Lögrétta - 24.03.1920, Blaðsíða 4

tók við fundarstjórninni. Var nú lengi
rætt um máliS og Apponyi greifa
boSiö, aö hann skyldi mynda nýtt
ráSaneyti, en það vildi harin ekki.
Eítir mikla vafninga næstu dagana,
var svo Huszar loks falið, aö mynda
ráöaneytiS. Clerk hjet honum stuðn-
ingi og 23. nóv. hafði hanri myndaS
nýtt ráðaneyti, er í voru fulltrúar
allra flokka. 1. desember*kom svo
boðskapur til stjórnarinnar frá Cle-
menceau um að senda fulltrúa til Par-
ísar til þess aS semja viS friSarþingiS,
og 4. des. svaraði Huszar, aS full-
trúarnir væru valdir og yrði Apponyi
greifi formaSur þeirra. En jafnframt
sendi hann Clemenceau skýrslu um
ástand landsins og ljet illa yfir. Ósk-
aði hann þcss fyrst og fremst, aS
friöarþingiö skipaSi svo fyrir, aS þeir
útle'ndir herflokkar, sem í landinu
sætu, einkum rúmnesku herflokkarn-
ir, færu þegar í burtu, eöa út fyrir
vissa línu, er friðarráðið fastsetti.
Einnig óskaði hann, að bandamenn
sendu skoSunarnefndir til Sieben-
búrgeri, NorSur-Ungverjalands og
Suöur-Ungverjalands, til þess aS fá
sannar fregnir af þeim yfirgangi, sem
landið hefði orðið fyrir. KvaSst hann
eiga bágt meö að undirskrifa þungar
kvaöir á hendur hinrii ungversku
þjóð í væntanlegum friðarsamningum
vegna þess ástands, sem nú væri ríkj-
andi í landinu, því vetur þessi ógnaði
þar bæði með hungri og kulda.
Þessum málaleitunum ungverska
íorsætisráðherrans svaraði Clemen-
ceau fyrir hönd friöarráösins mjög
kuldalega. MeSal annars haföi veriö
beöið um, aö ráöið hlutaSist til um.
að ýmsir eínstaklingar, sem haldið
var föstum í þeim hjeruSum, sem
Rúmenar og aörir útlendra þjóSa her-
ir höfSu vald yfir, eri valdir höfSu
veriS til þess aö eiga þátt í friðar-
gerðinni, yrðu látnir lausir. En Cle
menceau neitaSi, aS ráöið ætti nokk-
urn þátt í því, og yfir höfuð hafðisvar
hans vakiS óhug í Ungverjalandi, og
blöSin þar einróma látið í ljósi, að
sýnilega væri engrar miskunnar það-
an að vænta. M. a. var mjög kvartað
um, að rúmenski herinn hefSi tekiö
svo mikiS af járnbrautaflutningatækj •
um Ungverja, að flutningaþörfinni
yrði ekki nándar nærri fullnægt, og
af því leiddi bæSi matvöruskort og
eldiviöarskort.
FriSarmálasendiriefnd Ungverja
kom til Parísar 9. jan. í henni voru
35 menn og Apponyi greifi formað-
urinn. Hún bar að sjálfsögðu fram
kvartanir yfir því, hve harðar kröfur
væru geröar til Ungveja frá barida-
manna hálfu, þar sem fjöldi þeirra
ætti að ofurseljast erlendu valdi. En
í ParísarblöSunum mátti þegar heyra,
að ekki mundi verða hugsaö til neinna
tilslakana að því leyti. FriSarráSiS
hafSi nokkrum dögum áður eri ung-
verska sendinefndin kom til Parísar
samþykt, aS beita áhrifum sínum hjá
ungversku stjórninni til þess að milda
framferði hennar gegri þeim flokki,
sem áður haföi fylgt Bela Kun. Sög-
urnar sögðu að þeim mönnum væri
refsaS af meiri grimd en góðu hófi
gengdi. Fjöldi manna hefði veriö tek-
inn af lífi, og þar á meöal merin, sem
taldir voru hafa komið hóflega fram
meöan bolsjevíkar höföu völdin. Um-
boðsmenn bandamanna í Budapefet
höföu vilja hindra þetta, og fulltrúi
Fnglendiriga boriS þaö mál fram viö
ungversku stjórnina, en hún vísaS frá
sjer afskiftum þeirra af því, og þeir
siöan skotiö málinu til friðarmála-
ráðsins í París.
