Lögrétta - 08.03.1916, Síða 2

38
LÖGRJETTA
íslenskt söngvasafn.
I. bindi.
Safnað hafa SIGFÚS EINARSSON og HALLDÓR JÓNASSON.
Þetta er stærsta og lang-ódýrasta nótnabókin, sem út hefur komið
á íslandi.
150 sönglög með raddsetningu við allra hæfi.
Verð kr. 4.00 ób. og 5.00 innb.
Fæst hjá bóksölum.
Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar.
LÖGRJETTA kemur út d hverjum mið-
vikudegi og auk þess aukablöð við og við,
minst 60 blöð alls á ári. Verð 5 kr. árg. á
Islandi, erlendis kr. 7.50. Gjalddagi 1. júlí,
Þessu næst vil jeg nefna það, að
lijer þarf að hafa vakandi auga á þvi
að kom á hentugum samgöngufær-
um á landi til þess aö viS getum feng-
ið ódýrara steypuefni en nú er kostur
á. Til þess verðum við að koma upp
sporbrautum.
Þá vil jeg nefna eitt atriöi, er sjer-
staklega tekur til trjesmíSaverksmiðj-
anna. Til þess aS unt sje aS koma upp
ódýrari húsum en nú er kostur á,
verSa þær aS hafa til fá, ákveSin mál
á gluggum og hurSum, og sjeu þær
stærSir ávalt fyrirliggjandi, og þær
eiga aS geta selt þessar stærSir ódýr-
ara en aSrar stærSir. Svo eiga menn
aS bæla niSur tilhneigingu sína til aS
hafa glugga og hurSir öSruvísi en ná-
granninn. ÞaS tíSkast ekki í öSrum
löndum. Þar má heita aS allir gluggar
sjeu eins i hverri borg um sig, og
svo ætti þaS aS vera ef fullkomiS lag
væri á byggingaraSferSinni.
Þá er ekki óhugsandi aS einhverj-
ar breytingar megi gera á bygging-
arsamþykt bæjarins í þá átt, aS hús-
in verSi ódýrari. ÞaS gæti t. d. kom-
iS til mála aS veita tilslökun um stiga-
fjölda í húsum, ef stigar eru steyptir
og sjeS væri fyrir möguleika fyrir
fólk til aS bjargast út, jafnvel þótt
eldur kæmi upp í stigunum. Enn
fremur gæti komiS til mála aS gera
einhverjar tilslakanir viSvíkjandi
járni á þökum, þegar hús öll væru
bygS úr steini, og máske fleira.
Sem síSasta og verulegasta atriSiS
til aS gera húsin ódýrari, vil jeg nefna
þaS, aS þau ættu aS vera bygS mörg
jafnstór og meS sama formi aS því
er snertir herbergjaskipun, glugga,
hurSir o. s. frv. ÞaS myndi hafa meiri
áhrif til aS gera húsin ódýrari heldur
en menn í fljótu bragSi geta gert sjer
í hugarlund.
Til þess aS ná þessu takmarki virS-
ast vera tvær leiSir. önnur leiSin er
sú, aS byggja há, samfeld hús, 3—5
hæSir, er standi gafl viS gafl fram aS
götu. í hverju húsi ættu þá aS vera
tvöfalt fleiri íbúSir heldur en hæSirn-
ar, og ætti þá hver íbúS aS geta orS-
iS tiltölulega ódýr, þar sem í 3 hæSa
húsi yrSu 6 íbúSir, allar eins, og í 5
hæSa húsi 10 íbúSir eins. Þetta hefur
mikil áhrif á verSiS, og er þetta önn-
ur leiSin til þess aS fá húsin sæmi-
lega ódýr. Þetta fyrirkomulag hefur
auk þess í för meS sjer mikla kosti
fyrir bæjarfjelagiS. Göturnar verSa
styttri, og þarf þar af leiSandi miklu
minna aS leggja í kostnaS viS lagn-
ingu gas- og vatnsæSa, rafmagns-
leiSslu, skolpræsa o. s. frv. Aftur
væri sá ókostur á þessu frá heilsu-
fræSilegu sjónarmiði, aS fólkinu yrSi
hrúgaS of þjett saman. En þannig er
þaS í öllum stærri bæjum erlendis, og
hefur reynslan sýnt, aS þaS er ekki
hættulegt. ÞaS hefur tekist aS gera
þar alt svo úr garSi, aS tiltölulega
heilnæmt er aS búa þar. — Hin leiS-
in er aS byggja smáhýsi, fríttstand-
andi, 2 og 2 saman, öll meS sömu gerS
eSa hafa 2—3 mismunandi gerSir.
