Lögrétta - 10.03.1920, Blaðsíða 4

4
LÖGRJITTA
hæð nokkurri, en Jóhannes hrasaSi
og fjell niður. Þetta mun hafa verið
nálægt kl. 9 í gærkv. Hann gat ekki
staðiö upp aftur, og skildi Friðjón
þá naumast hvað hann sagði. Fór
Friðjón þá a'ð leitast við að finna
bygð, og eftir sem svaraði 10 mín-
útna gang sá hann ljós, og var kom-
inn inn á Sand kl. að ganga ellefu.
Fóru menn þá strax að leita, og voru
til kl. 1 og fundu ekkert. Lögðu þeir
svo aftur af stað milli 10 og 20 og
tókuFriðjón þá með sjer og hund,sem
honum fylgdi, en alt fór á sömu leið.
í beirri leit voru þeir frá kl. 2—5.
Kl. liðugt 6 lögðu svo af stað undir
300 manns að leita og voru til kl. 11,
en fundu hann alt að einu ekki. Kl.
að ganga eitt lögðu þeir enn af stað
og hjelt Jóhannes að þá hefði á ann-
að undrað manns tekið þátt í leit-
inni, og um kl. 2 fundu þeir hann
utarlega í Prestahrauni, liggjandi á
bersvæði með pokann bundinn á sig,
stafinn við hlið sjer og krosslagðar
hendur á brjósti, og var víst fyrir
löngu látinn. Báru þeir hann strax
inn á Sand, töluðu við lækni, sem
strax fór út eftir, en þrátt fyrir allar
lífgunartilraunir hefur ekkert lífs-
mark fundist með honum enn, kl. 6,
cg telur læknir vonlaust orðið, um
að með honum felist líf. Hann var
ófrosinn og óskaddaður að öllu leyti,
en ekki hægt að sjá orsök dauða.
Jóhannes mágur yðar biður yður helst
sð koma inneftir og tala við sig eða
gera sjer orð um óskir yðar, en bað
þess þó getið, að hann auðvitað ann-
aðist um kistusmíði og allan slíkan
imdirbúning undir jarðarför. Jeg veit
þjer segið móður yðar frá þessum
sorglega atburði með allri lipurð, sem
elskandi sonur ætíð gerir, því þung
verður henni, eins og ykkur öllumt
þessi sorgarfregn,- sem von er, þvi
sárt finnum við hin fjarskyldu til
þess og tökum djúpan þátt í sorg
yðar, við fráfall slíks elskulegs og
efnilegs manns. Vjer skiljum ekki
guðs huldu ráð, og viljúm treysta því,
að einnig hið dapra sje oss gott, en
þungar eru þessar sviplegiu og óvæntu
raunir. Jeg bið góðan guð að vera
með móður yðar og styrkja hana og
ykkur öll, er þjer nú fáið hinn dapra
boðskap; hann huggi og varðveiti
yður fyrir Jesú skuld. Kær kveðja
til ykkar allra. Yðar einl. Guðm. Ein-
arsson.“
Hr. Árni Gíslason biður Lögr. að
fiytja þeim öllum, sem í leitinni voru,
og öðrum, sem ljetu hjálp í tje við-
komandi jarðarförinni, innilegt þakk-
læti sitt og annara ástvina Jóhannes-
ar heitins.
Ríkissjóðslánið.
Það hefur yfir höfuð mætt góðum
undirtektum í blöðunum, lánsútboðið,
sem fjármálaráðherra áuglýsti nýlega
i Lögr., og talaði um m. a. í ræðu
sinni, sem þar var pientuð. En merk-
11 r fjesýslumaður hjer í bænum hefur
beðið Lögr. fyrir eftirfarandi ummæli
um lánsútboðið:
RáðUneytið hefur boðið út 3 milj.
kr. ríkissjóðslán innanlands. Ætlast
er til þess að landsmenn leggi til
fjeð. Þeir geta ekki tekið það ann-
arstaðar en úr sparisjóðum eða úr
rekstursfje fyrirtækja sinna, en spari-
..sjóðsfjeð er lánað til reksturs fyrir-
tækja, svo alt fjeð er í raun og veru
tekið frá rekstri einhverra fyrirtækja.