Þetta mun m. a. hafa valdiö því,
p.ö Huszar er nú nýlega faririn frá
völdum, en Horty herforingi tekinn
viö i hans staö. Alt er enn óákveðið
um framtíðarstjórnmálafyri rkomulag
Ungverjalands, en fregriir ganga enn
um, að einhver Habsborgarmanna
muni verða settur þar á valdastólinn
og landiS gert að konungsríki.
Einkennileg bók.
Af öllu hinu mikla bókaflóði, sem
\rall yfir okkur árið sem leið og sem
færöi okkur þó nokkrar stórmerkar
bækur, er ein, sem sjerstaklega hefur
vakið athygh mína, Æfidagbókin,
sem herra Pjetur G. Guömundsson
hefur gefiö út. Bók þessi er mjög
einkennileg að því leyti, að hún er
ó s k r á 8, pappírsbók. Er ætlast til
aö hún verði sannur og gagnoröur
viðburSa-annáll eigandans, hirsh
fyrir merkustu æfiatriSi hans og
vandamannanna. — Ekki dylst mjer j
þaS, aö svona bók, í höndum upp-
lýstra og gætinna manna, geti oröið
merkileg, dýrindisfjársjóður seinni
tíma og forSabúr margs kyns fræöa,
svo sem ættfræði, menningarstigs
•hjeraöa, atvinnugreina og alls konar
viðburSa. SagnfræSingum og öörum
íræöimönnum gætu slíkar bækur orö-
ið aS miklu liSi, því margt mundi
verða þar skráð, sem hvergi væri anri-
arstaðar að finna. AS sönnu eru tölu-
verS vandkvæði á að rita í svona
bók, einkum þaS aö offylla hana ekki
af þýöingarlausu viSburSa-stagli; þar
er einkum vandratað meöalhóf, en
glöggur og varfær maður kemst
fljótt upp á lag með aS synda þar á
milli skers og báru. í leiSbeiningar-
orðum fyrir bókinni er bent á hið
helsta, sem sjálfsagt Sr að rita í hana,
en sá, er finnur sig vaxinn því, hefur
auövitaS rúmt um hendur, aö skýra
trá ýmsu fleiru, sem í kring um hann
gerist og má nota til þess hina auðu
blaðsíðu, gegnt annálssíöunni, en æf-
inlega veröur maður aö vera stutt-
orSur.
ÞaS er ekki þýöingarlítið ungu
fólki, sem er aö hefja manridóms-
skeiöiö, aS skrá hjá sjer alla merk-
ustu æfiatburði sína; því um leið og
þeir varöveitast frá gleymsku og
glötun, ætti slík reglusemi aö veröa
hverjum samviskusömum manni sterft
h.vöt, aö mega meö sönnu rita í æfb
cagbókina sem mest af viSburðum,
er bera vott um starfslíf og framtaks-
semi í þeim verkahring, sem maöur
lifir í.
Vel get jeg ímyndað mjer, aö mörg-
um vinum og vandamöinrium þyki
Æfidagbækur þessar mikil gersemi,
en þaö ættu allir aö vera samhuga um
að slíkar bækur glötuðust ekki, og er
þá engin leiS greiöari til að bjarga
þeim, en koma þeim á þjóSskjala-
safniS; þar er þeirra rjetti staður, þvs
þar geta allir, sem vilja, fengið að-
gang aö þeim sjer til ánægju eða
íróöleiks.
Sam. Eggertsson.
Hýútkomnar
enskar bæknr og franskar
hjá Hachette & Co.
R. W. Douglas: English for For-
eigners.
