Lögrétta - 16.10.1912, Page 3

L0GRJETTA
201
Að versla við
V. B. K.
þýðir það sama og geta lagt nokkrar krónur í sparisjóð á
mánuði, því
V. B. K.
gerir öllum innkaupin ódýrari en annarstaðar.
Munið því að beina viðskiftum yðar til
V. B. K.
•••••«••••••
1
Feri til Kaupaiáatnar.
Eftir Bjarna Sœmundsson.
Það þykja nú ekki lengur nein tíðindi,
þó að einhver mörlandinn fari til kongs-
ins Kaupmannahafnar, — samt hefur sú
leið orðið mörgum íslendingum „Vej til
Ros og Magt“ á stðari öldum, eins og
hafið Dönum — og þess vegna hafði jeg
alls ekki ætlað mjer að semja neina ferða-
sögu, og því síður lofað Lögrjettu neinu,
eins og ritstjóranum þóknaðist að birta
fyrir löngu ( blaðinu. En af því að jeg
tel það helga skyldu hvers ritstjóra, að fara
aldrei með ósannindi, síst vtsvitandi, þá ætla
jeg að reyna að bjarga ritstjóranum úr þess-
um vanda, og hripa upp nokkur orð um
ferðina, eða öllu heldur um eitt og annað
af þvi, sem fyrir augun bar, helst á sjón-
um, þv( að engin æfintýri komst jeg ( og
ekkert gerðist sögulegt ( ferðinni. Þetta
læt jeg vera nægan formála fyrir því, sem
á eftir fer, en því ætla jeg að skifta í
þrjá kafla, ferðina til Hafnar, dvölina þar
og ferðina heim, en ritstjórinn verður að
biðja menn að afsaka það, sem fram verð-
ur borið, því að hann ber eiginlega ábyrgð-
ina á því, ekki hvað sagt verður, heldur á
þv(, að nokkur verður yfirleitt sagt.
I.
Jæja, jeg lagði af stað með „Ceres"
að kveldi hins 30. júní í blíðviðri,
og hjeldum við sem leið liggur til
Vestmannaeyja og komum þangað
kl. 4 morguninn eftir. Jeg man ekki
í hvert sinni jeg var nú kominn að
„Eyjum" (eins og Eyjamenn segja
vanalega), en víst er það, að jeg hef
komið þangað oft, og eins það, að
ávalt þykir mjer jafn.ánægjulegt að
koma að Eyjum í góðu veðri, því að
þær eru svo svipfriðar og tilbreyt-
ingamiklar, að maður verður seint
leiður á að sjá þær, tindana, mó-
bergshamrana, grasþekjurnar — því
að sumar eyjarnar, eins og t.d. Álsey
og Suðurey, líkjast mest húsum með
hnausaveggjum og vel gróinni og
grænni torfþekju, — eldfjöllin, bæði
hið alþekta Helgafell — Vesúv Vest-
mannaeyja, sagði gamli Þorsteinn
læknir — og eyjarnar Elliðaey og
Bjarnarey, sem báðar eru eldfjöll eða
eldfjallaleifar — og hraunin, að ó-
gleymdum öllum fuglunum. Lundinn
og fýllinn eru þar, í kringum höfn-
ina að minsta kosti, í algerðum meiri
hluta. En mest ber þó á fýlnum
(„sladdanum", það er gælunafn þeirra
þar á honum). Það er hann, sem
eins og setur mark sitt á Hfið þar.
