Lögrétta - 05.01.1916, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
Aðalfindnr.
Aðalundur hlutafjelagsins Eimsktfjelag íslands verður haldinn í Iðn-
aðarmannahúsinu í Reykjavík, föstiaginn 23. júní 1916 og hefst kl. 12
á hádegi.
Dagkrá:
1. Stjórn fjelagsins skýrir frá hag iss og framkvæmdum á liðnu starfs-
ári og frá starfstilhöguninni á yfitandandi ári og ástæðum fyrir henni
og leggur fram til úrskurðar endiskoðaða rekstursreikninga til 31. des-
ember og efnahagsreikning með augasemdum endurskoðenda, svörum
stjórnarinnar og tillögum til úrsktðar frá endurskoðendum.
Tekin ákvörðun um tillögur stjóririnnar um skiftingu ársarðsins.
Tillögur um lagabreytingar.
Kosning 3. manna í stjórn fjelagíis í stað þeirra, er úr ganga, sam-
kvæmt hlutkesti.
5. Kosinn endurskoðandi í stað þess r frá fer, samkvæmt hlutkesti, og
einn varaendurskoðandi.
6. Tillögur um aukning hlutafjárins.
7. Heimild til að láta byggja eða kau^ skip.
8. Umræður og atkvæðagreiðsla um nnur mál, sem upp kunna að verða
borin.
Þeir einir geta sótt fundinn, sem h^ aðgöngumiða. Aðgöngumiðar að
fundinum verða afhentir hluthöfum 0 umboðsmönnum hluthafa á skrif-
stofu fjelagsins í Reykjavík, eða öðr.n stað, sem auglýstur verður síð-
ar, dagana 19—21. júní 1916, að báðm dögum meðtöldum. Menn geta
fengið eyðublöð fyrir umboð til að skja fundinn hjá hlutafjársöfnurun-
um um alt land og afgreiðslumönnui fjelagsins, svo og á aðalskrif-
stofu f jelagsins í Reykjavík. Jafnfran skal vakin athygli hluthafa á því,
að með því að hluthafaskráin brann í ðastliðnum aprílmánuði, hefur orð-
ið að semja nýja hluthafaskrá. Samkvmt henni verða afhentir aðgöngu-
miðar. Þeir sem ekki hafa enn gefið sjórninni upplýsingar um nöfn og
númer hlutabrjefa sinna, eru því beðir að gera það sem fyrst. Af sömu
ástæðu þurfa allir sem fundinn sækjafyrir aðra að sýna umboð sín á
skrifstofu fjelagsins.
Reykjavík, 23. díember 1915.
Stjórn Hf. EimskijaQelag' íslands.
samkomulagstilraunum að svo stöddu,
en jafnframt segir hann þýsku stjórn-
ina fúsa til aö íhuga friSarskilyröi,
sem fram kæmu frá öSrum. ÞaS skal
ekki verSa um okkur sagt, segir hann,
aS viS heyjum stríSiS aS þarflausu
vegna þess að viS viljum leggja undir
okkur ný landsvæSi. Og sjálfsagt er
þaS rjett, sem jafnaSarmannafu-Iltrú-
inn segir, aS hjá hverri um sig at
ófriSarþjóSunum er fjöldi manna, sem
þráir þaS, aS friður komist sem fyrst
á, þótt raddir þeirra manna sjeu
hvergi háværar, og geti ekki veriS
þaS vegna þess, aS þær eru kæfSar
niSur. Páfinn er altaf aS hvetja til
friSar, en þaS hefur lítil áhrif.
uinn hófst, síSan hlutleysi Belgíu,
°i tryggingu þess, og svo því, er
ÞjSverjar kröfSust af Belgum, aS
ntga fara meS her um land þeirra.
Sian er ófriSurinn rakinn fram á
sthariS, er leiö, og ástandinu lýst i
Blgíu, útflutningi landsmanna til
Hllands, Frakklands, Sviss og Eng-
lads, og hvernig ÞjóSverjar hafa far-
iSiS í Belgíu, og hvernig þeir stjórna
þfr. AS lokum er lýst hugarfari lands-
mjnna.
