Lögrétta - 09.07.1919, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3

hyrjar kenslu 15. okt. n. k. og starfar til 14. maí.
Heimavistir eru i skólanum, og leggur skólinn til rúm meö stoppuðum
dýnum og púðum. Námsmeyjar þurfa því ’aö leggja sjer til yfirsængur,
kodda og rekkjuvoðir.
Skilyrði fyrir inntöku i skólann eru:
a. Að umsækjandinn hafi engan næman sjúkdóm.
b. Að hann hafi vottorS um góða hegðun.
c. AS hann sanni með vottoröi, að hann hafi staðist fullnaðarpróf sam-
kvæmt fræðslulögunum, ella gángi undir inntökupróf. Nemendur sem
vilja setjast í aðra eða þriðju deiid, skulu sanna fyrir kennurum skól-
ans, að þeir hafi kunnáttu til þess, eða taki próf.
Á skólanum eru kendar þessar námsgreinar:
íslenska, danska, reikningur, landafræði, saga, náttúrufræði, dráttlist,
skrift, söngur, leikfími, handavinna og hússtjórnarstörf. Þeim, sem óska,
cr veitt tilsögn í ensku. Sjerstök áherla er lögð á handavinnuna, og búist
er viö, að auka hússtjórnarkensiuna frá því sem verið hefur.
Fæðisgjalfl næsta skólaár er ákveðið 50 kr. um mánuðinn eða kr. 350.00
fyrir alt skólaárið. Skólagjald fyrir hverja. námsmey er kr. 50.00.
Helming af fæðis- og skólagjaldi skal borga við komu á skólann, en
hitt mánaðarlega siðari hluta skólaársins uns lokið er. Fyrir þvi sem ekki
er greitt strax, skal setja trygga sjálfskuldarábyrgð.
Umsóknir um skólann skulu sendar fyrir lok ágústmán. n. k. til for-
manns skólanefndarinnar, Árna Á. Þorkelssonar á Geitaskarði.
Reglugerð skólans er prentuð í B-deild stjórnartíðindanna I9!5> bls. 10
—J5, og geta þeir sem vilja kynt sjer .þar nánar inntökuskilyrði og fyrir-
komulag skólans.
SkólanefxLdin.
Kennarastaða.
Við kvennaskólann á Blönduósi vantar tvær kenslukonur.
Þær, sem kynnu að vilja sækja þurfa auk almennra námsgreina, að geta
kent matreiðslu og ön'nur hússtjórnarstörf og söng (sbr. reglugerð skól-
ans, B-deild stjórnártíðindanna 1915, Ws- 10—“I5)-
Launin voru 1917—’i8 kr. 250,00 aak fæðis, húsnæðis, ljóss og hita, og
má gera ráð fyrir, að þau hækki eftir samkomulagi, en þó ætti lágmark
launakröfu að fylgja umsóknunum.
Kenslan byrjar næsta haust, 15. Október. Umsóknir sendist formanni
skólanefndarinnar, Árna Á. Þorkelssyni á Geitaskarði.
Skólanefndin.
þess, að efla lifandi samúðarsamband
með íslendingum og Dörium. Var
góður rómur gerður að máli hans.
En að endingu var samþ. að senua
sjera Þórði Tómassyni svohljóðandi
skeyti: L ’
„Hin íslenska prestastefna, saman
komin í Reykjavík, sendir yður og
um yðar hendur hinni dansk-íslensku
kirkjunefnd innilega kveðju og alúð-
arþökk fyrir starf yðar og nefndar-
innar til eflingar samvinnu og sam-
úðarþels með hinni dönsku og ís-
lensku kirkju. Guð láti það starf bera
góðan árangur."
Þá var rætt um stofnun hins ísl
prestafjelags og samþykt lög fyrir
það. í stjórn þess voru kosnir: præp.
hon. sjera Skúli Skúlason, Magnús
Jónsson docent, Árni Björnsson pró-
fastur, Sig. Sívertsen prófessor og
sjera Bjarni Jónsson.