Hann er sí-gargandi, samkomulagið
milli hjónanna í hreiðrinu er ekki
meira en í meðallagi, sífelt þras og
arg allan daginn, og þegar fýllinn fer
úr björgunum á haustin, hljóðnar yfir
öllu. —Já, það mætti segja margt
um Vestmannaeyjar, en í þetta skifti
voru þær aðeins viðkomustaður. Við
fórum þaðan eftir fárra tíma dvöl,
styttri dvöl heldur en skipstjóri hafði
boðað oss um morguninn,
Kl. 3 var haldið af stað og stefna
tekin beint á norðausturodda Skotlands
(Duncansby-Head); það er í ASA,
eða hjer um bil sama stefnan og frá
Reykjanesi, það eru hjer um bil 560
mílur (frá Reykjanesi 70 mílum lengra;
en skemsti vegur milli íslands (Vestra*
horns) og Skotlands (Cape Wrath)
er 450 mílur)1). Liggur leiðin fyrst
meðfram brúninni á landgrunninu út
at Eyjafjöllum og Mýrdal, en af þeirri
brún snardýpkar frá 100 niður að
300 fðm., því að þá tekur við At-
lantshafsdjúpið, er nær norður að
hryggnum fræga milli íslands og
Eæreyja og jarðfræðingar álíta leif-
ar af landspöng, sem tengdi þessi
lönd saman í fyrndinni, á surtar-
brandstímanum (miocene). Þegar um
kveldið var komið 80 mílur frá Vest-
mannaeyjum, 35 ndlm- s, af Meðal-
landi, og háttuðum við þá með 550
—600 faðma dýpi undir kjölnum og
þægilegri meðvitund um, að ekki
|>yrfti að óttast blindsker eða aðrar
igrynningar. Svo smá-dýpkaði um
móttina, og kl. 4—5 að morgni 2.
Júlí vorum við komin út á mesta
dýpið, sem er á þessari leið, það er
nál. 1100 faðm., 100 mílur S. af
Hornafirði; svo fer aftur að smá-
grynnast upp að hinum breiða fiski-
banka, suður og vestur af Færeyj-
um. Hann er álíka stór um sig og
Faxaflói, og liggur leiðin yfir hann
1) Hjer er alstaðar talið ( sjómílum (a:
*/4 jarðm(lum).
miðjan, 2/3 vegar frá Reykjanesi til
Skotlands. Svo dýpkar aftur niður
í Hjaltlandsál; það er allbreiður og
3—6oc faðma djúpur áll, sem geng-
ur frá Atlantshafsdjúpinu norður og
austur milli Færeyjagrunnsins og hins
breiða landgrunns, er gengur út frá
Skotlandi og Orkneyjum.
Að morgni 2. júlí vaknaði jeg úti
á reginhafi og sást þá hvergi til
lands, og sigldum við þannig allan
þann dag og langt fram á næsta
dag, að við sfíum ekki land, því að
leiðin liggur svo langt fyrir sunnan
og vestan Færeyjar, að ekkert sjer
til þeirra. Það er eitthvað einkenni-
legt, að sigla lengi þannig, að sjá
ekki annað en himin og haf, dálitla
2—3 mílna breiða kringlu af haf-
fletinum; og þó að skipið bruni á-
fram með jafnmiklum hraða og hest-
ur á harða spretti, þá breytist út-
sýnið ekkert, haflötur og himinn eru
sjálfum sjer líkir, svo að helst virð-
ist svo sem ekkert miði áfram, en
hins vegar finst manni alt takmarka-
laust, og einhver óljós löngun til að
þess að komast sem fljótast áfram
að einhverju marki gerir vart við
sig. Sama er sagt um ferðir á víð-
áttumiklum sljettum, t. d. á steppum
Rússlands. Jeg ruglast fljótt í átt-
unum, eða finst eiginlega að engar
áttir sjeu lengur til, og sjálfsagt mundu
sjómennirnir geta ruglast líka, ef ekki
væri áttavitinn og mælingaverkfærin,
ekki síst í þokum og dimmviðrum,
og mikið mega menn þakka öllum
þeim vísindamönnum, eðlisfræðingum,
stærðfræðingum og stjörnufræðingum
(að jeg ekki nefni skipasmiðina), sem
Iagst hafa á eitt í því, að greiða far-
mönnum leið um úthöfin með átta-
vita, kortum og mælingaverkfærum
svo nákvæmum, að engu þarf að
skeika, en veðurfræðingar og haf-
fræðingar ransaka nú af kappi vinda
og strauma í þágu sjóferðanna. Við
það vinst enn meiri nákvæmni í
staðarákvörðun skipsins, og loks geta
nú skipin staðið í frjettasambandi við
önnur skip og löndin með loftskeyt-
um -— og þó finst mörgum, að vís-
indin geri svo ósköp lítið gagn. Ætli
það hafi ekki verið eitthvað erfiðara
að fara þessa leið um það leyti sem
ísland var að byggjast?
Veðrið var hið unaðslegasta á
hafinu; það var hægur andvari á
eftir, sólskin og undiralda úr NA, svo
lítil, að skipið hreýfðist varla. Jeg
hef aldrei farið um sljettara úthaf.