B. Th. M.
fÓBELSVERÐLAUNIN 1915.
FriSarkrossfarendurnir frá Ame-
ríku eru nú í Khöfn. ÞaS er 180
manna hópur, en foringinn, Ford, er
farinn vestur um haf. Hann hafSi
búist viS aS stjórnir NorSurlanda
mundu leggja sig mjög fram um aS
styðja erindiS og ekki haft skilning
á þeim örSugleikum, sem á því eru.
VarS svo óánægSur meS alt saman,
og verSur víst ekkert úr fyrirtæki
hans framar en orSiS er, þótt miklu
hafi hann kostaS til þess.
bók um belgíu.
Um heimsstyrjöldina miklu er nú
búiS aS gefa út mikinn fjölda af bók-
um og bæklingum, líklega svo skiftir
þúsundum. Eins og eSlilegt er, eru
þær mjög misjafnar að efni og gæS-
um. En hjer skal bent á eina bók, sem
þykir einhver hin merkasta, og er
líka prýSilega vel rituS. Bók þessa
hefur einn af hinum nafnkunnustu
mönnum í Belgíu samiS. ÞaS er suS-
urheimskautsfari Gerlache de
G o m e r y (framber: Zerla’s dö Gom-
ri). Hann er höfuSsmaSur í sjóliSi
Belga og nafnkunnur vísindamaSur.
Fyrir rúmum mánuSi kom bók
þessi út á norsku og hljóSar titili
hennar þannig: „L a n d e t s o m
ikke vil dö. Belgien og Bel-
gierne under K r i g e n.“ (Kris-
tiania 1915-) Hún er lika alveg ný-
komin út á sænsku. Norska J)ýSingin
kostar 4 kr. 50 au., en sænska þýSing-
in 6 kr. 50. BáSar þýSingarnar eru
vel út gefnar, ekki síst sú norska, þótt
hún sje miklu ódýrari. í bókinni eru
margar myndir.
í bók þessari skýrir höfundurinn
fyrst frá hag Belgíu áSur en ófriS-
)frjett er enn um veitingu þeirra
nena í læknisfræSi. Þau verSlaun
fjkk eyrnalæknir frá Austurríki, dr.
Birany, en hann var áSur stríSiö
by-jaSi aukakennari við háskólann í
Wíen og er aS eins 39 ára gamall.
Þ^jar ófriSurinn hófst, varS hann
helæknir og var meSal þeirra, sem
telnir voru fangar af Rússum, þeg-
arþeir tóku Przemysl í fyrra vetur.
Nl í haust, þegar hann fjekk Nóbels-
véSlaunin, var hann í Asíu, austan
vií Kaspíska hafiS, í Merv, og sagt,
aS honum liSi þar vel. Kona hans
háSi fengiS fregnir frá honum. MeS-
an hann var í Przemysl, hafSi hann
saniS vísindalega ritgerS og sent frá
sj'r meS loftpósti. En frægasta rit-
vek hans er um innri hluta eyrans
og litla heilanum.
Frjettir.
Tíðin er stöSugt hin besta hjer
stnnanlands. Sama er sagt frá Vest-
ui landi og NorSurlandi. En frá Aust-
fjjrSum er sagt, aS þar hafi tíSin í
alt haust og fram til þessa veriS rosa-
fengin og umhleypingasöm. Þar var
snjór yfir alt nú um jólin.
Nýárssundið. Kappsund var hjer
frá bæjarbryggjunni rjett fyrir há-
degi á nýjársdag, eins og venja hef-
ur veriS til aS undanförnu. Nú keptu
7, og varS Erlingur Pálsson sund-
kennari fremstur. Hann synti 50
stikurnar á 34ý| mín, Bjarni Bjarna-
son á 43, Magnús Árnason á 46,
Sveinn Jón NorSmann á 46)4, Hann-
es Freysteinsson á 48, Pjetur Mock
á 49 og Egill Ólafsson á 53 mín.
