Lögrétta - 19.04.1916, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
67
viöureign. Tvö ljóöasöfn, og aS
minsta kosti þrjár skáldsagnabækur
höfðu komið út eftir hann á dönsku,
hin síðasta, „Bredefjordsfolk", næstl.
vetur. Hann var ljóðskáld meira en
sagnaskáld, og eru mörg af kvæðum
hans falleg og vel gerð, bæði þau, sem
kveðin eru á dönsku og íslensku,
eftir að hann fór aö þroskast.
Jónas var óvenjulega ungur, er hann
fór fyrst að koma fram opinberlega.
Hann var bráðþroska, framgjarn og
bjartsýnn, og hafði rnikið traust á
sjálfum sjer. Um tvítugt var hann
orðinn ritstjóri á ísafirði, og fáum ár-
um síðar varð hann ritstjóri hjer í R.-
vík. Á þessum árum komu hjer einnig
út kvæðasöfn eftir hann: „Vorblóm“
1905, „Tvístirnið" 1906 og „Dags-
brún 1909. Eftir veruna á ísafirði fór
hann til Khafnar og dvaldi þar um
hríð, og næstu missirin var hann ým-
ist hjer heima, í Khöfn eða Noregi,
þangað til hann fluttist hjeðan alfar-
inn, fyrst til Noregs og síðan til Dan-
merkur. Síðustu árin var hann búsett-
ur á Skaganum á Jótlandi. Hann var
tvíkvæntur, fyrst norskri konu, og
bjuggu þau einn vetur hjer i Reykja-
vík, fóru síðan til Noregs og skildu
skömmu síðar. En Jónas kvæntist
síðar danskri konu, er mun lifa hann.
Jónas mun hafa verið rjett um þrí-
tugt nú, er hann dó. Oft mun hann
hafa átt erfitt uppdráttar erlendis, en
að kunnugra sögn leið honum þó vel
síðustu árin, eftir að hann giftist í
síðara sinn og settist að á Skaganum.
Það er skaði, að Jónas skyldi verða
svo skammlifur. Meðan hann var hjer
heima, var hann unglingur og vant-
aði þroska til þess að fást við ýmis-
legt af því, sem hann tók sjer fyrir
hendur. En gáfur hafði hann góðar
og af hug og áræði miklu meira en al-
gengt er.
TIL JÓNS TRAUSTA.
Þú sagðir mjer, vinur, sögur.
Mörg sagan var ljómandi fögur.
En svo er um flest, að finna má brest.
Og aular, sem ekkert geta
annað en ropa og freta,
þeir unna því mest, sem er allra verst.
Skeyttu ekki um skammirnar, góði.
Þakkirnar — þær koma í hljóði.
16.—4. T6. *
Stríðið.
Síðustu frjettir.
Uppdráttur af’ umhverfi Verdun-
borgar fylgir hjer með. Sjást þar ýms
af þeim staðanöfnum, sem oft hafa
verið nefnd í frásögninni um bar-
dagana. Mislitu, feitu strikin sýna
járnbrautarlínurnar austur og vestur,
suður og norður frá borginni, en
svarta strikið er áin Maas. Nú mun
herlínan liggja norður eftir nokkru
vestan við Fresnes-þorpið, sem sýnt
er á uppdrættinum, því langt er síð-
an Þjóðverjar tóku það, og svo í'
boga til Douaumont, eða þar skamt
fyrir sunnan, og vestur að Maas. En
vestan við Maas hafa Þjóðverjar fyr-
ir nokkru tekið Melancourt. Þar var
sóknin áköf rjett fyrir síðastl. mán-
aðamót, og þýsk blöð frá þeim tíma
gera mikið úr því, sem þar vinst á,
vegna þess, að þar er kept eftir að
ná járnbrautinni vestur frá Verdun
til Parisar, en austur frá Verdun
liggur járnbrautin til Metz í Þýska-
landi. — Annars hafa litlar frjettir
komið af orustunni við Verdun síð-
ustu vikuna. Fyrir nokkrum dögum
var sagt hlje á orustunni þar vegna
óveðurs, en það mun að eins hafa
verið stutt bráðabirgðarhlje. Sagt
var fyrir skömmu, að Þjóðverjar
niundu vera að búast til sóknar víðar
“ vesturherstöðvunum og hefðu mik-
mn liðsamdrátt í Flandern.
