Lögrétta - 30.07.1913, Blaðsíða 3

L0GRJETTA
127
Cips-loftlistar og loftrósir.
Undirritaður leyfir sjer að mæla með sínu fjölbreytta úrvali af
gips-loftlistum og loftrósum. — Sömuleiðis sínu viðurkenda
—= „Kaffitíni“, =—
sem allir maga- og taugaveikir mega drekka, og sem, ef rjett er til-
búið, er hinn besti kaffidrykkur.
Verðið (brent og malað) aðeins 80 aura.
Viröingarfylst.
Sveinn Jónsson, Templarasundi 1.
Nú er skemtiferðatíminn.
Munið eftir, áður en þjer farið upp í sveit að skemta yður,
áð líta inn í BRAUNS VERSLUN, því þar eru margir
þægilegir hlutir, sem gott er að hafa með sjer, og einnig margir
hlutir, sem eru alveg ómissandi.
4 manna tjöld með öllu tilh., þyngd 4 kg., verð kr. 30,00.
Sportföt, syu'tbuxur, sportsokkar, sportpeysur, sportliúfur,
sportbelti, sportveski. Olíuföt, íjett og þægileg í meðför-
um, handa sportfiskimönnum og skemtiferðamönnum, hvort sem
þeir eru alandi, ríðandi eða gangandi. Baktöskur (Rygsækker)
stórar og smáar, mikið úrvai.
Nýtt! Nýttl Termoflöskur, sem halda innihaldinu
heitu í 24 tíma, og köldu í marga daga.
Mýflugnaslör, ómissandi á sumrin.
Brauns verslun, Aðalstræti 9.
Joh. Nilsson
efnir til hljómleika
í Bárubúð annað kvöld (fimtud.).
§íðasta sKifti! Úrvalslög!
Aðgöngum. 1 kr.
Sjá götuauglýsingar!
mótmæli frá Dönum gegn því að
rekstur lotterísins færi fram í Dan-
mörku, ekki af því að jeg viður-
kenni neina yfirdrotnun í því efni,
heldur af því, að við höfum sett lög
um atriði, sem hliðstætt löggjafar-
vald þeirra á yfir að ráða en ekki
vjer.
Þá er það fundið ráðherra að sök,
að hann hafi ekki borið málið undir
konung í haust, heldur látið það
dragast þangað til lög voru komin í
Danmörku, sem ónýttu alt málið.
Jeg skal nú ekki orðlengja um það,
sem er vitanlegt, að þessi lög gátu
Danir eins sett fyrir sig, þótt kon-
ungur hefði undirritað íslensku lott-
erílögin. En ráðherra hefur ekki
brotið á móti ráðherra-ábyrgðarlög-
unum, þótt þessi dráttur yrði á því
að leitað væri konungsstaðfestingar.
Að minsta kosti segir stjórnlaga-
kennarinn við háskólann svo í stjórn-
lagafræði sinni: „Sje um framkvæind-
arleysi að ræða eða það, að ráð-
herra hafi látið óheimila framkvæmd
viðgangast eftir b lið 2. gr., verður
ekki leyst úr því með almennum
orðum, hvenær brotið er. Sje að
ræða um vanrækslu á að leita und-
irskriftar konungs undir lagaboð,
liggur vanrækslan fyrir, sje ekki
undirskriftar konungs leitað áður
næsta reglulegt alþingi kernur saman,
því að eftir þann tíma ber, sainkv.
10. gr. stj.skr., að álíta alþingisfrv.
fallin niður. Að öðru ieyti er það
álitamál, sem leysa verður úr eftir
atvikum, í hverju einstöku falli, hvort
vítavert framkvæmdaleysi hafi átt
sjer stað".
Samt er því ekki að neita, og jeg
býst við að hæstvirtur ráðherra viður-
kenni það sjálfur, að honum hefur
yfirsjest í þessu máli. Hann hefur
verið of auðtrúa á það í þinginu í
fyrra, að Danir mundu ekki hafa á
móti því, að lotteríreksturinn færi
fram í Khöfn, treyst of vel ummæl-
um nefndarinnar hjer í málinu. En
í þessu er þingið honum samsekt,
og sjerstaklega á nefndin í lotterí-
málinu í n. d. sök á þessu. Margt
kemur fyrir, sem ólíklegt þykir, en
bágt á jeg með að trúa því, fyr en
jeg tek á því, að deildin gefi hon-
um sök á þessu, eða að nokkrir þeir
þingmenn telji hann ámælisverðan
fyrir þetta, sem lotterífrumvarpið
samþyktu í fyrra, og þannig eru sam-
sekir, ef ráðherra er sekur. Jeg vil
að minsta kosti ekki vera í þeirra
tölu.