Síðasta dag prestastefnunnar flutti
biskup erindi um „Fylling guðlegrar
opinberunar", en sjera Bjarni Jóns-
son talaði um helgidagavinnu og
verkalýðinn. Var samþ. svohlj. til-
laga:
„Prestastefnan lýsir gleði sinni yfir
því, að áhugi er vaknaður hjá verka-
mönnum fyrir því, að helgidagarnir
sjeu betur friðaðir en nú er raun á
og telur kirkjan sjer ljúft að styðja
að þessu máli með verkalýðnum, og
kýs í því skyni 3 fulltrúa til að ræða
mál þetta við hann.“
Kosnir yoru: dr. Jón Helgason
biskup, sjera Bjarni Jónsson og sjera
Fr. Friðriksson.
Guðm. Einarsson prófastur hóf
umræður um .stofnun barnauppeldis-
heimila. Samþ. var svohlj. tillaga:
„Prestastefnan telur mjög nlauð-
synlegt, að komið sje hið bráðasta á
fót barnauppeldisheimilum fyrTr
kaupstaði og sjávarþorp, og leyfir
sjer því að beiðast þess, að hið háa
alþingi veiti á næstu fjárlögum hæfi-
legan styrk karli eða konu, ^er fari
utan til þess að kynna sjer slik upp-
eldishæli á Norðurlöndum, og komi
síðan fram með tillögur um, hvernig
þeim skuli hagað hjer hjá oss."
Biskup mintist þess, að Jón biskup
Vídalín ætti á næsta ári 200 ára dán-
arafmæli, og óskaði að prestar gengj-
úst fyrir samskotum til þess að hon-
um yrði reist minningarstytta við
dómkirkjuna. Var því vel tekið.
Eftir tillögu biskups vöru samþykt
meðmæli með beiðni til alþingis frá
Hólssöfnuði í Bolungarvik, um að
gera Bolungarvík að sjerstöku presta-
kalli.
Biskup sleit svo samkomunni með
kveðju-ávarpi.
Guðjón Guðlaugsson
alþingismaður.
Kveðja frá Strandamönnum.
Margur drengur. drap sitt skap
í dumbungslofti þjóðmálanna;
margan henti hrap og tap
hreinna hvata’ og viljans sanna.
Mundi orðið mikið vik
milli þín og skaps þíns forðum?
Þú hataðir bæði hik og svik,
hreinn á -svip og djarfur í orðum.
Eins mun flest, þótt eitt sje breytt:
æskufuninn, þys í máli.
Þarftu’ ei vera þréyttur neitt,
þótt þú sleppir gný og báli.
Þú munt muna þráttið grátt,
— þjettings blástra hjer á Ströndum,
en annan daginn dátt og kátt
og drjúgan yl í handa-böndum.
Hlýtt skal nú vort handaband,
og hugir munu’ af Ströndum vitja
þín, sem lengi þandir gand
1 eirri bygð til heilla’ og nytja.
Jak. Thor.
Stríðslokin.
Síðustu frjettir.
Þa.ð eru, eins og við mátti bú.ast,
íi'jög gremjufullar raddir, sem heyr-
ast frá Þjóðverjum og Austurrikis-
mönnum út af friðarskilyrðunum, sem
þeir hafa nú orðið að undirskrifa.
Aðalmálgagn þýsku stjórnarinnar,
„Vorwárts", .sagði um friðarsamning-
sna, að frá hálfu Þjóðverja yrði aldrei
á þá litið öðru vísi en sem einskis
metinn pappírsmiða, og fyr yrði ekki
staðar numið, en hann lægi sundur-
tættur fyrir fótum þeirra.
