Lögrétta - 11.08.1915, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
„Vjer undirskrifaSir leyfum oss
hjer meS aö skora á alþingi, a8 af-
nema nú þegar kennaraembætti þaS
í grisku við háskóla íslands, sem sam-
þykt var aS stofna á alþingi 1914,
þar sem þaS má telja með öllu ó-
þarft embætti og sem bitling handa
sjerstökum þingmanni.
Um leið skorum vjer á alþingi a8
sporna viö því, að einstakir þingmenn
geti náS fje úr landssjóSi fyrir sjálfa
sig, og lendi af þeim sökum i kaup-
um og sölum meS atkvæSi sín í öSr-
um málum, landi og þjóS til stór-
tjóns.“
Eftirmæli.
1 síSasta tbl. var getiS um andlát
Helga Pálssonar, er andaSist 4. þ.
m. á heimili sínu hjer i bænum,
GróSrarstöSvarhúsinu, hjá Einari
syni sínum, garSyrkjumanni.
Helgi heitinn varS 77 ára gamall,
fæddur 1. júní 1838 á RútsstöSum i
EyjafirSi, og var Páll faSir hans
Bergsson Jónssonar, Flóventssonar,
er allir voru bændur í EyjafirSi. Á
yngri árum sínum var Plelgi um eitt
skeiS í Laufási, hjá sjera Birni Hall-
dórssyni, föSur Þórhalls biskups, og
hefur hann skrifaS grein um sjera
Björn, sem fylgir mynd hans í des-
emberblaSi „ÓSins“ 1913. Eftir þaS
bjó Helgi milli 30 og 40 ár í Kaup-
angssókn í EyjafirSi. Kona hans var
Kristbjörg Einarsdóttir frá Fellsseli
í Kinn, Bjarnarsonar, og lifir hún
mann sinn. Er hún náskyld móSurætt
Þórhalls biskups, og þau Thomas H.
Johnson ráSherra i Winnipeg og
Kristbjörg eru systkina börn. Þau
Helgi og Kristbjörg fluttust hingaS
ti) Rvíkur áriS 1901, til Einars son-
ar síns, og hafa dvaliS hjer síSan.
Sjö börn eignuSust þau og lifa sex af
þeim, þrjú hjer í Reykjavík: Pálina,
Einar og GuSrún, tvö i EyjafirSi:
Sveinn, tómthúsmaSur á Akureyri, og
Þórey kona Pjeturs Ólafssonar dbrm.
á HranastöSum, en yngsti sonurinn,
Jónas, er á SeySisfirSi.
Sá, sem þetta skrifar, þekti Helga
heitinn ekki fyr en á gamals aldri,
hjer í Rvík. En myndarheimili mun
jafnan hafa veriS hjá þeim hjónum
og Helgi dugnaSarmaSur og verk-
maöur góSur. Hann var vel greindur
maSur og hagorSur, gæfur í fram-
göngu, en þó glaSlyndur, og hafSi
gott auga fyrir því, sem spaugilegt
var. Mikinn áhuga hafSi hann á
landsmálum, og einlægari stuSnings-
mann mun Heimastjórnarflokkurinn
tæpast hafa átt.
JarSarför Helga fór fram í dag frá
dómkirkjunni. HúskveSju flutti sjera
Jónas Jónasson frá Akureyri, frændi
Helga og áSur sóknarprestur hans í
EyjafirSi, en ræSu í kirkjunni flutti
sjera Jóhann Þorkelsson.
Fvrirskipun ira stjdrnarráðinu
um að skip, sem fara hjeðan til út-
landa, komi við í bretskri höfn.
StjórnarráSiS hefur í gær sent öll-
um lögreglustjórum á landinu svohlj.
brjef eSa skeyti:
„Samkvæmt skýrslu frá bretska
konsúlnum hjer i bænum ber öllum
skipum, sem fara hjeSan frá landi
til útlanda, aS koma viS á einhverri
bretskri höfn, t. d. Kirkwall, á leiS-
iuni.
Þetta er ySur hjer meS til vitundar
gefiS til birtingar fyrir öllum hlutaS-
eigendum í umdæmi ySar, aS því viS-
bættu, aS nefndur konsúll hefur tjáS,
aS brot gegn þessari skipun geti orS-
iS þess valdandi, aS bannaS verSi
aS flytja hingaS kol frá Bretlandi
eSa skipum á leiS hingaS og hjeSan
verSi synjaS um kolaforSa þar.“
Stridið.
