Lögrétta - 01.01.1923, Blaðsíða 2

2
LÖGRJETTA
kvæmd á þeim. En jafnhliða þess- ,
ari lægni háns og lipurð fór glæsi-
menska hans í allri framkomu. I
þeirri grein mun Hannes Hafstein
hafa átt sjer fáa jafningja með þjóð
/ vorri. Höfðingi á svip, höfðingi í
lund og liöfðingi í allri framkomu.
Svo var Hannesi Hafstein rjett lýst.
Ilonum svipaði í mörgu til hinna
fornu höfðingja með þjóð vorri, en
hann var líka höfðingi í vorra tíma
merkingu. Glæsimenska hans var alt
af samfara prúðmensku og kurteisi.
Hvar sem hann kom fram hlaut
mönnum að verða starsýnt á hann,
enda er alkunna, að þessi öldur-
inannlega framkoma iians vakti at-
hygli og varð hvervetna til þess að
auka honum álit og traust þeirra er
hann átti saman við að sælda. En
það álit varð jafnframt til þess að
auka álit hinni fámennu þjóð, er
átt.i öðru eins glæsimenni á að skipa
sem fulltrúa sínum.
En Ilannes Hafstein fjekk líka að
reyria að
„ekki er holt að hafa ból
hefðar upp á jökultindi“.
Þar var lengst af stormasamt í
kringum hann í ráðherrasessinum.
Stjórnartíð hans, bæði hin fyrri og
hin síðari, var rjett látlaus baráttu-
tíð. Það er nú ekki vort að dæma
um hvatir manna, og síst vil jeg
draga í efa, að sú barátta, sem haf-
in var gegn Hafstein, hafi verið
sprottin af vandlætingu vegna
ættjarðarinnar |hjá andstæðingum
hans. En það tel jeg víst, að sú and-
spyrna öll hafi mjög komið við Haf-
stein, jafn tilfinningaríkan mann,
og það þess heldur sem jeg þykist
viss um, að liann var sjer þess með-
vitandi fyrir guði og samvisku sinni
að vilja það eitt í opinberum mál-
um, sem hann áleit „landinu góða,
landinu kæra“ fyrir bestu. Og cng-
inn mun lá honum það, eins og
skapsmunum hans var farið, þótt
hann vefðist með odd og egg þegar
að honum var veitst og alt sem hanri
getði var lagt út á versta veg fyrir
honum. Það er ekkert tiltökumál
þótt hann einatt reyndist óhlífinn
við andstæðinga sína og þeim ósjald-
an þungur í skauti. Hitt mun mega
telja honum liðnum til lofs, að hann
varð aldrei borinn þeim sökum í
baráttu sinni að hafa beitt fyrir sig
vopnum ódrengskapar af nokkuru
tagi.
Sá ráðherra verður hvergi fund-
inn er gert hafi svo öllum líkaði í
stjórnarráðstöfunum sínum. Þess
er þá ekki heldur að vænta, að Ilaf-
stein tækist það. En það hygg jeg
megi telja áreiðanlegt, að vísvitandi
hafi hann ekki viljað manni órjett
gjöra. Ilafi með rökum mátt finna
að einhverjum hans ráðstöfunum,
hvort heldur í skipun embætta eða
öðru, þá hefir það ekki orðið, af því
hann vildi rangt gera, heldur sann-
aðist á honum hið fornkveðna:
. Skýst þótt skýr sje“. því vitanlega
gat honum skjátlast eins og öðrum.
Hitt veit jeg með vissu, að hann var
vinsæll og velþokkaður af öllum
þorra undirmanua sinna um land
alt, eins og hann líka varð skjótt
hugþekkur yfirmaður samverka-
manna sinna í stjórnarráðinu. Pyr-
ir ljúfmannlega framkomu sína þar
vann hann sjer þá að vinuin og með
iðjusemi sinni gaf hann þeim jafn-
an hið besta eftirdæmi. Því Haf-
stein \ar í ráðherrasessi sívinnandi
maður, enda lagði hann að sögn
kapp á að kynnast hverju máli til
lilítar, er til lians úrskurðar kom.