Þetta er líka leiS til þess aS fá húsin
sæmilega ódýr, en samt held jeg, aS
því stærri sem húsin eru, innan vissra
takmarka þó, því ódýrara verSi gólf-
plássiS. Jeg hygg þannig, aS svona
bygging á tiltölulega smáum húsum,
sem liggja dreift, yrSi nokkru dýr-
ari, en óneitanlega hefur hún ýmsa
kosti fyrir íbúana fram yfir hitt.
Jeg hef nú nefnt nokkur atriSi, sem
miSa til þess aS gera húsin ódýrari,
en jeg hef slegiS þessu fram meira til
íhugunar og yfirvegunar, og til þess
aS fá aSra til aS minnast á máliS,
heldur en af þvi aS jeg telji mig hafa
getu eSa tækifæri til aS leysa úr öll-
um atriSum þar aS lútandi.
Þá er hitt spursmáliS, hvernig eigi
aS ráSa fram úr fjárhagsvandanum,
sem gerir þaS aS verkum aS menn eru
svo ófúsir til aS leggja fje í húsa-
byggingar, og þeir einna ófúsastir,
sem helst eru líklegir til aS geta þaS,
nefnilega efnamennirnir. Jeg hef
heyrt nokkrar uppástungur, og skal
jeg aS eins nefna eina, sem sje þá,
aS bæjarstjórnin taki í sínar hendur
aS byggja hús á bæjarins kostnaS.
Jeg skal nú segja þaS strax, aS þótt
þessi leið gæti komiS til mála i ýtr-
ustu vandræSum, þá hygg jeg aS
kringumstæSurnar sjeu ekki svo erf-
iSar nú, aS til slíks þurfi aS taka. Jeg
álít þaS óheppilegt, aS bæjarstjórnin
leigi út hús í samkepni viS privat-
menn. ÞaS gæti auSvitaS fariS vel
meSan bærinn er yfirfullur af fólki.
En eins og kunnugt er skiftist slíkt
á, og aftur getur komiS fyrir tímabil,
er rúmt verSi um fólkiS eins og 1909,
og þá er jeg hræddur um aS bæjar-
stjórninni farnaSist ekki vel i sam-
kepninni viS aSra húseigendur. Jeg
held líka, aS ástandiS sje ekki svo nú,
aS brýn þörf sje á því aS bærinn
byggi á sinn kostnaS, nema ef fá-
tækranefndinni skyldi sýnast mál til
komiS aS byggja yfir þurfamenn bæj-
arins.
Ef spurt er, hvernig eigi aS kljúfa
fram úr þessum erfiSleikum, þá verS- 1
ur mitt svar óhikaS : með fjelagsskap.
Jeg held aS húsnæSisskorturinn batni
ekki af sjálfu sjer, eins og sumir
kvillar, sem þjá mannfjelagiS og ein-
staklingana. Jeg held aS þaS rætist
ekki úr því, ef haldiS er áfram upp-
teknum hætti meS þaS, aS fáir
byggja, og þá helst hver fyrir sig og
hver eftir sínu höfSi. En ef nokkrir
menn, sem einhverja getu hafa,
mynda meS sjer fjelagsskap í stærri
eSa smærri stíl til húsabygginga, þá
mun verSa tiltölulega hægt aS ráSa
fram úr erfiSleikunum, aS minsta
kosti ef hiS opinbera legSi til þess
liSsinni sitt aS slík fyrirtæki gætu
fengiS framgang. Jeg sagSi aS svona
fjelag þyrfti aS mynda af mönnum,
sem einhverja getu hafa, en ekki þarf
þó til þess neina ríkismenn. Hitt er
augljóst, aS þeir menn, sem „fyrir-
sjáanlega geta aldrei eignast neitt“ —
ef einhverjir slíkir skyldu enn vera til
hjer —: eiga ekkert erindi í þann fje-
lagsskap, því aS tilgangurinn á aS
vera sá, a S h v e r f j e 1 a g s-
maSur eignist húsnæSi
s i 11, — aS öSrum kosti er ekki rjett
til fjelagsskaparins stofnaS. Þessi fje-
lagsskapur getur komiS fram í ýms-
um myndum. Segjum t. d. aS 5—6
meSalstjettarmenn hjer í bænum,
meS 2—3 þúsund kr. árstekjur, tækju
sig saman og mynduSu hlutafjelag til
aS byggja eitt hús meS 6 íbúSum;
þá myndu þeir geta ráSiS fram úr
húsnæSisvandræSum sínum, og þaS
tiltölulega ódýrt, ef bankarnir á ann-
aS borS eru fáanlegir til aS lána fje
til húsabygginga. ÞaS yrSi þannig
mögulegt fyrir þessa 6 menn meS
sameinuSum kröftum aS hrinda í
fiamkvæmd slíku byggingarfyrirtæki,
og þaS án þess aS taka of nærri sjer,
jafnvel þótt þaS væri meS öllu ókleift
fyrir hvern einstakan þeirra aS koma
upp sjerstöku húsi handa sjálfum sjer.
