Lögrétta - 27.03.1918, Qupperneq 4

50
lögrjetta:
Tilkynning'.
Hjer me8 tilkynnist, aS jeg hef selt herra Kristni Sveinssyni minn
hluta í húsgagnaverslun þeirri, sem viö undanfarin ár höfum í fjelagi
rekiö í Bankastræti 7.
Vænti jeg að heiöraöir viöskiftavinir mínir láti verslunina njóta sömu
velvildar og áöur,
Reykjavík, 22. mars 1918.
Þorvaldur Sigurdsson.
Samkvæmt ofanrituðu hef jeg keypt nefnda verslun og mun jeg gera
mjer alt far um aö viðskiftin geti oröiS sem greiöust. Enda vænti jeg
sama trausts heiöraöra viðskiftamanna sem fyr.
Reykjavik, 22. mars 1916.
Kristinn Sveinsson.
Selskinn og Tófuskinn
kaupir
Heildverslun Garðars Gíslasonar i Reykjavík
hæsta verdi.
Símnefni: „GARÐAR“, Talsími 281.
Eftirmæli.
Friðjón á Sandi.
Friöjón Jónsson á Sandi í Þing-
eyjarsýslu andaðist 29. júlí s. 1., ná-
lega áttræöur aö aldri. Hann var son-
ur Jóns bónda að Hafralæk, Jóns-
sonar bónda að Hólmavaði, Magnús-
sonar að Hólmavaði. Sú ætt verður
ekki lengra rakin. Þeir langfeðgar
voru hraustir menn og sterkir, svo
að því var viðbrugðiö. Jón faðir
Friðjóns ljet korntunnu upp á bita-
loft meira en mannhæðarhátt. Hann
var greindur maöur og vel skapi far-
inn. Kona hans, en móðir Friðjóns,
var Hólmfríöur Indriðadóttir frá
Þvprá í Reykjahverfi. Sá Indtiöi kom
austan af landi eftir Móðuharðindin,
einmana og örbirgur unglingur.Hann
sagði svo frá, að þegar hann var
staddur á Mývatnsöræfum, nálægt
Jökulsá, settist hann niður á þúfu
og hugleiddi ráð sitt. Hann átti ekki
nema ígangsklæðnað 0g einn galdra-
staf í húfuskotti sínu. Hann gróf þá
holu í þúfuna og jarðaði stafinn, því
að hann vildi ekki að töfraþing fynd-
ist á sjer, ef hann dæi úr sulti. Það
manntak var í drengnum, að hann
náði Þverá, sem er besta jörðin í
þeirri sveit. Hann var smiður, skytta
og vefari. — En ætt hans hefur eigi
fundist svo jeg viti.
Hólmfríður móðir Friðjóns var af-
brigða gáfuð kona og svo skáldmælt,
að hún gat talað í ljóðum, að sjálfrar
hennar sögn, ef hún vildi. Hún kvað
rímur af Ármanni í æsku, ásamt s'yst-
ur sinni. Og var hún svo stálminnug,
að hún kunni alt eftir tvö ár. Þá var
fenginn skrifari til að rita rímurnar.
Þessa vísu kann jeg, úr þeim kafla
sögunnar, sem telur kappana, er sóttu
til glímunnar á Hofmannaflöt:
Undan Skjaldbreið Eiríkur frá Ei-
ríksstöðum
þangað náði þeysa glaður;
það var kappi fullhugaður.
Hólmfríður og Jón áttu mörg börn
og bjuggu við mikla fátækt. Fóru
börnin í burtu frá foreldrunum, þeg-
ar þau gátu unnið fyrir sjer. Friðjón
fór í vist og var mörg ár vinnumaður.
Hann þótti heldur orðhvass í æsku
og skáldmæltur. Sú saga er sögð af
honvtm, þegar hann var í Garði,
vinnupiltur, að hann kvaðst á við ein-
hvern í rökkrinu, eitt sinn. Sá varð
uppiskroppa 0g komu þá fleiri til
hjálpar. Loksins varð alt vinnufólkið
á móti honum og fórtt þá að fjúka
vísur, sem enginn kannaðist við.
Hann orkti þá, þegar hann vantaði
visu. Friðjón lagði niður ljóðagerð
á þrítugsaldri gersamlega og gerðist
vandfýsinn um skáldskap annara. —•
Móðurætt Friðjóns, þ. e. a. s. móð-
urætt móður hans, er sú hin sama og
móðurætt H. Hafsteins og er stutt að
telja.