Þetta er bæöi góS lesbók og ódýr
(3 sh.), einkum frábærlega vel löguS
tii talæfinga. Trúi jeg ekki öSru en
r.Ö þeim, sem vandlega hefur fariö
yíir hana með góöum kennara, veit-
ist ljett að tala á sæmilegri ensku
um flest hversdagsleg efni, og þá má
segja, aö komiö sje upp á örðugasta
lijallann. Þá er og svo mikil alúö við
þaö lögö í síðari helming bókarinn-
ar, að kenna brjefaskriftir á snotru
máli og samkvæmt almennri venju,
aS hverjum sæmilega pennafærum
manni ætti aS vera vorkunnarlaust,
meö hjálp oröabókarinnar auðvitaö,
að skrifa skammlaus brjef á ensku
eítir að hafa lesiö bókina.
Hverri lexíu er skift í átta greinar
cítir þeirri reglu, er jeg hef aldrei
sjeö áöur í neinni kenslubók, enda
er mjer nær að halda, að hún hafi
ekki fyr veriö viS höfð, en það er
spá mín, aö hún muni brátt rySja
sjer til rúms, þvi jeg hygg, að hún
muni reynast mjög heppileg.
Jeg mun sjálfur þegar taka bókina
til notkunar (þaö eru aS eins nokkr-
ir dagar síðan hún kom út) og vil
leyfa mjer aö gefa henni bestu meS-
mæli mín til kennara á íslandi.
Marc Ceppi: Phonetic French
Reader.
L. E. Kastner: Modern and Con-
temporary French Authors.
Þessar bækur þurfa ekki minna
meðmæla; til þess eru þeir prófes-
sorarnir Ceppi og Kastner of vel
þektir og kenslubækur þeirra. í fyrri
bókinni eru textarnir prentaðir meS
venjulegri stafsetningu á hægri blaS-
síöu, en á vinstri bls. meS hljóðskrift
þeirri, er „Association Phonétique
I.nternationale“ notar, svo hvoru-
tveggja má fylgja í senn, einkum þar
sem letrið er mjög skýrt. Til þess
að læra rjettan framburS frönskunn-
ar mun því eigi kostur á betri bók
en þessari. tlin bókin er úrval úr nú-
tiðar og núlifandi rithöfundum
írönskum meö skýringum á ensku
yfir það sem torskilið er eSa á ein-
hvern hátt athugavert. BáSar eru
bækurnar mjög ódýrar (1 sh. 4 d. og
2 sh. 6 d.) og frágangur allur 'hinn
prýSilegasti.
Jules Isaac: Everyone’s History of
France.
F. Maurette: Everyone’s Geogra-
phy of France.
Þaö lætur aS líkindum, að hja
þjóöum þeim, sem börðust hver viS
annarar hliS í styrjöldinni miklu,
vaknaöi löngun til að kynnast hver
annari nánar en þær höfðu áður gert,
enda hafa í ófriöarlöndunum komið
út ógrynni af bókum, til þess að full-
rægja þessari löngun. Frakklands-
saga sú, og Frakklandslýsing, er hjer
getur, hafa veriö þýddar á ensku i
þeim tilgangi. Jeg er ekki sagnfræð-
ingur og því siöur landfræðingur
(iafnvel hjá slíkum. kennara sem Ög-
mundi Sigurðssyni, gat ekki landa-
iræði komist inn í mitt höfuð), svo
um gildi bókanna get jeg ekki dæmt,
en hitt segir sig sjálft, að þegar slíkt
firma sem Machette & Co. lætur þýða
bækur í þessum tilgangi, þá er ekki
valiö af verri endanum, og báöar eru
bækurnar eigulegar, þótt ekki væri
vegna annars en þess aragrúa af
myndum sem í þeim er. íslendingar
eru söguelskir, en fæstir lesa þeir
lrönsku, ensku aftur á móti mjög
margir, og á þvi máli þykir mjer
sennilegt að ýmsir muni vilja eignast
liandhæga sögu hinnar söguríku
frönsku þjóöar. Sjálfsagt er Frakk-
landslýsingin alveg eins þess verð, aö
hún sje lesin, og sem betur fer, eru
margir landar mínir hneigðari til
þess konar lesturs en jeg.