Farþegar voru flestir hressir og skemtu
sjer eftir föngum, flestir segi jeg,
því að það eru ávalt einhverjir, helst
kvenfólkið, sem álítur það sjálfsagða
skyldu, að vera veikt á sjó, hve
sljettur sem hann er. Festir voru
landar og vanir millilandaferðum, og
svo nokkrir Bretar, 1 Tjekki, serri við
engan vildi tala, I Þjóðverji frá On-
undarfirði og I fullorðinn enskumæl-
indi Bandaríkjamaður, mesta prúð-
menni, á leið til Olympíuleikanna í
Stokkhólmi, og hafði „tekið ísland
með“. Aðalskemtunin var að vera
uppi og njóta veðurbliðunnar og sól-
skinsins og sjávarins. Á kveldin
skemtu yfirmenn skipsins með hljóð-
færaslætti niðri í salnum. Broberg
skipstjóri Ijek snildarlega á fiðlu og
Kriiger yfirmeistari ljek undir á
píanóið.
2. júlí var tekin sólarhæð á há-
degi og vorum við þá á 61° 31' Nbr.,
13° x6' VI., eða 280 sjómílur frá
Vestmannaeyjum, á c. 600 faðma
dýpi, en vorum farin að nálgast
Færeyjagrunnið. Kl. 6 um kvöldið
vorum við á því miðju, og er ekki
nema 50 faðma dýpi á því, þar sem
leið vor lá yfir. Þá vorum við 75
sjómílur beint í SV. af Suðurey og
hið næsta Færeyjum, en þó alt of
langt í burtu til þess að þær sæjust.
Það sást líka, að við vorum nú ekki
mjög langt frá landi á því, hve margt
var um fugla; kveldið áður sást eng-
in kvik kind á sjónum, nú voru þar
nokkrir fýlar, skarfur og I svartfugl.
Fýllinn sást öðru hvoru alla leið suður
í Norðursjó; hann er reglulegur ís-
hafsfugl, en kvað á síðári áratugum
ávalt vera að breiðast út suður á
bóginn. 1840 settust þeir að í Fær-
eyjum. Um morguninn höfðum við
mætt þrem botnvörpungum frá Grims-
by (með stýrishúsið við afturmastrið)
á leið til íslands, en á Færeyjabank-
anum sáust engin skip; þau eru fleiri
þar á veturna. (Frh.).
Reykj avík.
Jón Kristjánsson læknir Skag-
firðinga er hjer staddur og fer til út-
landa til dvalar um tíma.
Th. Krabbe verkfræðingur. Það
var rangt, sem í Lögr. stóð nýlega,
að hann hefði farið til útlanda.
Gteir Thorsteinson, sonur Th.
Thorsteinsons kaupmanns, er nýlega
farinn til Portugal, ætlar að vera í
Lissabon 2 ár og kynnast þar salt-
fisksverslun.
Island erlendis.
Jónas Guðlaugsson. Eftir hann
er komin út hjá Gyldendal f Khöfn
ný kvæðabók, sem heitir Viddernes
Poesi". Mynd er af Jónasi í septem-
berblaði bókmentablaðs Gyldendals
„Bókavinarins" („Bogvennen") og
grein, er segir frá helstu æfiatriðum
og ritstörfum Jónasar.
Vilhjálmur Stefánsson. Það er
mikið talað í útlendum blöðum um
norðurför hans og fund hinna hvítu
skrælingja. Sú skoðun er í fyrir-
rúmi, að þetta sjeu leifar frá íslensku
fornaldarbygðinni í Grænlandi, og að
því er blöðin segja hyggur V. St.
sjálfur að svo muni vera og færir
fyrir því ýmsar Hkur. Bók um för-
ina er væntanleg frá honum bráðum.
Nýjar landmælingar hefur hann gert
þarna nyrðra og segir hinar eldri
mjög rangar. Hann kvað ráðgera
að fara norður þangað aftur bráðlega
til frekari rannsókna.
Slys í Bússlnndi. Nýlega fórst
gufuskip á Dvínufljóti á þann hátt,
að það rakst á flutningaskip og sökk
nær samstundis. Um 70 menn fór-
ust. Það er sagt, að bæði hafi skip-
stjórinn verið drukkinn og Iíka megn-
ið af farþegunum.
