Lögrétta - 02.04.1913, Page 4

56
L0GRJETTA
ætla að þjer hefðuð komið, ef hann
hefði mætt, og yður þótt garðurinn
þar laigri. En til eru menn, sem
muna eftir því, að þjer um árið
synjuðuð prestinum okkar um orðið
á fjölmennum fundi í Hofsós, og
þótti það klækilega gert — og alls
ekki ugglaust. Getur verið, að yður
hafi farið fram síðan.
Sannsöglin yðar og hreinskilnin —
það er veiklaður og vanmetafullur
vonarpeningur.
Þjer standið þarna státinn og bí-
spertur og tilfærið orð eftir biskupn-
um, sem þjer auðvitað, hvenær sem
er, getið ekki sannað og vitið ekk-
ert um.
Þjer berið íslensku prestastjettinni
á brýn hræsni og yfirdrepskap, en
hljótið þó að vita — ef þjer annars
nokkuð vitið um kirkjumál og presta
— að prestastjettin íslenska er með
afbrigðum hreinskilin og frjálslynd.
Nei, Erlendur sælll Vjer höfum
litla trú á hæfileikum yðar sem frí-
kirkjufrömuðs, og hæpið væri að hafa
yður fyrir stoðarstein í íslensku frí-
kirkjuna, í stað hellubjargsins mikla.
Vjer lifum á umbrota- og byltinga-
tímum; viljum breyta, bæta og laga.
Þjer segist vilja bæta og fá bætt
kirkjufyrirkomulagið; en vjer eigum
svo sárgrætilega erfitt með að trúa
því, þykjumst reka svo mikið augun
í úlfinn í allri framkomu yðar. Or-
sökin kynni að vera sú, að í haust
fenguð þjer sauðagærur með færra
móti, og kjöt jafnvel með minna
móti.
Vjer höfum heyrt þess getið, að
þegar ljónið er á veiður, safnast
úlfarnir saman og góla og væla, í
von um að eitthvað leggist til. Eitt
slíkt óslitið, ónotalegt úlfavæl hefur
öll yðar framkoma verið við prest-
inn okkar, síðan hann gerðist for-
maður kaupfjelagsskapar vors. Þjer
leikið við hann hvert bragðið á fæt-
ur öðru, — en hann er svo góður
óg göfugur, að hann sinnir því eigi.
Hann er skilnaðarmaður — ásína vísu
— eins og þjer.en hugmeiri, hreinskiln-
ari, mentaðri og vitrari. Hann veit það,
að þessu hjeraði, sem þjer hafið nú
verslað í um nær því heilan manns-
aldur,' er lífsnauðsyn að eignast versl-
um sína. Hann veit það, að um-
setning hjeraðsins — um 60,000 kr.
á ári — á hvergi annarstaðar að
vera en í okkar eigin höndum. Með-
an þjer hafið verið að fimbulfamba
í blöðunum og rassakastast í sím-
anum, hefur hann fórnað hugsjón
sinni, kröftum sínum, eignum sínum
og mannorði — en jafnframt stund-
að embætti sitt með snild og áhuga,
og verið í hvívetna hinn þarfasti sem
embættismaður og fjelagsmaður sinn-
ar sveitar.
Hvers vegna má hann ekki vera
formaður kaupfjelagsskapar vors, eins
og aðrir prestar, er svipuðum störfum
sinna? Hvers vegna viljið þjer—sem
látist vera frjálslyndur skilnaðarmaður
í kirkjumálum — synja oss um eins
sjálfsagt frelsi og eðlileg mannrjettindi
og það, að haga verslun vorri eins
og oss þykir best henta? Þjer segið,
að klerkurinn okkar sje kaupmaður,
og munuð þjer eiga við með þvf, að
hann einnig á því svæði sje hag-
sýnn og duglegur. Þetta ætti að
vekja með honum samhug og virð-
ing allra góðra manna — á þessari
kaupskaparöld, sem nú gengur yfir
land vort. Því það þarf mikla
hæfileika, einbeittan vilja, ein-
lægni, hreinskilni og fórnfúsleik til
þess að geta safnað saman heilu
hjeraði af fátækum, fjeflettum mönn-
um — og fengið þá til að vakna og
skilja kröfur tímans, og sá maður,
hvort heldur er prestur eða aðrir,
sem þetta getur — hann getur
fleira. —
Samvinnustörf í verslun er ein af
framtíðarkröfunum. Vjer þurfum ekki
að benda yður á haginn beina og
óbeina, sem vjer höfum nú þegar af
þessu hlotið — hann er fjölda manna
kunnur og þakkaður að verðleikum.
