.
Hafnarfjarðarnefnd (Ed.): Jens P„
Stgr. ]., Bj. Þorl.
Nýnefnanefnd (Nd.): Jón Ól. (form),
Guðl. Guðm. (skr.), Þorl. J„ Matth.
Ól„ Valtýr.
Presthólanefnd (Nd.): Ben. Sv„
Guðl. Guðrn., Jóh. Jóh.
Úi’ Pverárlilíð. Þverhlíðingar,
Hvítsíðingar, Tungnamenn og nokkrir
bændur úr nærsveitunum hafa komið
sjer upp merkilegri skilarjett, og
stendur hún á mel norðan við Helga-
vatnsskóginn í Þverárhlíðinni; var
áður skamt frá Kvíum í Þvarárhlíð.
Almenningurinn og dilkarnir eru úr
steinsteypu; eru dilkarnir 23 og
kvíslast út frá almenningnum. Auk
þess er þar svæði fyrir safnið, girt
með gaddavír. Enn fremur liesta-
hagi, girtur á sama hátt. Eru girð-
ingar þær margar dagsláttur. Það
koma lfklega 9—12 þús. fjár í fyrstu
göngum í rjett þessa. Útsýni frá
rjettinni er fallegt, skógur mót suðri
og vestri á sljettlendi og skógarhlíð
í norðri, og fjallsýni mikið í suðri.
Strax er farið að grænka á mel-
unum inni í umgirta svæðinu.
Úr Stafholtstungnm. Stafholts-
tungnamenn í Miðtungunni hafa girt
með gaddavír fyrir tunguna ofantil
og er sú girðing löng bæjarleið.
Skagafjarðarsýsla er veitt Magn-
úsi Guðmundssyni aðstoðarmanni í
stjórnarráðinu. Er hann farinn áleið-
is norður til þess að taka við em-
bættinu, en kemur aftur í næsta
mánuði og dæmir þá í gjaldkeramál
inu.
Hrakningar í jökulíör. Sviss-
lendingurinn Hermann Stoll, sem oft
hefur verið hjer á ferð í óbygðum,
er nýkominn hingað til bæjarins úr
einu slfku ferðalagi. Hann var norð-
an við Langjökul er kuldakastið og
hríðarveðrið kom yfir í byrjun þessa
mánaðar. Þar uppírá var grenjandi
hríð og mikil snjókoma og gekk
honum seint að komast með hesta
sína til bygða, náði loks Húsafelli í
Borgarfirði á fjórða degi og þá illa
til reika, talsvert kalinn á báðum
fótum. Á Húsafelli lá hann um kyrt
nokkra daga og var vitjað þaðan
læknis, en fór svo tii Borgarness og
kom hingað í fyrradag.
Dáinn er nýlega Björn bóndi Ás-
mundsson á Svarfhóli í Borgarfirði,
84 ára að aldri, fæddur 28. janúar
1828. Synir hans eru þeir Guð-
mundur sýslumaður Barðstrendinga,
Jóhann hreppstjóri á Akranesi og
Jón kaupmaður í Borgarnesi. Björn
var merkisbóndi og verður hans nán-
ar minst síðar.
Reykjavík.
Sig. P. Sivertsen docent er ný-
kominn heim úr ferð austur í Vopna-
fjörð, úr kynnisför til fyrv. sóknar-
barna sinna. 21. júlí hjeldu Vopn-
firðingar honum fjölment samsæti f
fundahúsi hreppsins í Vopnafjarðar-
kaupstað. Ræður voru margar, en
tvö kvæði sungin, og er þetta í öðru
þeirra, kveðnu af Gísla Helgasyni á
Egilsstöðum:
„Sjá, kirkjan, er gnæfir við himininn hátt,
hún hljómar og rómar þitt minni;
hún sýnir þinn andlega’ áhuga’ og mátt
og árvekni í stöðunni þinni.
Þú veittir þá forstöðu, er varð henni hlíf,
þú vaktir með kaerleika trúmála líf“.