Og fjeð á aðallega að festa í hús-
byggingum og brúagerðum, en auk
þess í ritsímum og svo Flóaáveitunni.
— Er nú rjett, að landsmenn festi
fje sitt á þenna hátt? Höfum við ráð
á því á þessum erfiðu tímum, að taka
svo mikið fje út úr rekstri fram-
leiðslufyrirtækja landsins? Er það
ekki mest áríðandi af öllu að halda
uppi framleiðslunni í landinu og auka
hana eftir því sem mögulegt er?
Hvernig förum við að borga aðfluttu
vörurnar sem alt af eru að verða dýr-
ari með hverjum degi, nema með því
að auka framleiðsluna, því óvíst er,
hvernig fer um verðið á afurðum okk-
ar. Er nú til fje til slíkrar aukningar
á framleiðslunni ? Þeir sem leita nú
um lán til bankanna, láta illa af undir-
tektunum þar. Bankarnir segja, að
sig vanti fje. En samt geta þeir tekið
á sínar herðar 2 milj. kr. af þessu
ríkíssjóðsláni. Þó húsin og býrnar
sem lánsfjeð á að nota til, sjeu þarf-
ar, þá verðum við þó fyrst að sjá um
að landinu sje borgið með útlendar
uauðsynjavörur. Og nú er hjer sá
óskar eftir tilboðum hæfra manna með tilheyrandi launakjörum, er taka
vilja að sjei :
1, Ráðanautsstarf Sambandsins frá vordögum n. k., sem væntanl. verður
framtíðarstaða;
2. Fj elagsplægingar, sem unnar verða með hestum (6) og verkfærum
Sambandsins, á sambandssvæðinu á komandi sumri, frá því er hagar
gróa og fram á haust, eftir því sem verkefni gefst og tíð leyfir.
Tilboðin sendist formanni Sambaudsins að Vallanesi, eða undirrituð-
um, fyrir 15. apríl n. k.
Metúsalem Stefánsson.
Mjóstræti 6, Reykjavkí.
af öllnm teg'undum
Sendið uppdrátt af húsum yðar, og ntunum vér þá gera, yður að
kostnaðarlausu, tilboð í að útvega yður iniðstöðvarhitunartæki af öllum teg.
Johs. Hansens Hnke.
Ferðasaga Vilhjálms Stefánssonar, norðurfara, fæst hjá undirrituðum. —
Bókin er í gyltu bandi og vönduð að öllum frágangi, yfir 500 blaðsíð-
ur, í stóru broti, auk þess um 80 myndir og landsuppdrættir. Verð á ís-
land-i: 22 krónur. (Fyrri útgáfan, sem kostaði 17 kr. 50 aura, er nú upp-
seld). fslenskir peningar teknir fullu veröi, einnig bankaávísanir, ef trygð-
c r eru af viðkomandi bankastjóra.
506 Newton Ave, Elmwood, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Hjálmar Críslason.
skortur á rekstursfje, að skynsam-
legra virðist að láta húsin og brýrnar
biða, úr því fjármálaráðherra tókst
ekki í utanför sinni síðastliðið vor
a& útvega lánsfje erlendis, þó undar-
legt sje frásagna. Lánsútboð þetta er
því mjög varhugavert,
N. N.
Kvæði.
I.
Björgólfur frá Breiðavaði
brá sjer inn i dal,
þar sem spruttu bláu berin
best í fjallasal,
þar sem grundir, hóla’ og hlíðar
hýrgaði fegurst grasaval.
Enginn kunni’ að beita betur
brosum þar í sveit:
tvöföld þótti sumarsæla
svifa um fjallareit,
ef að hann til ungra meyja
augunum sínum glæstu leit.
Enginn kunni hagari höndum
hörpustrengi’ að slá,
enginn leika eins í dansi
allra hylli’ að ná
— enginn söngfugl sætari rómi
syngja berjamóum á.
II.
Inn i hjartans instu fylgsni
enginn maður sjer:
— Gunna mín á Grænaleiti,
gættu nú að þjer!
Ertu’ að fara inn til Hóla
ein að tína krækiber?
Er það sumarloft sem leggur
lit á vanga þinn.
eða þrá í einiberin
austur i Fjólukinn?
-—■ ónei —- þau eru ekki sprottin,
ekki, væna’, í þetta sinn.