Um loftflota-árásina á Leith í byrj-
un þ. m., sem áður er getið, flutti
Morgunbl. nýlega þá frjett, eftir far-
þegjum a ,,Goðafossi“, sem þá var á
Seyðisfirði en mun hafa verið í Leith,
þegar árásin var gerð, að skemdir hafl
orðið þar töluverðar; meðal
hefðu skrifstofur Andrj. Gui
p.nar °g Ellingsens, afgreiðs
-imskipafjel. íslands, skems
mercTa'Ístre'f 1 SÖmU bygginS
I x x t 2' Alls höfðu
vl uaraVSegÍr sú frJett.
yiSsbiítabann E„gle„di„ga
batahernaður Þóðverja eru nt
meginþáttum ófriðarins. Ski
er mikið og tjónið af viðskiftabann-
inu mikið. Síðustu fregnir segja, að
mjög harðni á ósamkomulagi milli
Hollendinga og Englendinga. 1 út-
lendum blöðum frá lokum marsmán.
er getið um miklar skemdir á símum
milli Evrópu og Ameríku og þær
eignaðar þýskum kafbátum.
Rjett fyrir mánaðamótin síðustu
varð allmikið uppþot í þýska þing-
inu. 18 þingmenn jafnaðarmanna-
flokksins sögðu sig þá úr honum og
mynduðu nýjan flokk undir forustp
Haase þingmanns, er hafði orð fyrir
þeim, þegar sundrungin varð. Hann
sagði það nú fullreynt, að hvorugir
gætu unnið fullnaðarsigur í ófriðin-
um, en almenningur allra þjóða vildi
fá frið, og þvi ætti nú að hætta. Og
ýmislegt sagði hann um ófriðinn, sem
ljet illa i eyrum flestra þingmanna,
og fór svo, að honum var bannað að
tala, en formaður jafnaðarmanna-
flokksins, Scheidemann, lýsti yfir,
að flokkurinn væri honum ósamdóma
og hefði ekkert umboð gefið honum
tii að tala í sínu nafni. Sögðu þeir sig
þá 18 úr flokknum, að Haase með-
töldum, en 2 höfðu farið áður, þegar
Liebknecht gerði uppþotið i þinginu,
hann sjálfur og annar til. Áður hafði
jafnaðarmannaflokkurinn 110 þing-
menn, svo að enn eru þeir eftir 90,
að þessum 20 frágengnum.
Frá austurherstöðvunum heyrist nú
ekkert, og virðist alt vera þar kyrt.
Sömuleiðis á Itölsku heístöðvunum.
Cadorna yfirhershöfðingi ítala var á
ferð til Parísar og Lundúna um síð-
astl. mánaðamót. Það er haft eftir
honum, að ítölum hafi þótt æfin ill
í vetur norður í fjöllum, þar sem bar-
ist er, vegna snjóa og kulda, og aö
þeir hafi mist þar ekki færri menn
vegna veðurharðindanna en fallið hafi
fyrir óvinunum. Hann kvað ekki vilja
lofa liði frá Italíu til annara vig-
stöðva, svo sem til Frakklands, eða
Balkanskaga, og samvinnu við leifar
Serbahersins vill hann ekki, segja
þýskar fregnir.
Frá Balkanskaganum eru það síð-
ustu fregnirnar, að bandamenn hafi
gert loftárás á Konstantínopel. I
Grikklandi hafa orðið stjórnarskifti,
en sagður vaxandi kur milli Grikkja
og Englendinga. Grikkir hafa aftur
fært valdsvið sitt yfir norðurhlutann
af Epírus, og virðist svo sem það
sje gert með samþykki miðveldanna
og Búlgara, en einkum í trássi við
ítali. Hafa Grikkir dregið her þar
saman í landinu.
