Lögrétta - 09.03.1921, Page 4

4
LÖGRJETTA
armenn (ef þeir eru nokkrir) telja
sig hlynta landsversluninni af því að
þeir álíta, aö meS henni sje aS nokkru
tekiS fyrir kverkar okri kaupmanna.
Núna þessa dagana er landsverslunin
meiri hjálparhella kaupmönnum held-
ur en jafnaSarmönnum. — En jeg
spyr, því hafa ekki jafnaSarmenn
samvinnukaupfjelög meS sjer, svo
öflug, aS þeir þurfi ekki aS láta kaup-
menn snuSa sig, eSa sjá ofsjónum yfir
gróSa þeirra? ÞaS eru samvinnufje-
lög, sem eiga aS bæta verslun lands-
ins.
Jeg tel raunar ekki rjettmætt, aS
viShafa orSiS „einokun“ þótt landiS
hefSi einkasölu á fáum vörutegund-
um, af því aS tilgangurinn meS því
væri auSvitaS sá, aS afla ríkissjóSi
tekna, er um leiS ljetti gjöldum af
alþýSu, eða að fyrra landsmenn vand-
ræðum.
Fellishættuna telja margir veiga-
mikla ástæSu til þess aS ríkiS taki
einkasölu á kornvörum. En sá galli
er hjer á gjöf NjarSar, aS sú ráSstöf-
un ætti aS verSa til hægSarauka og
tryggingar nokkrum hluta lands-
manna eSa sumra þeirra, er stunda
landbúnaS, en yrSi þyrnir í augum
hinna. Ásetningur bænda og Sam-
vinnufjelögin eru nú óSum aS nálgast
takmarkiS, er tryggi fóSurþörfinni
nægar birgSir. Og jeg tel liggja nær
hendi ríkisstjórnar aS stySja innlend-
an iSnaS, er vinni aS fóSurmjölsgerS
í landinu (með sjóföngum og sjávar-
gróSri).
ASra ástæSu ræSa menn um, sem
sje þá, aS landsverslun ætti aS geta
variö landsmenn fyrir ofbeldi versl-
unarhringa. En þaS eiga samvinnufje-
lögin aS ,geta gert, aS því leyti, sem
innlendur kraftur fær ráSiS viS slíkt.
Sú ástæSan, aS afla landinu tekna
meS einkasölu, er skiljanlega mjög
vafasöm, og eins sú, aS almenningur
njóti betra kaupverSs eins og drepiS
er á áSur.
Jeg gæti hugsaS mjer landsverslun
nú um tíma meS t. d. kpl og steinolíu,
ef rjettara teldist, aS landsverslunin
inni upp tap þaS er hún nú kynni aS
sýna, meS verslun heldur en meS sjer-
stökatm tollum. En yfirleitt tel jeg, á
þessum tímum verlsunarmátans sje
þaS alls ekki fyrsta sporiS viS notk-
un ríkisfjár, aS velta því í verslun
og tel jeg mig einn af mótpörtum
þeirrar stefnu. Hitt er annaS mál, þótt
landsverslunin þurfi tíma til aS draga
saman seglin, og þótt enn sje álitiS
varlegra, aS hafa viSskiftanefnd. En
verSiS má til aS komast á sitt eSli-
lega stig á hinum innfluttu vörum
cg þaS strax. Betri tímar hjóta aS
koma heldur en nú eru, og hentugri
til aS jafna hallann.
20. febr. 1921.
Jón H. Þorbergsson.
Botnvörpungaútvegurinn. ÞaS er
veriö aS leggja upp botnvörpungun-
um hjer og telja eigendur þeirra enga
von um, aS útgerðin beri sig eins og
nú stendur, nema kaup sje fært aS
mun niður, en skilyröin fyrir því telja
þeir verðlækkun á útlendum vörum,
en aftur skiyrði fyrir henni afnám
allra viSskiftahafta. Þeir hafa sent
Alþingi ítaregt skjal um útgeröar-
máliS og óska þar, aS landssjóður
hlauþi undir bagga meö fjárlán, bæði
til þess aö borguö veröi þau lán, sem
á ýmsurn skipunum (hinum nýju)
hvíla erlendis, og líka til reksturs-
kostnaðar, ef útgerðin eigi aö halda
áfram. En þaö væri óbætanlegur
hnekkir, ef botnvörpungaútgerSinni
yrSi ekki haldiS áfram, þótt stöSvun-
in yröi ekki nema um stundarsakir,
svo að hjer er um ati ræöa mikiö al-
vörumál.