Austurríkismenn höfðu búist við
vægari friðarskilmálum að ýmsu leyti
en Þjóðverjar fengu, en þær vonir
brugðust. Skilyrðin, sem þeir verða
að ganga að, þ. e. hinn þýski hluti
Austurríkis, eru enn verri, með þvi
að alt að helmingi þeirra Þjóðverja,
sem i Austurriki bjuggu, er nú setcui
undir stjórn annara ríkja og Þjóð-
flokka. Dr. Renner, forsætisráðherra
Austurríkis,ritaði friðarþinginu hvöss
mótmæli gegn skilyrðunum. Hann
segir þar, að hið þýska Austurríki sje
svift frjósömustu hjeruðum sínum, og
þvert ofan i öll þjóðernisrjettindi eigi
að þröngva 4 miljónum af 10, þýskra
borgara í Austurríki, undir yfirráð
þjóðflokka, sem sjeu þeitn fjandsam-
legir í hugsunarhætti, og er þar eink-
um átt við þau hejruð, sem falla tit
hins nýja Tjekko-Slovaka-ríkis. Seg-
ir hann óskiljanlegt, hvernig slíkt
megi samrímast þeim yfirlýsingum,
sem stjórrfir bandamanna-stórvdd-
anna hafi áður gefið út, um fyrir-.
ætlanir sínar og tilgang í ófriðnum.
Ha,nn segir, að það sem eftir sje skilið
af Austurríki, sem eru að eins nokkur
hjeruð ásamt Vínarborg, alls með um
6 miljónum íbúa, geti eigi staðist út
af fyrir sig. Hann kveðst vart geta
trúað þv.í, að svo verði litið á, sem
það sje bandamönnum og Norðurálf-
unni yfirleitt hagsmunaauki, að gert
sje gersamlega út af við hið gamla
riki, og þar með skapaðar nýjar þjóð-
ernisdeilur i þeim hjeruðum, sem
þýskir Austurríkismenn byggja. En
eigi borgarafriður að haldast þar
framvegis, þá verði að breyta þeim
friðarskilmálum, sem nú sjeu settir.
Deilur hafa risið út af tveimur til-
tektum Þjóðverja eftir að friðarskil-
málarnir voru undirskrifaðir. Þýskur
herforingi í Berlín fjekk, ásamt
nokkrum hermönnum, að skoða garnla
franska fána hertekna, sem geymdir
voru þar, og ávkeðið var að nú skyldi
skilað aftur til Frakklands. En hann
tók fánana með valdi af umsjónar-
manni þeirra og brendi þá frammi
fyrir hkneski Vilhjálms keisara I.
Fyrir þettg. heimtar Clemenceau að
refsingar komi. Um hitt er þó nokkru
meira vert, að Þjóðverjar söktu her-
skipaflota þeirn, sem bandamenn
höfðu af þeim tekið, og geymdur var
í Scapaflóa, sunnan við Orkneyjar.
Var hann fluttur þangað, er vopna-
hljeð var samið í haust og voru þýsku
skipshafnirnar þar enn á skipunum
og höfðu hönd yfir þeim. Nú, er það
var útgert, að floti þessi yrði tekinn
af sigurvegurunum, Ijet yfirforingi
hans sökkva öllum skipunum í einu
á Scapaflóhöfninni. Vatnshanarn-
ir voru opnaðir í botnum skipanna og
sukku þau fljótlega. Um leið og þau
sukku hafði þýska flaggið verið dreg-
ið upp á öllum skipunum. Skipverjar
hjeldu svo til lands á bátunum. Yfir-
foringinn hjet Reuter og kvaðst einn
bera ábyrgð á verkinu. Segist hann
með því hafa framkvæmt keisara-
lega þýska fyrirskipun frá 1914, er
mæli svo um, að þýsk herskip megi
ekki falla í óvina hendur. Það er sagt,
að skipin, sem sökt vár, hafi ahs ver-
ið um 400 þús. tonn að stærð, og eru
þau talin 70 milj. sterl. pd. virði.
Frakkar og ítalir höfðu átt að fá þau
til aukningar flotum sínum, og nú
segja blöð bandamanna, að þessari
úpphæð verði bætt á skuldareikning
Þjóðverja. Skipunum var sökt 22. f.
mán.
