Lögrétta - 12.05.1923, Blaðsíða 1

Stærsta
íslenska lands-
blaðið.
LOGRJETTA
Árg. kosta
10 kr. innanlands
erl. kr. 12,50.
Skrifst. og afgr. Austurstr. 5.
Bæjarblað Morgunblaðið
Ritstjóri: Þorst. Gíslason..
XVIII. ápg. 22. tbl.
Reykjavík, laugarnaginn 12. mai 1923.
ísafoIdarprentsmiSja h.f.
al
Bftirfarandi ávarp er nú sent út um alt land, í alla kaupstaði
og alla úreppa, jafnt til allra stjetta og allra stjórnmálaflokka:
Vjer undirskrifaðir leyfum oss hjer með að fara þess á leit við
landa vora innanlands og utan, að þeir stuðli að því með fjárfram-
lögum, að Hannesi Hafstein verði reistur minnisvarði:
líkneskja af honum sjálfum, á góðum stað á almannafæri í
Reykjavik.
Vjer göngum að því vísu, að íslendingar telji sjer þetta bæði
á»æ2ju og sæmd. Hvort sem litið er á Hannes Hafstein sem stjórn-
jnálamann eða skáld, ann íslenska þjóðin honum svo mjög, að hann
er áreiðanlega einn þeirra manna, sem hugir þjóðarinnar hafa mest
hneigst að um síðustu mannsaldra. Með afburða þreki og lægni hefir
hann átt svo mikinn þátt í því hvorutveggja: að koma sjálfsforræðis
máli þjóðarinnar fram, og að hrinda rjettarbótum og framfaramál-
um hennar áfram, að fyrir það getur þjóðin aldrei sýnt þakklæti sitt
xueira en verðugt er. Jafnframt er það af öllum mönnum viðurkent,
að bann var eitt af helstu ljóðskáldum þjóðarinnar, og að hann hef-
ir flestum eða öllum skáldum vorum fremur, lagt stund á að
efla vilja og þrótt hennar til dáðríkra framkvæmda með Ijóðum
sínum.
Það er ósk vor og von, að þátttaka saxnskotanna verði sem allra
aimennust.
1 aprílinánuði 1923.
A«g- Flygenring, kaupm. Árni Pálsson, bókavörður. Ásgeir Sigurðsson kon-
BÚU. Benedikt Sveinsson, alþm. Björn Hallseon, alþm. Björn Kristjánsson,
alþm. Bríet Bjarnhjeðinsdóttir, fyrv. ritstýra. Eggert Briem, hæstarjettar
dómari. Einar Árnason, alþm. Einar H. Kvaran, rithöfundur. Einar por
g'ilsson, alþm. Eiríkur Briem, prófessor. Emil Nielsen, framkv.stj. Eimsk,-
fjel. G. T. Zoega, rektor mentaskólaus. Guðjón Guðlaugsson, fyrv. alþm
G. Björnson, landlæknir. Guðm. Eriðjóusson, skáld. Guðm. Guðfinnsson,
alþm- Guðm. G. Hagalín, ritstj., Seyðisfirði. Guðm. Olafsson, alþm. O.
Sveinbjömsson, skrifstofustjóri. Guunl. Tr. Jónsson, ritstj., Akureyn.
H. J. Kristófersson, alþm. H. Steinsson, alþm. Haildór Yilhjálmsson, skóH-
stj., Hvanneyri. Hermann Jónasson, fyrv. alþm. Hjörtur Snorrason, alþm.
Indr. Einarsson, fv. skrifstofustjóri. Ingibjörg H. Bjamason, alþm.,
forstöðuk. Kvsk. Rvíkur. Ing. Bjarnson, alþm. Jeus B. Waage, banka-
stjóri. Jónas porbergsson, ritstj., Akureyri, Jóh. Jóhannesson, bæjarfógeti.
Jón E. Bergsveinsson, Piskiv.fjel.forstjóri. Jón A. Jónsson, alþm. Jón
Helgason, biskup. Jón Hermannsson, lögreglustj. Jón Halldórsison, form.
Iðnaðarm.fjel. Jón Jácobson, ríkisbókavörður. Jón Laxdal, kaupmaður.