Sælir eru einfaldir.
Nútímasaga úr Reykjavík
eftir Gunnar Gunnarsson*
(Frh.)
Hún sat hugsandi um stund, en
talaSi svo ekki meira um þaS. ÞaS
sem eftir var tímans sátum viö og
töluðum um fánýta hluti. ÞaS var
augljóst, aS hún var ekki aö hugsa
u.m samtaliS, en þaS var jafnaugljóst,
að nú hafði hún teygt sig eins langt
í því aö vera opinská og hún gat.
Þegar jeg fór frá henni, var óróin
í hjarta mínu engan veginn minni en
áSur. —
Á skrifstofunni fjekk jeg þau boS
hjá Páli Einarssyni, aS ekkert væri
aS starfa fyrir okkur Benjamín þá í
svip, en aS Grímur ElliSagrímur
bæöi okkur aö koma aftur klukkan
fimm.
— Nú fer þetta að ganga af sjálfu
sjer, bætti hann viS og brosti sínu tví-
ræSa brosi, og mjer fanst hann leggja
eitthvað meira i oröin en á yfirborö-
inu sæjist. Þegar jeg ætlaöi aö fara,
stóS hann upp og kom á eftir mjer
út að dyrunum.
— ÞaS var reyndar leiSindaatvik,
sagSi hann og hálffaliS sigurgortiö
kom enn þá betur í ljós viS illgirnis-
svipinn í augunum. Jeg á viS þennan
trjesmíöastrák, sem hefur hrokkiS
upp af í kjallaranum hans Geirs
Helgasonar. Plvernig er það annars
— voruS þaö annars ekki þiS Benja-
mín, sem fyrst voruö sendir þangaS ?
.... Og svo þurfti endilega aS takast
svo til, aö þaö væri í Gríms umdæmi.
Þetta má nú sveimjer kalla, aS ólániS
elti mann, eöa finst þjer ekki? En
þaö hefur kannske ekki verið svct
auðhlaupið aS honum — í þessari al-
kunnu konjaksþoku hans Geirs, haha-
ha! .... Nú — jeg þekki þaS af
reynslunni, lagsi, svo þú þarft ekki
aö aísaka þig fyrir mjer.
Jeg haföi ekki sýnt neinn lit á því,
aö afsaka mig. Jeg stóS aS eins og
horföi á hann — og undraðist hann.
— Páll Einarsson, sagði jeg meS-
hæglátri festu og orðin spruttu af
angri og ótta hjarta míns. -— PlvaS
hefur Grímur eiginlega gert þjer?
Plvernig hefurSu orSiö eins og þú
ert ? Er engin mannleg tilfinning eftir
í þjer.
— O — o — gaktu í klaustur!
sagSi hann meS fyrirlitningu og
sneri viS mjer bakinu.
Fyrir utan mætti jeg Benjamín.
Jeg sagði honum frá dauSa trjesmíöa-
sveininum j kjallaranum hjá Geir og
bróöir Benjamín skildi alt og fölnaSi.
— Þarna er því lifandi lýst, hvaS
gleymskan getur gert aS verkum.
S v o n a illa hefur mjer aldrei fariS.
.... Jeg verS aS fara heim og segja
Jóhönnu frá þessu. —
Þegar jeg hafSi ráfað tilgangslaust
fram og aftur göturnar um stund
ákvaS jeg að fara heim til Ólafs
Jónssonar. í þetta skifti lá hann al-
vakandi og á svipnum í döpru augun-
um sást, aS hann var alveg meS
sjálfum sjer. En hann leit ennþá ver
út en síðast, þegar jeg sá hann. MeS
veikburöa bendingu baS hann mig aS
setjast á stól, sem stóS viS rúmstokk-
inn. Jeg virtist þvi ekki óvelkominn.