Austan úr Asíu er sagt, að Eng-
lendingar hafi unnið sigur við Tigris-
fljótið, en ekki fylgir það frjettinni,
hvort her þeirra í Kut el Amara sje
þár með laus orðinn.
KVEÐJA
til Bjarna Vogan.
I þjóðrembings flogi, væskill frá
Vogi,
varst þú um daginn að glepsa í mig
og sníkja’ á lýðinn að lesa þig.
En ei þarftu’að vona að karl eða kona
a kumrinu þínu heimski sig.
Báglega gengur þjer bragsmíða-
kengur
að blása upp samúð í þjóðar lund,
þar áttu dapra „Dauðastund".
Rímgirnd til hægðar, en til rýrrar
frægðar
reiðstu „Kolbrún" á mærðar sund.
Lendir í Dölum i logandi kvölum
líf þitt um næstu kosningar,
því óðum vitkast nú þjóðin þar.
Lokast nú sundin og ljettvægur
fundinn
laumastu burt sem kulnað skar.
Með alúðarkveðju
J ón Skruðtlingur.

Frjettir.
Tíðarfar. I dag er síðasti vetrardag-
ur og hefur undanfarinn vetur í heild
sinni verið mjög góður hjer sunnan-
lands. Nú að síðustu hafa þó verið
stöðugir kuldar og norðanátt, en bjart
veður og sólskin flesta daga.
I Norðurlandi er snjór yfir alt og
harðindi. Þó er sagt þaðan, að yfir-
drifnar sjeu þær frjettir, sem hjer
hafa gengið um heyleysi þar, einkum i
Skagafirði. Póstmeistafi birti hjer í
bæjarblöðunum 12. þ. m., er norðan-
póstur var að leggja á stað hjeðan,svo
hljóðandi auglýsingu: “Sökum hey-
leysis á póstleiðinni getur aðalpóstur
ekki farið frá Akureyri til Staðar. I
þess stað verða póstsendingar til
Norðurlands sendur með „Flóru“ og
frá Norðurlandi með „Goðafossi", en
aukapóstur frá Blönduósi mætir
Borgarnesspósti á Stað.“-
Að norðan er sagt, að heyleysi sje
enn ekki alment á þessari leið. En á
Silfrastöðum í Blönduhlíð sje hey-
laust, en þar er náttstaður pósts
hjerna megin Öxnadalsheiðar, og í
Öxnadalnum innanverðum muni
einnig vera lítið um heybirgðir. —
En haldi þessari tíð áfram óbreyttri,
eru horfurnar illar í Norðurlandi.
Sýslumaður Skagfirðinga hefur pant-
að hjeðan á Sauðárkrók mikið af
matvöru til skepnufóðurs, og sagt er
líka, að töluvert af heyi sje nú flutt
hjeðan til Húsavíkun
I Dölum, Borgarfjarðarhjeraði og
sýslunum austan fjalls eru nú nægar
heybirgðir.
Landslistarnir. Tveir nýir lands-
listar hafa nú verið opinberaðir, ann-
ar frá Þversum-mönnum, hinn frá
verkamönnum. Á verkamannalistan-
um verða: Erlingur Friðjónsson bæj-
arfulltrúi á Akureyri, Ottó N. Þor-
láksson verkm. í Rvík, Þorv. Þor-
varðsson prentsmiðjustj. í Rvik, Egg-
ert Brandsson sjómaður i Rvík og
Guðm. Davíðsson kennari í Rvík.
Á þversum-listanum eru : Sig. Egg-
erz sýslumaður, Hjörtur Snorrason í
Arnarholti, Gunnar Ólafsson konsúll
í Vestmannaeyjum, Magnús Friðriks-
son á Staðarfelli, Kristján Benjaf-
mínsson á Tjörnum, Ól. Thorlacius
læknir, Magnús Magnússon kennari í
Reykjavík, Eyjólfur Guðmundsson á
Hvoli.