Erlingur Pálsson vann nú í annaS
sinn bikar, sem GuSjón heitinn Sig-
urSsson úrsmiSur hafSi gefiS til þess
aS verSlauna nýárssundiS. Auk þess
fengu þeir sundmennirnir, sem fyrstir
urSu, hver sinn heiSurspening úr
silfri. Erlingur heldur bikarnum, en
kept verSur um hann áfram, þvi sami
maSur á aS vinna hann 5 sinnum áSur
hann verSi full eign hans.
NýjárssundiS hófst 1910. VarS þá •
Stefán Ólafsson fremstur og synti
50 stikur á 48 mín, og næsta ár var
hann einnig fremstur; synti þá 50
stikurnar á 42 mín. En 1912 var Er-
língur fremstur og hefur jafnan veriS
þaS síSan. 1912 synti hann 50 stik-
urnar á 37)4 mín., 1913 á 38)4 mín.,
1914 á 33 og fjórum fimtu, 1915 á 3634
og nú á 34yí mín. 1914 hafSi Erlingur
þrisvar unniS fyrri bikarinn, sem
GuSjón gaf til verSlauna, en í fyrra
var byrjaS aS keppa um þann síSari.
Hitinn í sjónum var nú, þegar
sundiS fór fram, 2)4 stig, en í lofti
var 4 stiga hiti. Engan nýársdag, síS-
an kappsundið hófst, hefur veriS eins
heitt í sjó og nú. Kaldast var 1911,
-f- 1 stig.
Bjarni Jónsson dócent hjelt ræSu
fyrir sundmönnunum og skýrSi frá
úrslitum kappsundsins.
Frá Khöfn er skrifaS 10. desbr.
Sjera Haukur Gíslason, sem áSur
var prestur á Jótlandi, er nú orSinn
2. aSstoSarprestur viS Holmens Kirke
hjer í bænum. ÞaS er fremur gott
embætti og voru margir umsækjend-
ur aS sögn, en Haukur var hlut-
skarpastur. — Hin íslenska Hafnar-
deild Norræna Stúdentasambandsins
hefur í haust haldiS tvo fjöruga
fundi. Á fyrri fundinum var skýrt frá
Eiösvallafundinum í sumar. Á síSari
fundinum voru fjörugar umræSur um
íslenskar bókmentir á vorum dögum,
horfur og stefnur í þeim; stud. mag.
Sveinn Jónsson innleiddi. Á fundin-
um voru skáldin Jóhann Sigurjóns-
son, Gunnar Gunnarsson og Jónas
Guölaugsson. — MeSal danskra stú-
denta mun nú mest rætt um sam-
keppnina um kennaraembættiS í heim-
speki, eru þar einkum tveir, Dr. Kuhr
og Dr. Starcke, sem mest ber á, og
skiftast menn í flokka meS þeim,
bæSi háskólakennarar og stúdentar,
en tvísýnt hvorir sigra.
Smjörverð í Khöfn. „Politiken" frá
10. des. segir, aS smjör hafi fallið í
verSi um 9 aura pundiS. ÞjóSverjar
höfSu komið þvi svo fyrir hjá sjer,
aS alt danskt smjör, sem selt var til
Þýskalands, var keypt af einni versl-
un, og hún kom smjörveröinu moui
á viS, af því líka aS eftirspurnin var
um þetta leyti ekki mikil í Englandi.
Undanfarna viku haföi smjöriS veriS
selt í Khöfn á 168 kr. 50 kg, en 9.
desember fjell verSiS niSur í 159 kr.
BlaSiö segir aS búSaverSiö á besta
smjöri sje þá kr. 1,70 pundiS..
Úr Borgarfirði er skrifað: Dregist
hefur lengur en átt hefSi aS vera, aS
geta andláts húsmannsins Jóhannes-
arÁsmundssonar á Kistufelli í Lunda-
reykjadal, er ljetst 21. des. 1914, rúml.
63 ára, fæddur 21. júní 1851 aS Hóli
í sömu sveit. Þetta var mesti vinnu-
og starfsmaSur og mörgum kunnur aS
dugnaöi. Hann ljet eftir sig ekkju,
Margrjeti Halldórsdóttur, og tvo pilta
efnilega. 8. 1.