Þjóðverjar hafa tekið Warschau.
Khöfn 6. ág.: „5 ágúst tóku ÞjóS-
verjar Warschau. Rússar eru tvístr-
aSir viS Genaize, Birshe og Oniks-
chty. Austurríkismenn hafa tekiS
Iwangorod.
Alment útflutningsbann á kolum
frá Bretlandi, en undantekningar lík-
lega leyfSar."
ÞaS er mikil framsókn frá ÞjóS-
verja hálfu á eystri vígstöSvunum, aS
hafa náö Warschau, og sama er um
Iwangorod, sem er suSaustur af War-
schau, viS Weichsel-fljótiS, því þar
eru kastalar miklir og vígstöSvar.
NorSur viS EystrasaltiS sækja
ÞjóSverjar fram til Riga og eru þar
nú snarpar orustur, en langa leiS
þangaS eiga þeir nú ekki ófarna og
liklegt, aS þeir nái borginni áSur en
langt um líSur.
Frá hinum vígstöSvunum er engra
merkra viSburSa getiS.
Alþing'i.
Þingmannafrumvörp.
31. Um stofnun kennaraembættis
í hagnýtri sálarfræSi viS Háskóla ís-
lands. Flm. Matth. Ól., Jón J. og Sv.
Bj.
1. gr. ViS Háskóla íslands skal
stofna kennaraembætti í hagnýtri
sálarfræSi.
2. gr. Kennarinn í þessari grein
skal hafa á hendi vísindalegar t'l-
raunir til aS bæta vinnubrögS i land-
inu. AS öSru leyti hefur hann sömu
skyldur og rjettindi sem prófessorar
viS háskólann.
32. Um breyting á lögum nr. 29, 2.
nóvember 1914, um breyt'ng á lög-
um um vegi nr. 57, 22. nóv. 1907. Flm.
Bj. Kr. og Sv. Bj. — Vegurinn milli
Reykjavíkur og HafnarfjarSar skal
vera þjóSvegur.
33. Um veitingu prestakalla. Flm.
GuSm. Ól.
34. Hafnarlög fyrir SiglufjarSar-
kauptún. Flm. Stef. Stef. og H. Hafst.
— Til hafnargerSar i SiglufirSi veit-
ast úr landssjóSi alt aS 37,500 kr.
gegn þreföldu fjárframlagi úr hafn-
arsjóSi SiglufjarSarkauptúns. RáSh.
íslands veitist heimild t'l aS ábyrgj-
ast fyrir hönd landssjóSs alt aS
112.500 kr. lán, er hreppsnefnd
Hvanneyrarhrepps kann aS fá til
hafnargerSar.
35. —36. Tvö frumv. um breytingu
á lögum um skipun prestakalla,
fiytja þingm. Eyf. og þingm. Snæf.
37. Um v'Sauka viS lög nr. 26, 22.
okt. 1912, um vatnsveitu i löggiltum
verslunarstöSum. Flm. Kr. Dan.
38. Um slysa-ábyrgSarsjóS sjó-
manna og daglaunamanna. Flm. Ben.
Sv. og Hj. Sn. — Landsstjórninni
veitist heimild til aS verja alt aS 5000
kr. hvort ár næsta fjárhagstímabils
t>l slysa-ábyrgSarsjóSs, er stofnaSur
kann aS verSa fyrir sjómenn og dag-
launamenn.
Styrkveitingin er því skilyrSi bund-
in, aS stjórnarráS'S samþykki lög
þau, sem slikt fjelag setur sjer, og
getur fjelagiS ekki fengiS fjeS af-
hent, fyr en fjelagsmenn eru fæst 500.
39. Um viSauka viS lög um hval-
veiSamenn, nr. 67 frá 22. nóv. 1913
Flm. Sk. Th. — BannákvæSi laga
um hvalveiSamenn, frá 22. nóv. 1913,
koma ekkí til framkvæmda sex fyrstu
árin, frá 1. okt. 1915 taliS, aS því er
kemur til hvalveiSafjelagsins, er nú
rekur hvalveiSar frá Hesteyri í Jök-
ulfjörSum í NorSur-ísafjarSarsýslu.