Marschall v. Bieberstcin fríherra,
sendiherra Þjóðverja í Lundúnum,
andaðist 24. f. m., um sjötugt. Hann
hafði áður verið sendiherra í Kon-
stantfnópel, en var kvaddur þaðan
og sendur til Lundúna síðastl. sumar.
Hann þótti mjög merkur stjórnmála-
maður.
Brdkuð íelensk
Frímerki
kaupir háu verði Sigurður Jónsson,
Lindargötu 1 B, Reykjavík.
Bókafregn.
Halldór Hermannsson: Biblio-
graphy of the mythical-heroic
sagas (Fornaldarsögur). Ithaca,
N. Y. 1912. (Islandica V.).
Hjer kemur fimti árgangurinn af
Islandica, og hefur inni að halda skrá
yfir útgáfur á Fornaldarsögum Norður-
landa og líkum sögum (Þiðreks sögu
af Bern). Ennfremur er í viðbæti
útgáfur af Danmerkursögu Saxós,
Hveðnarkroníku og nokkrum „forn-
aldarsögum", sem telja má víst, að
eru ritaðar löngu seinna en hinar
eiginlegu Fornaldarsögur.
Það er um þetta rit einungis hið
sama að segja og hin fyrri bókfræðis-
rit Halldórs Hermannssonar, að það
er samið með mestu vandvirkni og
samviskusemi og ber víða vott um
fróðleik og skarpskygni höfundarins.
Einstöku smáathugasemdir má þó
gera. Líklega hefði það verið hent-
ugra, ef Danmerkursaga Saxós hefði
verið tekin fyrir í bindinu 1910 með
Noregskonungasögum, úr því þar eru
líka tilfærð önnur fornrit um Dan-
merkur sögu (Jómsvíkinga- og Knyt-
linga saga); mikill hluti hennar er al-
veg sögulegur og öll á hún betur
heima þar en með fornaldarsögun-
um, þó auðvitað allur fyrri hluti henn-
ar hafi líkan blæ og þær. — Þar,
sem getið er um Hervarar sögu, hefði
líka mátt tilfæra, að gátur Gestum
blinda eru prentaðar í „Gátum, þul-
um og skemtunum" Jóns Árnasonar
og Ólafs Davíðssonar, 1. bindi. —
Bls. 40, þar sem ritin um Brávalla-
bardaga eru nefnd, má ómögulega
sleppa riti Finns Magnússonar um
Rúnamó, og deiluritum þeim, er risu
út af því. Einstöku aðrar smáað-
finningar má gera, en þær eru allar
þýðingarlausar og rýra ekki hina
miklu kosti bókarinnar, sem, einsog
hin ritin, er og verður ómissandi
hverjum, sem ætlar sjer að fást vfs-
indalega við þess konar efni fram-
vegis.
Khöfn. 14. sept. 1912.
Sigfús Blóndal.
Eítirmæli.
Hinn 4. júní andaðist að heimili sínu
á Blönduósi Benedikt Pjetursson smiður,
74 ára gamall. Hann var fæddur að
Hjaltabakka í Torfulækjarhreppi 27.jan.
1838. — Fyrstu barns- og unglingsárin
var hann hjá móðursystur sinni, en fór
svo til vandalauss fólks. Var hann
snemma tápmikill og harðger og gat
fljótt unnið sjer brauð. Sem ungur mað-
ur stundaði hann sjóróðra bæði sunnan-
lands og norðan, og þótti ágætur sjó-
maður. Hann lærði og járnsmíði. Var
hagleiksmaður að náttúru og smíðaði
bæði trje og járn.
Árið 1865, 29. ókt., kvæntist hann konu
sinni, Hólmfríði Helgadóttir frá Miðhús
um. Byrjaði hann þá búskap, bjó fyrst
á Marðarnúpi og síðan í Vatnahverfi, en
eftir s ár ljet hann af búskap og flutti
til Skagastrandar. Stundaði hann' þar
sjó og smíðar jöfnum höndum. Þau
hjón áttu 11 börn, 4 dóu í æsku, 1 upp-
kominn og efnilegan son misti hann í
sjóinn, en 6 börnin eru á lífl, 2 kvæntir,
búsettir synir, 2 giftar konur, og 2 ógift
í heimahúsum, sonur og dóttir.
Konuna misti hann árið 1891, eftir 26
ára góða og farsæla sambúð, flutti hann
þá árið eftir á Blöndós, og hafði þar á
dánardægri 20 ár dvalið.