Friðjón giftist á Sílalæk Sigur-
björgu Guðmundsdóttur, systur Þor-
kels á Fjalli, föður Indriða og Jó-
hannesar. Sú ætt „ásælist marga
landshöfðingja“, eins og Hjálmar
kvað um sína. Börn þeirra eru: Sig-
urjón bóndi á Litlu-Laugum, Guð-
mundur bóndi á Sandi og Hólmfríður,
saumakona, ógift. .
Að Sigurbjörgu látinni, eignaðist
Friðjón 5 börn með annari konu,
Helgu Halldórsdóttur, og eru þau
þessi: Sigríður, húsfreyja að Síla-
læk, Erlingur, bæjarfulltrúi á Akur-
eyri, Halldór, búfræðingur á Akur-
eyri, Áslaug ógift og Þórunn, hús-
freyja á Akureyri.
Friðjón var sögufróður og lög-
kænn. Hann flutti mál eitt sinn í
hjeraði — landamerkjamál. Innlegg-
ið stílfærði Sigurjón sonur.hans, þá
nýkominn af Eiöaskóla, en Friöjón
las fyrir. Þegar Bened. Sveinsson var
Dttinn at) iesa stcjaiit57~mæni tiann
og byrsti sig: „Þetta er fjandi mikið.
Þjer eruð — eins og hann ákvað,
sleipur, Friðjón."
Friðjón var skapdeildarmaður svo
mikill, að um hann mátti segja því
líkt, sem Haraldur harðráði mælti
um Halldór Snorrason —• „at hann
var sá manna, er síst brygði við vá-
veiflega hluti, hvort sem að höndum
bar mannháska, eðr fagnaðartíðindi,
þá var hann hvorki glaðari nje ó-
glaðari.“ Hann var svo hraustur að
heilsu, að hann vann heyverk til síð-
asta sumars og gætti kinda sinna,
vetur og sumar.
Friðjón fylgdi fast sveitar- og
landsmálum, sótti mjög alla mann-
fundi í sveit og hjeraði og las blöð-
in alla æfi. Hann var staðfastur
Heimastjórnarmaður. Aldrei lagði
hann neinum lastyrði, nema þjóð-
málamönnum, þeim sem honum voru
ógeðfeldir, og þó lítilsháttar. Allra
manna þrautseigastur, þegar móti
bljes, eljumaður mikill við fjár-
geymslu og næsta veðurglöggur.
Friðjón var lágur á vöxt, en gildur
og rjettur til æfiloka— ólotinn. Hann
var breiðleitur og mikilleitur í andliti,
ennið stórt og svipurinn aðkvæða-
legur, bláeygur og stór augun.
Skeggjaður umfram flesta menn, og
var*skeggstæðið mikið um sig og sítt
skeggfð, brjóstheill og" lá ekki nema
tveim sinnum á 78 árurn: í taugaveiki
í æsku (,,slímveiki“) og lungnabólgu
fyrir nokkrum árum. Tennur, sjón og
heyrn entust til æfiloka. Hann dó úr
æðasiggi og nýrna-, lá naumast rúm-
fastur og andaðist í svefni.
Jarðarförin var fjölmenn og fluttu
ræður yfir honum heima á Sandi
Indriði á Fjalli og Konráð að Hafra-
læk — afbrigðilega snjallar.
Þingeyingur.
Sighv. Blöndahl
cand. jur.
Viðtalstími 11—12 og 4—6.
Lækjargötu 6B.
Símí 720. Pósthólf 2.
Fjelagsprentsmiöjan.
Með báli og brandi.
Eftir Henryk Sienkiewicz.
XXX. KAFLI.
Furstinn hjelt fram hjá Konstan-
tinov og hvíldist með lið sitt í Roso-
lovki. Hann gerði ráð fyrir því, að
þegar þeir Osinski og Kositski
heyrðu tiðindin frá Polonne, þá
mundu þeir halda undan til Roso-
lovki, en uppreisnarliðið sækja á eft-
ir þeim þangað og lenda þar saman
við her hans þeim að óvörum. Og
fór það að mestu eins og hann bjóst
við.