Yður blæðir hann í augum — mörg
þúsund krónur út úr höndunum á
yður og fjelögum yðar; t. d. 10—12
króna hagnaður á haframjölstunnunni
frá yðar verði, og svo hagnaðurinn
á ullarhnoðranum, kjötinu og gær-
unum, sem þjer eruð að skopast
að. —
Á það má og benda, að geti
kauptjelagsskapur vor haldið áfram
að starfa, undir góðra manna stjórn,
þrátt fyrir árásir yðar í blöðunum
og undirróður heima í hjeraði, eru
líkur til að fje manna falli ekki unn-
vörpum, ef eitthvað blæs á móti, eins
og verið hefur — að vjer ekki nefn-
um skortinn og skamtinn. —
Já, Erlendur sæll. Vjer höfum
miklu meiri trú á kaupfjelagsstarfinu
okkar en kirkjumálabraskinu yðar.
Og þó presturinn okkar sje með
oss í þessari umbótaviðleitni, getum
vjer ekki sjeð að það nái neitt til
yðar hvað prestinn snertir. Að hann
og við höfum ákveðið takmark fyrir
augum, og reynum að keppa að því
með samtökum og trúmensku, virðist
oss kostur og gera það líklegra, að
eitthvað vinnist á.
Og svo grípið þjer til þeirra ráða,
að ófrægja prestinn okkar — og ger-
ið það í nafni fríkirkju eða aðskiln-
aðar. í hennar nafni skrökvið þjer
því upp á hann, að hann sje kom-
inn í mál við eitt eða fleiri sóknar-
börn. Þetta er Ijótur tilbúningur og
illa hallað rjettu máli. Nei, prestur-
inn okkar fer ekki í mál við sóknar-
börnin — meira að segja ekki við
Erlend. — En þó að svo hefði verið,
að okkar prestur, eða einhver prest-
ur, hefði farið í mál við sóknarbarn,
sjáum vjer ekki hvaða ástæða er til
að gera slfkt að blaðamáli.
Það er annars einkennilegt með
suma menn — og þjer eruð líklega
einn af þeim — sem endilega vilja
með alt í blöðin. Ef eitthvað á að
gera náunganum til hnjóðs eða van-
sæmdar — þá er sjálfsagt að fara
með það í blöðin. Eða var það
ekki svipan, sem þið kirkjuvinirnir
ætluðuð að hafa á prestinn okkar,
ef hann ekki hætti þvf skelfilega at-
hæfi, að styðja kaupskap vorn?
Rjett eins og vjer þorum ekki að sjá
framan í yður í blöðunum. Jú, sann-
arlega. Þó þjer gerið lítið úr kenni-
mannlegum hæfileikum prestsins okk-
ar, þá er hann svo mikill ræðu-
skörungur, bæði í kirkju og utan
kirkju, að vjer hefðum ekki þurft að
heyra hann eins oft og vjer höfum
gert, til þess að nema af honum svo
mikla orðfimi og hagleik, að vjer
getum goldið Erlendi rauðan belg
fyrir gráan — bæði f blöðunum og
á mannfundum. Og því meir sem
þjer hamist og æðið — því hraklegri
skal för yðar verða.
Að gera lítið úr kennimannlegum
hæfileikum prests vors er yður Iíkast,
— en það er flónska, því hann
er viðurkendur mælskumaður og gáfu-
maður. Þetta vitið þjer vel og hafið
víst fengið að kenna á því sjálfur.
En við útkjálkamenn eigum ekki
ætíð kost á að velja úr prestum —
og benda mætti á það, þó viðkvæmt
sje, að meiri orðstír mundi prestur
vor hafa getið sjer í bjeraðspresta-
kalli. Og spá vor er sú, að lengur
lifi nafn hans en Erlendar, ef honum
endist Iff og heilsa, og yfir því verði
annar blær, meira að segja þó Er-
lendur verði með tímanum fríkirkju-
prestur.