Balkanstríðlð.
Símað er frá Khöfn 25. þ. m., að
Tyrkir hafi tekið Adríanópel og fleiri
staði. Þeir daufheyrist við hótunum
stórveldanna. Búlgarar sjeu að fram
komnir. Friðarfundur komist væntan-
lega bráðlega á í höfuðborg Rúmena,
Búkarest.
í síðustu útl. blöðum segir, að
bæði Rúmenar og Serbar stefni her
sínum til Sofíu. Það er látið mjög
illa af ástandinu hjá her Búlgara,
meðal annars vegna kólerusýkinnar.
Búlgarar biðja Rússa hjálpar og gefa
sig alveg á þeirra náðir. Talað er
um að hreyfing sje á her Rússa í
Kákasus og muni þeir hyggja til að
ráðast inn í Armeníu, er þeim hefur
lengi leikið hugur á að taka frá
Tyrkjum.
llyltliig- í Kina. Sfðustu útl.
blöð segja frá uppreisn í Suður-Kína,
er breiðist út um allan Jangtse-dalinn.
Hafa uppreisnarmenn tekið nokkrar
borgir og kastala. Kvað mikillar
óvildar verða vart hjá uppreisnar-
liðum gegn Norðurálfumönnum.
Hljómleikar
föstud. 1. ágúst kl. 9 síðd.
í Bárubúð.
Haraldur Sigurdsson
frá Kallaðarnesi.
Gustav Hansen aðstoðar.
Nánar á gðtunum.
Fyrirspurnin um lotterímálið.
13 þingmenn í neðri deild hafa
lýst yfir, að þeir teldu meðferð ráð-
herra á lotterífrv. sfðasta þings að-
finslu verða. Málinu er ítarlega lýst
í 32. tbl. Lögr., og hjer í blaðinu er
einnig, f ræðu Jóns Magnússsonar
bæjarfógeta, málið skýrt, einkum frá
lögfræðinganna sjónarmiði. Lögr. er
þess fullviss, að þessir 13 þingmenn
eiga sárfáa fylgjendur meðal kjós-
enda í þessu máli. Það liggur svo
í augum uppi, að sökin er hjá þing-
inu f heild sinni, en ekki hjá ráð-
herra, og þá fremst og mest hjá
þeim lögfræðingi þingsins, sem var
aðalhöfundur og framsögumaður lott-
erífrumvarpsins, en það er L. H.
Bjarnason prófessor. Þingið hefur
treyst á lögfræðismentun hans meira
en það mátti; það er þess afsökun.
En sjálfur hefur hann ekki aðra af-
sökun en þá, að sig hafi vantað ann-
aðhvort vit eða þekking, eða þá
hvorttveggja, til þess að gera frumv.
sæmilega úr garði. Þá afsökun verð-
ur hann auðvitað að láta sjernægja.
Hann hefur „gatificerað", maðurinn,
og tekur upp þá óheppilegu aðferð
að halda því fram, að „gat" sje ekki
„gat“, þótt allir sjái í gegn um það,
en það gerir einmitt „gatið" í ann-
ara augum stærra og stærra, og hef-
ur altaf þótt versti „gatista“-háttur-
inn.
En aðfinsluyfirlýsingin var sam-
þykt á flokksfundum hjá þeim Lár-
usarliðum og Landvarnarmönnum áð-
ur en þeir heyrðu skýrslu ráðherra
um lotterímálið. Aftalið milli Lár-
usar, dr. Valtýs og Landvarnarmanna,
var, að þetta ætti að vera vantrausts-
yfirlýsing, er ráðherra viki fyrir, en
hjá sínum mönnum hafði Lárus sagt,
að þetta væri ekki annað en mein-
laus aðfinning. Svo átti að segja
Heimastj.mönnum á eftir, ef ráð-
herra hefði sagt af sjer út af að
finslunni, að hann hefði farið sjálf
viljugur, hlaupið burt frá embættinu
að ástæðulausu, Þeir aittu engan
þátt í því, sem samþykt hefðu þessa
meinlausu aðfinslu í lotterímálinu.
Allir gætu sjeð, að ekki væri það
nein vantraustsyfirlýsing o. s. frv.