40. Um breyting á hafnarlögum
fyrir Vestmannaeyjar, nr. 60, frá 10.
nóv. 1913. Flm. Karl Ein. — Tillag
landssjóSs til hafnargerSar í Vest-
mannaeyjum hækkaS alt aS 98,500 kr.
og heimild til aS ábyrgjast lán til
hafnargerSarinnar hækkaS upp í
295.500 kr.
41. Um viSauka viS lög um ýms
atriSi, er snerta fiskiveiSar á opnum
skipum. Flm. Karl. Ein.
42. Um breyting á lögum nr. 57, 22.
nóv. 1907 um vegi. Flm. Sig. Gunn.—
LandssjóSur kostar viShald þjóSvega
meS undantekningum þeim, er getur
um í 16. gr.
43. Um heimild til aS selja hjáleig-
una Bjarghús í Þverárhreppi. Flm.
GuSm. Ól.
44. Um breyting á tolllögum nr.
54, 11. júlí 1911. Flm. Magn. Pjet. —
Af áfengisvökvum þeim, er eiga aS
notast í læknislyf eSa til lækninga
skal engan toll greiSa.
Þingsályktunartillögur.
19. Um rannsókn á hafnarstöSum
og lendingum. Frá sjávarútvegs-
nefndinni. — NeSri deild alþingis á-
lyktar aS skora á landsstjórnina, aS
láta hafnarverkfróSan mann, á næstu
árum, skoSa leiSir og lendingax í
helstu verstöSum landsins eSa i nánd
viS þær, þar sem fiskiveiSar eru rekn-
ar haust og vetur, hvort eS er á smá-
um eSa stórum bátum og gera kostn-
aSaráætlanir um hafnargerSir og
lendingarbætur á þeim stöSum.
Rannsóknir þessar skulu fara fram
í samráSi viS Fiskifjelag íslands og
samkvæmt áliti þess um, hvar bráS-
ust þörf er á lendingabótum og hafn-
argerSum.
20. Um kaup á Þorlákshöfn. Flm.
Sig. Sig. og Matth. Ól. — NeSri deild
alþingis ályktar, aS fela stjórninni aS
semja sem fyrst um kaup á jörSinni
Þorlákshöfn í Árnessýslu, meS öllu
tilheyrandi, og verSi samkomulag
um verS og aSra skilmála, skal stjórn-
in festa kaup á henni.
AS öSrum kosti skorar neSri deild
alþingis á stjórnina, aS undirbúa og
leggja fyrir næsta alþingi frumvarp
til laga um eignarnám á jörSinni, eSa
þaS af henni, sem nauSsynlegt er til
fiskiskipahafnar, verbúSa, fiskþurk-
unar o. s. frv., svo og nægilegt land
til samgangna aS höfninni og frá
henni.
21. Um endurskoSun á vegalögun-
um. Flm. Sig. Sig. og Jóh. Eyj. —
NeSri deild alþingis ályktar aS skora
á stjórnina:
1. aS endurskoSa vegalögin, sjerstak-
lega meS þaS fyrir augum, aS
breyta ákvæSum laganna um viS-
hald flutningsbrauta og leggja fyr-
ir næsta alþingi — ef tími vinst til
—nýtt frumvarp til vegalaga.
2. AS leita tekjustofna handa sýslun-
um til aS standast kostnaS viS viS-
hald á sýsluvegum og flutninga-
brautum, aS svo miklu leyti, sem
viShald flutningabrauta kemur til
aS hvíla á sýslufjelögunum, og
leggja fyrir næsta þing frumvarp
til laga um þaS efni.
22. Um milliþinganefnd í slysfara-
málum. Frá sjávarútvegsnefndinni.
— Alþingi ályktar aS skora á lands-
stjórnina aS skipa 3 manna nefnd
milli þinga, til aS rannsaka orsakir
slysfara hjer á landi, einkum drukkn-
131
ana, og koma fram meS ákveSnar
tillögur um:
1. RáSstafanir til aS afstýra slysför-
um.
2. Frumvarp til laga um slysatrygg-
ingar, einkum slysatryggingu sjó-
manna.