Skfrnir. I nýútkomnu hefti er grein
eftir forseta, B. M. ó., um aldaraf-
mæli bókmentafjel., kvæði eftir Ein-
ar Benediktsson, „Útsær“, ritgerð um
Þorleif Repp eftir Pál Eggert Óla-
son, um þegnskylduvinnu eftir Her-
mann Jónasson, alþýðufyrirlestur um
arfleifð íslendinga eftir Bjarna frá
Vogi og „Utan úr heimi“ eftir Hjeð-
inn Valdimarsson. — Er það vel
gert, að minnast Þorleifs Repp eins
rækilega og þarna er gert, og á höf.
lof skilið fyrir þá ritgerð, því nafni
Þorleifs hefur ekki áður verið haldið
hjer á lofti eins og vert var.
Hringurinn. Menn skyldu lesa á
; öðrum stað i blaðinu auglýsingu frá
kvenfjelaginu „Hringurinn“ um
skemtun, sem til stendur á 2. í pásk-
um. Aðgöngumiðar á alt þetta, sem
þar er auglýst, kosta að eins 1 kr. og
ágóðanum verður varið til styrktar
berklasjúklingum, eins og jafnan, er
„Hringurinn“ skemtir.
Jón Þorláksson landsverkfræðing-
ur. kom frá útlöndum með „Botníu“
í morgun, hafði farið til Noregs og
Kaupmannahafnar.
Póstur tekinn í Englandi. Botnía
kom frá útlöndum í morgun, en hafði
ekki póst meðferðis nema frá Færeyj-
um. Allur pósturinn frá Khöfn hafði
verið tekinn í Englandi og var það
mikill póstur, því langt hefur liðið
milli ferða i þetta sinn.
Aðfarir Englendinga á sjónum eru
nú yfir höfuð orðnar ærið harðar
undir að búa fyrir hlutlausar þjóðir,
sem ekki gcta reist rönd við ofríkinu.
Og liklega verður það allra mál eftir |
þetta strið, að yfirráðin á liafinu geti
naumast verri verið í höndum nokk-
urrar þjóðar en þau nú eru í hönd-
um Englendinga.
Málverkasýing Ásgríms Jónssonar
er nú opin í Vinaminni kl. 11—5 dag-
lega. Stórfalleg er hún, ekki síður nú
en oft áður. Þar eru milli 40 og 50
málverk og mörg af þeim ný. Stærsta
myndin heitir: „Dauði Eiriks Ragn-
arssonar Loðbrókar" og er efnið tek-
ið úr Fornaldarsögúm Norðurlanda.
Er það glæsileg mynd og sýnir það,
er Eiríkur er hafinn á loft dáinn af
mörgum hermönnum á spjótsoddum.
Cnnur stór mynd og mikilfengleg er
þar, sem heitir „Kötluhlaup“. Við
báðar þessar myndir er þess getið,
að þær sjeu ekki til sölu. Landslags-
myndir eru margar nýjar, svo sem
stór mynd frá Múlakoti, meðal’margra
annara frá sama stað, „Hrauns-
ás í Borgarfirði“, með Eiríksjökul
í baksýn, „Morgun í Fljótshlíð",
„Kvöldroði bak við Mýrdalsjökul“ o.
m. fl. Úr Reykjavík eru nokkrar
myndir, sumar nýjar. Margar myndir
eru úr Hornafirði, af Síðu og víðar
úr skaftafellssýslu, og svo eru myndir
úr Fljótshlíð, af Þórsmörk, úr Þing-
vallasveit, úr Flóa, frá Húsafells-
skógi í Borgarfirði, úr Hörðadal og
Haukadal og frá Hvalfirði. Er það
kunnugt, hve landslagsmyndir Ás-
gríms eru fallegar og vel gerðar. —
Svo er þar „Uppástunga að Lands-
bankabyggingu“, er sýnir framhlið
hins væntanléga Landsbankahúss eins
og Ásgrímur hugsar sjer að hún ætti
að vera. Ekki veit Lögr. hvort banka-
stjórn og landsstjórn hafa skoðað
myndina éða látíð uppi álit sitt um
; tillöguna, en ganga má að því vísu,
:að ef annari þykir uppástungan góð,
þá þykir hinni hún óhæf með öllu.