— Farðu’ ekki’ inn í forsæluna
íossgljúfrinu hjá;
láttu heldur Ijósið falla
litarhátt þinn á;
láttu sólargeisla greipa
gull í þína æskubrá.
III.
Dóttir Gunnu’ á Grænaleiti.
gráttu ekki hátt;
þjer er vænst að þagna og sofna,
þótt þú eigir bágt.
— Mamma þín á moldardýnu
myrkur-dökkri hvílir lágt.
Sofnaði hún í glaðageislum
glófríðs æskudags;
veifaði hátt — en viðnám misti —
vængjum sæluhags.
Þótt þú sjert að kveina og kalla
kemur hún ekki nærri strax.
Pabbi þinn er lands og lagar
leikari dag og ár;
liggja honum Ijett á hjarta
litla barnsins tár.
— Geymir hann kannske’ minnis-
myrkri
mömmu þinnar banasár. —
Sofðu meðan bernskan bregður
bliki svip þinn á.
Vaknaðu þegar orku-eldar
ylja hug og brá
—- en farðu’ ekki’ inn í forsæluna
fossgljúfrinu hjá.
Halldór Helgason.
Drengurinn.
Eftir Gunnar Gunnarsson.
Drengurinn og hjartað.
Örlagadagarnir koma og fara eins
og aðrir dagar — koma, fara og
hverfa ....
En þeir móta hugann — og spor
þeirra hverfa þaðan ekki. Rykið, sem
þyrlas't upp við lestagang tilbreyting-
arlausu daganna, getur myndað svo
þykt lag yfir þau, að þau sýnist
hverfa .... en, drottinn minn góður,
slíkt er að eins sjónhverfing.
Ó, þessir undarlegu dagar mann-
lífsins — nornadagarnir': að öllu þvi
ytra líkir öðrum dögum — en innra
íyrir eins og dagar frá ókunnum tím-
um og ókunnum heimum.- Þeirkoma
eins og þjófur á nóttu og vígja menn-
ina veraldarvöldunum .... völdum
duldra heima.
Og mennirnir ráfa þá um, merktir
af nornunum — og vita það ekki ....
Drengurinn hafði alt af verið hæg-
ur og hugsandi, en eftir þetta varð
hann það enn meira en á§ur. Hann
hafði alt af haft tilhneigingu til þess
að hlusta eftir þeim röddum, sem að
innan koma og ekki eru hollar ró-
semi hugans, en eftir þetta urðu til-
hneigingarnar í þá átt að rótgróinni
venju. Allar þessar breytingar urðu
að honum óafvitandi. Hann fann ekki
til þeirra, og aðrir urðu þeirra ekki
varir/
Það er sjaldan, áð foreldrar hlusti
eftir innri æðaslögum barna sinna,
og enn sjaldnar gera ókunnugir það.
Til hvers væri það líka ? .... Þeir
hafa ekki eyru til að heyra. Og þótt
þeir hefðu þau, — mundu þeir ekk-
ert skilja. Manneskjan þroskast í ein-
veru .... oftast af frækorni blindra
fýsna, að eins örsjaldan af gróður-
settu frækorni kærleikans .... þrosk-
ast í einveru, tortímist í einveru.
Þetta er lögmálið.
Um götur heimsins reikar þessi
undarlegi spegill, sem við köllum
sál, — spegill, sem fegrar og af-
myndar, stækkar og minkar það, sem
íyrir ber, alt eftir eigin lögum. Dauð-
inn þurkar myndirnar út .... Ef til
vill brýtur hann líka spegilinn.
Dagarnir liðu, og sorgartimarnir
fjarlægðust. Þeir liðu burtu með
hægð — virtust ætla að hverfa. í
tiðarinnar harðneskjulega hrokkin-
skinnu-andliti eru líka rákir gleymsk-
unnar — einu drættirnir, sem vitna
um meðaumkvun.
Og svo er líka náðarfaðmur sjálfs-
blekkingarinnar jafnan öllum opinn.
Sá faðmur seiðir og laðar. — Dreng-
urinn leitaði þangað af eðlishvöt, án
þess að þekkja hann. Og sjá, hánn
var hlýr og góður.
Og dagarnir liðu 0g urðu að árum.