Af Akureyri var „Frjettum" símað
í gær: Mjölnir var hjer um jólin og
mun nú alfarinn frá landinu. Sigldi
hjeSan til Englands aS sækja salt
handa Færeyingum, en frá Færeyjum
fer hann til Spánar. Mjölnir hefur
veriö okkar aSalskip fyrir Austur- og
NorSurlandi og er ilt aS ferðir hans
leggjast niöur hjer. — 50 kr. afuröir
urSu af einni ánni hjer í nágrenninu
í sumar. Hún var þrílembd og seldist
hvert á 15 krónur en ullin var 5 kr.
Jólakveðja til íslenskra barna frá
dönskum sunnudagaskólabörnum kom
nú um jólin i 7. sinn og var send út
um alt land. ÞaS er falleg jólasaga
eftir frú GuSrúnu Lárusdóttur, prýdd
myndum.
Landsbankinn. Stjórn liankans hef-
ur nýlega sent stjórnarráSinu kæru
yfir gjaldkeranum, hr. Jóni Pálssyni.
Ekki er hann þó kærður fyrir óráS-
vendni aS neinu leyti, nje vanrækslu
á starfinu, heldur fyrir „óhlýöni, ó-
kurteisi og samvinnustiröleika", aS
því er Morgunbl. hefur eftir banka-
stjórunum. MikiS hefur veriS um mál-
iS talaS hjer í bænum, en ósjeS er
enn, hvaS úr því veröur. Kæran hefur
( veriö send gjaldkeranum til ttmsagnar
og mun vera hjá honum nú sem
stendur.
Eimskipafjelagið. 80—90 þús. kr.
hafa nú veriS borgaSar inn til skrif-
stofu Eimskipafjelagsins hjer fyrir
nýja hluti, en óvíst enn, hve mikiö
hefur safnast úti um land. Tveir menn
á Akureyri hafa lagt ríflegan skerf
til hlutafjársöfnunarinnar, Christen
Havsteen 5000 kr. og Ragnar Ólafs-
son 3000 kr.
Samgöngubótasjóður Páls Jónsson-
ar fjekk i síðastliönum mánuSi staS-
festing konungs á skipulagsskrá
sinni. SjóS þennan stofnaSi Páll
vegfræSingur Jónsson 31. des. 1913
meö kr. 6802,09. Skal verja vöxtum
sjóösins aS honum látnum til vega-
lagninga, brúagerða og sæluhúsbygg-
inga.
Ungrfrú ólafía Jóhannsdóttir hefur
orSiS aS láta af forstöSu fyrir heimili
„Hvíta bandsins“ i Kristjaníu, sem
hún hefur haft á hendi rúm 5 ár, sök-
um heilsuleysis, og er hún nú á
sjúkrahúsi sjer til hressingar.
Aflabrögð. Þau hafa veriS góS yf-
irleitt á botnvörpuskipin hjeSan nú
aS undanförnu, en þó nokkuS misjöfn,
og fiskverS hátt i Englandi. Þessir
botnvörpungar hafa nú nýlega selt
þar afla: Skalagrímur á 1840 st. pd.,
Snorri goöi á 1080, Marz á 1230 og
Bragi, í gær, á 1750, og þó ísfisk aS
eins, en átti eftir aö selja saltfisk. Ap-
ríl og Rán eru á útleiS, en Maí nýkom-
inn frá Vesturlandi og á aS bæta viS
áSur en hann legSi út. ViS Vesturland
hafa veriS stormar undanfarna daga,
en þar hafa botnvörpuskipin mest
aflaS.
Skipaferðir. Gullfoss er nú kominn
til Vestmannaeyja áleiöis hingaS frá
útlöndum. GoSafoss var á Seyöis-
firöi 3. jan. á norðurleiö.
Nýársgjöf var sjera Ól. Ólafssyni
fríkirkjupresti gefin af söfnuSi hans
í HafnarfirSi nú um áramótin: dýr
göngustafur gullbúinn, með útskornu
fílabeinshandfangi og íbenviöarlegg,
besti gripur, og fylgdi þar meS fjár-
upphæö nokkur í gulli.