Herinn valdi sjer stöðvar þar sem
honum þótti hagkvæmast og beið bú-
inn til bardaga. Flokkar voru sendir
í allar áttir til þess að fá fregnir af
fjandmönnunum.Furstinn sjálfur beið
x þorpinu með fáeinar liðssveitir.
Undir kvöld kom Virschul, er var
fyrir einum njósnarflokknum aftur,
og sagði að fófgöngulið stefndi þang-
að frá Konstantinov. Furstinn gekk
þá út og allir helstu foringjar hans,
til þess að taka á móti komumönnum.
Komuliðið hafði stöðvast fyrir ut-
an þorpið, og var nú blásið í lúðra
til þess að kunngjöra komu þess. Síð-
an gengú þeir fram Osinski og Kosit-
ski, foringjarnir, og höfðu hraðan á,
en voru þó hálfhikandi, er þeir buðu
furstanum þjónustu 'sina. Það var
auðsjeð, að þeir bjuggust við óhlýj-
um svörum. Furstinn gat heldur ekki
stilt sig og sagði:
„Þjer vild.uð ekki koma, þegar þjer
voruð beðnir. Nú komið þjer óboðn-
ir.“
„Náðugi fursti!“ mælti Osinski,
„Vjer höfðum ákveðnar fyrirskipanir
og þeim urðum vjer að hlýða. Á-
byrgðin hvílir á yfirmanni vorum.
Vjer hermennirnir verðum að hlýða
mótmælalaust."
„Dominik fursti hefur þá aftur-
kallað þær fyrirskipanir?"
„Nei, fyrirskipunin er óafturköll-
uð, en vjer töldum oss eigi lengur
bundna við hana, þar sem vor eina
lífsvon er að ganga í lið með yður.“
Osinski var oröinn kunnur her-
íoringi, 'pött fiann ekkT væn neiná
fertugur. Furstanum geðjaðist mjög
vel að hinni einarðlegu framkomu
hans og bauð þá nú báða velkomna."
„Er fjandmannaliðið í námunda?"
spurði furstinn.
„Framliðarnir eru rjett á hælum
oss, en meginherinn getur varla komið
hingað fyr en í fyrramálið."
„Þá höfum vjer nægan tíma. Bjóð-
ið liðssveitum ykkar að fara hjerna
yfir torgið, svo að jeg geti sjeð,
hvort dugur muni vera í þeim.“
„í einu vetfangi höfðu liðssveitirn-
ar fylkt sjer, eins og til bardaga, og
þegar þær fóru fi-am hjá í ágætu
skipulagi, bæði fótgöngulið og ridd-
arar, dundu við fagnaðarópin frá
mönnum furstans og sjálfur stóðhann
hrifinn. Var og full ástæða til þess,
því alt var þetta þaulæft einvalalið
og vel búið að vopnum og klæðum.
Rjett í þessurn svifum kom fregn
um það,að riddaraflokkurværi á ferð-
inni. Gat það varla verið uppreisnar-
menn, því að þessir komu úr alt ann-
ari átt. Þegar þeir voru komnir rjett
heim undir herbúðirnar, kvað við hjá
þeim lúðraþytur og trumbusláttur
mikill, en furstinn ljet þagga niður
i þeim, svo að fjandmennirnir, sem
hann hugði í námunda, yrðu ekki
varari um sig.
Foringi flokks þessa, er var alls
um 800 manna, hjet Samúel Lastj.
Var hann æfintýramaður mikill og
bardagamaður, en svolamenni og
hálfgerður ræningi, og eins voru
menn hans. Þeir buðu furstanum
þjónustu sina og tók hann við þeim,
enda þótt hann vissi, að þeir höfðu
unnið sjer rjettindi til að hanga á
gálganum.
Furstinn rjeð nú yfir 12000 einvala-
liðs. Krysovonos hafði að vísu ó-
grynni liðs. Voru þar fimm um hvern
einn af mönnum furstans. En mikill
hluti liðs hans voru illa búnif bændur,
svo að mjog var ólíkt á komið ttleð
þeim. Furstinn gekk á ráðstefnu með
foringjum sínum 0g var þar ákveðið
að berjast skyldi að morgrti
Fram á nótt sátu undirforingjarnir
og hlustuðu á frásÖgu Zagloba um
flóttann. Kvaðst hann hafa farið
beint til herbúða Kmielnitskis, en
verið þá orðinn svo fyrirgengilegur,
að hann til allrar hamingju ekki þekti
hann, kom hann sjer á tal við hann
og var sendur á njósnir til Podólíu
og fylgdi Helena honum jafnan.