Benedikt sál. var dugnaðarmaður í
fremstu röð, reglufastur, áreiðanlegur og
skyldurækinn við öll störf sín. Hann
var góður og umhyggjusamur húsfaðir,
og stóð yfirleitt með heiðri og sóma í
verkahring sínum. Hann var skynsam-
ur maður og bókhneigður, sjálfstæður og
ákveðinn í skoðunum, og hreinn og
beinn í orðum og framkomu.
Mikið dagsverk hafði hann unnið í líf-
inu, og góður orðstír fylgdi honum til
grafarinnar.
Kunnugur.
Hver vill ná í
miljónina?
Allir standa jafnt að vigi, sem
kaupa lóðseðil í næstu seríu i
danska kólóníal klassa-lotteríi.
Danska ríkið ábyrgist.
Lotteríið selur 50,000 lóðseðla,
og á þá falla 25,550 vinningar og 8
preminr, er nema samtals
5 miljónum 175,000 franka.
Hæsti vinningur þegar bezt
gengur er
1,000,000 franka
(ein miljón franka)
sjerstaklega
1 á 450 000 5 á 15 000
1 - 250 000 10 - 10 000
1 - 150 000 24 - 5 000
1 - 100 000 34 - 3 000
1 - 80 000 «4 - 2 000
1 - 70 000 210 - 1000
1 - <50 000 einnig 21107
3 - 50 000 vinningar á
2 . 40 000 500 300 250
2 - 80 000 200 153
2 - 20 000 0. s. frv.
Það er dregið einu sinni i
hverjum mánuði, og gjaldið er í
hverjum drætti
fyrir J/i lóð kr. 22,50] að meðtöldu
— J/2 — — 11,501 burðargjaldi
— J/é — — 6,— ( undirlóðseðil
— J/s — — 3,251 og dráttarlista.
Vegna fjarlægðarinnar og hinna
seinu póstgangna er ekki tekið á
inóti borgnn fyrir niinna en tvo
drætti, og sendist upphæðin á
póstávísun eða í ábyrgðarbrjefi.
Danska ríkið ábyrgist að vinning-
arnir sjeu til, og eru þeir borgaðir
út í peningnm og án nokknrs frá-
dráttar.
Vegna hinna miklu vinnings-
möguleika (hjer nm bil annaðhvert
númer vinnur), eru likiadi til að
seðlarnir þrjóti fljótlega, og er-
uð þjer því beðinn að senda
pöntun yðar sem allra fyrst.
Utanáskrift:
C. Ed.eling’,
Kobenhavn O.
Danniark.
Besta otj óðýrasta
tóbaksverslun
bæjarins
yiðurkenna allir að sjc verslun
c76ns SZoega.
Oöngustafir
nýkomnir.
Sturla Jónsson.
Kartöflur,
guirófur og fóðurrófur fást ennþá
í Gróðrarstöðinni. Þeir, sem hafa
pantað, geri svo vel að sækja fyrir
helgi.
J íæjarins
sttersta úrval af
handsápum
er í verslun
jjóns Zoega.
TJllar tau!
með stórkaupaverði.
Með því verði, sem hjer segir, eru boðin
góð, sterk, jótsk ullarföt:
4 mjög þykkar og hlýjar karlmanna-
skyrtur...............á kr. 7,80
4 dto sjerlega stórar ... - — 8,90
4nar buxur úr sama efni . . - — 8,60
4nar dto sjerlega stórar . . - — 9,90
' V« dusin þykkir, grófir karlmannasokkar
aðeins á kr. 5,40. J/2 dúsin þykkir, svartir
kvensokkar aðeins kr. 6,83. Prjónuð karl-
manna-ullarvesti, blá, brún og svört á kr.
3.40—4,80—5,72—6,59—7,82. Þykkar, bláar
sjómannapeysur frá kr. 3,70—5,48—6,28—
7,54. Prjónuð kven ullarvesti, margir litir,
frá 1,62—1,88—2,12—2,37. Sterkir og hlýir
kven-ullarsokkar frá kr. 1,83—3,48. Öll nær-
föt og sokkar handa börnum fyrir sama,
lága verðið. Alt sendist viðstöðuiaust,
portófrítt gegn eftirkröfu.
Trikotagefabriken Skjold
Damgaard Nielsen,
Torvegade 24, Kobenhavn C.