Jón Magnússon, fv. forsætisráðb. Jón Sigurðsson, alþm. Jón porkelsson,
ríkisskjalavörður. Jón porláksson, alþm. Karl Einarsson, alþm. Kl. Jóns-
s<>n, ráðberra. Knud Zimsen, borgarstj. Kristján Jónsson, bæstarjettar-
dómstj. Lárus Helgason, alþm. M. Guðmundsson, alþm. Magnús Jónsson
aIþæ. dócent. M. J. Kristjánsson, alþm. Magnús Pjetursson, alþm. Magnús
Gigurðsson, bankastj. Mattbías pórðarson, þjóðminjavörður. Morten
Hansen, skólastj. O. Forberg, landssímastj. Oddur Gíslason sýslum. og
bæjarfógeti. Oddur Hermannsson, skrifstofustj. Ólafur Ólafsson, frí-
kirkjuprestur. Ó. Proppé, alþm. Páll Halldórsson, skólastj. Sighvatur
Bjarnason, fv. bankastj. S. Briem, aðalpóstmeistari. Sigurður Guðmundsson,
skólaftj., Akureyri. Sigurður Jónsson, alþm. Sigurður H. Kvaran, alþm.
Sigui'ður Nordal, rektor báskóla íslands, 8. Sigurðsson, Búnaðarfjel.forseti.
Sigurður Stefánsson, alþm. Stefán Stefánsson, alþm. Steingr. Jónsson,
sýslum. og bæjarfógeti. Sveinn Ólafsson, alþm. Tbor Jenseu, kaupm. Tr.
pórhallsson, ritstj. IJnnur Bjarklind, skáldkona, Húsavík. pór. B. por-
íáksson, listmálari. pórarinn Jónsson, alþm. pórður Edilonsson, hjeraðs-
læknir. porgr. pórðarson, hjeraðslæknir. porl. Guðmundsson, alþm. por-
lbifur Jónsson, alþm. porst. Gíslason, rit#tjóri. porsteinn Jónsson, alþm.
porst. porsteinsson, sýslumaður, Ögmundur Sigurðsson, skólastjóri.
Nokkurn undirbúning hefir mál þetta áðux fengið og hafa
þessir nienn verið kosnir í nefnd, sem hefir á hendi a'llar fram-
kvæmdir: Sighvatur Bjarnason, fyrv. bankastjóri, form.; Jón Laxdal
stórkaupm., skrifari; 0. Foi’herg símastjóri, gjaldkeri; Aug. Flyg-
eúring útgerðarmaður; Jón Bergsveinsson form. Fiskifjel. íslands;
Klemens Jónsson ráðherra; Sigurðnr Sigurðsson form. Búnaðarfjel.
íslands og Thor Jensen framkvæmdarstjóri.
Kfiginn efi er á því, að máli þessu verði alment vel tekið, og
lætur þetta bla’ð fylgja því sín hestu meðmæli.
Verslunarfloti vor er nú orð-
ii n talsvert stór, mioað við fólks-1
fjölda, } annig, ao vjer ernm nú
færir um að flytja til landsins
mikið af þeim vörum, er vjer
þurfum að nota og annast mest-
an hluta útflutningsins mcð vor-
am eigin skipum.
A stríðstímunum sár.m vjer best
að hve miklu gagni það kom
landinu að eiga sinn eigin versl-
u.iarstól. Það var honam að;
] í.kka að vjer höfðnm aldrui;
neitt af þeirri neyð að segja, sem
ýmsai' aðrar þjóðir fundu svo sárt
til. Þessu hafa menn nú að mestu
lcyti gleymt, og manni vtrður
ó-ijálirátt á að spyrja, hvort vjer
kmnum ennþá að meta það gagn
S‘m vor eiginn skipastóll gerir
hndinu.