....- - . ■ ' ... m i ii "L"--'-'- ... —i- " ■
Hannes Hafstein
Sungið við útför hans i dómkirkjunni 22. des. 1922.
Er þjóð vor þig skal kveðja,
hún þakkar starfið góða,
að hvetja, gagna, gleðja,
'þjer, garpur starfs og ljóða.
Hún man þig þrunginn þori
og þrótti’ á æsku-vori
Þótt langir tímar líði,
Ijóðskáldið gleymist ei.
Þig þjóð á þingi dáði,
lrnn þreki gædda sterka.
Þú unnir ættarláði
og æsktir stórra verka.
Þú hvattii' drótt að dáðum
með dirfsku’, en hollum ráðum.
Hjá frónskum lýð hinn frækni
foringinn gleymist ci.
í sal með góðum svanna
menn síst þjer munu gleyma;
með ást og alúð sanna
þar átti gleðin Tieima.
Þá ljek þjer alt í lyndi
og lífið var þjer yndi.
Þið höfðuð vina hylli.
Heimilið muna þeir.
Svo kom hún, sorgin sára,
og sæludögum eyddi,
og stundin trega’ og tára,
er táp og fjörið deyddi.
Og þinn var kraftur þrotinn,
þinn þrekni vængur brotinn.
Það vakti ’harm að heyra:
Höfðinginn liggur sár.
Nú heill td himinlanda
þú heldur stríðið eftir,
með vona-vængi þanda,
sem verða’ ei framar heftir.
tíem svanur svíf þú veginn
mót sólu, lausnum feginn.
Frá ættjörð fylgja ómar:
Alvaldur blessi þig!
Þ. G.
En sú barátta, sem hann átti í
sem *stjórnmálamaður varð honum
ekki skæðust, þótt vafalaust tæki
hann sjer nærri þá mótspyrnu, sem
hann varö fyrir, slíkur tilfinninga-
maður sein liann var.
Það sem fjekk bugað hinn sterka
mann var önnur barátta, baráttan
við sorg og mæðu lífsins, sem hann
ekki fór varhíuta af fremur en aðrir?.
og þar um fram alt sorgin yfir missi
eiginkouu sinnar eftir tæpa 24 ára
farsæla sambúð, enda hafði frú
Ragnheiður Ilafstein reynst honum
bin ágætasta og samhentasta eigin-
kona í öllum greinum. Hve lieitt
hann unni henni og hve mikils hann
mat hana, um það bera hin mörgu
ljóð hans til hennar ólýgnasta vott-
inn. Að vísu liafði heimilissorgin
sótt hann heim áður og tekið frá
þeim hjónum ungan son og stálp-
aða dóttur, sem hann tók sjer hvort-
tveggja mjög nærri. En 'konumiss-
irinn lagðist þó enn þyngra á hann,
og það svo að segja má,aðhannbæri
ekki blak sitt upp frá því. Missir-
inn var honum svo þungur og sár,
að honum fanst lífið svift öllu yndi
sínu þaðan í frá. Hann sem á yngri
árum hafði sungið svo dátt karl-
menskunni lof — og hugðist sjálf-
ur eiga svo mikið af henni í fari sínu
að hann treystist að ganga á hólm
við æstar höfuðskepnurnar, ærlegt
regn og íslenskan storm á Kaldadal
—-já, gerir ástarjátningu sína ekki
aðeins storminum, sem geisar um
grund, svo sem þeim „krafti, sem
öldurnar reisir“, svo sem „þeim
nætti, sem þokurnar leysir“, held-
iir jafnvel hinu eilífa stríði, sem
hann með ólgandi blóði býður söng
sinn, — nú situr hann eins og særð-
ur fugl, er revnir að „hefja hugans
brotinn væug yfir harrn og hjart-
ans kvöl, horfna gæfu og nástætt
böl“, en megnar ekki að fljúga.
Nú andvarpar liann í sárri hrygð:
„Jeg er ei söngvinn svanur
n.je sviffrár valur. Nei!
Veikur <>g vesall tnaður,
em veld niínuni hörmuni ei“.
