Lögrétta

Ataaseq assigiiaat ilaat

Lögrétta - 15.01.1919, Qupperneq 3

Lögrétta - 15.01.1919, Qupperneq 3
LÖGRJETTA 213 Eggert Claessen yfirrjettarmálaflutningsmaCur. Pósthússtræti 17.. Venjulega heima kl. 10—11 og 4—5. Talsími 16. verið getið, að veðráttunni úti á an- nesjum svipi til þess, sem er norðan- lands á íslandi, og það enda þótt Eystribygð liggi langt fyrir sunnan ísland. En inni í dölunum ber öllum saman um að lofa þroska og skrúð jurtagróðursins. Dr. N. Hartz, sem ferðast hefur á Grænlandi til að rann- saka jurtgróðurinn, segir í „Meddel. om Grönland": „og ferðist menn ínrx eftir einhverjum af suðurfjörðunum í Júlíönuvonarhjeraði (Eystribygð), t. d. Igaliko (Einarsfirði), Tunugdliar- fik (Eiríkisfirði) eða Tasermiut (Siglufirði) þá blasir við manni inst í fjarðarvikunum hið grænlenska jurtariki í sinni æðstu mynd: birki- skóginum. Hjer, þar sem Eystri-bygð hinna fornu Norðurl.búa stóð, hjer, þar sem þeir ráku allmikla kvikfjár- rækt, eru yndislegir, smávaxnir birki- skógar og birkilundar, um 20 fet á hæð, og hjer er, eins og Kornerup segir „hægt að vaða langar leiðir í háu grasi, sem nær manni í mjöðm, og hjer eru enn fremur miklar sljett- ur vaxnar hreindýramosa, sem hlytu að vera vel fallnar til hreindýrarækt- ar.“ Hjer skal að eins tekin upp stutt lýsing eftir Hartz af aðkomu að einni af gömlu bæjarústunum okkar við Siglufjörð: „31. ágúst komst jeg að Kugsuak (nafnið þýðir stór á). Þar hafði auðsjáanlega verið höggviðmik- ið úr birkiskóginum, en það er einnig sá staður, þar sem mest hefur ver- iö höggvið. Til að komast upp i vatn- ið Tasersuak, varð jeg að taka úr bátnum og leiða hann tómann upp eftir ánni, sem auðsjáanlega var ekki sjerlega djúp. Vatnið nær um mílu inn í landið. Við innanvert vatnið tjaldaði jeg. Á báðar hliðar út frá vatnsmkilli á breiddi sig mikil sljetta, sem að mestu var þakin háum vall- lendisgróðri, en hjer og þar voru hólmar af birki- og víðikjarri. — Beggja megin við sljettuna við fjalls- ræturnar og alt að 500 feta hæð upp í hlíðarnar óx hátt og þjett birki- kjarr, alt að 15—20 fet á hæð. I 500 feta hæð lágu allir birkistofnamir vn> jörðu eða rjettu sig að eins nokkur fet yfir jörðu; en jafnvel svona hátt gátu leggirnir orðið 12 fet á lengd og í yfir 800 feta hæð rakst jeg enn á legg, flatan við jörð, sem var 8 feta langur og þuml. að þvermáli. 1 litlu gili skamt frá miklum bæjarrúst- um norrænum, sem voru spölkom inni i dalnum, rakst jeg á unaðsleg- an, litinn birkiskóg. Trjen voru 20 fet (ca. 6,3 m.) á hæð. Venjulega stóð fleiri en einn stofn á hverri rót, en hver stofn hafði sina eigin krónu, og hægt var að reika um í skóginum án þess að rekast á greinarnar. Einn leggurinn, sem við mældum, var 20 þuml. að ummáli. I rökum lægðum voru mýrgresisdrög með alinháum carices (störum), t. d. carex ampulla- cea.