Algengara er þó annaS fyrirkomu-
lag, sem víSa tíSkast erlendis, aS fleiri
menn, t. d. iSnaSarmenn á líku reki
eSa verkmenn undir svipuSum kring-
umstæSum, mynda meS sjer fjelag til
aS koma sjer upp húsum. Þessi hús
eru venjulega mörg og fremur smá,
öll eins eSa aS eins 2—3 gerSir, en
fyrirkomlag fjelagsskaparins getur
veriS meS ýmsu móti. Stundum er
fyrirkomulagiS þannig, aS þegar í
upphafi eru bygS svo mörg hús, aS
hver fjelagsmaSur geti fengiS sína
íbúS. En stundum er fyrirkomulagiS
þannig, aS fjelagsmenn greiSa ár-
legt tillag í stofnsjóS eða byggingar-
sjóS, og svo eru húsin bygS smám-
saman, og fjelagsmenn eignast þau
jafnóSum og þau komast upp, annaS-
hvort eftir hlutkesti, eSa eftir fyrir-
fram ákveSinni röS. Jeg ætla ekki aS
fara út í þaS hjer, hvaSa fyrirkomu-
lag væri hentast á slíkum fjelags-
skap gagnvart bönkunum, til þess aS
geta fengiS fje til bygginganna, en
eins og það er alt af æskilegast fyrir
hvern mann aS standa á eigin fótum,
eins er þaS líka happadrýgst fyrir
þessi fjelög, aS þau væru þannig
grundvölluS, aS þau sjálf gætu boSiS
bönkunum nægilega tryggingu fyrir
öllu lánsfjenu. En ef þaS gæti ekki
tekistaS mynda slík fjelög hjer á þeim
grundvelli, þá virSist mjer sú leiS
mega koma til athugunar, sem einn
háttvirtur bæjarfulltrúi, Thor Jensen,
hefur bent á í viStali viS mig, og
gerir væntanlega nánari grein fyrir
áSur en langt um líSur, aS bæjar-
stjórnin ábyrgist aS einhverju leyti
lán út á 2. veSrjett í húsum þeim, sem
bygS yrSu, auSvitaS meS sömu trygg-
ingu bæjarsjóSi til handa, sem venja
er til um ábyrgSarmenn meS öSrum
veSrjetti.
Þó aS ekki hafi veriS rætt áSur
um þetta málefni á opinberum fund-
um, veit jeg aS til eru þeir menn hjer
í bænum, sem lengi hafa gengiS meS
þá hugmynd aS stofna fjelagsskap til
þess aS byggja hæfileg hús, og vona
jeg aS framhald geti orSiS af til-
raunum í þá átt. Þó tíminn sje nú ó-
hentugur til aS byggja hús í saman-
burSi viS þaS sem áSur hefur veriS,
þá er engin ástæSa til aS láta slík
mál sem þessi liggja í dái og fram-
kvæmdaleysi. Þvert á móti er þessi
tími kjörinn til undirbúnings, því aS
þaS er of seint aS byrja undirbún-
inginn, þegar sá tími er kominn, sem
hentugur er til framkvæmda.
Þess vegna óska jeg, aS háttvirtir
gestir vorir og fjelagar taki nú þetta
mál til athugunar og umræSu.
Heyásetningarmálið
0g hallærisvarnirnar.
Eftir
Jóhannes ólafsson
á HafþórsstöSum.
SíSari kafli.
IV.
Lýsi sem fóðurbætir.