Og drengurinn ljet berast með
rensli daganna, uns hann kom að sól-
glitrandi landi með blómagrundum
og inndælum söng.
Það var Ástarinnar land .... Para-
dis öllum þeim, sem inn á það stíga
með hreinum fótum. En Paradís líka
í þeim skilningi, að höggormurinn
leynist þar í skugganum, ávextir
skilningstrjesins ginna og vonbrigrö
anna ber vaxa þar í hverjum runni.
Drengurinn nam þetta land og til-
einkaði sjer það, án þess að hafa
nokkurn grun um hættur þess. Eva
hans var ljóshærð, bláeygð, síkvik,
brosleit og hláturmild — og tíu ára
gömul eins og sjálfur hann. Hún var
líka náfrænka hans, og það-styrkti
tdfinninguna hjá honum um eignar-
rjettinn. Hann var nú í fóstri hjá föð-
ursystur sinni, og hún var dóttir
hennar.
Alt til þessa hafði hann ekki haft
annað af ástinni að segja, þessari
hugljúfu truflun hjartafriðarins,
heldur en það, að hann hafði fundið
ti! hins kynlega aðdráttarafls full-
orðinna kvenna, sem vekur hjá ung-
lingnum fyrstu, þokukendu meðvit-
’undina í þessa átt.
Hann var enn þá of mikið barn til
]>ess, að hann væri sjer þess meðvit-
andi, að nokkrar líkamlegar kröfur
stæðu í sambandi við þau laðandi áj
hrif, sem þessi litla, fallega frænka
hans hafði á hann. Þetta var alt eins
og einhver óskiljanleg, sælurík opin-
berun, að minsta kosti fyrst í stað.
Þau höfðu verið saman svo að
segja á hverjum degi i meira en tvö
ár, án þess að hann hefði í raun og
veru sjeð hana. —1- En þá varð það.
Hvað varð ? .... Ekki neitt. Alls
ekki neitt. Að minsta kosti ekkert,
sem fingur varð festur á..
Hann sá bara alt í einu, að hún var
elskuleg — og elskaði hana. Hann
sá, að hún var falleg — og tilbað
hana.
Það var ekkert annað.'En það var
líka nóg. Og án allrar umhugsunar
gaf hann henni -þegar í stað hjarta
sitt.
En þegar hann hafði gefið hjarta
sitt, fór svo, — að hann varð enn
hæglátari en áður. Hann varð graf-
þögull, hann varð leiðinlegur, hann
varð klaufafenginn. En hvað hjarta
hans skalf og titraði. • Hann þorði
ekki að líta á hana nema í laumi.
Hann þorði varla að ávarpa hana,
— og ef hann gerði það, þá varð
hann svo frá sjer numinn, að rödd
hans varð köld. Hann var eins ang-
istarfullur og ósjálfbjarga og fugls-
ungi, þegar menn taka hann í lófa
sinn. —- Enginn mátti fá að vita þetta
—1 ekki hún sjálf heldur, —'enginn,
enginn......
Honum var það kvöl að sjá hana
leika sjer við önnur börn — einkum
drengína. En sjálfur hafði hann mist
barnseðlið og gat ekki lengur lifað
sig inn í leikina, svo að hann v,arð
nærri óþolandi leikbróðir, og þetta
fjekk hann bæði að heyra og finna.
Bæði hún og hin börnin atyrtu hann
og kölluðu hann drumb og fýlupoka,
og þau reyndu ekki að leyna því,
að þau vildu helst vera laus við hann.
Við það varð hann enn drumbslegri
c.g klunnalegri. Og hann kvaldist,
eins og að eins börn geta kvalist.
Vel leið honum ekki nema þegar
hann var einn.' En þá var hann líka
oft mjög ánægður. Því í einverunni
hafði hann lært, að skapa sjer það
alt í heimi hugmyndanna, sem virki-
leikinn neitaði honum um. Og þá ljet
hann sjer ekki heldur nægja það eitt,
sem virkileikinn hefði getað veitt
honum — hann tók miklu meira. í
einverunni gat hann svo vel umskap-
a'8 alt eftir sínu eigin höfði. Þá gát
bann í huganum komist svo ljetti-
lega yfir allar hindranir virkileikans.