“ Birkiskógurinn vex þannig nokk- uð upp í hliðarnar, en þá tekur við víðikjarr og annar gróður. Birkiskóg- urinn er sumstaðar 6—7 metra á hæð eða álíka hár og birkiskógarnir á ís- landi. Einkstöku viðartegundir verða jafnvel hærri en á íslandi, og það er trúlegt, að skóginn mætti bæta, svo trjen yrðu hærri og gildari, því hann er nú í hinni mestu óhirðu. Á trján- um er víst enginn eiginlegur stofn, heldur vaxa greinar út frá rótinni. En greinar þessar vaxa oft beinar og ná ekki litilli hæð. Við höfum senni- lega höggvið skóginn mikið og illa í fornöld og valið úr honum bestu trjen. Af viðarkolum sem fundist hafa í bæjarrústunum á Grænlandi (Skræl- ingjar brendu bæina), er það sannað, að íslendingar á Grænlandi hafa not- að barkaðan skógvið til húsagerða. — Skrælingjar höggva nú skóginn sjer til eldiviðar. Við sjó hafa þeir víða eytt skóginum eða spilt honum og væri ilt, ef þeir fengju að bana honum og útrýma á líkan hátt og nærrænum kynstofni þar í landi, og nú á seinni tímum nálega öllu lifandi á landi og í lofti. En enn sem komið er, hafa Skrælingjar ekki önnur far- tæki en húðkeipana og bakið og geta ekki lagst á skóginn inni í landinu. Og vist mun þá skorta dug til að höggva skóginn til þurðar, því skóg- lendið er mikið. Prof. E. Warming, sem fyrstur skifti grænlenska jurta- gróðrinum niður í belti, vill ekki heyra, að grænlensku birkiskógarnir sjeu nefndir kjarr, þeir eigi sama rjett. á skógarnafni og skógarnir á Islandi cg það sje á báðum stöðum um virki- legan skóg að ræða. Fyrir nokkrum árum dreyfði maður að gamni sínu nokkru af barrviðarfræi í lágt kjarr í Eystribygð. Nokkru seinna, þegar komið var þar að, var þar að vaxa upp bárrviðarskógur. Sumarhitinn í Eystribygð er víst nægilega mikill til að þar gætu vaxið stór trje (smbr. grasvöxtinn), og það vaxa vænir skógar í löndum, sem að sumarblíðu standa langt að baki grænlensku döl- unum. — Versti óvinur skógarins er, eftir umsögn grasafræðinga, t. d. prof. L. Kolderup-Rosenvinge, berangur og þurkar á vetrum, sjerstaklega fjalla- þeyrinn, sem leysir snjóinn, þurkar og skrælir sprota og knappa, meðan rótin er frosin og getur ekki dregið í sig vatn. Skógur vex því ekki nema þar, sem nokkurt skjól er fyrir þess- um vindi, sem jafnvel að sumrinu og haustinu er hættulegur óvinur jurta- ríkisins. Samt er ekki nema liklegt, að bæta mætti skóginn með aðfengn- um trjátegundum. í grænlensku skóg- unum kemst ljósið gegnum limið, eins og á íslandi, og vex töðugresi á skóg- argrundinni. Þar eru góðir hagar og skjól góð. Á Grænlandi er lyngið miklu hærra en á íslandi og líkist meira lyngi í suðlægari löndum (Mið-Evrópu). Það er sagt, að menn sökkvi í hnje í lynginu. Það vex einkum á þeim stöðum, sem eru mjög berir á vetr- um, því það þolir betur berangur og þurk, en grösin. Það munu góð beit- arlönd á vetrum. I Eystri- og Vestnoygð eru mikil graslendi og góðar engjar. Sljettur fram með ánum, valllendisflesjur á undirlendinu.mýradrög, flóar og star- armýrar milli hæðanna og við vötn- ín, grashlíðar í fjöllunum, sem hafa verið slegnar til forna og upþi á hæð- unum í Eystribygð eru sagðar engja- •ræpur. Grösin eru mörg önnur en á okkar landi, en alt gras vex þar miklu örar og nær meiri vexti en á íslandi. Þetta hefur mjög mikið gildi fyrir búskapinn. Til þess að hægt sje au nota vjelar vð heyskapinn, þarf gras- ið að ná vissri hæð. En sje þar með unninn bugur á mestu erfiðleikunum við að nota vjelar við heyvinnuna, eru miklar líkur til, að það geti borið sig vel og verið gróðavænlegt að jafna og bæta jarðveginn og verja til þess ærnu fje og vinnu, með likum hætti cg gert er í útlöndum. Ef til vill gæt- um við fengið á