Lögrétta - 03.07.1923, Qupperneq 3

iitam við inn á Victoria og Albert
si'ifnin þar rjett hjá, þar sem lista-
iðnaður tar öllum löndum er sýnd-
ur, en máttum því miður til að
sleppa eðlisfræðissafninu (Th-e
<Seie_p.ee Museum), því að ferðinni
var "* heitið til Kew, einnar af
vestustu útborgunum á suður-
bakka Thames, til þess að skoða
hinn mikla og fræga jurtagarð,
«em kendur er við borgina. Þctta
er enginn smágarður; hann er
í 300 ekrur að stærð, og rúmir 2
km. á iengd, svo að það tekurhálf
tíma að garíga hann endilangann.
iMikið er grasengi sem allir mega
1 ganga um með breiðum gangstíg-
uniy en á víð og dreif standa
Jmargs konar trje, öll með' nöfn-
ium á ensku og latínu, fyrst ou'
jfremst öll innlend trje og svo
fjöldi útlendra úr öllum áttum
Iog-sum æði suðræn; þar má sjá
xisavaxna sedrusviði frá Libanon,
cleódar-furu austan úr Himalayja-
Jfjöílum og í upphituðum gler-
J k ús’um allskonar hitabeltisjurtir.
og fei'kn af ýmis konnr skraut-
jurtnm og villijurtum undir beru
lofti. Garðuriun er unaðslegur. en
jeg hafði því miður alt of stuttan
tíma til að njóta hans.
Xæsta dag, sem var sunnudag-
iir, var lítið aðhafst. Fór það
saman, að veðrið var dauft,
svækjurigning framan af degi
og svo hitt, að enskur sunriu-
•dagur er daufur dagur fyrir þá,
sem ætla sunnndaginn eirígöngu
1il skemtunar; gera rnenn mest
að því fyrri hluta dags að ganga
í kirkju, og er talið að í allri
borginni muni vera 15—16 hundr-
uð kirkjur og staðir. þar sem ein-
Irver guðsþjónusta fer fram. Fá-
ein helstu söfnin eru opin frá
1 eða 2 til 4. önnur ekki, leikhús
ov aðrir skemtistaðir lokaðir Þetta
þykir mörgum útlendmgum,daufar
trækteringar“. Við vorum um
kvöldið í boði hjá kunningja okk-
ar. Dr. W. Sambon. sem var hjer
á ferð 1921. Þar var gaman að
vvra. hann las upp fyrir mjer æði
skáldlega kafla úr ferðasögu sinni
(nú komnir á íslensku í ..Eimreið-
inni“ og ,,Þrótti“) og hús hans
«r alþjóða samkomustaður. Þar
voni með okkur Hindúar og Svert-
73
skugga á hana, hæði utarílands
og innan.
Það er þó ekki svo að skilja,
að lijer sje talið æskilegt, að kirkj-
unni íslensku sje nú lokað fyrir
•öllum útlendum áhrifum. Síður en
svo. Henni er nauðsynlegt að
standa öllum þeim andlegu straum-
iim opin, hvort sem þeir koma
frá Danmörku eða annarstaðar,
er geta orðið t.il að yngja hana
upp og glæða t.rúarlífið. Þá er og
gott að vinátta haldist með henni
cig nágranna kirkjum hennar. En
h.itt ber vott um barnaskap, er
menn hugsa að unt s.je að troða
íslensku þjóðinni í trúarstakk
þa.nn, er var sniðinn eftir vexti
hennar, á seytjándu öld- Sta'kkur
sá er ekki hóti hetri fyrir þá sök,
að margir menn ganga. enn í hon-
v.m í nágranna löndum vorum. Nú
iná svo heit.a, að allur þorri ís-
lenskrar þjóðar sje npp úr hon-
um vaxinn. fslendingum hc-fir
komið mikil rnentun frá Dan-
mörku. þar senr allur þorri menta-
nanna, fram að síðustu árum. s.'tti
mentun sína þa.ngað. En litlar lík
ingjar, lærðir menn, sem gaman
var að kynnast.