Ráðherra lýsti því líka skýrt yfir,
er tillagan kom fram, að ef það væri
vilji þeirra, sem hana styddu, að
hann legði niður völd, þá vildi
hann að það kæmi skýrt fram og að
á reyndi, hvort helmingur þingsins,
eða helmingur þjóðkjörinna þing-
manna, væri því fylgjandi. Til þess-
arar tillögu kvaðst hann ekkert tillit
taka, þótt hún yrði samþykt, svo
loðin og óskýr sem hún væri, og
bað um skýringu á henni. Lárus
neitaði að gefa neina skýringu á til-
lögunni, en af ræðu Eggerts Páls-
sonar þóttust áheyrendur skilja, að
frá hans sjónarmiði væri ekki um
neina vantraustsyfirlýsingu að ræða,
þótt tillagan yrði samþykt. Aðrir
tóku ekki til máls af þeim, sem
greiddu tillögunni atkvæði. Einar
Jónsson, Jóh. Jóhannesson og Kr.
Jónsson, sýndu fram á það í ræðum
sínum, til hverra vandræða stjórnar-
skifti nú mundu leiða, eins og ástatt
væri í þinginu, og óskuðu, að ráð-
herra tæki ekki tillit til þess, hvort
tillagan yrði samþykt eða ekki.
Pjetur Jónsson benti á, að enda
þótt lotterífrumvarpið hefði verið stað-
fest mótmælalaust undir eins haustið
!9i2, eins og önnur frumvörp al-
þingis, þá hefðu Danir með lögum
þeim, sem þeir hafa nú sett þessu
víðvíkjandi, hindrað framkvæmd ísl.
lotterílaganna, svo að þau hefðu að
engu gagni komið.
|-J 1 i 1 Biografteater
J V J Reykjavíkur.
Til að gefa öllum ennþá tækifæri
til að sjá hina afarfögru ogstóru mynd,
Grimmúðug kona,
verður hún sýnd aftur og í síðasta sinni
föstud. 1. ág. kl. 9—1 1.
1. sæti 0,70, 2. sæti 0,50, 3. sæti 0,30.
Bráðsnemmbær kýr fæst keypt
hjá Jóni Guðmundssyni á Osi í
Borgarfjarðarsýslu.
Eimskipafjelagið.
Bráðabirgðastjórn þess hefir sent
alþingi beiðni um styrk, og fer fram
á þetta:
1. „Að stjórninni verði veittheim-
ild til þess fyrir landsjóðs hönd, að
kaupa hluti í hlutafjelaginu „Eim-
skipafjelag íslands" fyrir alt að 100
þús. kr."
2. Að stjórninni veitist heimild
til þess að veita sama hlutafjelagi 65
þús. kr. styrk árið 1915 til þess að
halda uppi með tveim skipum líkum
ferðum og gert er ráð fyrir í hluta-
útboðsbrjefinu".
í skýrslu sinni til alþingis segir
bráðabirgðastjórnin, að til sín sje
komin tilkynning um árangur af
hlutasöfuuninni frá 187 umboðsmönn-
um, en ókomin svör frá 177. Til-
kynt hluttaka er þegar orðin nær
228 þús. kr. Langmest er þetta í
smáhlutum. Þó hafa einstakir menn, '
kaupfjelög og samvinnufjelög, skrif-
að sig fyrir álitlegum upphæðum.
Þrír Vestur-íslendingar, sem hjer
eru staddir, Arni Eggertsson, Jón Tr.
Bergmann og Ásmundur Jóhannsson,
hafa hver um sig tekið hluti í fje-
laginu fyrir 10 þús. kr, og er það
stórmyndarlega gert.
Járnbrautarslys í Dan>
inörku. Símað er frá Khöfn í
gærkvöld, að Esbjerg-lestin hafi síð-
astl. laugardag oltið út af brautar-
teinunum og 15 manns beðið bana
við það slys, þar á meðal Sabroe
Fólksþingsmaður.
Peter Sabroe hafði verið þing-
maður frá 1901, fæddur 1867, og
var þjóðkunnur maður í flokki jafn-
aðarmanna. Hann var lengi starfs-
maður við „Social-Demokraten". Upp-
runalega var hann skósmiður.