23. Um kaup á kornvöruforSa til
tryggingar landinu. Flm. Sig. Egg.,
Hj. Sn., Þór. Ben. og G. Egg. —
NeSri deild alþingis ályktar, aS skora
á landsstjórnina, aS gera nú þegar
ráSstafanir til þess, að kaupa korn-
vöruforSa til tryggingar landinu fyr-
ir alt aS 500 þúsund krónur.
7. Um Flóa-áveituna. Frá landbún-
aSarnefndinni. — Alþingi ályktar aS-
skora á stjórnina aS:
1. Láta á næsta sumri 3 hæfa menn
rannsaka Flóa-áveitumáliS og má
verja til þess alt aS 2500 kr. af
landsfje. Menn þessir skulu:
a. Leita samninga viS jarSaeigend-
ur i Flóanum um alt er til þeirra
tekur viSvíkjandi áveitumálinu,
sjerstaklega hæfilegt endurgjald
í landi, ef verkiS er framkvæmt
á landssjóSskostnaS.
b. Athuga og gera áætlun, ef nauS-
syn krefst, um þaS hversu lög-
nám á jörSunum á áveitusvæS-
inu yrSi framkvæmt, hver
kostnaSur og áhætta flyti af
því fyrir landssjóS.
c. Gera tillögur um þaS, hversu
bygSinni, skiftingu lands, býla-
stærS og býlafjölda á áveitu-
svæSinu, túnstæSi o. þvíl. yrSi
best og haganlegast komiS fyrir.
2. AS undirbúa aS öSru leyti áveitu-
máliS fyrir næsta þing.
Samþykt hefur veriS tillaga um
forSagæslumáliS frá forSagæslu-
nefndinni, en tillaga landbúnaSar-
nefndarinnar um sama mál tekin aft-
ur.
Lagaprófessors-embættið, sem E.
Arnórsson ráSherra gegndi áSur, er
nú auglýst laust og umsóknarfrestur
til 15. sept. Byrjunarlaun 3000 kr.,
er fara hækkandi upp í 4800 kr.
Miðfjarðar-læknishjerað er auglýst
laust. Árslaun 1500 kr.
Settur sýslumaður í Árnessýslu er
Eiríkur Einarsson lögfræSingur frá
Hæli.
Beinhákarl kom nýlega i síldarnet
hjer úti í flóanum, frá skipinu „Nora“
og dró þaS hann í land hjer vestan
viS höfnina. Lengd hans er 8,10 metr-
ar, en ummál framan viS bakugga
4,90 metrar. Lifrin var 6 tunnur. Bein-
hákarlar kvaS vera sjaldgæfir hjer
sySra og er talaS um aS troSa út
skrápinn handa náttúrugripasafninu.
220 217
leikinn, efast jeg eigi um, aS svo hefSi
fariS um síSir. ÞaS virSist sem hann hafi
meS einhverjum ráSum komist aS því, aS
þjer hefSuS bolaS honum út, og siSan þjer
siglduS aftur, hefur hann dvaliS í Made-
lenehöll og hefur svo umsnúiS hinni gömlu
mey, meS því aS bera fram, aS þjer sjeuS
svikari og enginn blóStengdur ættingi, aS
hún hefur boSiS mjer aS semja nýja erfa-
skrá handa honum. MeS hverjum ráSum
hann hefur fengiS hana til þess, veit jeg
ekki, en þaS sem hann hefur einkum viS
aS stySjast, eru brjef frá móSur ySar, er
hann annaS hvort hefur svikiS út, eSa náS
meS valdi. AS móSir ySar hafi veriS talin
dauS í mörg ár, veit jeg vel, því aS lávarS-
ur Versely sagSi mjer frá því. Hin gamla
mey hefur sýnt mjer þessi brjef og virS-
ast þau áreiSanleg og hún segir, aS ef þjer
hafiS dregiS sig á tálar og lávarS Versely,
hvaS dauSa móSur ySar snertir, þá hafiS
þjer svikiS þau í öllu og hún trúir því
ekki nú, aS þjer sjeuS sonur bróSursonar
sins. Eins og jeg gat um áSur, gengur hin
gamla kona því nær í barndómi og er ekki
gott aS sannfæra hana, því aS hún er þrá-
lynd mjög. Jeg átti lengi tal um þetta viS
hana, en þaS kom fyrir ekki. Loksins fjelst
hún á aS láta viS svo búiS standa, þangaS
til jeg fengi svar frá ySur og sagSi, aS
fengi hún nokkra sönnun fyrir þvi meS
eigin hendi bróSursonar síns, aS þjer vær-
uS sonur hans, væri hún ánægS, en aS öSr-
um kosti mundi hún skrifa undir hina nýju
erfSaskrá.