Af fóSurefnum þeim innlendum,
sem áSur er minst á, mun einkum lýs-
iS ágætt skepnufóSur. Allir, sem jeg
veit aS reynt hafa þaS til fóSurs, hæla
því mjög og eru sammála um, aS þaS
ekki aS eins sje til stórra fóSurdrýg-
inda, heldur aS þaS einnig geri hrak-
in og mjög ljeleg hey aS nothæfu
fóSri, sem annars mundi gagnslítiS
verSa. Er og ekkert líklegra, þar sem
lýsiS er kraftfóSur mikiS, holt og
auSmeltanlegt. En auk þess er þaS
margra dómur, aS lýsiS verji skepn-
urnar ýmsum kvillum, en geri þær
hraustar og þolnar og raungóSar.
Vjer skulum nú líta eftir því, hvaS
hreppurinn, sem vjer höfum áSur tal-
aS um í sambandi viS kornforSabúrin
og kostnaSinn viS þau, mundi hafa
þurft mikiS lýsi til jafngildis korni
því, sem gert var ráS fyrir, aS sauS-
fjenaSur hans hefSi þurft yfir mán-
uSinn (4 vikur) á móti fullri heygjöf.
Sjeu nú 33 pd. af lýsi talin aS jafn-
gilda 100 pd. af rúgi til skepnufóS-
urs, eins og Torfi sál. Bjarnason hef-
ur ályktaS (BúnaSarritiS, 26. árg.
1912), þá hefSi sá hreppur þurft
16,500 pd. af lýsi á móti sínum 250
rúgtunnum. Ef nú lýsiS er reiknaS á
12 aura pundiS og pundiS af rúginum
á 10 aura, eins og oft hefur veriS, og
ekki er óhugsandi aS enn geti orSiS,
ef einhvern tíma af ljettir heimsstríS-
inu, sem báSar þessar vörutegundir
hefur nú sem stendur hækkaS svo
mjög í verSi, þá kostaSi lýsiS hrepp-
inn 1980 kr., eSa fullkomlega 2)4
sinnum minna en korniS.
Eins og menn sjá á því, sem sagt
er um fóSurgildi lýsisins móts viS
korniS, þarf um þrisvar sinnum minna
lýsi en korn til þess aS gera sama
fóSurgagn.
í „Isafold" í fyrra (12. septbr.)
segir SigurSur ráSanautur: „Af lýsi
hefur aS undanförnu veriS flutt út
um 45—50 þúsund tunnur árlega."
Geri maSur nú ráS fyrir nokkuS
svipaSri lýsisframleiSslu eftirleiSis,
segjum 40 þúsund tunnum, og aS lýs-
istunnan sje 210 pund, þá yrSi alt
lýsiS 8,400,000 pd. Setjum svo, aS
alt þetta lýsi væri notaS til skepnu-
fóSurs í landinu, þá jafngilti þaS
til fóSurs hjer um bil 127,273 tunn-
um af rúgi. Kæmu þá 200 tunnur
af lýsi á hvern hrepp (200) aS meSal-
tali og á öllu landinu, en sem svar-
aSi til fóSurdrýginda rúmlega 636
tunnum af rúgi. Og meS sama verSi
á hvorutveggja, og áSur er reiknaS,
þá kostaSi landiS alt lýsiS 1008,000
krónur, en samsvarandi rúgur alt aS
2,545,460 krónur, eSa rúmlega 1 y2
miljón króna meir en lýsiS.
MeS samanburSi þessum hef jeg
einkum viljaS sýna, hve mikiS er ó-
dýrara aS fóðra meS lýsi en korni,
ef um þaS væri aS ræSa, aS verja
landiS fóSurskorti og fjenaSarfelli i
harSindum meS korngjöf.
En auk þess mundi svo lýsiS verSa
mikiS farsælli fóSurbætir en korniS,
og þá kannske sjerstaklega af þeirri
ástæSu, aS lýsiS er þess eSlis, aS enga
hefSi þaS þýSingu, aS draga gjöf þess
þar til heyin væru á þrotum, eins og
ekki ósjaldan á sjer staS meS korn-
gjöfina, sem og þess vegna kemur oft
ekki aS notum.
LýsiS er nefnilega einhæf fóSurteg-
und, holdgjafalaus og kolvetnislaus.
VerSur því ekki gefiS aS neinu ráSi
nema meS öSru efnisríkara fóSri. AS
öSrum kosti getur feitin, sem ekki má
vera nema viss hluti af öllu fóSrinu,
ekki komiS aS notum sem varanlegt
fóSur. En sje þessa gætt, sem reynsl-
an kennir aS er ómissandi, er vísara
aS alt fari vel, sje skepnunum aS eins
ætlaS nóg fóSur af hvorutveggja:
heyi og lýsi.