Til smekks fyrir Erlend viljum
vjer benda á erindi eftir prest vorn:
„í sálunum titrar in nýja tíð
með takmarki háu og siðprýðisljóma;
á vegum og strætunum vakningar hljóma:
Verið ei hræddir og óttist ei stríð;
því lávarður himinsins lausnarinn
mannanna,
leitar að þroskuðum, tápmiklum lýð,
er vinnur og starfar að velmegun
bræðranna
og vermir og gleður sem ársólin blíð,
og færir burt sundrung og heiftina og
hrygðina,
en helga vill drotni einum gjörvalla
bygðina —
sorginni dreifandi, sæluna veitandi,
sífelt að kjörorði frelsarans leitandi;
elskaðu, blessaðu, faðmaðu, fagnaðu,
fórnaðu sjálfum þjer — bræðrunum
gagnaðu. —
Lffið er hátt eins og himinsins bládýpi,
heilagt og stórt eins og kvöldloftsins
fjölstirni, —
en hjartað er veikt eins og vonin í
andstreymi,
og viljinn er bundinn og haldinn af
syndinni.
En elskan — hún leitar sjer ráðs yfir lífinu,
lyftir burt mæðunni’og sigrast á kífinu;
elskan er sambandstaug hjartans og
himinsins,

Fermingarföt
nýkomin i stóru urvali
frá kr. 14,50 til 25,00
cfirauns varsíun úCamBorg.
G. B.
Lux
er hið einasta verulega góða ljós nútímans.
Lux breytir nóttinni í dag. Leitið því úr nóttinni
í daginn og notið
I iiix! Lux! Lux! Lux!
Einkasali fyrir ísland er:
Guðmundur Böðvarsson,
Reykjavík.
Garlsberg
5kattefri
Carlsberg- brugg'húsin
mæla með
ljósum
myrkum
alkóhóllitlum, ekstraktríkum, bragðgóðum, haldgóðum.
Garl$berg $kattefri porter
hinni extraktríkustu af öllum portertegundum.
Oarlsberg sódayatn
er áreiðanlega besta sódavatn.

rit
ír
seljast með hálfvirði meðan útsalan stendur yfir, sem
aðeins verður 2—3 daga.
VÖRUHÚSIÐ
Hótel ísland
Pritajel á knji beinili
er hið gagnlegasta áhald, sem unt er að útvega því. — Lindéns
heimilisprjónavjel, sem einkarjett hefur um allan heim, er ein-
földust, hentugust og ódýrust allra prjónavjela. Á hana má jafnt
prjóna munsturprjón og sokka, brugðna kvensokka, treyjur, nærföt,
vetlinga o. s. frv. í fyrra hlant vjelin tvenn verðlaun úr gulli.
Hún kostar að eins 55 kr. Hverri vjel fylgir nákvæmur leiðarvísir.
Einkasali Jakob Gunnlögson,
Köbenhavn K.
Duglegir umboðsmenn óskast.
OTTOHBNSTEDs
dan 5Íta
smjörlibi cr be$l.
Biðjið um legundirnar
„Sóley’' „Ingólfur” „Hehla"eða Jsofold'
Smjörlikið fœ$Y einungis frá:
Otto Mönsted h/f.
Kaupmannahöfn og/Jro'$um
i Danmörku. $
heilagur vörðurum lífsþroska mannkynsins,
lögmál, sem blessandi breiðir út armana,
brosandi í dauða með tárvota hvarmana.
Helga þig, maður, því heilögu líferni,
hafnaðu efanum, ófriðnum, vantrúnni.
Minstu þess: guð á hvern gramsþunga’
af jörðunni,
og gefur þjer alt, sem þjer veitist und
sólunni.
Gef honum líf þitt með heilagri hugprýði,
helga’ ’honum starf þitt og von þína’ og
málefni.
Vík þú svo djarfur mót gæfunni — gröfinni,
hann geymir þig — ber þig f heilagri
vernd sinni".
Þessi erindi eru úr ræðunni, sem
presturinn flutti fyrir fjölmennum
söfnuði sunnudaginn eftir að honum
barst greinin góða. Dettur oss í hug,
að ekki hafi klerkur þá stundina
hugsað fast um kjöt og gærur, og
að guðsmaðurinn hafi þá verið með
sæmilegu fjöri. Því trauðla mun
svalan Gunnhildar verið hafa Agli
andstyggilegri en gargið Erlendar
geðríkum, góðum kennimanni við
ræðugerð.
27. jan. 1913.
Margir sóknarmenn.
Óskilafjenadarauglýsingar.
Talsverð andlega raun getur það ver-
ið, að lesa sumt, sem á prenti er birt.