Loks má geta um Almanach Mac-
liette fyrir 1920, þótt þarflítiö sje aö
geta um jafn alkunna handbók. Eng-
inn blaöamaöur getur vel veriö án
þeirrar bókar eSa einhverrar slikrar,
og gagnleg er hún líka kaupsýslu-
mönnum og öllum þeim sem lesiS
geta hana og fylgjast vilja með
í því, sem erlendis gerist, en þó eink-
um á Frakklandi. Þess konar árbæk-
ur gefa allar stórþjóðir út, og þær
cru mjög ódýrar (t. d. þetta almanak,
ca. 500 bls., 3 fr.), enda seljast þær
í tugum og jafnvel hundruðum þús-
unda og sjást á vinnustofum allra
mentaöra manna. Sjálfir eigum viö
að vissu leyti ofurlítinn vísi til slíkr-
ar handbókar, þar sem er Almanak
Þjóðvinafjelagsins.
Khöfn, 6. febr. 1920.
Snæbjöra Jónsson.
Drengurinn.
Eftir Gunnar Gunnarsson.
Þaö hljómar — þaS hljómar ....
Þaö hljómar svo, aS drengurinn verö-
ur stundum aS standa viö og hlusta
.... Hvað er það, sem hljómar? —
HvaSan kemur ómurinn? — HeyrSu
ÞaS hljómar — þaö hljómar ....
rjett eins og af streng úr silfri.
Og drengurinn hlustar — sál hans
lilustar titrandi .... Er ekki hljóm-
urinn þar inni fyrir? — Jú, hann er
þar inni —■ —■ inst inni í sjálfum
lionum.
Á hann silfurstreng? .... Þekkir
hann ekki sjálfan sig? — Er eitt-
hvað þarna inni, inst inni, sem hann
þekkir ekki enn ? .... Einhver dul-
arfull uppspretta, einhver ómlind, sem
niSar og niöar —• niöur svo, aö úr
því verður líf .... ólíkamlegt líf, en
líf samt, kvalafult og yndislegt, eins
og alt líf? .... HeyrSu til! ....
ÞaS hljómar —- þaö hijómar ....
Og ómurinn hefur eitthvaö i sjer, sem
minnir á ána þarna heima. — Silfur-
bandið í botninum á dalnum. Hann
rninnir líka á hafiö. Og stundum
koma fram mannaraddir. — Hljóm-
urinn minnir á alt, sem lifir og er.
En mest minnir hann á ána þarna
heima .... Það er eins og hann komi
frá dalnum og ánni — þessi hljómur,
þessi dýrmæta eign hans, yndi hans
og kvöl:
Silfurstrengurinn! —
í rigningu og drungalofti hausts-
ins reikar drengurinn um og heyrir
hljóma. Og hljómarnir innan frá
renna saman við ómana utan úr þok-
unni — óma sorgarinnar, þunglynd-
isins döpru tóna. Það ómar — það
ómar — innan að — utan aö. Og
ómarnir blandast og verða aö sam-
hlióm í sálinni, undarlegum sam-
hljómi sorgarinnar, þunglyndisins
döpru ró.
Og vetur kemur, með sína söngva.
er eitt hið stærsta og ábyggilegasta sjóvátryggingafjelag í danksa ríkinu.
Sj óvatryg’glng'ar a shipum og* farmi.
Stríðsvátrygging'ar á skipum,
farmi og* mönnum.
PST* Spyrjið íslandsbanka um fjelagið.