Af þessu, sem nú hefur sagt veriS
um notagildi lýsisins sem fóSurbætis,
ætti þaS aS vera augljóst, aS lýsi er
meSal fyrstu og fremstu fóSurefna,
annara en heyja, sem komiS gæti til
mála aS leggja í forðabúr til skepnu-
fóSurs og fóSurdrýginda. — Og meS
hröktum heyjum og ljelegum, þó aS
mikil sjeu aS vöxtum, ætti sjálfsagt
alt af aS gefa lýsi. Væri meS því
fengin talsverS trygging fyrir því, að
heyin kæmu aS notum, eftir sögn
þeirra manna, sem þaS hafa þegar
gefiS meS vondum heyjum, og aS
fjenaSurinn ekki fjelli frá nógum
heyjum fyrir einhverja efnavöntun
i þau, sem lýsiS þá aS líkindum mundi
geta bætt úr:
Heyforðabúr ómissandi.
Það er augljóst, aS öllum skepn-
um, á hvaSa tíma sem er, er lang
eSlilegast, hollast og best, aS lifa sem
mest á fóSurtegundum, sem líkustum
þeim, sem náttúran sjálf lætur þeim
í tje, þegar þær eru sjálfala. íslensk
náttúra framleiSir fyrir sinn fjenaS,
eins og kunnugt er, fjölmargar og
margbreyttar grastegundir. Inni-
stöSufóSur búfjenaSarins ætti því
einkum aS grundvallast á heygjöfinni
einni, aS undanskildu því, sem þaS
fóSur væri aukiS og bætt, þegar þess
væri helst þörf, meS ýmsum sælgæt-
isefnum, svo sem lýsi, salti o. fl.
ÞaS ætti þess vegna aS vera jafn-
augljóst, aS heyforSabúrin eru hin
alfyrstu og hentugustu fóSurforðabúr,
sem þyrftu aS myndast til hjálpar í
viSlögum einstöku einstaklingum, sem
einhverra hluta vegna gætu ekki ver-
iS eins vel heyjaSir sjálfir, eins og
almenningur þyrfti aS vera til þess
aS geta staSist mikil og langvinn
harSindi, án þess aS vera mikiS upp
á annara fóSur kominn.
HeyforSabúr þyrftu aS komast á fót
í hverri einustu sveit á öllu landinu.
Gætu þau veitt talsverSan styrk ein-
stöku mönnum, þegar mest á riSi,
jafnvel þó aS ekki væru mjög stór,
segjum aS þau hefSu hvert um sig
1—2 hundruS hesja af góSu og kjarn-
miklu heyi, ef allur fjöldi manna væri
aS öSru leyti heybirgur fyrir sig.
HvaS stofnun heyforSaliúranna viS-
kemur, þá hallast jeg eindregið aS
þeiri stefnu, sem fram hefur komiS í
því máli, aS tiltækilegast væri og
best, aS fá góSa og ábyggilega bænd-
ur, einn eSa fleiri í sveit, sem miklar
hafa engjar og góSar, til þess á ári
hverju aS lofa einhverjum ákveSn-
um heyforSa handa þeim mönnum í
sveitinni, sem ef til vill þyrftu á heyi
aS halda umfram þaS, sem þeirra
eigin hey entust. YrSi hey þetta aS
vera sjer og auk þeirra heyja, sem
forSabúrsbændur ætluSu fyrir sjálfa
sig beinlínis, og mætti undir engum
kringumstæSum taka af heyi þessu
nema brýna nauSsyn bæri til.
Hey þetta er eign forSabúrsbænd-
anna svo lengi sem þaS er ekki
keypt af öSrum, sem þess meS þurfa.
En þeir skyldir til aS nýja þaS upp
svo oft, sem þörf gerist, og þaS er
ekki notaS af öSrum ár hvert, en þeir
fá aftur einhverja hæfilega 0g fyrir-
fram ákveSna borgun fyrir hey-
geymsluna og annan kostnaS viS þaS,
hvort sem heyiS er notaS eSa ekki.
AS öSru leyti vil jeg benda bænd-
um á lögin um samþyktir um hey-
forSaliúr frá 11. júlí 1911. Skal jeg
svo ekki þreyta lesandann á frekara
umtali um fóSurforSabúrin.
öruggasta ráðið.
