Lögrétta - 08.11.1916, Blaðsíða 4

194
LÖGRJETTA
frv. — Mannkyniö væri þá framþró-
unarlaust, á líku þroskastigi og þaö
var á „ómunaöldinni" (á undan sögu-
öldinni). Þjóöirnar væru enn á
bernskustigi og kæmust aldrei af því
ef eigi væri i manneölinu metnaSur
og gróöafýsn einn sterkasti þátturinn.
Ekki eru þetta þó einu sálaröflin, sem
lyft hafa þjóöunum á þatS þroska- og
menningarstig, sem þær nú eru á.
Sem dæmi þess hve mikið er gert
meö auiSnum má nefna allar hinar
mörgu mannkærleikastofnanir í öll-
um löndum, sjúkrahús, fátækrahús,
munaSarleysingjahæli og margs kon-
ar góíSgjörðafjelög. í menningarlönd-
unum er krökt af þessu, og mest
stofnaS og viíShaldið með gjafafje,
einkum ríkismannagjöfum.Þegar eitt-
hvaS nýtilegt þarf aS gera, þá er
spurt: Hvar fáum viS peninga? Án
þeirra er ekkert stórt gert. Ef jeg ætti
þúsund milj. kr. gæti jeg gert alt Is-
land aS ræktuSu landi og lagt um þaS
járnbraut, brúaS Hvítá í BorgarfirSi,
einu stórána á íslandi, sem enn er ó-
brúuS, bygt miljón kr. leikhús í höf-
uSstaSnum, sem vinur minn IndriSi
telur mikil þjóSþrif aS, jafnvel meS
lánsfje.
ÞaS er bæSi gamalt og nýtt aS
bölva auSmönnunum og margir öf-
unda þá. AuSmennirnir eru þó aS
mannkostum upp og ofan eins og
aSrir menn. Sjeu þeir góSir aS upp-
lagi, þá verSa þeir þaS flestir alt
sitt líf, hve mikill sem auSur þeirra
verSur. En hafi þeir fengiS illa mann-
kosti aS erfSum, batna þeir eigi nje
verSa kærleiksríkari. ÞaS er oft þvert
á móti og eins ef þeir ná undir sig
völdum. ÞaS er hvorki fátækt eSa
vanþekking, sem gerir menn góSa,
eSa skapar í menn hjarta gæsku og
mannúS. Þessir eiginleikar eru í öll-
um stjettum, jafnt hjá ríkum, lærS-
um, fátækum og fáfróSum. MeSal
auSmanna eru, og hafa alt af veriS,
göfuglyndir mannúSarmenn, sem ekki
vilja vamm sitt vita í neinu.
Nýlátinn er Andrew Carnegie, einn
heimsins mesti auSmaSur, en einnig
frábær manndygSamaSur og speking-
ur aS viti. Hann komst eitt sinn svo
aS orSi: „AuSmenn eru eigi öfunds-
verSir. Sönn hamingja fæst eigi fyr-
ir peninga. En í því er hamingja fólg-
in, aS nota auSinn til þess aS stySja
bræSur vora og systur, gefa auSinn,
svo hann verSi til blessunar."
Alt sitt líf breytti hann eftir þessu.
Hann var alt af aS gefa af fje sínu og
gera mönnum gott. Hann gaf fje svo
skifti tugum miljóna kr. til mannúS-
ar- og menningarstofnana o. s. frv.
Yfir höfuS gefa ríkir menn meira nú
en fyr á timum. AS eins vil jeg nefna
fáein dæmi.
Gafendisch efnafræSingur erfSi 18
miljónir kr. Þennan mikla auS gaf
hann til þess aS stofna sjóSi, er
styrkja skyldu fátæka, efnilega náms-
menn. En sjálfur lifSi hann alla æfi
einföldu og óbrotnu lífi.
Stephen Girard stofnaSi munaSar-
leysingjahæli í Ameríku og gaf til
þess um 30 milj. kr. Annar maSur
gaf þessari stofnun 55 milj. kr. Hæli
þetta hefur boriS hina blessunarrík-
ustu ávexti. Voru á því 1600 ung-
menni 1890. Stofnunin veitir hverju
ungmenni fyrirmyndaruppeldi til lífs
og sálar þar til þaS er 18 ára.
Joh. D. Rockefeller gaf Chicagóhá-
skóla 27 milj. kr. og nokkrir menn
aSrir samtals 50 milónir kr. Hinn góS-
kunni Cornellháskóli fær árl. um 10
milj. kr. af eignum sínum, sem auS-
menn gáfu honum. En hjer er eigi
tækifæri aS teija upp allar hinar ó-
skapa stórfengu gjafir auSmanna til
ýmsra mannúSar og menningarstofn-
ana. Mesti fjöldi ríkra manna hafa
gefiS 1—4 milj. kr. Og enn stærri
hópur þar sem gjafirnar nema hundr-
uSum og tugum þúsunda. Sumir þess-
ara manna láta eigi nafns síns getiS.