Frá Austfjörðum komu margir meS
„Flóru“ milli jóla og nýárs, þar á
meSal Jónas Gíslason kaupm. á
Fögrueyri, Einar Ó. Jónsson frá BúS-
um í FáskrúSsfirSi og Bjarni HávarS-
arson frá NorSfirSi.
Enskt herskip, „Notagua“, kom
hingaS inn á höfnina á nýjársdag, en
hafSi stutta viðdvöl. ÞaS er eitt þeirra
skipa, sem á aS hafa gætur á skipa-
ferSum frá Vesturheimi norSur um
Island.
Bráðabirgðalög hefur konungur
undirskrifað 30. f. m. til viSbótar lög-
um um heimild fyrir ráSherra íslands
til aS skipa nefnd til aS ákveSa verðr
lag á vörum, því þar haföi gleymst
ákvæöi um, aS leggja mætti sektir við
brotum. BráöabirgSalögin eru svo-
hljóSandi: 1. gr. ViS 1. gr. daga nr.
10, 8. sept. 1915 bætist: I reglugerS
má ákveSa sekt fyrir brot gegn á-
kvæðurn hennar eöa ráöstöfunum
geröum samkvæmt henni. 2. gr. Lög
þessi öölast gildi þegar i staS.
Tollþjónarannsóknin í Leith. Svu
sem menn muna, hafa tollþjónar í
Leith fundiS oft í íslandsförum tölu-
vert af áfengi og veriö þar ótrúlega
fundvísir og fljótir í rannsókn sinni.
Einu sinni fóru þeir beint inn i há-
setasvefnrúmiS, brutu þar upp þil og
komu út meö nokkur hundruö koní-
aksflöskur.
ÖSru sinni heimtuðu þeir rifiS alt
út úr póststíunni og tóku þar á botn-
inum 800 flöskur af brennivíni; hefur
aldrei veriö hreyft viS þeirri stíu fyr
eöa síöar.
Nú þykjast menn vita, hvernig á
þessari ratvísi stendur. Þeir hafa
njósnara i Kaupmannahöfn, sem síma
þeim, hvar áfengiS er geymt. SíSan
hafa skipin varaS sig á njósnurun-
um og tollþjónarnir finna ekki neitt.
„Frjettir.“
Minningarsjóður Ragnheiðar Thor-
arensen á Móeiðarhvoli fjekk kon-
konungsstaðfestingu 4. f. m. Var
sjóSurinn stofnaSur i fyrra meö kr.
1000.00 Er tilgangur sjóösins að
styrkja fátæka sjúklinga í Rangár-
vallasýslu er leita læknishjálpar á
sjúkrahúsi RangárhjeraSs, sem í ráöi
er aö bygt veröi á Stórólfshvoli.
Af Akranesi er „Frjettum skrifaS
1. þ. m.: Raflýsingu hafa Akranes-
búar veriö aS hugsa um aö koma upp
hjá sjer. Hefur Halldór GuSmunds-
son rafmagnsfræðingur komiS hing-
aS upp eftir til aö rannsaka, hvernig
heppilegast væri aS koma þessu fyr-
ir. HöfSu menn hugsaö sjer aS taka
afl til raflýsingar og rafhitunar úr
Berjadalsá,, en Halldór komst aS
þeirri niSurstööu, aS vatnsmagn
mundi ekki nægilegt í ánni til þess
hvorutveggja. Er enn óráðiS, hvort
notaS veröur afl árinnar eöa mótorafl.
Mótorbátum er nú veriS aS fjölga
hjer og eru nokkrir í smíSum erlend-
is; eiga þeir aS vera um 30 smálestir
hver. íshús stórt eru nú þeir kaup-
mennirnir Loftur Loftsson og ÞórS-
ur Ásmundsson aS láta byggja. Var
hjer eitt íshús áSur, er Haraldur
Böövarsson átti, en þaS var orSiS
ónógt þörfum kaupstaöarins.
Prófastaskifti hafa orðiS nú um ára-
n.ótin í Mýra prófastsdæmi. Lætur sr.