Erfiðustu tímarnir eru nú að;
mestu um garð gengnir, og er
ivú hægt að fá allódýran skipa-
kost til vöruflutninga. Vegna
I þtss hve þessi erlendu skip, sem
I nú eru botin fyrir lágt flutuings-
g;ald, eru ódýr og grciða fólki
s.'nu lágt kaup og láta því í tje
ljelegt fæði, geta þau hæglega
kept við skip vor, sem eru í alia
s.aði miklu betri og betur haldið
við og kosta því meira í rekstri
og viðhaldi. Skip vor þurfa að
vera útbúin með farþegarúmi, þar-
eð þörfin krefst þets, cnda þótt
þetta farþegarúm sje oft og ein-
att autt, sjerstaklega að vetrin-
um til, en er þó dýrt vegna þess
að það kostar talsvert fólkshald
cg tekur mikið af lestarrúmi
skipsins. Auk þess verða skip vor
a\ alt að vera viðbúin að þurfa
að sigla til þeirra hafna, sem þörf-
i ivi er mest að þau korni við á,
sigla á þær hafnir sem engin
öv-nur skip vilja koma á, og ávalt
að koma við þegar þörfin kallar
t4 vörulaust er orðið einhverstað-
ar o. s. frv.
I Siglingar vorar munu nú svara
til þeirra krafa, sem hægt er að j
gera til þeirra, en samt sem áður
er eftir það atriði sem mest ríður
a. og það er, hvernig vjer getam
komið afurðum landsins frá oss
j í fersku ásigkomulagi. Það sem |
css vantar, er skip sem getur
flutt hið ágæta ,kjÖt vort ferskt
á heimsmarkaðinn. í stað þess
að rýra gæði þess með söltun og
, hafa þá aðeins markað fyrir það
I 4 einum stað, sem sje í Noregi,
þar sem það verður fyrir í meira
lagi ósanngjörnum tollálögum, j
þurfum vjer að frysta kjötið og
senda það ferskt þangað sem
markaðurinn er bestur fyrir það,
Skip þetta þarf að vera útbúið
íneð frystitækjum og allar lest-
arnar verða að vera einangraðar,
cg þarf það að geta framleitt alt
að 8 stiga frosti. Það á að geta
fermt í hverri ferð um 25000
kroppa og flutt þá nýja til Eng-
lands. Yerðmunurinn á nýslátruðu
cg frosnu kjöti í Englandi, hefir
verið rannsakaður og hann er
ekki meiri en það, að auk þess
sem hægt er að greiða allhátt
flutningsgjald fyrir kjötið, má
búast við góðum hagnaði af söl-
unni. Með því að flytja kjötið
ferskt út, má byrja að slátra fyr,
það má byrja þegar í september-
mánuði, og nær sláturtíminn þá
yíir september, októher og nóv-
embermánuði. Kjötið er þá selt
strax með góðu verði, þar sem
markaðurinn er bestur fyrir það,
allir vilja fá nýtt kindakjöt, svo
vier verðum ekki bundnir aðeins
einu laudi, og losnum þá við þess-
ar „spekulationir,, með saltkjötið
eða að þurfa að geyma það fram
á vor áður en tekst að selja það.
Auk kjötsins getur skipið einn-
ig flutt nýjan lax og nýtt heilag-
fiski til útlanda og það sem jeg
okki síst álít þýðingarmiliið, er
að það getur flutt talsvert af!
ísfiski úr botnvörpungunum til
Englands, í stað þess að botn-
vörpungarnir þurfa nú sjálfir að
i'Iytja fisk sinn þangað. Maður
gæti hugsað sjer, að skipið kæmi
einhvern ákveðinn dag á einhvern
Vestfjarðanna og tæki þá fisk úr
botnvörpungunum og frysti haun
lítið eitt og flytti hann síðan á
markaðsstaðinn, og sparaði bj*r-
vörpungunum á þann hátt tímatöf
þá, útgjöld og kostnað, sem það
ihcfir í för með sjer að þurfa
að sigla sjálfir með fiskinn til út-
landa. Það væri jafnvel hugsan-
legt að selja mætti fiskinn á
þennan hátt „frítt um borð“ á
Vestfjörðum, og þá væri hægt að
vita fyrirfram með vissu hvað
fsngist fyrir fisk þann, sem þann-
ig væri sendur út.
Skip það er oss vantar, þarf að
vera um 230 feta langt, 35 feta
breitt, og þarf að rúma um
60.000 teningsfet. í því verða að
vera 3 þilför, og sje þannig bú-
ið um, að skilja megi sundur
ltstarrúmið með hyllum með hæfi-
legu millibili. Allar lestir þurfa
að vera einangraðar og frysti-
vjelarnar að geta framleitt 6—8
stiga frost. Hraði skipsins verður
að vera ll—llþ^ míla, og verð-
ur að vera rúm í því fyrir mik-
ipn kolaforða.