Khafnarfrjett frá 5. þ. m. segir, að
Bolsjevíkar hafi yfirhönd í viðureign
við hersveitir Finna i landamærahjer-
uðunum, og enski herinn hafi rýmt
burt úr Norður-Rússlandi og Káka-
sus.
Frjettir.
Guðjón Guðlaugsson alþm. Nokkr-
ir Hrútfirðingar, er hjer voru á ferð
um daginn, heimsóttu G. G. sunnu-
daginn 29. f. m., og færðu honum
að gjöf göngustaf, er smíðað hefur
Ríkharður Jónsson listamaður, og er
stafurinn mikil gersemi. Á handfang-
ið eru skorin ýms tákn, um sum mik-
ilsverðustu nytjamál þessa lands, sem
Guðjón hefur verið ýmist manna mest
við riðinn eða þá beinlínis forgöngu-
maður um. T. d. er þar skipsmynd, er
táknar áhrifamikil afskifti G. G. af
samgöngum á sjó, þar er ög hlekkja-
festi mikil, er minna skal á samvinnu-
fielagsskapinn hjer á landi, en G.
hefur lengi verið einhver hinn þraut-
seigasti liðsmaður hans. Ræktunar-
sjóður íslands er og táknfestur þarna
og loks eru þar gaddavírsgirðingar
og er Guðjón, svo sem kunnugt er,
frömuður girðingalaganna. Gripur
þessi er gjöf frá Hrútfirðingum
Strandamegin fjarðarins. Guðmundur
G. Báðarson frá Bæ var einn þeirra
manna, er afhentu stafinn, hafði hann
orð fyrir þeim og hjelt einkar við-
feldna ræðu við þetta tækifæri. Einn-
ig var G. G. flutt þarna „Kveðja frá
Strandamönnum11, kvæði J. Th., sem
prentað er hjer í blaðinu.
Danskíslenska fjelagið hjelt hjer
samkomu kvöldið 4. þ. m., og vax
aðgangur öllum frjáls. Sjera Arne
Möller hjelt þar fróðlegan fyrirlestur
um Suður-Jótland, einkum til að
skýra fyrir mönnum mismunandi
skoðanir Dana á því, hver landamæri
þeim væru þar heppilegust. Um
Norður-Sljesvík eru allir sammála,
vilja að hún sameinist Danmörku, þvi
þar er dönsk tunga og danskt þjóð-
erni ráðandi. Fyrirlesarinn var þeirr-
ar skoðunar, að Danir ættu einnig
að fá meira eða minna af Mið-Sljes-
vík, t. d. bæinn Flensborg, og taldi
líklegt, að atkvæðagreið'slan fjelli á
þá leið, enda þótt Þjóðverjar sjeu þar
nú í miklum meiri hluta, því framtíð
bæjarins væri mjög komin undir sam-
bandi hans við þau hjeruð Suður-Jót-
lands, sem að sjálfsögðu falla nú til
Danmerkur. Að þessu leyti var hann
á annari skoðun en t. d. Holger Wiehe
dócent, sem ekki óskaði að fá Flens-
borg með, taldi hana of þýska. (Sið-
asti kafli ritgerðar H. W. um Suður-
Jótland kemur í næsta tbl. Lögr.).
Þar næst talaði Jón biskup Helgá-
son um Danskíslenska fjelagið, til-
gang þess og starfsemi, og gat þess,
að sjera Arne Möller væri einmitt sá
maðurinn, sem einna mest og best
hefði starfað í þeim fjelagsskap.
Hann gat þess m. a„ að til orða hefði,
komið, að reisa í Khöfn allstórt hús,
þar sem fjelagið hefði aðalbækistöu
sína, og hefðu íslendingar, sem til
Khafnar koma, þar athvarf. Ef til vill
yrði ísl. stjórnin í samvihnu við fje*
lagið um þá húsbyggingu.
Sjera Arne Möller talaði síðan einn-
ig um starfsemi Danskíslenska fje-
iagsins, framtíðarfyrirætlanir þess
og samvinnu meðal Norðurlandaþjóð-
anna.