MáliS er svo vaxiS, aS jeg þykist vita,
aS þjer hafiS litla von, nema þjer gætuð
útvegaS þvílikt vottorS, en hvernig sem
fer, hef jeg fengiS frest, er oss málafærslu-
mönnum er svo ant um. Jeg óska þess ein-
ungis, aS hin ganila mey kveSji skjótlega
og skilji máliS eftir óútkljáS, eins og þaS
er. HefSi lávarSur Versely eigi dáiS svo
snögglega, mundi þetta aldrei hafa komið
fyrir, en eins og stendur verSum vjer aS
berjast sem best viS getum. Öfurstinn hef-
ur alt aS óskum aS sinni. SkrifiS mjer
fljótt og skýriS frá þessu undarlega máli
eftir því sem þjer getiS og segiS mjer,
hvaS þjer álítiS ráSlegast.
YSar einlægur
F. Warden.“
46 kapítuli.
ÞaS var næsta gremjulegt fyrir mig aS fá
þetta brjef; jeg gat ekki annaS, en fundiS
til þess, aS misti jeg af hinni fögru eign,
er mjer var ætluS, væri þaS aS kenna und-
irferli því, er jeg hafSi gert mig sekan í,
aS láta menn ætla, aS móSir mín væri dauS,
og misti jeg eignina fyrir þá sök, væri þaB
verSskulduS hegning. Jafnframt fann jeg
til ekki alllitillar gremju út af breytni Del-
mars ofursta. Jeg þóttist skilja, hvers
vegna hann hefSi veriS aS tala við skrif-
ara herra Wardens, er jeg gekk fram hjá
þeim, og var sannfærður um, aS hann hefSi
notaS sjer ástand mitt í Portsmudd, opnaö
skrifborS mitt og stoliS brjefunum frá
móSur minni. Fyrir þetta ásetti jeg mjer,
hvenær sem jeg hitti hann, aS láta hann
standa reikning, hvernig svo sem færi,
hvort sem hann eSa jeg yrSi erfingi hinnar
gömlu meyjar. Þótt þaS væri langt frá mjer
aS fyrirlíta arf þann, er allar líkur voru til,
aS jeg misti, óskaSi jeg enn þá fastlegar
eftir því aS ná í hann aftur, einkum vegna
óvildar minnar viS ofurstann og jeg var
eigi lengi aS hugsa mig um, hvaS gera
skyldi.
Þar eS jeg var enn þá ófær til ferSa og
fastráSinn í því aS fara ekki ógiftur frá
Hamborg, sendi jeg eftir Kross, sagði hon-
um í fám oröum frá því, er fyrir hafSi
komiö og baS hann aS fara þegar til Eng-
lands, er hann var fús til. „ÞaS virSist svo,
aS hin gamla mey heimti vottorS meS eig-
in hendi lávaröar Versely, aS jeg sje sonur
hans; til allrar lukku get jeg gefiö þaö;
Þetta sama kvÖld, kom Vangilt inn til
mín i rökkrinu; hann hafSi veriS hertek-
inn, en borgarstjórinn spuröi hann uppi
og ljet hann lausan, því aS hann hafSi vald
til þess, eins og æSsti embættismaSur bæj-
arins. Vangilt faðmaði mig mjög vingjarn-
lega og ljet í ljósi gremju sína yfir því, aS
hann skyldi ekki geta taliS afhrakiS hann
Morand frá morSáformi hans.
„Svona veröur þó niSurstaöan, Vangilt;
jeg á ySir lifiS aS þakka, þvi aS hefSuö
þjer ekki orsakað töfina, hefSum vjer ver-
iS skotnir." — „ÞaS er líklegt,“ mælti
hann, „og tel jeg þaS mikiS lán, aS jeg
skyldi leiSast til að ganga i liS meS Frökk-
um, meS menn mina, til þess aS ráðast á
bæinn, er fallbyssubátar mínir voru eyöi-
lagðir. EruS þjer mjög sár?“ — „Jeg hygg
þaS sje ekki hættulega og vona aS komast
til Hamborgar eftir fáa daga.“ — „ÞaS eru
fleiri en einn þar, er munu verSa fegnir aS
sjá yður.“ — „Er herra Vanderwelt lifandi
og liður honum vel?“ — „Já, þaS er víst,
og Minnie, fallega frænka mín, er enn þá
ógift.“ Vangilt brosti, er hann sagði þetta.