Hann gat jafnvel gert sjer það til
skemtunar, að búa til í huganum
miklu tröllauknari torfærur á leið-
um sínum, en þar gátu í raun 0g veru
til verið, að eins til þess að
nióta þeirrar gleði með sjálf-
um sjer, að sigrast líka á þeim.
t einverunni var hann; í stuttu máli
sagt, ekki að eins sjálfum sjer fylli-
lega ráðandi, heldur drotnaði hann
líka yfir umhverfinu, hafði jafnvel
náttúruöflin á sínu valdi, svo að ekk-
ert, ekkert var ómögulegt.
Af þessu fór hann að elska einver-
una og þrá hana, án þess að þekkja
hættur hennar.
Sumarið var uppáhaldstími hans.
Þá rnátti hann vera og átti að vera
allan liðlangan daginn uppi í fjalli,
því hann sat þar yfir kvíjaánum. Það
var honum óendanleg fróun að vera
þar einn með ærnar sínar og hundinn
sinn. Hann reikaði þar fram og aft-
ur og gerði steina og hóla, læki og
tjarnír, kletta og kleifar, mýrar og
móa, blóm og fugla að vinum sínum.
Á leiðinni uppeftir fjallinu átti hann
ölturu, og þar fjell hann á knje kvölds
og morguns, þegar hann fór þar
framhjá, og bað fyrir ást sinni.......
En veraldarvöldin, sem á sinn hátt
halda verndarhendi yfir þeim, sem
eru einmana, heimta vissa hluti til
endurgjalds.......
Einn dag sá hann það af tilviljun,
að frænka hans, sem nú var tólf ára,
og drengur frá næsta bæ, sem Pjetur
hjet og var litlu eldri, kystust í
laumi. — I fyrstu datt svoleiðis ofan
yfir hann, að hann misti bæði mál
og rænu. En þegar hann fór að ná
sjer aftur, varð honum litið á Pjetur.
Hann sá, að Pjetur var bæði falleg-
ur og frísklegur drengur. En sjer-
staklega tók hann eftir því, að Pjet-
ur var sæll. — Hamingjan skein út
úr augum hans. Svo leit hann á
frænku sína .... og hamingjan skein
líka út úr augunum á henni.......
Hjartað hætti að slá í barmi hans,
eins og það þyrði ekki að hreyfa
sig. Og það var eins og band slitn-
aði milli hans og þeirra, eða milli
hans og allra annara manna.......
Einveran hafði náð honum á sitt
vald.
Nú vaknaði aftur kunningsskapur
hans við hafið, en í nokkur ár var
eins og hann hefði mist sjónar á því.
Það var of órólegt, fanst honum. Átti
of lítið af huggun, og flutti angist og
cstöðugleika inn í hugmyndaheima
hans. — En nú hófst vinfengi þeirra
á ný.
Hann gjat setið tímunum samffn
niðri við ströndina og horft á öldu-
dansinn. Þegar mikil læti voru í haf-
inu, þá yfirgnæfði það óró hans og
sefaði sorg hans, — dró þær til sín,
en færði honum í þeirra stað þrána.
.... Hjartað er rikt. Þegar alt ann-
að er frá því tekið, er þráin samt
eítir....Og hann fór að dreyma
um þessa nýju þrá sína. Þrá, sem
var svo óákveðin, en þó jafnframt
svo sterk — af því að hún þekti ekki
takmark sitt, en studdist við óljóst
hugboð ufn, að samt sem áður væri
það einhverstaðar að finna. Þrá,
sem að eins eggjaði burt .... út —
hjelt að leiðin lægi yfir hafið....
Og nú kom áiii hans .aftur í huga
hans. — Hann mundi eftir þröngum
dal með bröttum hlíðurii og glitrandi
silfurbandi í miðjunni. Áin hans,
bernskunnar bliðustraumur, ófst líka
inn í þrá hans og varð að einum þætt-
inum í spuna hennar.
Hann gekk eins og í leiðslu og
skeytti því ekki, að lífið x kringum
hann fjarlægðist hann. Aftur á móti
fengu dauðu hlutirnir líf í huga hans.
Einveran fjekk meira og meira
vald yfir honum......Stundum var
, eins og hún hjeldi hjarta hans líkt
! 0g fugli í búri...
Fjelagsprentsmið jan.