Mannalát. Dáin er í Skildinganesi
23. f. m. frú Sigríður Eiríksdóttir,
ékkja sjera Jóns Þórðarsonar áður
prests á Auðkúlu í Húnavatnssýslu,
en dóttir Eirílcs Sverrissonar áður
sýslumanns i Mýrasýslu og síðar í
Rangárvallasýslu, fædd 30. febrúar
1830. Eftir lát manns síns, 1858, bjó
hún lengi í Litladal í Auðkúlusókn,
en fluttist suður hinagð 1907 og var
hjer eftir það hjá dætrum sinum, frú
Guðrúnu, konu E. Briems yfirdómara,
og frú Guðnýju, konu Brynjólfs
Gíslasonar í Skildinganesi. Önnur
börn þeirra sjera Jóns og Sigriðar,
sem nú eru á lífi, eru þessi: frú Vil-
borg, kona Eiríks prófasts Gíslason-
ar á Stað í Hrútafirði, sjera Theódór
á Bægisá, frú Þóra, kona sjera Ste-
fáns M. Jónssonar á Auðkúlu, frú
Kristín, kona Ríkarðs Torfasonar
bankabókara. En sjö börn höfðu þau
hjón mist á ungum aldri.
Frú Sigríður stofnaði eitt hið
fyrsta kvenfjelag, sem til hefur verið
hjer á landi, og var það innansveitar-
fjelag í Auðkúluhreppi með þvi mark-
miði að efla menningu ungra stúlkna,
cg starfaði það þangað til Húnvetn-
ingar fengu kvennaskóla, og ljet eft-
ir sig sjóð, sem ávaxtaður er í söfn-
unarsjóði Islands og heitir „Styrktar-
sjóður til menningar ungum stúlkum
i Svínavatnshreppi."
16. febrúar síðastl. andaðist Jón
Adólfsson í Grímsfjósum við Stokks-
eyri, merkur maður, 78 ára.
Guðm. Magnússon prófessor var
skorinn upp i Khöfn siðastl. fimtu-
dag; honum líður vel eftir aðgerðina,
var sótthitalaus þegar símað var.
Skip stranda. 9. þ. m. strönduðu
tvö eyfirsk skip við Önundarfjörð,
segir Morgunbl., „Július" og „Von-
in“. Hið síðarnefnda náðist fljótlega
út aftur, eitthvað skemt, en hitt var
ekki komið á flot, er af þvi frjettist.
Manntjón varð ekki. „Júlíus“ er eign
Jak. Havsteens konsúls. „Vísir“ segir
þá frjett, að fiskiskipið „Orion“, eign
Sam. ísl. verslananna á Siglufirði,
hafi rekið i land undan íshroða við
Norðurfjörð á Ströndum, en óvíst
hve mikið það sje skemt.
Dr. Alexander Jóhannesson flutti
s. 1. sunnud. fyrirlestur um kvennalýs-
ingar í íslenskum skáldskap og dró
ftam ýms dæmi um þetta, einkum
úi kveðskapnum. Kemur fyrirlestur-
inn út i bókmentatímaritinu „Edda“ í
Kristjaníu nú i þessum mánuði. Dr.
A. J. endaði mál sitt með þeirri ósk,
að hugir manna snerust að fegurðar-
dýrkun og skáldskaparnautn fremur
én’að trúmálagrufli og dulrænum efn-
um.
Norræna stúdentasambandið. I
Reykjavíkurdeild þess flutti Holger
Wiehe dócent nýlega fyrirlestur um
Suður-Jótland, sagði sögu þess og
baráttunnar, sem danskt þjóðerni hef-
ur átt þar i eftir 1864. Hefur mjög
óskynsamlegri harðneskju verið beitt
þar af Þjóðverjum gegn þjóðerni og
tungu Dana, eins og kunnugt er. En
4000 ungir menn frá Suður-Jótlandi
eru nú fallnir i stríðinu undir merkj-
um Þýskalands. Hafa þeir fallið við
góðan orðstír, sagði ræðumaður, og
landar þeirra feta í fótspor þeirra,
möglunarlaust.
Aldarafmæli Hins ísl. bókmentafje-
lags. I nýkomnu hefti af Skírni skýrir
forseti Bókmentafjelagsins frá, að
aldarafmæli þess sje 15. ág. þ. á. og
verði þess minst með hátiðlegri at-
höfn.