Einkum á þetta sjer stað um auglýsing-
ar; því þar kemur smekkleysið fram í
frummynd sinni. I þeim er oft sá hræri-
grautur af málblendingi, málleysum og
setningarugli, að næst gengur sumu
slíku í Vesturheimsblöðunum, sem ís-
lensk eiga að heita. Að lesa sllkt er
fyrir mállega tilfinning beinlínis limlest-
andi og sárt, á sinn hátt eins og að
ganga um kargahraun í myrkri, og ým-
ist steyta á hvössum nibbum eða steyp-
ast í djúpar gjótur. Manni Iíður svo
illa við slíkan lestur, að maður á ekki
við hann, nema til sje neyddur; en svo
er oft.
Óskilafjenaðarauglýsingar í Lögb.bl.,
eins og flestir semja þær, eru meðal
þessara andlegu fótbrotahrauna. Röð-
unin svo dásamlega óregluleg sem mest
má verða. Lýsing hverrar skepnu byrj-
ar á lit, hornum eða kynferði, orðin:
mark, hægra, vinstra, verður að lesa
eins oft og mörg eru hin seldu dýr.
Mörkin eru sett síðast, eins og annað
algerlega reglulaust. Hafi maður rekið
sig á mark, sem hann kannast við, er
engin leið að finna það aftur, nema
lesa á ný hina leiðinlegu auglýsingar-
þvælu alla. Þetta er engu líkara en að
verið væri að gera leik til þess, að fela
mörkin, sem þó eru aðal- eignarskilrlkin
íyrir fjenaðinum. Er það þó vitanlega
einskis tilætlun, heldur byggist þetta á
gömlum óvana og athugunarleysi.
Eftir því sem mörkum ijölgar og
markaóreglan eykst, eins og víða á sjer
stað, að sama skapi lengjast óskilafjár-
dálkarnir f Lbl. Helst ætti að augl. í
einu úr hverri sýslu, og raða mörkunum
eins og í markaskrá. Það eru ekki svo
margir menn á landinu, sem að þessu
vinna, og síst meðal hinna tornæmustu,
svo líklegt er að fá mætti bót á því.
Sýslunefndir geta ráðið þessu. Fyrir-
myndir hefur á síðari árum mátt sjá í
Lbl., í augl. þeirra Björnsf Grafarholti,
Guðmundar í Sandvík og Jónasar í
Hrauntúni. Tökum t. d. brot úr augl.
úr Mýrasýslu:
1. 3 bitar aft. | Lögg aft. | hrútl. |
Þverárhl.hr.
4. Blaðstýft fr. | Sneitt aft. biti fr. |
S. Þ. S. | hornm. á mór. á, sbr. 7,
og eyrnam. á hrútl. | Hvítárs.hr.
7. Blaðst. fr. fj. a. | Sneitt a. biti fr. |
eyrnam. á ánni 4.
25. Sýlt | Sýlt | 2 lömb, gmb. og gld. j
Hvítárs. hr.
34. Tvístýft aft. fjöð. fr. | gagnbitað |
grátt gbrl. í Hvítárs.hr., og sauður
1 v. f Þverárhl.hr. — o. s. frv. (Sje
sauðfje hvftt, sem er algengast, er
óþarft að tilgreina lit, en aðeinsef
mislitt er).
Eignarrjetturinn er friðhelgur. Menn
eiga heimting á, að óskilafjáraugl., eins
og aðrar opinb. skýrslur, sjeu svo skýrar,
að ná megi rjetti sínum eftir þeim.
Skyldi ekki mega vænta, að »Skrá
yfir óskilafje, selt í . . . . sýslu«, verði
eftirleiðis færð í viðunandi formi? Eða
þarf stjórnarboð til að koma hlutaðeig-
endum í skilning um svona einfalt atriði ?
B. B.
Stór brnnl. í Omaha í Ame-
ríku brann nýlega gestgjafahús og
fórust þar inni 75 menn.
Pakbarávarp. jeg varð fyrir þvf
slysi á sfðastl. sumri, að meiðast í hendi
og þar ofan á bættist taugaveiki, svo
að jeg hef verið frá vinnu síðan alt til
þessa dags. T il að bæta úr þessu gekst
Guðmundur Ásbjarnarson trjesmiður fyrir
samskotum handa mjer, sem urðu 326
kr. Fyrir þetta þakka jeg hjer með
honum og þeim, sem til samskotanna
gáfu.
Reykjavík 31. mars 1913.
Guðm. Kr. Halldórsson.