— > Jeg verS aS biSja um lausnarbrjef fyr-
ir yður, Vangilt, og þá getiS þjer fariS
meS okkur til Hamborgar.“ — „Af öllu
hjarta,“ svaraði hann, „því aS vjer erum
orðnir leiðir á hernaSi, og þar sem jeg er
Hollendingur, en ekki franskur, hirði jeg
lítiS um þau umskifti, er vjer höfum oröiS
fyrir. Jeg vona einungis, aS Holland verði
aftur konungsríki eins og þaS er nú.“
Næsta dag heimsótti fyrirliöi Rússa mig,
og var hann fús til aS láta Vangilt lausan
fyrir mín orS. Eftir viku var jeg fullheill
til þess aS ferSast til Hamborgar í stutt-
um áföngum. Jeg lá á hálmdýnum í litlum
luktum vagni og fylgdu þeir mjer, Kross
og Vangilt. Vangilt fór á undan, er skamt
var eftir, til þess aS boöa komu mína, og
aS kvöldi hins annars dags var jeg í skraut-
legu herbergi og hafSi alt mjer til þæginda
hjá herra Vanderwelt og Minnie, er vakti
yfir mjer meS hinum geislandi augum sín-
um.
Sögusögnin um fegurS Minnie var fylli-
lega sönn; þegar hún ljet mig sjá sig fyrst,
varS jeg eins og lostinn af rafurmagni;
svipurinn var ljómandi og yndislegur. Mót-
taka þeirra var öll aS ósk minni; sú ástúS,
er þau sýndu mjer, ótti þeirra út af sári
mínu og fögnuSur þeirra aS sjá mig á ný,
sannaSi það best, aS þau höfSu eigi gleymt
mjer. Eftir litla stund fór Vangilt út, en
jeg sat í sófanum og hjelt meS hendinni í
hönd herra Vanderwelts, en meS hinni í
hönd Minnie, og var henni þaS ljúft. Jeg
sagSi þeim um kvöldið frá öllu þvi, er fyr-
ir haföi komiS, síSan jeg skrifaöi þeim síS-
ast og endaði meS missi fregátunnar, dauSa
lávaröar Versely, fangelsi mínu og frelsi.
„Þjer urSuS þá særSur og nær því myrt-
ur, er þjer voruð aS reyna til þess aS heim-
sækja okkur!“ — „Já, Minnie, mig haföi
lengi langaS til aS sjá yður og gat ekki stilt
mig um aö nota hiS fyrsta tækifæri, er
bauðst.“ — „GuSi sje lof, aS þjer eruS
loksins kominn hingaS,“ sagði herra Vand-
erwelt, „og aS út litur fyrir, að styrjöldin
sje þegar á enda.“ — „Þjer ætliS víst ekki
á sjó framar, ætliS þjer þaö, Percival?“
sagSi Minnie. — „Þeir fá mjer ekki skip,
Minnie, úr því jeg misti þaS, er jeg rjeS
fyrir.“ — „Mjer þykir vænt um aS heyra
þaS, því aS þá verSiS þjer kyr í landi og
komiS til okkar.“
Af því aS hitasótt var í mjer eftir ferS-
ina og sáriS nokkuð viðkvæmt, yfirgáfu
þau mig, svo aS jeg gæti hvílst í næSi, er
búiS var aS binda um þaS. En sofiö gat
jeg ekki, þvi ai? mynd Minnie stóS ávalt
fyrir augum mjer; mjer var ekki unt aS
sofa og var jeg aS hugsa um hana, þangaS
til dagur ljómaSi. Meiningin var sú, aS jeg
var í fyrsta sinni ástfanginn og þaS ekki
lítið, því aS áSur en morgnaSi, var jeg
dauöskotinn; þaS var nóg mjer til afsök-
unar, því aö Minnie var jafnástúöleg i