ÞaS er sent frá ónefndum. Þeir gefa
þó áreiSanlega ekki af fordild eSa sjer
tii lofs og dýrSar. En þeir sem aldrei
gefa, halda aS flestir eSa allir gefi af
slíkum hvötum, af einskærri síngirni
á sína vísu. En þetta nær engri átt.
ÞaS er góSvilji og mannkærleikur hjá
flestum, sem kemur þeim til aS gefa
af eignum sínum.
Margir auSmenn hafa á yngri ár-
um verið bláfátækir og umkomulitlir.
En með óvenju dugnaði og hyggind-
um þeim sem í hag koma, hafa þeir
orðiS miljónamæringar. Það eru ^ng-
in smámenni, sem komast upp á þann
tindinn. Og áreiðanleg vissa er fyrir
þvi, að margir hafa miljónum safnaS
með heiSarlegu móti. ÞaS hafa gert
menn, sem hafa veriS sannnefndir
sómamenn, sem ekki vilja vamm sitt
vita í neinu. Þetta eiga margir erfitt
meS að skilja. A. J. Steward var fá-
tækur bóndason, en safnaði með iðni
og ráSsnild 75 milj. kr. — Gamli
Cornelius Vanderbilt var líka fátækur
framan af æfinni, en ljet eftir sig 337
milj. kr. auS.
ViS smælingjarnir þurfum eigi að
lá ríkum mönnum, þótt þeir fari i viS-
skiftum svo langt sem þeir komast,
löglega. ViS hrindum eigi hendinni á
móti aurunum og reynum að selja alt
meS fylsta verSi, en kaupa alt sem
ódýrast. Spekingurinn Baco lávarSur
af Verulam hefur sagt: „TrúSu þeim
eigi, sem þykjast fyrirlíta peninga og
vilja eigi safna auöi. Þeir segja þetta
at' því, að þeir finna vanmátt sinn til
fjársöfnunar. Þeir, sem mest lofa fá-
tæklingana og bölva auönum, hrinda
eigi fjenu frá sjer bjóSist þeim þaS.“
Starfsvið flestra er svo þröngt, að
þeir geta eigi safnað auöi. Fæstir hafa
hæfileika til þess. Eins á því sviSi sem
öðrum i lífinu verða að eins fáeinir
sem gnæfa yfir fjöldann. Náttúran
leyfir engan jöfnuð í lífinu og menn-
irnir verða ávalt á hennar valdi.
Eftirmæli.
Gunnar Gunnarsson,
Fæddur 30. September 1893.
Druknaður 9. apríl 1916 í Vestmannaeyjum.
Söngfjelagið 17. júní.
Samkvæmt ályktun aSalfundar er hjer meS öllum hluthöfum í fjelaginu
boSaður fundur samkv. 12. og 13. grein fjelagslaganna mánudaginn 8. jan-
úar 1917, kl. 9 síðdegis, í BárubúS, uppi.
Reykjavík 5. nóv. 1916.
í stjórn fjelagsins
ÓLAFUR BJÖRNSSON, EINAR KVARAN,
form. ritari.
VIGGÓ BJÖRNSSON,
gjaldkeri.
Ásg. G. Gunnlaugsson & Co.
Austurstræti 1, Reykjavík,
selja:
Vefnaðarvörur. — Smávörur.
Karlmanna og unglinga ytri- og innrifatnaði.
Regnkápur. — Sjóföt. — Ferðaföt.
Prjónavörur.
Netagarn. — Línur. — öngla. — Manilla.
Smurningsolíu.
Vandaðar vörur. Sanngjarnt verð.
Pöntunum utan af landi svarað um hæl.
Jeg átti svo bjarta og blíSa von,
í barnsaugun ljósið skein,
hann óx mjer við hjarta, minn sæli son,
og sólmild var lund og hrein.
En systkinin elskuðu sveininn þann
og samúöar naut hann í bygð,
því það, sem einkennir ágætis mann,
hann eignaðist: trúmensku’ og dygð.
Hann varpaði ljósgeisla’ á líf vort og bæ
og lángeíinn færði heim björg,
og hugprúður ljek sjer viS hrannrokinn sæ
og hepnuðust langræSin mörg.
Ötull og starfhreifur bjó hann sjer braut
og brast hvergi hagsýni’ og þor,
á heimili var hann sönn hamingja’ og
skraut
Oóða, vel þurra
haastull
kaupa
O. Oíslason & Hay.
inn hjartkæri mann-baldur vor.
Og vonin mjer lofaSi lífdaga fjöld
og llkn þeirri’ aS signd’ hann minn blund
lífsdaginn hinsta, þá komiS er kvöld
en kvödd jeg er guSs míns á fund.