Aldrei hefir neitt íslenskt skáld
lýst hörmum sínum jafn átakanlcga
og Hannes Hafstein, þar sem hann
scm bíðandi
„á bergsnös kaldri
mcð blóðug ólífssár
starir á veglausa víðátt
og voðageimur hár
ómar af auðnar tómleik“.
En þótt honum finnist sum augna-
blikin sem „öll líkn hafa dregið sig
í hlje“, þá sleppir hann þó aldrei
vonar-stoðinni, sem hann á í guðs-
trú sinni, Honum fær það huggunar
í harmamyrkrinu, að
„---------sú komi stund,
að vjer sjáum, skynjum og reynum
endalaus ógrynni dýrðar
sem opnast ei dauðlegum neinum“.
ast áranna, er hann stóð á meðal
yðar sem háttprúða glæsimenn-
ið og fyririnannlegi foringinn, glað-
ur í vinahóp, heldur en raunaár-
anna, er glæsimennið var ekki orðið
nema eins og skuggi af sjálfum sjer.
Þjer eigið, þykist jeg vita, marga
ljúfa endurminningu frá þessum
fyrri tímum; — guð gefi yður að
geyma þær hreinar og bjartai', sem
endurminningar um trygglyndan
vin. En dragið þá líka þann lær-
dóm af harma- og raunaferli vinar
yðar, sem vjer öll þurfum á að
halda, að „aldrei er svo bjart yfir
öðlingsmanni, að ekki geti syrt jafn
sviplega“ og gerði í lífi hans. Og
þótt þjer verðið að. segja eins og
honum sjálfum varð að orði:
Hann lieldur dauöahaldi í von eilífs
lífs, þar sem sjerhver rún verði ráð-
in, og öll sár verði grædd. Og þótt
honum finnist
„veiklað þrek til vinnudagsins
viljans átök hædd og smáð“.
getur hann þó kvatt hið þunga sorg-
ar sár sitt með þessari bæn til
Drottins:
„Unn mjer, Drottinn, líknarlagsins,
lausn mjer veit af þinni náð“.
En þessi þunga raun átti aðeins
að verða „byrjun hörmunganna11 —
byrjun þeirrar átakanlegu liarm-
sögu, sem nú loks er sjeð fyrir end-
ann á, og oss öllum er kunnari en
svo, að ástæða sje til að f jölyrða um
haria frekar en þegar hefir verið
gjört. Hið langa stríð er nú liðið
og lausnin fengin af guðs náð, sú
lausn, sem hann sjálfur hafði svo
lengi þráð og allir vinir hans með
honum, er fullsannað þótti, að engin
lækning fengist þar önnur en dauð-
iun.
Hjá öllum hinum mörgu vinum
Hannesar Hafsteins, hlýtur það ó-
hjákvæmilega að vekja angurblíðar
tilfinningar, að lntgsa til fyrri dag-
anna og þeirra ára er þeir voru að
samvistum við hann. Yður mun á-
reiðanlega vera það ljúfara að minn-
„Fatast mjer oft hjer eftir
— örlög þau veit jeg gjörla —
trúin á mátt og megin“, —
þá er það ekki hið versta sem
manninn getur hent, beri hann að-
eins gæfu til að eignast þá trú í
staðinn, sem hald best hefir reynst
í hörmum lífsins, trúna á guðs óum-
ræðilegu náð í Jesú Kristi Drotni
vorum, — trúna á náðina, sem er
fús að fyrirgefa brotlega barninu,
sem til hans flýr, og veita því, löm-
uðu af lífsins stormum skjól við
hjarta sitt. Hve langt, Hannes Haf-
stein sjálfur komst í þessu tilliti —
eða hvort hann komst alla leið, svo
að friður guðs næði nokkru sinni
fullum tökum á hjarta hans — um
það get jeg ekki borið. Jeg ætla, að
hann lengst æfinnar væri maður trú-
bneigður, þótt lítið gætti þess í elstu
Ijóðum hans. En með vaxandi aldri
og lífsreynslu verður trúarinnar
meira og meira vart í kvæðum hans.