Magnús Andrjesson á Gilsbakka af
þvi embætti, eftir 10 ára þjónustu,
en sjera Gísli Einarsson í Stafholti
er aftur settur prófastur.
Ungfrú Ingibjörg ólafsson, sem
lengi hefur veitt forstöSu K. F. U. K.
i Veile á Jótlandi, sagði lausu því
starfi síðastl. haust. En hefur nú tek-
iS aS sjer feröafulltrúastarf fyrir sam-
bandsstjórn K. F. U. K. og K. F. U.
M. í Danmörku. Þegar hún fór frá
Veile, hjeldu bæjarbúar henni sam-
sæti veglegt og gáfu henni aS skiln-
aöi gullúr og málverk stórt og fag-
urt. I fyrrasumar var i ráði, aö ung-
frú Ingibjörg yrSi fulltrúi i Berlin
fyrir sambandsstjórn NorSurlanda, en
þá kom stríSið og spilti því.
Ólafur Ólafsson, unglingspiltur frá
Hraunsnefi i BorgarfirSi, dvelur í
vetur i Möre Ungdomskole í Noregi.
Hann vann viS bryggjusmíSi á Siglu-
firSi i sumar og talaöi þar á trúrækn-
issamkomu norskri. Skipstjóra nokkr-
um, Slotsvik að nafni, þótti pilturinn
efnilegmr og bauS honum aS kosta
hann til skólanáms í Noregi.
Gaulverjabæjarmálið. Bæklingur-
inn um þaS, sem áður hefur veriS
getiö um, er nú kominn út og fæst í
bókaverslunum.
Eftir Guðmimd Hjaltason.
VI. í Stafholtstungum.
Svo fór jeg suöur, gisti meSal ann-
ars á Brúarfossi, mjög góöum bæ.
„Oft er hjarta stórt i húsum smá-
um“. Svo hjelt jeg fyrirlestur í Fífl-
holtum, er þar nýtt og mikiö stein-
steypuhús. Sótt eftir vonum, aurar
komnir í mela, en þjóðvegurinn einna
lakastur, og svo foræðin hjá. Gisti á
Arnarstapa. ÞaS er eitt fagra útsýniS
þar eins og í Fiflholtum. Myndarbæir
báöir.
Svo hjelt jeg tvo fyrirlestra í Staf-
holtstunguin. Flestir áheyrendur þar,
var þó svört þoka um daginn; er hún
fátíö um þær slóöir.
Jeg gisti þá á Lundum. Þar hafa
búið feSgar hver eftir annan, víst
fjórir eöa fimm.
Er þaS eitthvaS skemtilegra en aS
sjá jarSirnar hendast i vitleysu frá
einum vandalausum til annars eins og
á sjer staö meö sum „höfuSbólin1,
sem oft verða höfuSlaus fyrir bragöiö.
Lundar eru vel setnir; allar þúfur
horfnar, túniS stækkaS mjög mikiö.
Húsin góS, og mörg, víS op á veggj-
um og göflum sem leiða loft inn í
öll herbergi. En þess konar loftop
eru, því miöur, fjarska óvíða, já, nú
sem stendur man jeg ekki eftir þeim
annarstaSar í sveitum, sist svona
mörgum og myndarlegum.
Kom á marga fleiri góöa bæi. En
allvíöa þótti mjer of stutt dvölin og
mörgum þótti sama. VarS jeg aöv
sneiða víSa hjá.
VII. í Suðurdölunum.
Svo hjelt jeg tvo fyrirlestra í Reyk-
holtsdalnum. Var þar nær því eins
margt og í Tungunum. Gisti i Deildar-
tungu; ágætt heimili og vel bætt stór-
jörS. Svo á Sturlureykjum. Þar er
stofa og baðstofa hituS upp meö gufu
úr hveravatni, og þar er eldall viS
hverahitun. Svo heit var pípan í stof-
unni af gufunni, aö jeg þoldi rjett
snöggvast aö snerta hana.
MikiS hefur Erlendur bætt túniS
þar. Þegar hann kom þangaö, fjekk
hann af því 60 hesta, en nú þetta
300—400 hesta, enda meira.