Aðalumboðsmaður:
Þorvaldur Pálsson, læknir
Áusturs
— Drengurinn á í stríði við storma
rg hríðarbylji og finst hann vera
sterkur og hugaður .... Það er um
lífiö að tefla! —• Eða, ef svo er elcki
í raun og veru, þá má þó hugsa sjer
bað. —• Og drengurinn vill ekki láta
lífið, þrátt fyrir alt er það fagurt —
clásamlegt. Það er snjór og kuldi og
nístandi frost! .... En strengurinn
ómar —• frostskæra tóna, um afl og
þor, um gleðina viö að finna til eigin
máttar og ánægjuna yfir sigruðum
erfiðleikum. —- Hugur hans er gagn-
tekinn af áhrifum kuldans, fullur af
ánægju, sem brennir eins og ís. ó, -
hvað þaö getur hreinsað hugann,
þetta kuldagleöinnar algleymi!
Og voriö kemur — tónarnir utan
að og innan aö verða mjúkir og þýð-
;r. Það kemur viðkvæmni í óminn,
sú viðkvæmni, sem streymir út frá
vonglöðum augum nýútsprunginna
f.óleyja og frá hreiörum smáfuglanna,
með volgu, dröfnótt.u eggjunum í,
sem lýsa svo miklu trúnaðartrausti.
ö, þessi vortónn. Hann drekkur í sig
Ijós frá augum hins nýfædda lambs
og blíðu frá fyrstu viöburöum þess
til að koma fyrir sig löngu fótunum
með gljáandi klaufunum óhörðnuð--
um, ■—• drekkur í sig kæti frá skvaldri
lækjarbununnar og heilbrigði frá al-
náttúrnnnar yndislegu uppvöknun.
Þessir hljómar svala huga drengsins
og gera sál hans góða og blíða.
Og sumariS kemur og tónninn
verður fyllri. Það kemur lyftingur í
liann, eins og ullina á kindunum og
grængresisdúk jarðaj’innar. Hljóm-
n.rinn er- lipur og sterkty, eins og
hreyfingar laxins, er hann stiklar
íossa. Hann ómar djúpt af sæld þeirri,
sem gróörinum fylgir, — af afla-
mannsins gleði, sem dregur forða
í hús sitt. Djúpir ómar undirbúa um-
skiftin •—- yfir í þungu hausttónana.
Þaö ómar — það ómar .... stöð-
ugt — stööugt.
En ómarnir setjast aö inni fyrir
Stundum reyna þeir að taka sjer lík-
amlega mynd í kvæöi og hendingum,
—- en falla þá venjulega til jaröar
eíns og værigskotnir fuglar. Drengs-
ins skapandi hönd er enn ung og ó-
æfð. Hreinleiki ómsins vill ekki sam-
þýSast hinu þunga efni, sem í orð-
unum er. Þaö verður bara til kvalar.
— Svo verður hann að láta sjer nægja,
að tónninn ómi inni fyrir. Láta sjer
nægja, að hlusta á silfurstrenginn!
Drengurinn fór að lesa. Og bæk-
urnar opnuðu honum undrafullan
heim. En hljómarnir þaðan voru ekki
a it af í samræmi við hans eigin tóna.
Stundum voru þeir falskir, stundum
« f til vill of háir eða djúpir. Þá þegir
silfurstrengurinn og er sorgmæddur
Drengurinn reynir margt, —• lífiö
kennir honum margt, og hann þjáist
mikið.
Dagarnir — dagarnir — dagarnir
.... Þeir koma og fara .... Og þeir
eru undrafullir, — fullir af tilbreyt-
mgum. Litbrigði lofts og skýja —
landsins, hafsins og himinsins breyti-
legi ljósglitadraumur — alt er þetta
daganna verk. Hver þeirra hefur sinn
blæ, og þann sama blæ fær tónninn
innifyrir hjá sjálfum honum. Aldrei
er einn dagur öðrum líkur, og samt
eru þeir nærri allir eins. Ó, þessir
undarlegu dagar! Þeir flytja æfi
tnanns burt með sjer, — láta hana
seitla burt í dropatali. Sífelt gefa þeir
og sífelt taka þeir — gefa og taka
.... Ó, þessir dagar! — menn verða
undir eins að elska þá og hata þá. En
er því ekki svo varið um alt, sem
sflertir líf mannanna? Og hvað ei
það, sem ekki snertir líf þeirra? —
* Ó, þessjr undarlegu dagar, sem koma
ræti 16.
svo blátt áfram og virðast svo opin-
skáir;-------þegar þeir eru horfnir,
sjá menn fyrst, að dýpstu leyndar-
málin hafa þeir tekiö ósögð burt með
sjer ....