— ÞaS hallar óSum undan fæti,
sagöi hann meS blælausu brosi og
sýndi mjer næstum sigri hrósandi
blóSblettina í handklæðinu, sem hann
þurkaöi sjer um munninn meö eftir
hóstahviöurnar. Grimur er mjer fok-
reiSur. Hann segir aS þetta sje sj-álf-
um mjer aS kenna. En mjer finst líka,
aS það komi þá aS eins sjálfum mjer
við.....Jeg hef sem sje fengiS nóg,
Jón Oddsson, — meira en nóg. MeS
þreytulegri hreyfingu þeröi hann
svitadropana af enni sjer og lá stund-
um þögull og másándi. — Mjer líSur
allra best þegar jeg ligg svona og
móki, sagöi hann, og þaS var bænar-
svipur í augunum......Þá kemur þaö
fyrir, aS hún kemur og leiðir Jón
litla og þau stansa fyrir framan rúm-
ið mitt og bíöa — hvort sem það er
draumur, eða hvaS þaö er........ÞaS
er eftir henni, Jón, því hún var svo
góö. — Jeg er ekki hræddur við
hana lengur, því hún horfir á mig
eins og hún væri mjer ekki lengur
gröm. Jeg vildi óska þess, aö jeg gæti
legiö í móki til eilífðar.
Hann lokaSi augunum og lá þann-
ig- langan tíma, eins og hann hefSi
gleymt því, aS jeg var viSstaddur. En
hann haföi alls ekki gleymt mjer.
Því alt í einu opnaði hann augun aft-
ur og sagði, meS þyngri og fastari
rödd en áSur.
— Jeg þarf aS trúa þjer fyrir dá-
litlu, Jón, þjer og Grími — áöur en
jeg dey. Jeg veit svei mjer ekki, hvers
vegna jeg fer ekki meS það í gröfina
meS mjer. En þaS er eins og jeg þori
ekki aS láta þaö vera ósagt. — Grím-
ur hefur lofaS að koma hingaS ann-
aS kv'öld klukkan átta — þá er hann
laus. ÞaS er eiginlega h o n u m, sem
jeg þarf aö segja þaS, en mjer finst
aS jeg muni verSa þróttmeiri og ekki
eins einmana, ef þú ert líka viðstadd-
ur. Viltu gera mjer þennan greiöa,
Jón Oddsson?
Jeg lofaSi honum því þegjandi.
— Þetta er nærri því meira, en
hægt er afr biSja nbkkurn mann um,
bætti hann við. — En þetta er alt svo
undarlega ómannlegt, hvort sem er.
.... ViS þyrmum ekki beinllnis
hver öðrum, viS mennirnir — Jón.
Og nú vildi jeg helst vera einn, sagði
hann loks meS angurværu afsökunar-
brosi. — Og jeg stóö upp og fór.
Frjettir.
Tíðin. í síSastl. viku brá til norS-
anáttar og kulda nokkra daga, og
mun frost þá hafa orðiö mest hjer á
þessum vetri. SíSan gerði norðaustan-
hríS með mikilli snjókomu og er nú
miklu meiri snjór hjer sunnanlands
en sjest hefur áður á þessum vetri.
í fyrradag var aftakaveSur og slitn-
uðu þá símar til og frá.
Guðmundur Friðjónsson skáld hef-
ur flutt hjer tvö erindi fyrir almenn -
ingi; hiS fyrra, sem um var getiö í
I.ögr. áður, en hitt kvöldiS 1. þ. m.,
og talaöi þá um „mennina og konurn-
ar, sem úti yrðu andlega". TroSfult
hús áheyrenda sótti báöa fyrirlestr-
ana og báSir voru þeir fluttir meS
málsnild og krafti, og vöktu mikla
athygli, en þó sjer í lagi hinn síöari.