Grænlandi grasfrsa, sem vel væri fallið til að sá í flög á íslandi og þannig gert túnræktinni heima ómetanlegt gagn. Frjettir. Tíðin er hin besta. Útsynnishryðja kom á mánud.morguninn, en stóð stutt og var komið besta veður um kveldið. — Afli er nú góður í veiði- stöðvunum hjer suður með sjónum og i Vestmannaeyjum. Heiðursgjafir. Nú um jólin var Jó- hannesi Jóhannessyni bæjarfógeta af- hent skrifborð mikið og frítt, sem gjöf frá Seyðfirðingum til hans. — Á borðið er festur silfurskjöldur mjög haglega gerður, með áletrun, þar sem honum er þökkuð tuttugu ára stjórn kaupstaðarins. Borðið smíðaði Jón Halldórsson & Co. Skjöldinn gerði Jónatan, en Ríkarður gróf. — Magn- úsi Guðmundssyni skrifstofustjóra var einnig nýlega færð heiðursgjöf frá Skagfirðingum, vandað gullúr. Frá New York. Eimskipafjelag ís- lands hefur fengið skeyti þaðan, sem st'gir, að þar standi nú yfir eitt hið mesta hafnarverkfall, sem sögur fari af. „Lagarfoss" var nýfarinn þaðan, er verkfallið hófst, fór 11. þ. m„ en það er búist við, að „Gullfoss" tefj- ist nú vestra vegna þess. Bifur-borð. Menn skyldu veita at- hygli auglýsingu þeirra Fr. Magnús- sonar & Co í síðasta tbl. Lögrjettu um hinn nýja húsagerðarpappa frá Ameríku, sem þar er sagt frá, því ekki veitir af, að menn noti sjer nú sem best við byggingar alt, sem til umbóta og sparnaðar horfir. Sykurverð lækkar. Landsverslunin augl. 8. þ. m„ að frá þeim degi lækki sykurverð og yrði til kaupmanna og fjelaga í heildsölu: högginn sykur kr. 1,15 kílóið, steyttur sykur kr. 1,05 cg púðursykur kr. 0,95. Garðar Gíslason stórkaupmaður hefur keypt hið stóra steinhús hr. A. Obenhaupts við Hverfisgötu og er nú að flytja þangað vörur sínar. Kjall- arinn og neðsta hæðin eru tekin til vörugeymslu og vörusýninga, en á 2. hæð eru skrifstofurnar, mjög rúm- góða'r og viðkunnanlegar. Á 3. hæð eru ljósmyndastofur frk. Zoega, eins og áður. Minst Þorst. Erlingssonar skálds. Ekkju hans, frú Guðrúnu Jónsdóttur, voru á afmæli hennar, 10. þ. m„ tær»- ar að gjöf 2400 kr„ frá nokkrum vin- um og kunningjum Þorsteins sál. og hún beðin að líta svo á, sem frá hon- um væri. En þess var getið við þetta tækifæri, hve mjög hún hefði látið sjer ant um að geyma minninguna um Þorstein, þar sem hún hefði á þeim erfiðu tímum, sem hjer hafa verið að undanförnu, haldið við herbergi hans og bókasafni óbreyttu, og auk þess látið reisa á leiði hans fallegan minnisvarða. — Fyrir þessu gengust frú Kristín Simonarson, frú Theodóra Thoroddsen, Bjarni Jónsson dócent frá Vogi og ritstjórarnir ól. Björns- son og Þorsteinn Gíslason. Eimskipafjel. íslands lækkar farm- gjöjd. Það hefur nú fært öll farm- gjöld niður um ca. 10%. Áður hafði það fært niður aukagjald það, sem stafaði af stríðsvátryggingum, svo að öll farmgjaldslækkunin nemur nú um 40 krónur á tonni frá því, sem áður var. — Fer nú smátt og smátt að koma í ljós, að ófriðarokinu á við- skiftunum ljetti. En skip Eimskipa- fjel. hqfa verið íslendingum góð og þörf eign á styrjaldarárunum. Spanska veikin í Khöfn. I síðustu dönskum blöðum, semh ingað hata komið, er sagt frá því, að spanska veikin hafi farið að magnast aftur í Khöfn, er skólar voru opnaðir, og nu segir í skeyti frá 14. þ. m„ að veikin sje að færast þar í aukana. Viðskifti