»Pingmaðnrinn er kominn!«
Bjarni viðskiftaráðanautur var fjar-
verandi í byrjun fundar í sam. þingi
í fyrradag, er kosnir voru fulltrúar í
bankaráð íslands banka. Kosning
Stefáns Stefánssonar var um garð
gengin, en þingmenn voru að skrifa
nöfn síðari fulltrúans á miða í sæt-
um sínum og skrifararnir að tína þá
saman hjá þeim. En þá kom við-
skiftaráðanauturinn móður og más-
andi inn í salinn og var auðsjeð á
honum, að hann hafði hlaupið undir
spreng. Hann fjekk nú miða, skrif-
aði eitthvað á hann, eins og hinir,
og sýndi J. Ól. miðann áður en hann
braut hann saman. Menn hjeldu að
hann he0i hlaupið svona ákaft til
þess að gefa sjálfum sjer atkvæði,
en svo var ekki. Hann gerði það
til þess að Lárus Bjarnason skyldi
ekki missa af atkvæðinu, því honum
hafði hann lofað því áður. Lárusi
varð líka svo mikið um, þegar hinn
lafmóði fylgifiskur kom inn úr dyr-
unum, að hann kallaði upp hástöf-
um: „Þingmaðurinn er kominnl"
Hyer loflð «4. Lögr. er það mikil
ánægja, að flytja hin „viturlegu um-
mæli", sem prentuð eru upp eftir
viðskiftaráðanautnum okkar í ræðu
J. M. bæjarfógeta hjer í blaðinu, og
lofleg orð, sem þeim fylgja. En það
var Einar prófessor Arnórsson, sem
um þingtímann í fyrra benti ýmsum
á þann galla á lotterífrumvarpinu,
sem þar er um að ræða, og þá án
efa einnig B. J. Lárus H. Bjarnason
hefði ekki þurft lengra að leita í
fyrra en til starfsbróður síns í laga-
kenslunni við háskólann, til þess að
fá að láni þá lagaþekkingu, sem með
þurfti til þess að búa lotterífrum-
varpið úr garði.
Tveir fátæklingar. Alþingi hefur
nú þegar með bitlingagjöfum bætt
úr sárri ntyð tveggja fátæklinga,
en það eru þeir Stefán Stefánsson
skólameistari á Akureyri og Lárus
H. Bjarnason prófessor. Hina brýnu
þörf prófessorsins þekkjum við best
hjerna í Reykjavík, en um þörf hins
hafði Jóhannes ferðamaður sagt enn
átakanlegri sögur.
Landritari mætti um hríð í þing-
ingu í umboði ráðherra, meðan stóð
á þyngstu veikindum ráðherrafrúar-
innar og fram yfir greftrunina.
Þegar launafrv. var til umræðu í
n. d. svaraði landritari aðkasti til
hans, sem fram hafði komið í deild-
inni frá ritstj. „Ingólfs" við umræð-
urnar, sem þar urðu um málið áður
en það fór í nefnd, og prentað hafði
svo verið í „Ingólfi". Þótti þeim,
sem á heyrðu, ræða hans góð, og
það vel rekið aftur, sem til hans
hafði verið kastað fjarverandi, en
ritstj. „Ing.“ svaraði nú fáu til. Meðal
annars var þarna minst á stjórnar-
ráðsfrímerkin, sem orðin eru svo
margumtöluð í „Ing.“, o. fl. o. fl.
Reykjavík.
Haraldnr Sigurðsson píanóleik-
ari frá Kaldaðarnesi kom heim hing-
að um miðjan þennan mánuð og
hefur dvaldið síðan heima hjá föður
sínum. Með honum kom danskur
maður, Gustav Hansen, sem er lærð-
ur fortepíanóleikari, og hefur hann
verið með Haraldi eystra. Haraldur
heldur hljómleika í Bárubúð næst-
komandi föstudagskvöld, og leika
þeir saman ýms lög hann og hr. G.
Hansen, ýmist fjórhent, eða á tvö
hljóðfæri. Við píanóleik hr. H. S.
kannast menn hjer frá því fyrra
sumar, en þá hlaut hann mikið lof,
og væntanlega hefur honum ekki
farið aftur síðan.
Jarðavför ráðherrafi'úarinnar fór
fram síðastl. laugardag og var mjög
fjölmenn. Húskveðju flutti Jón
Helgason prófessor og var sungið
við húskveðjuna kvæði það eftir
Guðmund skáld Magnússon, sem
prentað er á öðrum stað hjer í blað-
inu. En í kirkjunni talaði Jóhann
Þorkelsson dómkirkjuprestur. Þar
ljek fiðlusnillingurinn sænski, sem
hjer er staddur, Jóh. Nilsson, á hljóð-
færi á eftir ræðunni, en hljóðfæra-
sveit Bernburgs Ijek úti fyrir meðan
líkfylgdin fór framhjá.