Á undan og eftir voru sungnir ís-
lenskir og danskir ættjarðarsöngvar.
Eyjólfur Runólfsson frá Reynivöll-
um. Honum var haldið samsæti af
Skaftfellingum hjer í bænum síðastl.
mánudagskvöld, og afhentu þeir hon-
um heiðursgjöf, 700 kr. í peningum,
með ávarpi, og segir í því, að þetta
eigi að vera vottur um viðurkenningu
frá þeirra hálfu til hans, sem verið
hefur hreppstjóri þar eystra yfir 40
ár, „fyrir unnið starf, góða viðkynn-
ingu og dæmafáa gestrisni." — „Er
það ósk vor,“ segja þeir ennfremur,
„að þjer megið njóta góðra og ró-
samra ellidaga, og að fjör það, sem
ávalt hefur fylgt yður, og yðar glað-
væra lund, endist yður til æviloka."
— Undir ávarpinu eru Sig. Ólafsson
sýslumaður, Sig. Eggerz ráðherra,
Gísli Sveinsson sýslum., Páll Sveins-
son kennari, Eggert Benediktsson í
Laugardælum,*sjera Ól. Magnússon í
Arnarbæli, V. Knudsen verslunarfull-
trúi, Þorl. Jónsson alþm. og Þorgrím-
ur Þórðarson læknir.
Eyjólfur hefur beðið -Lögrjettu að
ílytja ávarpsmönnum þakklæti sitt og
góðar óskir; kveðst geyrna ánægju-
legar endurminningar af kynning
sinni við þá alla.
Prestývígsla fór fram hjer síðastl.
sunnudag. Vigður var Lárus Arnórs-
son cand. theol. til aðstoðarprests á
Miklabæ í Skagafirði.
Frjálsir útflutningar. Með stjórnar-
auglýsingu frá 2. þ. m., í Lögb.bl.,
er tilkynt, að útflutningur á ísl. af-
urðutn, sem framlei.ddar eru á yfir-
standandi ári, að undanskildum hross-
nm, sje frjáls frá þeim degi.
Til Austfjarða fer flóabáturinn
„Skjöldur“ í dag með 50 Austfirð-
inga, sem hjer eru nú' staddir.
Bruni á Siglufirði. Kvöldið 7. þ
m. brann síldarstöð Söbstads á Siglu-
firði. Hafði að eins verið vátrygð
fyrir rúmh 40 þús. kr.
Minningarsjóður Eggerts ólafsson-
ar. Þegar jeg ritaði síðast um sjóðinn,
gat jeg þess, að Eiríkur læknir Kjer-
úlf stæði fyrir fjársöfnun á ísafirði.
Hann hefur haft mikinn áhuga á, að
verða sjóðstofnuninni að liði, og sýnt
þar framúrskarandi dugnað. Hann
gekk um meðal útgerðarmanna, og
fjekk ýmsa þeirra til að lofa að gefa
sjóðnum 100 kr. fyrir hvem bát, ef
vel gengi. — Eiríkur kom til mín ,í
gærkveldi og færði mjer alls 900 kr.
í sjóðinn, og fleiri hundruð sagði
hann að eftir væri að kalla inn, af
því sem lofað hafði verið. Þes'sar 900
kr. voru frá þeim mönnum, er nú
skal greina: Þorvarði Sigurðssyni
100 kr„ Axel • Ketilssyni 200, Helga
Sveinssyni 100, Karli Olgeirssyni
33°, Jóhanni Þorsteinssyni 50, O. G.
Syre 100 kr.
Það má með sanni segja, að ís-
firðingar hafa orðið vel við, og vona
jeg, að útgerðarmenn annarsstaðar á
landinu, og aðrir atvinnurekendur
fari að dæmi þeirra og láti sjóðinn
rijóta góðs af,þegarvel gengur. Sömu-
leiðis er það von mín, að menn ann-
arsstaðar á landinu fari að dæmi Ei-
ríks Kjerúlf og beiti sjer með jafn-
miklum dugnaði. fyrir fjársöfnun til
sjóðsins. Höfum það hugfast, áð mik-
ið þarf að gafnast í sjóðinn, ef hann
á að verða verki sínu vaxinn.