við England. Stjómar- ráðið hefur nýlega fengið tilkynningu um það frá enska konsúlnum hjer, aö útflutnngsbann hafi verið afnumið á ýmsum vörutegundum í Englandi, þó ekki á hrávöru fyrst um sinn. Þetta nær þó ekki til þeirra landa, sem að Þýskalandi liggja, fyr en hafnbannið hefur verið afnumið. Út- flutningshaftið er tekið af þessum vörum: Aluminium-vörum, asbest- vörum, bómullrvörum, reiðhjólum, skóvörum, nema handa börnum, burstum ok kústum, margskonar kop- arvörum, járnvörum og stálvörum, linoleum, vírdýnum, bílum, sem hafa undir 30 h. a. vjel, ljósmyndaáhöld- um, olíum, fernis, vögnum, kerrum og margskonar ullarvarningi. Vöruinnflutningur. Reglugerð um hann og um leyfi til innflutnings á vörum frá útlöndum, hefur verið feld úr gildi frá 10. þ. m. og inn- fiutningsnefndin lögð niður. Reglugerð um einkasölu á kolum hefur landstjórnin gefið út 7. þ. m.: I. gr. Landstjórnin tekur fyrst um sinn, þangað til öðru vísi verður á- kveðið, í sínar hendur alla verslun á útlendum kolum í landinu. — 2. gr. Á meðan landstjórnin hefur kolaversl- unina í sínum höndum, er kaupmönn- um,fjelögum svo og einstökum mönn- um bannað að flytja til landsins kol frá útlöndum, svo og að selja kol, sem flutt hafa verið til landsins gagnstætt ákvæðum þessarar reglugerðar. Þó er skipum, sem koma frá útlöndum, heimilt að hafa meðferðis kolabirgðir til notkunar eingöngu í skipunum sjálfum. Heimilt er og þeim, sem eiga kolabirgðir hjer á landi, þegar reglu- gerð þessi öðlast gildi, að selja þær á þann hátt, sem þeir óska. — 3. gr. Brot gegn ákvæðum 2. gr. reglugerð- ar þessarar varða sektum, alt að 100 þús. kr. Reglugerð um bráðabirgðaútflutn- ingsgjald hefur landstjórnin gefið út 7 þ. m.: 1. gr. Meðan Norðurálfu- ófriðurinn stendur ög ráðuneyti ís- kmds fer með verslun innlendra vöru- tegunda eða sjer um útflutning á þeim, skal greiða í landsjóð 3% af andvirði því, er greiðast skal selj- endum varanna eða þeim, sem þær eru teknar hjá eignarnámi. — 2. gr. Útflutningsnefnd eða sá sem fyrir hönd landstjórnarinnar sjer um út- flutning varanna, innheimtir skatt þenna á þann hátt, að hún dregur hann frá fjárhæð þerri, sem greiða á hvérjum einstökum fyrir vörur þær, er ræðir um í 1. gr. — 3. gr. Útflutn- ingsnefnd eða sá sem gegnir sams- konar starfi, skal hafa viðskiftareikn-. ing í bókum sínum fyrir hvern þann, sem hún kaupir eða á annan hátt fær vörur hjá, til útflutnings fyrir hönd landstjórnarinnar og skal hún í reikn- ingi þessum tilfæra allan kostnað.sem leiðir af kaupum eða móttöku og út- flutningi þeirrar vöru, landsjoði ae skaðlausu. Ef það kemur fram, að landsjóður hafi eigi þurft, vegna af- skifta sinna af vörum hvers einstaks viðskiftamanns, að leggja fram alla þá fjárhæð, sem skattur hvers ein- staks nemur, skal honum endurgreidd- ur mismurinn að tilhlutun útflutn- ingsnefndar eða þess, sem gegnir samskonar starfi, eins fljótt og verða má. Stríðslokin. Síðustu frjettir. Síðastl. viku hafa mjög litlar. fregn- ir komið frá útlöndum. Það hefur verið sagt frá óspektum af hálfu Spartacusmanna í Berlín, og að Lieb- kneckt hafi reynt mjög til þess að fá völdin í sínar hendur, náð undir sig um hrið ýmsum helstu blöðunum og Wolffs frjettastofu. Einnig náði liann ráðum yiir vatnsveitunni