Það er augljóst, að ef vjer
viljum koma þessu í framkvæmd,
iið geta flutt afurðir vorar fersk-
ar á markaðinn, verðum vjer sjálf-
ir að útbúa skip eins og þetta
til þess, þareð slík skip fást ekki
leigð. Jeg hefi rannsakað þetta
nokkuð og kom það í ljós, að
v Norðurlöndum eru engin skip
til af þessari gerð. Skip þau, sem
aðrar þjóðir eiga af þessari gerð,
og eru notuð til þess að flytja
kjöt frá Argentínu og Ástralíu,
eru öll svo afarstór, mörg þús-
und smálestir, að oss er ókleyft
að taka þau á leigu, þó vjer vild-
um það, og þau mundu heldur
'J ki' vera fáanleg til þess að
sigla til fjarðanna okkar. Jeg
•tla ekki að gera að umtalsefni
hjer frystihús. fyrir kjötið í landi,
þareð aðrir eru kunnugri þeim
piálum en jeg, en jeg vildi að-
eíns hiðja menn um að íhuga
þetta mál og ræða það frekar,
því að það hefir afarmikla þýð-
ingu fyrir útflutning afurðanna
og landið í heild sinni.
Reykjavík, 28. apríl ’23.
Emil Nielsen.
Gleymdu.
'Þú hugsar þá, að það sje ekk-
ert til innra hjá þjer, sem þú
hefðir gott af að sópa út og
gleyma. Víst er það góð og nauð-
synleg gáfa að vera minnisgóður
á það, sem nauðsynlegt er að
muna; en það er svo margt, sem
þ ú hefðir gott af að gleyma. Þú
segir að hefndin sje sæt. Samt
er miklu sælla að fyrirgefa og
gleyma. Þú kefir máske alú,*ei
t’kið eftir þessu mikla rusli þaraa
irni hjá þj'er, sem eykur þjer u-
hollustu, óheilbrigði, og gerir big
að auðvirðilegúi'? ma..ni að geyma
það inni hjá þjer. Sópaðu því út.
Láttu hlýja geisla vorsólarinnar
lýsa og verrr.íi olla dimmu arkym-
ana í hugskoti þínu, svo a'5 þar
geti vaxið nýr, þroskasæll vor-
gróður — ný blómskúfarós sem
opnar bikar sinn á hverjum
morgni, til að taka á móti nýj-
um, cpdurnærandi. hol'.um lífs-
krafti.
Orðið héfnl er úrelt orð og
hver sá, sem hefir ánægju af
þvl að gera öðrum órj-tt og
þvinga aðra lil að lúta sjer og
dýrka sig, liann verðui g af:nn
niður í gleymskunnar djúp, því
enginn hefir gott af því að muua
eftir honum. Ef þú vilt jálfur
verða farsæll, þá lifðu sv<> að
allir hafi gott af og öllum sie lj'ift
að muna eítir þjer. t
Hefir þú aldrei fundið nautn í
því að gleyma. Ef þú hefir orðið
fyrir þungri sorg, þá gleymdu
benni; en mundu eftir því, að
skoða vel birtuna, sem er á bak
við hana. Ef þú átt óvin, þá
gjeymdu honum, þurkaðu hann
hurt úr hugskoti þínu; þá getið
þið seinna, er fram líða stundir,
rjett hvor öðrum lilýja hönd. Ef
þú veitst af einhverri yfirsjón hjá
þeim, sem er á leiðinni til vegs
og virðinga, en sem gæti orðið
hunum að fótakefli, ef það yrði
lýðum ljóst, þá gleymdu því. Ef
þú veitst eitthvað um stúlkuna
þarna, sem er á leiðinni í brúð-
kaup sitt, sem gæti orðið að
skugga á framtíðargleði hennar,
þá gleymdu því. Ef þú veitst af
ein'hverjum brest hjá unga mann-
inum þama, sem er að leita sjer
ao álitlegri lífsstöðu, þá gleymdu
því. Ef þú veitst af einhverju í
húsinu þarna, sem gert geti fjöl-
skylduna óhamingjusama, ef þú
opinherar pað, þá gleymdu því.
Óleymdu pví leiðara, láttu það
e?ga sig. Ef að yfirsjónir sjálfs
þín standa þjer fyrir hugskots-