Honum verður það sýnilega með
hverju ári Ijúfara, að geta lagt líf
og velferð og öll sín áhugainál í
líknarhendur almáttugs guðs. Og
sem „veikur og vesall maður“ veit
hann sig náðarþurfa. En um burð-
armagn þessarar trúar hans get jeg
ekki dæmt, til þess var jeg honum
ekki nógu kunnugur, eða hve hald-
góð stoð hún reyndist honum á bar-
áttuárurium þyngstu. Guð einn veit
það, — hann sem. lagði rauna og
þjáningabyrgðina þungu á herðar
honum og vafalaust hefir haft sinn
ékveðna tilgang með því. Honum,
sem ræður öllu og ræður vel af rík-
dómi gæsku sinnar, honum og náð-
arvarðveislu hans felmm vjer öndu
hans.
Náðarhiminn guðs er stór — ó-
endanlega miklu stærri en hugur
fær gripið. Kærleikshaf guðs er
djúpt — óendanlega miklu dýpra
en vjer fáum skynjað. Látið þetta
Vera huggun yðar, þjer öll, sem hjer
eigið um sárt að binda og berið sorg
í hjarta. Látið þetta vera huggun
yðar, þjer háaldraða og margreynda
móðir, sem reyna urðuð svo margt
mæðuáfallið í lífi yðar og nú síðast
þetta að liorfa á eftir þessum syni
'yðar ofan í gröfina, — honum er
yður var svo innilega lijartfólginn
og líka unni yður svo heitt. Jeg
geng að því vísu, að mörg hafi móð
urbænin stígið upp frá hjarta yöar
fyrir honum, bæði þá er alt ljek
honum í lyndi, og eins þá er dróg
fyrir hamingjusólina. Guð gefi yð-
ur líka þá öruggu vissu trúarinnar
í hjarla yðar, að þær bænir hafi
verið heyrðar og alt hafi nú snúist
honum til fagnaðar og friðar á
landi endursamfundanna við áður
horfna ástvini, þar sem engin synd
er framar til og enginn harmur eða
kvöl. Og þessa sömu huggun gefi
guð náðarinnar einnig yður öllum
nærstöddum börnum hans, svo og
fjarstöddu dótturinni og fósturdótt-
urinni, ásamt öllum öðrumástvinum
hans bæði nær og fjær. Þjer þekkið
sjálf miklu betur en jeg þann inni-
lega kærleika, sem hann bar til yð-
ar og liversu hann var vakinn og
sofiun allur í því að efla hag yðar
sem best hann gat, meðan hann
mátti sín nokkurs. Guð blessi yður
allar endurminningarnar um hann
frá liðnu dögunum. Þegar þjer nú
kveðjið liann hjer í dag hinstu
kveðjunni, þá gleðji yður tilhugs-
un þess, að þjer eruð ekki ein um
að kveðja hann, heldur stendur þar
öll hin íslenska þjóð með yður, árn-
andi lionum náðar af guði og þakk-
andi honum fyrir alt það, er hann
vann og alt það, er liánn vildi þjóð
vorri til gæfu og gengis.
Og nú kveður liann alla ástvini
sína, elskaða móður og ástfólgin
börn, tengdasyni, bræður, mága og
frændur, og aðra vini og þar ekki
síst hana, sem svo frábærlega stund-
aði hann í hinni löngu legn, - hann
kveður yður öll í kærleika og inni-
legu þakklæti og hann kveður alla
hína íslensku þjóð, árnandi henni
gæfu og gengis um alla ókomna
tíma.
Innan skamms heimtar hin myrka
mold og móðurskaut jarðar dáið
hold. En vjer, sem eftir stöndum
göngum senn inn til fagnaðarhátíð-
ar guðs barna, og fæðingarhátíðar
hins mikla vinar syndarans, sem
opnað hefir oss náðarhiminn guðs.
Vjer viljum því kveðja hinn látna
bróður vorn að síðustu með þeirri
ósk, að guð af náð sinni gefi hon-
um fyrir sakir Jesú Krists, gleði-
leg jól á ljóssins landi, þar sem
læknast sár og þverra þrár og
þorna tár! Já, guð gefi oss öílum
gleðileg jól í Jesú nafni. Amen.