Ummælin lúta að því, að ný kirkja
var reist í Vopnafjarðarkaupstað fyrir
forgöngu Sig. P. Siv. Hann fór land-
veg frá Vopnafirði til Eskifjarðar,
fór um í Bót í Hróarstungu rjett eftir
hinn mikla bruna, kom að Vallanesi
og skoðaði byggingar Magnúsar
prests, og þótti mjög mikið til þeirra
koma.
Giiðm. Hamiesson læknir er nýl.
kominn heim úr ferð norður í Skaga-
fjörð, fór Grímstungnaheiði og Sand
norður og gekk upp á Strútinn hjá
Kalmanstungu, en suður fór hann
sveitir.
Fjalla-Eyvindur. Hann var leik-
inn fyrra miðvikudagskvöld fyrir
fullu húsi. Höfundurinn var þar við
og var kallaður fram á leiksviðið í
leikslokin og tekið með margföldu,
dynjandi lófaklappi. Hann Ijet vel
yfir meðferðinni á leiknum yfir höfuð,
einkum 3ja þætti, og taldi betur farið
með sum atriðin hjer en í Khöfn.
En mest þótti honum á vanta að
síðasti þáttur væri hjer eins vel sýnd-
ur og þar.
Til Amei’íku er nýlega farinn síra
Magnús Jónsson, er hjer vígðist í
sumar, og kvæntist hann rjett áður
en hann fór frk. Benediktu Lárus-
Lárusdóttur prests Benediktssonar frá
Selárdal, er vestur fór með honum.
Nýfarinn er og vestur um haf hr.
B. Olsen frá Gimli, er verið hefur
hjer í sumar.
Glímur — samsæti. Glímumennirn-
ir, sem frá Stokkhólmi komu, glímdu á
íþróttavellinum á mánudagskvöldið
og var þar margt áhorfenda. Stjórn
Iþróttasambandsins gekst fyrir þessu,
og ágóðanum var varið í kostnaðinn
af Stokkhólmsförinni. Á eftir var
Stokkhólmsförunum boðið til sam-
sætis í Iðnaðarmannahúsinu og tók
þátt í því á 2. hundrað manns. Axel
Tulinius fyrv. sýslumaður bauð menn
velkomna, en Guðm. Björnsson land-
læknir talaði fyrir heiðursgestunum,
og er grein hans hjer fremst í blað-
inn aðalefnið úr þeirri ræðu. Þeir A.
T. og G. B. eru í stjórn íþróttasam-
bandsins. Sigurjón Pjetursson, er
Lottcri llriiigsiiis. Þessi
númer hafa verið dregin.
1. Nr. 1183.
2. — 17.
3. — 1894.
Til sölu
»<ór og lítil ílnidarliiis á góð-
um stöðum í bænum. Söluverð afar-
lágt og borgunarskilmálar góðir.
Gisli Þorbjaniarson.
verið hafði foringi Stokkhólmsfar-
anna í leiðangrinum, þakkaði fyrir
þeirra hönd og mælti fyrir minni ís-
lands. Síðan talaði Axel Tulinius
og svo dr. Valtýr Guðmundsson, báðir
um þýðingu íþróttalífsins, en Hall-
grímur Benediktsson mintist Jóh. Jó-
sefssonar frá Akureyri og áhrifa þeirra,
sem hann hefði haft fyrir nokkrum
árum til vakningar íþróttalífs í Norð-
urlandi. Fanst honum þar afturför
síðan Jóhannesar misti við.
Verðiaunabikararnir, sem Hallgr.
hafði unnið í Stokkhólmi og í Málm-
ey, voru til sýnis í veislusalnum.
Stokkhólmsbikarinn er stór og mjög
failegur. Þessi áletrun er á honum:
„Islánsk Glima-Pokal skánkt við Olym-
piska spelen í Stockholm 1912 av
Islándingar i Danmark". Á hann eru
og grafnar myndir af tveimur mönn-
um, sem takast á glímutökum.