Jeg leit hann í anda sem húsföður hjer
með hóp sjer viS dáðríka mund,
sem elskandi hjúkraSi’ og hagræddi mjer
þá heilögu skilnaSarstund.
En vonin sú brást mjer, en svíSandi svall
mjer sorgfregn með hafdunu-nið,
og dauða-köld holskefla’ á hjarta mitt skall
og huga minn rænd’ öllum friS.
Hann Gunnar var hrifinn úr góSvina sveit.
Hann Gunnar minn ! Æfin min hálf !
Sorg mína daginn þann drottinn einn veit,
en daginn þann man jeg vel sjálf.
Grátadi’ í bæninni’ jeg barSist viS guS,
er bikarinn r j etti mj er þann :
að líta eigi framar minn lífs-fögnuð,
því látinn í fjarlægð var hann:
sonurinn hjartkæri, yndið mitt alt,
aflvaki lífs míns og fró,
í sárgráti harmsins varð sál minni kalt,
er sælasta lífsvonin dó.
*
Jeg lít í anda sýn: í sólarljóma ö
svífur engill drottins himni mót
meS son þinn kæra’ í æSri æskublóma,
yfir dauSans kalda öldurót.
Jeg sje þá mjúkþýtt líSa’ á ljóssins bárum
meS ljettum vængþyt yfir tímans höf.
ViSkvæm móSir, grát þú gleðitárum,
guðs i himin flaug þín dýrsta gjöf.
SíSar guðs í himins heiðum sölum
heilan soninn aftur finnið þið,
en sorgartár í djúpum jarðardölum
í drottins ljósi verSa’ aS sælu og frið.
En himnesk náSin blessar dauðablundinn
og birta lífsins þjer i augu skín,
er þú lítur ástvina við fundinn
alla, sem hjá guSi bíSa þín.
/. H.
Nokkrar húseignir
á góðum stöðum í bænum fást keypt-
ar nú þegar. Mjög góðir borgunar-
skilmálar. Væntanlegir kaupendur
snúi sjer til SVEINS JÓNSSONAR.
Til viStals i veggfóðursverslun Sv.
Jónssonar & Co., Kirkjustræti 8, kl.
3—6 síðdegis.
KBONE laAGERÖL
er best.
Jörðin Neistastaðir
í Villingaholtshreppi í Árnessýslu fæst til ábúðar í fardögum 1917 og til
kaups ef um semur. — Menn snúi sjer til eiganda jarðarinnar, Ásgeirs
Ólafssonar á Neistastöðum, eSa til Þorl. Andrjessonar, Barónsstíg 14 í
Reykjavík, er gefur nánari upplýsingar.
Góð jörð til sölu.
HvítsstaSir í Álftaneshreppi í Mýrasýslu fást keyptir nú þegar og
lausir til ábúðar í næstu fardögum. Jörðin er sjerstaklega góð fjárjörS.
Upplýsingar gefa kaupfjelagsstjóri Sig. B. Runólfsson í Borgarnesi og
eigandi jarðarinnar, Illugi G. Póstur.
til at bestille Lod i det bekendte og
afholdte
statsgaranteret
og statskontrolleret
som allerede om kort Tid begynder
en ny Serie.
Hver Serie beslaar ai 5 Klasser
Frcs. 100000,00.
1000900 Irts.
(En million Francs).
Slerste mulige Oevinslciiance.
Loddenes Pris pr. Klasse:
'UodKr.miaoilKr.im
2|2 Lodder Kr. 22,20.
Deltageise fra Begyndelsen af er at
anbefale, ligeledes maa tilraades paa
Grund af den lange Afstand að ind-
sende Indsatsbelöbene for det hele
Lotteri, eller i det mindste for nogle
Klasser i Forvejen, da Loddene altid
maa være betalt senest Dagen för
hver Træknings Begyndelse. Intet
andet Lotteri har ved et
Lsðootðl af kun 00000 Hunresað
inðoie 00 befydelip OeÉsler
09 Pnier m
Dansk Kileoial LKIasse) tolleri.
Omgaaende Bestilling
er onskelig,
da mit Forraad af Lodder for nye
Spillere kun er ringe.
iöfi. Ih. Schreder.
Firma grundlagt 1870.
Studiestræde 10. Postbox 25.
KÖBENHAVN, K.
Den officielle Plan vedlægges en-
hver Bestilling.
Schannongs
Monument-Atelier,
Ö. Farimagsg. 42.
Köbenhavn.
Katalog gratis.
Söðlasmíða-
og aktýja-vinnustofa
Grettisgötu 44 A.
Tekið á móti pöntunum á reiðtýgj-
um og aktýgjum og fl. tilheyrandi.
Aðgerðir fljótt og vel af hendi leystar.
EGGERT KRISTJÁNSSON.
Prentsmiðjan Rún.