— Einnig hefur hann flutt ræöur á
heilsuhælunum á Laugarnesi og Víf-
ilsstööum.
Mannalát. 26. f. m. dó hjer í bæn-
um á heimili foreldra sinna Gunnar
Jakob Jacobson, sonur þeirra Jóns
landsbókavarSar og Kristínar Jacób-
son, rúml. tvítugur aS aldri. Bana-
meiniS var tæring, og hafSi hann und-
anfarin missiri verið á sjúkrahúsi er-
lendis, en kom heim síSastl. haust, án
þess aS hafa fengiS bata. Jaröarförin
fór fram í gær.
ASfaranótt 4. þ. m. andaöist á
heilsuhælinu í Sölleröd í Danmörku
úr tæringu Gunnar Thorsteinsson,
sonur Pjeturs framkvæmdastjóra og
Ásthildar Thorsteinsson. —- BáSir
þessir ungu menn voru hinir mann-
vænlegustu.
4. þ. m. andaSist í Khöfn frú Sig-
ríður Jónsdóttir, fyrri kona ÞorvarSs
I’orvarSssonar prentsmiðjustjóra hjer,
Hún dó á spítala, eftir uppskurö yiS
innvortis meini. Fór hún til Khafnar
síðastl. haust og var þjar lijá f'rú
Rannveigu dóttur sinni, sem er viö
skrifstofustörf á skrifstofu ísl. sendi-
lierrans þar. Frú Sigríður var merk
og væn kona. JarSarförin fer fram í
dag.
24. febrúar siöastl. andaöist á heim-
ili sinu, Austara-Landi í AxarfirSi,
frú GuSrún Kristjánsdóttir, fædd 9.
febrúar 1851 á BægistöSum í Þistil-
firSi, dóttir Kristjáns, sem lengi bjó
í Leirhöfn, og fyrri konu hans, Hall-
dóru Halldórsdóttur, en gift Páli
hreppstjóra Jóhannssyni. Var hún
hálfsystir Jóhanns sál. Kristjánsson-
ar ættfræðings.
Páll ísólfsson hjelt hljómleik í dóm-
kirkjunni um fyrri helgi og Ijek þar
nokkur lög, sem hann hefur ekki leik-
iö áSur, auk ýmsra eldri laga. ASsókn
var svo mikil, aS hljómleikarnir verSa
endurteknir annaö kvöld. -— P. í. er
nú einnig að æfa blandað kór, og
mun jiað syngja innan skatnms ýms
erlend lög, sem óþekt eru hjer áSur.
Er þaö mikill áhugi sem P. í. sýnir
á því, að efla sönglistarlíf hjer, og er
enda oröinn hjer mjög vinsæll.
í Wien er nýlega stofnaS fjelag
ýmsra NorSurlandavina fyrir for-
göngu hins góökunna rithöf. Poesti-
on og tveggja annara austurriskra
íræöimanna. Fjelaginu er ætlaS á
ýmsan hátt aS útbreiSa þekkingu á
NorSurh, oggreiSa götu NorSurlanda-
búa í Austurríki, einkum Wien. í
austurrísku blaSi er sagt svo frá, aS
á stofnfundinn, sem haldinn var í
háskóla Vínarborgar, hafi komiS svo
margt fólk, að stærsti. salurinn hafi
ekki rúmaS þaS. Fjelagsstofnun þessl
mun einkum gerS í þakklætis skyni
fyrir hjálparhönd þá, sem Norður-
landabúar hafa rjett Austurríki á síS-
kastið, meS barnfóstri o. fl.
Skip stranda. Síöastl. laugardag
strandaSi „Euripides" botnvörpung-
ur frá Hull í Hænuvík við Patreks-
fjörS og druknuöu 3 skipverjar af 15,
en hinir komust naumlega af. Dag-
inn eftir strandaöi annar botnvörp-
ungur frá Hull, „St. Elmo“, viö
Háfsósa í Þykkvabæ, en skipverjar
komust þar allir af.
FjelagsprentsmiSjan.