Alþingi hafði gefið silfursveig á
kistuna, en blómsveigar voru fjölda-
margir.
Leiðrjettlngar. Það er ekki rjett
í síðasta tbl. Lögr., að Guðl. Guð-
mundsson bæjarfógeti hafi sagt af
sjer embætti. Hann hefur aðeins
fengið tveggja mánaða lausn og
gegnir Júl. Havsteen embættisstörfum
á meðan á hans ábyrgð.
Misskilningur var það líka í síð-
asta tbl., á fregn í „Norðra", að
Vilh. Finsen væri sestur að á Ak-
ureyri. Hann er væntanlegur bráð-
um hingað til Rvíkur og mun ætla
að setjast hjer að.
Frú Anna G. Hjaltested andað-
ist á Sunnuhvoli hjer í bænum 24.
þ. m., 69 ára gömul, fædd 12. júlí
1844, móðir P. Hjaltesteds úrsmiðs
og eiganda Sunnuhvols, og þeirra
bræðra, ekkja Einars Hjaltesteds,
sem látinn er fyrir mörgum árum,
merkiskona.
25 ára kennaraafmæli átti St.
Stefánsson alþm., skólameistari á
Akureyri, 25. þ. m. En fimtugsaf-
mæli á hann 1. n. m.
Fádæma óþurkar eru nú stöðugt
hjer sunnanlands, sjaldan þó mikið
regn. í Norðurlandi er aftur á móti
sagt sólskin á hverjum degi.
Gjaldkeramáliö. Engir dómarar
eru enn skipaðir til þess að dæma
það, og eru það rangar fregnir, sem
út hafa borist um þetta og komist í
„Vestra", segir stjórnarráðið.
Úr Húnavatnssýslu komu hing-
að landveg um síðastl. helgi Björn
Þórðarson sýslumaður og Jón Jóns-
son læknir.
Sesselja Torherg, eða frú Sesselja
Schjörring, eins og hún var nefnd
síðan hún giftist, einkadóttir lands-
höfðingja Bergs Thorbergs og frú
Elinborgar Thorberg, andaðist í
Khöfn 30. júní þ. á. Sesselja var
fædd 25. sept 1875 í Reykjavík, en
þar var faðir hennar þá amtmaður,
og ólst hún þar upp með foreldrum
sínum, en misti föður sinn 21. jan.
1886. Sesselja sál. var, eins og Pjetur
sál. bróðir hennar, snemmamesta efnis-
barn. En þá er hin mannskæða
mislingasótt gekk á íslandi vorið og
sumarið 1882, varð hún mjög veik
og varð eiginlega aldrei fyllilega
jafngóð eftir mislingana. Til þess
að leita henni sem bestrar læknis-
hjálpar og fullrar heilsubótar, ef hægt
væri, flutti móðir hennar til Khafnar
með bæði börn sín og mágkonu, frk.
Ólöfu Thorberg. En þótt hin góða
og umhyggjusama móðir með mestu
ást og alúð gerði alt, sem hún mátti
til þess að dóttirin fengi fullan bata
og heilsu, tókst það þó ekki full-
komlega. Þó var Sesselja Thorberg
orðin nokkurn veginn heilsuhraust,
er hún fyrir tæpum þremur árum gift-
ist kapteini H. Schjörring í Hels-
ingjaeyri, liðsforingja í landvarnar-
hernum, syni skáldkonunnar frú Jo-
hanne Schjörring. Með honum eign-
aðist hún son, sem er nú kominn á
annað ár. Fram úr því tók heilsu
hennar aftur mjög að hnigna og eftir
langa legu andaðist hún hjá móður
sinni í Khöfn og naut hjúkrunar
hennar til andlátsins. — Sesselja var
góð og gáfuð kona og mjög fríð sýn-
um. Hún fjekk hið besta uppeldi
og mikla mentun. Hún var sjerstak-
lega hneigð fyrir bókmentir og fagr-
ar listir, og bar gott skyn á þær.
Hún var laglega hagyrt, og þýddi
nokkur kvæði eftir Steingrím Thor-
steinsson og fleiri íslensk skáld á
dönsku, Nokkur þeirra komu út í
vikuritinu „Hver 8. Dag“, og í ýms-
um dönskum blöðum. a.