3.—7. '19. Helgi Jónsson.
Dánarfregn.
Guðrún Snæbjarnardóttir andaðist
á Bildudal þ. 25. maí s. 1. nær níræð
að aldri, fædd 13. sept. 1829. Hún var
borgfirsk að ætt og uppruna, bjó á
Brekku á Hvalfjarðarströnd nær 40
ár. Síðustu árin dvaldi hún hjá börn-
um sínum á Bíldudal. Lík hennar var
flutt að Saurbæ á Hvalfjarðarströnd
og greftrað þar 7. júní. Guðrún sál.
Var mjög gáfuð, orðlögð sæmdar og
merkiskona í öllum háttum. Munu
þeir mörgu, er hana þektu, minnast
hennar með hlýjum hug og virðingu.
a.
Steingrímur Arason
kennari
er nú kominn heim, eftir fjögra ára
dvöl í Ameríku.
Vorið 1915 fór hann utan. Áform
hans var að kynha sjer skólahald í
Ameríku og nema um leið.
Fyrsta skólaárið, sem Steingrímur
dvelur í Ameríku, • heimsækir hann
skóla og kynnir sjer skólahald í New-
York. Les hann þá jafnframt ensku
og mannkynssögu við Morris-high-
school (Morrisskóla) og uppeldissögu
við Cittycollege' (borgarháskólann).
Annað árið gengur hann í þá deild
Cólumbíu-háskólans, sem fjallar um
uppeldismál. Þar tekur hann þátt í
iðnaðar- og verslunarlandafræði,
námsstjórn (kenslulefébeiningu) og
verklegri framkvæmd hennar, og að
semja námsskrár. Var hann þá og
daglegur gestur í æfingaskóla há-
skólans.
Þessi deild Columbru-háskólans, og
íaunar allur skólinn, er menningar-
miðstöð allra ríkja innati og utan
Ameríku. Þangað koma menn úr
Bandaríkjunum og öllum löndum
heims. Kennarar skólans eru á fjórða
hundrað. Margir þeirra eru prófessor-
ar alþektir, sem ritað hafa merkustu
bækur um uppeldismál. Má nefna
aðra eins menn og John Dewey upp-
eldisheimspeking, Thorndike, sálar-
fræðing, Mc. Murry uppfundninga-
inann í kensluaðferðum, Strayer, sem
mest hefur breytt skólaástandi Banda-
ríkjanna, með nýrri aðferð, sem hann
og aðrir hafa fundið upp, til þess að
leggja mælikvarða á nothæfi skóla-
húsa, framför barna, skólastjórn,
kenslu og fleira, — og Killpatrick,
beimspeking og uppeldisfræðing og
marga fleiri. Ýmsir kennarar við
skóla þenna hafa stundað nám í
Þýskalandi, Frakklandi, Englandi og
víðar, auk Ameríku og fengið dok-
tors- eða prófessors-nafnbætur við
frægilstu háskóla.
Hátt á þriðja þúsumd nemendur
voru þarna saman komnir.
Þriðja árið tók Steingrimur þátt í
samningu námsskráa fyrir barna- og
unglinga-skóla, námsstjórn, hagfræði,
þjóðfjelagsfræði, bamasálarfræði.
verklegri framkvæmd í að dæma um
skólaástand og semja skólalöggjöf.
Fjórða árið tók Steingrímur þátt
í verklegri framkæmd i að dæma um
ástand skóla, hátíðahaldi skóla og.ná-
grennisins, leikjum og dansi tyrii
börn, að segja sögur og lesa, lestri
og ræðuhöldum, kensluaðferð í barna-
skólum og uppeldisheimspeki.
Við enda hvers námsskeiðs er tekið*
fullnaðarpróf í hverri námsgrein.