Eins 0g á var vikiS hjer á undan,
geta heyforSabúrin, 1 eSa 2 í sveit,
og jafnvel ekki þó fleiri væru og
sterkari en ráS var fyrir gert, komiS
aS notum fyrir almenning í aftaka
harSindum og langvinnum. Og þaS
getur lýsisgjöfin heldur ekkinema því
aS eins, aS heyásetningur manna al-
ment batni stórum frá því sem nú
er hann víSast, og ætti auSvitaS lýs-
iS mikiS aS geta stutt aS því.
ÞaS er því engum vafa undir-
orpiS, aS öruggasta og besta, oss
samboSnasta og viSráSanlegasta leiS-
in til þess aS verjast fóSurskorti og
fjenaSarfelli i harSindum er sú, aS
bændur hætti nú alment hinu gamlaen
þó enn síunga ásetningarlagi: aS setja
svo illa á, aS öll hey gefist upp í meS-
al vetrum og aS alment heyleysi eigi
sjer staS, þegar veturinn er eitthvaS
talsvert harSari en í meSallagi, en
taki aftur upp þá lofsamlegu stefnu,
aS setja æfinlega og alment svo vel
á, aS þeir fyrni i öllum meSalvetrum,
fyrni mikiS í öllum góSum vetrum,
og aS fyrningarnar svo safnist og
aukist, ef góSærin eru mörg sam-
fleytt.
ÞaS mun nú ávalt reynast affara-
sælast, notadrýgst og best, aS hver
einstakur geti sjeS fjenaSi sínum far-
borSa af eigin heyjum, og þurfi sem
allra minst í því efni aS vera upp á
aSra eSa annaS kominn.
Jeg veit aS þetta álit hafa allir
gætnari menn, og álit þetta mun fá
meS tímanum fleiri og fleiri áhang-
endur, eftir því sem reynslan og um-
hugsunin sannfærir menn betur um
þetta. Og aS löggjafarþing vort hafi
þegar tekiS þessa sömu skoSun í
hallærisvarnamálinu, á þaS benda ó-
tvíræSlega forSagætslulögin frá þing-
inu 1913.
Hitt er annaS mál, þó aS þing-
mönnum þá ekki auSnaSist aS gera
lög þessi svo úr garSi, aS þau gætu
fullnægt þeim kröfum, sem óefaS má
telja víst, aS til þeirra hafi veriS
gerSar, þ. e. aS meS starfrækslu
þeirra mundi almenn gætni meSal
bænda komast á meS heyásetninginn,
sem svo aftur leiddi af sjer hverf-
andi fóSurskort og fjenaSarfelli hans
vegna í landinu.
ÞaS er nú síSur en svo, aS forSa-
gætslulögin geti komiS þessu til leiS-
ar. Til þess vantar þau flest, ef ekki
öll, nauSsynleg skilyrSi. Og skulum
vjer nú athuga þetta ögn nánar.
Forðagæslulögin ,
Öllum ætti aS skiljast, aS fyrsta og
jafnframt aSal-skilyrðiS fyrir þvi, að
koma í veg fyrir fóSurskort og
skepnufelli vegna hans, er aS bændur
og aSrir búfjáreigendur setji ekki á
vetur fleiri fjenaS en þann, sem þeir
strax aS haustinu eru fóSurbirgir
fyrir, þó aS vetur verSi í harSasta
lagi.
Látum oss nú sjá, hvaS forSagæslu-
lögin mæla fyrir um ásetninginn.
Eftir lögunum eiga forSagæslu-
menn aS koma tvisvar á vetri til
„eftirlits á hvert heimili, sem þeim
er faliS til umsjónar, eftir nánari á-
kvæSum reglugerSa, sem þar um eru
settar fyrir hverja einstaka sýslu.
Auk þess er forSagæslumönnum
heimilt aS fara þriSju skoSunarfer’S-
ina aS vorinu, og þá aSallega til aS
kynna sjer ástand búfjenaSarins, höld
á honum og heyfyrningar, — svo og
aSrar aukaferSir eftir þörfum“.
í flestum reglugerSunum er svo
fyrir mælt, aS fyrri aSal-„eftirlits“-
ferSin skuli farin ýmist sent eSa
snemma í nóvembermánuSi ár hvert.
Og fyr en eftir fyrsta vetrardag má
hún ekki eiga sjer staS, eftir beinum
bókstaf laganna.
Væri nú um þaS aS ræSa á annaS
borS aS bændur þyrftu á haustin aS
fækka búfje sínu meir en þaS, sem
þeir sjálfir hefðu ætlaS, af því aS
forSagæslumenn álíta þá ekki nógu
fóSurbirga fyrir þaS, sem þeir hafa
viljaS setja á, fyrir fullharSan vetur,