í Ber- lín um stund og tók alt vatn af borg- arbúum. En síðustu fregnir segja, að Ebertsstjórnin hafi nú náð fullkom- inni yfirhönd yfir Spartacusflokknum og lið til hjálpar henni streymi stöð- ugt til Berlínar. Pólska byltingin, sem frá var sagt í síðasta tbl„ er nú að engu orðin. — í Eistlandi sækja Bolsjevíkar fram og hafa yfirvöld þar beðið Englendinga um vopnasendingar, til þess að verj- ast þeim. Frá Ukraine. Nú um langan tíma hafa mjög litl- ar og ónákvæmar'fregnir borist frá Rússlandi, eða þeim löndum öllum, sem áður lutu Rússakeisara. Nokkra hugmynd um ástandið i Ukraine má fá af ferðasögu, sem maður einn seg- ir, sem fór frá Kiew til Ódessu og Sevastopól skömmu áður en vopna- hljeið komst á og Þjóðverjar voru skuldbundnir til að kalla her sinn heim úr Ukraine. Han segir, að samgöngutælci öll a þeirri leið sjeu í góðu lagi og matvæli þau, sem ferðamennirnir eigi kost á að fá, sæmileg og ekki tiltakanlega dýr. En af gestgjafahúsunum í Kiew lætur hann illa. Á járnbrautarvögrx- unum sáust nokkur merki um Bolsje- víkastyrjöldina, sem á undan var gengin, kúlnaför til og frá o. s. frv. En alstaðar var kyrð yfir fólkinu, eins og óspektartímarnir væru gleymdir. Bændafólkið í vögnunum og á járn- brautarstöðvunum leit friðsamlega út. Ferðamaðurinn lýsir bændunum þar svo, að þeir sjeu með mikið hár, ó- greitt, og gangi á stígvjelum, sem ná langt upp á leggina. Konurnar ganga margar berfættar og hafa börn í eftirdragi, draga þau með sjer eða bera, og þær, sem á ferð eru, hafa einnig með sjer sængurföt í pokum og fatabögla, stór brauð og melónur. Með þennan farangur sitja þær í öli- um hornum og krókum brautarstöðv- anna. Yfir öllu er ró og friður. En fáum mánuðum áður var þama upp- reisn og bændurnir fóru í flokkum frá einu herrasetrinu til annars og rændu, myrtu og brendu. En eftir að þýski herinn kom inn í landið, hafa þeir orðið að skila herrasetrunutn aftur og öllu, sem fært var áður burt þaðan, bæði dauðu og lifandi, að svu miklu leyti sem hægt var að ná þv> Nú voru þýskir herverðir á hverri brautarstöð, og voru það einu merkin sem sáust um undanfarinn ófrið, seg- ir ferðamaðurinn. En samt sje ekk’ svo að skilja, að hjer sje um varan- lega ró að ræða. Orsakirnar, sem hleyptu Bolsjevikaóeirðunum þarna á stað, sjeu enn til, ennþá lifi í glóðun- um undir niðri og bálið geti blossað upp aftur, er minst vari. Þó herverð- irnir þýsku sjeu ekki fjölmennir, að Á síðastliðnu hausti tapaðist að heiman frá mjer hryssa 20 vetra gömul, dökkrauð með hvít lauf á nefinu. Mark: blaðstýft aft. hægra, vetrarafrökuð, ójárnuð, vel vökur, með móbrúnu folaldi (hryssu) með hvítan blett á nefinu. Hvern sem kynni að verða var við hryssu þessa bið jeg vinsamlegast að gera mjer það kunnugt sem fyrst. Unnarholtskoti í Ámessýslu 5. janúar 1919 Ketill Gíslason. eins tveir menn á hverri brautarstöð, þá segir ferðamaðurinn, að það sje eins og járnbrautarlestm renni fram milli raða af varðmönnum. Þeir sjeu merkið um hina fullkomnu ró og ör- uggleik. Þeir standi þar þegjandi, með blikandi stingbyssur við axlir og hjálma á höfðum, eins og steyptir úr járni, sinn til hvorrar handar við hlið- in til hverrar brautarstöðvar. Meðan lceisaraveldið var i Rússlandi hafi herlögreglumenn