Og næturnar ....
Drengurinn var hræddur viö næt-
urnar. Ekki að eins vegna þess, að
hann var myrkfælinn —• því það var
nann. En hann var líka hræddur
við drauma þá, sem næturnar ólu.
Sumir gátu veriö svo góðir, svo fagr-
'r og ljúfir í allri sinni fjölbreytni.
En aðrir gátu líka verið hræðilegir,
rneð óvæntum ógnum og ofsóknum,
— en þeir voru þá alt af jafnframt
.esandi og auðgandi, óg jafnvel þegar
verst var, mátti þó alt af gera ráö
fyrir einhverri þokukendri meðvit-
und um, aö vakna mætti áður en alt
væri úti. Hann var ekki svo hræddur
við þá drauma. En hann var hrædd-
ur viö þá drauma, sem honum þótti
vera óhreinir og spillandi, — drauma,
sem hann þorði ekki að hugsa um
á daginn, —■ drauma, sem hann roðn-
aði og svitnaði af, ef hann mintist
þeirra. Þá drauma hræddist hann.
Það óttalegasta var, að hún var stund-
tun með í draumunum .... Og þeir
draumar ljetu eftir sig í huga hans
iilfinningu um sekt og skömm —
ekki síst vegna þess, að hann varð aö
viðurkenna með sjálfum sjer, aö þeim
fvlgdi líka ánægja.
Stundum, þegar hann vaknaöi á
nóttunni og leit út um gluggann, fjell
hann í undrun yfir stjörnunum ....
Þær sýndust vera svo hreinar, og
hann fann löngun hjá sjer til þess
að tilbiðja þær. Honum sýndist
stjörnuhvelfingin, meö vetrarbraut-
inni og stjörnumerkjunum, sem hann
haföi lært að þekkja, helgari og dá-
samlegri en alt annaö. Var það ekki
undarlegt, að undir þessari fögru blá-
hvelfing meö glitrandi stjörnum
skyldu fæöast slíkir draumar? — Og
'örðin varö svo fögur undir stjörnu-
hvelfingunni —- svo dulfögur, svo
draumfögur. Hvernig gat þaö verið,
að nokkuð óhreint væri til í heimin-
um — nokkuð óhreint og ilt. Og
hvernig gat það veriö, að menn gætu
ekki haldiö sjer hreinum og góðum
— jafnvel þótt þeir vildu það? ....
í einfeldni sinni feldi hann tár og
bað til stjarnanna, — bað þær að
vernda sig.
En hann kornst brátt aö því, aö það
qagnar smátt að biðja til stjarnanna
— ekki meira en til allra annara í-
myndaðra eða virkilegra veraldar-
valda.
Með svipum skal manneskjan lemj-
ast áfram — gegnum ástríður og
drauma, gegnum ilt og gott, gegnum
lastanna land og feguröarinnar ríki.
Alt skal hún reyna, sem lífið hefur
að bjóöa — sjer til blessunar eða
bölvunar. Svona eru lögin.
— — — Holdsins kröfur urðu
smátt og smátt, án þess aö hann rjeði
við það, einn af tónunum í ómi dag-
anna.* Tónn fyrir utan silfurstreng-
'nn, fanst honum. En samt tónn, sem
líka var hans eign, ekki síður en
tónar silfurstrengsins, Og það var
fónn, sem óx meira og meira — svo
að stundum yfirgnæfði hann tóna
.silfurstrengsins.
Drengurinn lseröi aö þekkja það
undarlega sambland af sælu og kvöl-
um, sem ástin er.
Einvera hans var hálfu einmana-
legri en áöur. En í einverunni ómaði
silfurstrengurinn hioint og skært. Og
oft sat hann, hlustaði á hljóminn og
grjet.
Grjet, þótt hann væri oröinn átján
ára.
Fjelagsprentsmiðjan.