Fjekk hann vegabrjef hjá Kmielnit-
ski, svo að þau ekki yrðu áreitt af
Törturum eða Kósökkum. Þegar hann
var kominn í námunda við Bar, fór
hann inn á veitingahús, en þar voru
druknir hermenn fyrir. Hann gætti
þá ekki tungu sinnar nógu vel, en
ávarpaði Helenu og sagði: „náðuga
ungfrú“. Þegar hermennirnir heyrðu
þetta og sáu hversu fögur mærin var,
tóku þeir að gerast nokkuð aðsúgs-
miklir. Ljet Zagloba þá Helenu fara
í skot eitt og bjóst til varnar. Kvaðst
hann hafa verið búinn að fella tvo
af ofsækjendunum, er þangað kom
ílokkur mikill; var það frú einfráBár
með fylgdarliði. Tók hún við Helenu
og fluttust þau með henni til Bar.
Yrði Zagloba tvísaga í frásögninni,
barg hann sjer jafnan út úr því með
mestu snild.
Alt í einu sást eldbjarmi bera við
himininn. Sló þá öllu í þögn. Vissu
foringjarnir að þar fóru fjandmenn
þeirra.
Eldbjarminn óx meira og meira.
Allsherjarmerki var gefið, en lágt
þó. Zakvilikovski kom og sagði, að
Krysovonos væri á leiðinni skamt
undan.
Varðeldarnir voru slöktir og ridd-
urunurn gefið merki um að setjast
á hestbak. Öllu liðinu var nú stefnt
á leið til Konstantinov, en ekki hafði
það farið langt, þegar dagur var á
lofti.
Virschul reið í fararbroddi með
Tartaraflokk sinn; næstur honum fór
Pontianovski með Kósakkasveitina
og dragónarnir, þá stórskotaliðið og
fótgönguliðið, en síðastir fóru húsar-
arnir.
Zagloba reið við hlið Skrjetuskis.
Hann var ókyr mjög í sæti og all-
áhyggjufullur. Laut hann að Skrje-
tuski og rnælti mjög lágt, til þess að
aðrir eigi heyrðu það:
„Eíga híisararntr a?5 géra fyrsta
áhlaupið?“
„Þú, sem segist vera gamall her-
maður, ættir að vita að þeir bíða
þangað til orustan er sem hörðust."
„Já, en jeg vildi vita vissu mína
um það.“
Zagloba þagði um stund og virtist
mjög hugsandi og alvarlegUr.
„Er Krysovonos þarna með alt sitt
lið?“ spurði hann. Skrjetuski játaði
því.
„Hvað ætli það sje margt alls ?“
„Yfir sextíu þúsundir."
„Og hver fjárinn."
Skrjetuski brosti.
„Þú mátti ekki halda að jeg sje
hræddur," hvislaði Zagloba, „en jeg
er mæðinn og er illa við að lenda i
mannaþvögu mikilli. Það verður svo
heitt þar, en i hita á jeg mjög erfitt
með allar hreyfingar. Jeg vil langt
um heldur heyja einvígi; þar getur
maður líka beitt brögðum, en hjer
gagnar engin ráðkænska. Hendurnar
einar en höfuðið ekki! Þetta á við
Longínus með langa sverðið og ljetta
höfuðið. Mjer er satt að segja hálf-
illa við þessar stórorustur og slátr-
anir. Jeg vil langhelst vera laus við
það.“
„Það er ekkert að óttast! Vertu
hughraustur!“
„Jeg hughraustur! Það hjelt jeg
að vantaði sist. Jeg er hræddastur
um að hugrekki mitt og ákafi fari með
mig í gönur. Jeg sjest oft ekki fyrir,
en — jeg hef sjeð slæman forboða.
Þegar við sátum við bálið sá jeg tvö
stjörnuhröp. Getur vel verið að annað
hafi verið æfistjarna mín.“
„Drottinn mun launa þjer góðverk
þín og vernda þig.“
„Að hann þá ekki kalli mig alt of
snemma á sinn fund til þess að launa
mjer.“
„Hví beiðstu þá ekki heima i her-
búðunum?"