keisarastjórnarinn- ar staðið á þessum sömu stöðvum. Og svona hljóti þetta að verða framvegis ; eitthvert vald verði að hafa á þeim mannmúg, sem fylli þessar víðu og tilbreytingarlitlu sljettur. Ferðamaðurinn segir, að hinir stærri bæjir á þessari leið líti illa út. Húsin sjeu hrörleg og gluggar búð- anna tómir, göturnar óhreinar og gangs'tjettirnar holóttar.svo að hættu- legt sje að ganga um þær á kveldin, því að gatnalýsingunni sje mjög á- bótavant. En á daginn eru allar göt- ur fuliar af fóíki. Það er þreytulegt og fremur illa til fara. Allavega ein-' kennisbúningar sjást þar innan um, sumir mjög sundurgerðarlegir. Sum- ir af þeim, sem þessa búninga bera, eru hermenn, en ekki allir. Menn hafa rænt þessum búningum meðan á borgarastyrjöldinni stóð, einn treyju, annar buxum, þriðji höfuðfati, o. s. frv„ og svo hafa menn á eftir sett þetta saman á ýmsan hátt, og getur sá samsetningur komið mjög undar- lega fyrir sjónir. Bolsjevíkar drápu rm 400 herforingja á götunum i Kiew. Algegnt var, að þeim væri fyrst skipað, að klæða sig úr fötunum,.alt inn að skyrtunni, en þegar það var gert var skotið kúlu í gegn um höfuð þeirra aftan að frá. Og líkar hafa að- farirnar verið víðar. En þaðan eru komnar herforingjakápurnar, úr dýru ensku klæði, sem alls konar menn sjást nú í. — Verslun og viðskifti gangamjög skrykkjótt. Keðjuverslun- in svo nefnda er nú rekin mjög, eink- um með vörur, sem lagt hefur verið löghald á, eða þær vörur, sem ákveðið er að skamta skuli einstökum neyt- endum. Lagafyrirmæli um verslun eru hjer opinberlega brotin, án þess að við það verði ráðið. Korn, mjöl og sykur eru vörur, sem að eins eiga að seljast einstaklingum í vissum skömt- um, og það er erfitt að fá þær i smá- sölubúðunum. En heilir vagnafarmar og lestafarmar af þessum vörum eru seldir í keðjuverslunum og ganga þannig fram og aftur, þangað til verðið er komið upp úr öllu valdi. Þessi keðjuverslun, og svo fall papp- írspeninganna, hefur skapað mjög hl tt verð á mörgum vörum. Það er sagt, að stjórnin í Moskva láti dag- lega prenta og gefa út pappírspen- inga, sem nema 150 þús. rúblum. Að baki þessara seðla er engin gulltrygg- ing. Einstakir menn eignast þá í stór-> um stíl og geyma þá í kistum sínum, eða grafa þá í jörð. Helst vilja menn nú gamla seðla frá tímum keisara- veldisins. Seðlar frá stjómardögum Kerinskys þykja mjöjf varhugaverð- ir, og eins er um hina nýju seðla Ukrainestjórnarinnar. Menn bera þá fyrir Ijósið áður en menn taka við þeim, því að það hefur komist upp, að eftirlikingar eru á gangi, sem erfitt er að greina frá hinum löggiltu seði- um. Sem smámynt nota menn frí- merki, vaxtamiða herlánanna og smá- seðla, sem einstök bæjafjelög gefa út. Málmpeningar sjást aldrei, ekki einu sinni koparpeningar. Einstakir menn hafa dregið þá til sín, og það er sagt. að mikið af þeim muni vera grafið í iörð. í Ódessu láta bankarnir illa við að taka á móti hinum nýju seðlum Lrkrainestjórnarinnar, og suður á Krím eru þeir alls ekki taldir gjald- gengir. Þetta ástand hefur haft miög h mandi áhrif á framleiðsluna í land- inu. Bændurnir geta ekki selt afurðir sínar nema fyrir pappírspeninga, sem þeir telja sjer meira eða minna verð-

x

Lögrétta

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.