Bókmentafjelagið er til orðið úr
tveimur fjelögum; var annað þeirra í
Reykjavik, hitt i Kaupmannahöfn.
Reykjavíkurfjelagið var myndað á
árinu 1915. Aðalstofnendur þess voru
Rasmus Kr. Rask málfræðingur og
Árni Helgason þá dómkirkjuprestur.
Var Á. H. formaður þess, en með
honum í stjórn Sig. Thorgrimsen
landfógeti og Halldór Thorgrimsen
sýslumaður. Hafnarfjelagið var stofn-
að í marsmánuði 1816 og var Rask
formaður þess, en með honum í
stjórn þeir Grímur Jónsson og Finn-
ur Magnússon. En það var frá upp-
hafi ætlun Rasks, að þessi tvö fjelög
skyldu sameinast og verða tvær
deildir i einu fjelagi. Voru ákvæði um
þetta samþykt i Hafnarfjelaginu 13.
april, en i Reykjavikurfjelaginu 15.
ágúst 1916. Upp frá þvi urðu fjelögin
eitt fjelag í tveimur deildum með
nafninu „Hið ísl. bókmentafjelag".
Minningarrit um aldarafmælið á að
koma út i ár, og helst að vera full-
prentað 15. ág. Einnig hefur verið á-
kveðið að leggja sveiga á leiði aðal-
stofnenda fjelagsins, þeirra Rasks og
Árna Helgasonar, þennan dag. Rask
er jarðsettur í Khöfn, en Á. H. í
Görðum á Álftanesi.
Skip keypt. Friðriksen kolakaup-
maður hjer í bænum hefur keypt
norska gufuskipið „Patria“, sem kom
hingað um daginn með gaskolin, og
mun ætla það til kolaflutninga hing-
að, segir Morgunbl.
Póstafgreiðslumenn. 13. þ. m. var
Björn Pálsson cand. jur. skipaður
póstafgreiðslumaður á Seyðisfirði,
Ólafur H. Jensson póstafgreiðslumað-
ur á Hofsós og Rolf Johansen póstaf-
greiðslumaður á Reyðarfirði.
Aflabrögð. Botnvörpungarnir afla
enn í besta lagi, en vjelbátarnir hjer
við flóann afla nú ekkert. I Þorláks-
höfn hefur verið aflalaust í allan vet-
ur og vor, og er sagt að þar hafi
setið um 600 manns allan veiðitímann,
sem af er, og engan fisk fengið. Það
eru róðrarbátar, sem menn nota þar,
en fiskurinn hefur ekki gengið svo
grunt, að þeir hafi náð til hans. En
úti fyrir hafa þilskipin og botnvörp-
ungarnir haft besta afla.
Rósir heitir nýútkomin bók eftir
Einar Helgason garðyrkjufræðing, og
er það leiðarvísir í ræktun inniblóma,
þörf bók og góð, sem margir ættu að
eignast og færa sjer í nyt. Hún er
95 blaðsíður og útgáfan vel vönduð.
Búnaðarblaðið „Freyr“ hefur ný-
lega skift um eigendur að nokkuru
leyti. Einar Helgason garðyrkjufræð-
ingur hefur selt sinn hluta í ritinu
Páli Zófóníassyni kennara á Hvann-
eyri, svo að útgefendurnir eru nú:
Magnús Einarsson dýralæknir, Páll
Zófóniasson og Sigurður Sigurðsson
ráðanautur.
„Sálin vaknar“ er vel valin sumar-
gjöf.
Gamall og góður siður. Kirkju-
blaðið mintist nýlega á þann gamla
sið hjer á landi, að færa klukkuna
fram um 2 stundir, þegar dag fer að
lengja, og kallaði „viturlegan og
hollan sveitasið". Ráðlagði það bæj-
arstjórninni að taka upp þennan sið,
er gasstöðin var að verða ljóslaus á
góunni, og sagði, að „vísirinn á
kirkjuklukkunni tæki stjórnina alveg
hljóðalaust".