„Heldur þú svo sem að maður sje
öruggur .þar! Þessir ræningjar eru
eins líklegir til þess að ráðast á þær,
en þar eru fáir til varnar.“
Það var orðið albjart og furstinn
fylkti liði síixu til bardaga. Húsar-
arnir, undir forustu Skrjetuskis, voru
settir í hægri fylkingararminn.
Óvinaherinn blasti nú við. Var það
óteljandi sægur. Þar voru Kósakka-
skarar. Voru það hestliðar einir með
háskeft spjót. Bændurnir höfðu að
vopnum ljái, pála og heykvíslar.
Stóðu þeir án nokkurs skipulags fyr-
ir handan stöðuvatn, er var milli herj-
anna, og við síki eitt breitt, er lá
úr vatninu út í á eina stóra, er rann
þar hjá.
Zagloba vjek ekki frá hlið Skrje-
tuskis og einblíndi á liðsæg óvinanna.
„Drottinn minn dýri!“ tautaði
hann. „Hví hefur þú skapað allan
þennan skril? Kmielnitski hlýtur
að vera kominn hjerna sjálfur með
alla sína bændur og áttfætlur þeirra.
Áður leið oss svo vel hjer í Ukraine.
Þeir velta fram eins og haföldur.
Bara fjárinn velti þeim alla leið nið-
ur til vítis og það undir eins. Þeir
ætla að gera út af við oss. Drottinn
rninn, láttu dynja yfir þá drepsótt
mikla!“
„Þú mátt ekki formæla svona. Það
er sunnudagur í dag.“
, Já, það er alveg satt, það er sunnu-
dagur. Jeg held það væri eins gott
að lesa bænarstúf. Pater noster,* qui
es in coelis .... maður getur búist
við öllu hinu versta af þessum þorp-
urum. Sanctificetur nomen tuum ....
Hvað er á seyði þarna niður við sik-
ið ? .... adveniat regnum tuum ....
Jeg ætla varla að ná andanum. Fiat
voluntas tua .... Fari allir þessir
þjófar og morðingjar í sjóðandi, log-
andi .... Nei, sjáðu! Hví gera þeir
þetta?“
rdokkur hurtdruð riddara komu
fram úr liði Kósakka. Riðu þeir án
þess að skjóta á fylkingu fram á síkis-
bakkann.
„Þessir eiga að byrja leikinn,"
sagði Skrjetuski. „Okkar menn láta
varla lengi á sjer standa.“
„Það verður þá áreiðanlega háð
hjer orusta nú.“
„Það er enginn vafi á því.“
„Og þú segir þetta og ert allur i
brosi, eins og hjer ætti að fara að
leika gleðileik. Þeir mundu líklegast
þyrma okkur, bófarnir þarna, ef þeir
kæmust í færi. Zagloba sárgramdist
ró Skrjetuskis.
„Við venjumst þessu," sagði hinn.
„Þarna fara okkar menn!“ hróp-
aði Zagloba. Þeir riðu nú fram, Volo-
dyjevski með dragóna sína nokkra
fór fyrstur. Á eftir þeim riðu sjálf-
boðar úr ýmsurn liðsveitum. Voru
þar á meðal Virschul, Kuschel og
Longinus.
Nú var orðið skamt á milli flokk-
anna.
„Hjer færðu að sjá vel beitt vopn-
um,“ sagði Skrjetuski við Zagloba.
Taktu eftir þeim Volodyjevski og
Longínusi! Ágætir riddarar báðir
tveir! Sjerðu þá?“
„Já, ójá.“
„Taktu nú vel eftir. Þig langar
bráðum sjálfan í leikinn."
* Faðir vor á latínu.
Ógiin kjOttunur
skaffa jeg yður með nokkrum fyrirvara. Tunnurnar eru smíðaðar úr eilí
og eru þar af leiðandi miklu sterkarí en venjulegar kjöttunnur. Verðið
er stórum muil lægra en á brennitunnum. Hef jeg þegar á tæpu
ári selt yfir 1000 stk. af tunnum þessum og hafa þær reýrtst ágætíega.
Allar frekari upplýsingar gefnar í síma 593 eða skriflega.
Jón Jónsson, beykir.
Simi 593. Klapparstif 7. Box 103.