ísaf. prentar upp á laugard. smá-
greinina í síðustu Lögr. um gjald-
keramálið og segir að sig langi til
vita, hvort hún sje frá stjórninni eða
Lögr. sjálfri, Það er eins og blaðið
vilji eitthvað segja, en þori það ekki
fyr en það fær þetta að vita. En
hvort er það þá stjórnin eða Lögr.
sjalf, sem blaðið vill komast hjá að
styggja? Þetta langar Lögr. til að
vita, og getur verið að hún segi þá
Sigurði frá hinu.
Hogi Th. Melsteð sagnfræðing-
ur frá Khöfn er hjer nú staddur,
kom 11. þ. m„ en fer heimleiðis aft-
ur með „BotniU" 21. þ. m.
Finnur Jónsson prófessor erný-
kominn hingað aftur úr landferð, sem
hann fór vestur í Dali og á Snæfells-
nes. í ferðinni meiddi hann sig í
fæti, vatt fótinn, svo að hann má
ekki vera á ferli um stund. En ekki
eru það stórvægileg meiðsl.
Sr. Rögnvaldur Pjetursson frá
Winnipeg er hjer nú staddur, hefur
ferðast um Norðurland í sumar og
dvalið um tíma í Skagafirði. Þaðan
er hann ættaður, systursonur Rögn-
valds í Rjettarholti, en fluttist barn
að aldri vestur. Með honum er frú
hans, Hólmfríður Jónasdóttir, og systir
hennar, Matthildur, en þær eru ætt-
aðar úr Þingeyjarsýslu. Þau komu í
vor til landsins og fóru af skipi í
Húsavík nyrðra. Hjer dvelja þau
fram í næsta mánuð, en halda þá
heimleiðis. Síra Rögnvaldur var áður
prestur Únítarasafnaðarins í Winni-
peg, en er nú umsjónarmaður ís-
lenskra Únítarasafnaða í Kanada.
Trúflokkur Únítara er öflugur vest-
an hafs, og hann fylla þar margir
hinna merkustu manna. Taft Banda-
ríkjaforseti hefur lengi verið í stjórn
Únítarafjelagsskaparins og er nú heið-
ursforseti hans.
Jónas Pólsson söngfi’æðingnr frá
Winnipeg hjelt hjer píanó-hljómleika
í Bárubúð síðastl. laugardagskvöld.
Hann hefur verið 12 ár vestra, num-
ið þar söngfræði og unnið sjer þar
álit. En fyrstu tilsögn hafði hann
fengið á Eyrarbakka hjá Jóni Páls-
syni nú Landsbankagjaldkera. Jónas
er tengdasonur Baldvins Baldvinsson-
ar ritstjóra „Heimskringlu". Yfir
hljómleikum hans var vel látið og
mundu þeir hafa verið meira sóttir,
ef á öðrum árstíma hefði verið.
Trjcsmiðafjelag Rvíkur hafði
skemtidag á sunnudaginn var, fór
suður í Hraun og skemti sjer þar
um daginn. Kvæði var sungið eftir
Jakob Thorarensen, og eru þetta 2
fyrstu erindin:
Hneigðin fyrir glaum og gaman
glaðan setur fund,
fylkir okkur öllum saman
ofur-litla stund. —
Víst má hvers kyns gleði-glampa
grípa höndum tveim,
:,: taka skar af lífsins lampa,
lýsa’ upp myrkan heim. :,:
Ávalt skal að hagleik hlynna,
hugsum trútt og rjett.
Aldrei miður vönduð vinna
vora flekki stjett.
Hæsta marksins hugsjón gæti;
heita skal á Þór
:,: þar til iðn vor eignast sæti
inni’ í snildar-kór.
Ásg’. Ásgoii’sson etatsrád
dáinn. Fregn um andlát hans barst
hingað rjett í því er blaðið var að
fara í prentun, Hann haíði andast
á leið til Khafnar hjeðan frá landi.