Mánudagurinn var helgaður
Thames -o-g Tower. öengtnp við
lcngi með fljótbakkanum nyrðri
. (The Embankment) og nutum út-
svnisins suður og vestur yfir til
Lambeth og Westminster og
brúnna sem næstar voru. Eru
flestar brýrnar mikií mannvirki
eins og Tower Bridge og Lonclon
Bridge og eru margar þeirra mjög
fjölfarnar, einkum hin síðar-
nefnda, er talið'að um hana fari
yfir 20 þús. vagnar og 110 þús.
gangandi menn á dag. Alls eru nú
15 brýr á fljótinu, en ailt fram
á miðja 18. öld var London Bridge
nin eina. Yið gengnm hana alla til
þess að fá útsýnið norður yíir og
vestur til allra stórliýsanna í City,
einkum St. Páls kirkjunnar, sem
nýtur sín best þaðan. A fljótinu
er lítil umferð fvrir ofan nefndar
brýr, aðeins flutningsprammar,
gufubátar og ferju-bátar eða róðr-
ar-bátar. Tower Bridge er neðst
og hin eina er hásigld skip geta
farið undir. liátt hafin í miðju
milli turna. Á leiðinni til Tower
forum við um hinn fræga fisk-
raarkað Lundúna, Billingsgate,
þótti mjer þó æði lítið um að
vera þar, á við það sem jeg hafði
áðúr sjeð í Grimsby (enda ver þá
íiokkuð áliðið dags) og mest
kemur þangað af fiskinum land-
veg (e: eftir járnbrautum) frá
f.skibæjunum.
Svo skoðuðum við hinn forn-
iræga og illræmda stað Tower
cf London, kastalann gamla, og
eru þar margir skuggalegir staðir
og hinir fornfálegu múrar hafa
verið vitni að mörgum ljótum við-
burðum og sögulegum, en með því
að jeg er jafnilla að mjer í Eng-
landssögu og annari sögu, skal jeg
ekki dvelja lengur við það. Það
sem mjer þótti mest í varið að sjá,
voru krónudýrgripirnir, sem varð-
veittir eru í rambygðu stál-
grindabúri í eiimm af turnsöl-
unum, kórónur, veldissprotar, rík-
i isepli og ýmsir aðrir munir krýn-
ingu konunganna viðhomandi, a11
úr gwlli. sett urmul af gimstein-
nm og perlum og svo hinir víð-
frægu miklu demantar, heimsins
allra stærstu, eins og „kóh i nór“,
74
ur eru til, að trúarlífið íslenska
rísi úr roti fyrir áhrif þaðau,
meðan andi magnaðrar þröngsýni
svífur þar mjög yfir vötnlum and-
legs lí'fs. Hitt er ekki nema. gott,
að innra trúarstefnan hefir borist
hingað frá Danmörku og starfi
hjer, meðan einhverjar felenslkar
sálir geta haft hennnr not.
.Ef kirkjunni á að verða við-
í cisnaxvon, þá verður hún að '/:H
virðingar sinnar. Verðnr hún að
telja sig upp úr því vaxna að láta
stjórnast af flokkaríg. Hún verð-
nr að geta sagt: ,,1 húsi mínu
rúmast allir — a!lir“. Geti hnn
það ekki og gerist ógestrisin og
úthýsi hverri andlegri hræringu,
mun svo fara, að henni verður
einhverntíma úthýst, eða öllu
heldur: rekin frá búi rílcisins.
þegar öðrnm andlegum stefniun er
vaxinn fiskur um' hrygg. ,,í sama
rwæli, sem þ.jer mælið öðrum, mun
\ ðnr og maút verða.“
En ef kirkjan getur hafið sig
upp yfir alla flokka. getur hún og
híifið viðreisnarstarf sitt. livenær
snn vera skal. Fyrsta sporið í
LÖGRJETTÁ
,.Excelsior“ og „Afríkustjörnurn-
ar“ þrjár, sem urðu til úr de-
mantatröllinu ,,Cullinan“, er Búar
gáfu Edward 7. 1908 í þakklætis-
skyni fyrir sjálfstjórn þá. er
hann veitti þeim eftir stríðið.
Er þarna geymdur svo miklll auð-
ur, að firnum sætir, og er ekki
að furða, þó að hans sje vel gætt.
Þessi turn var einn af hinum
fáu stöðum, þar sem jeg sá lög-
regluþjóna á verði. Vatnsgröfin
gamla umhverfis Tower er nú
þur og höfð fvrir heræfingavöll.
Skamt frá Tower er St. Páls
kirkjan (St. Paul’s Cathedral).
stærst af mótmælenda kirkjam
hcimsins. Hin núverandi kirljcja
er ekki eldri en frá 1675 og er
hið mesta af mörgum meistara-
verkum Wren’s. Því miður var
enginn tími til að skoða þetta
mikla musteri og njóta. fegnrðar
þess eins og mig lysti. Kirkjan
er svipuð St. Pjeturs kirkjunni
í Róm, en mikið minni, og það'
sem gefur henni einkum tignar-
svipinn, utan að sjeð, er hinn af-
ecmikli kúpull, se.m gnæfir hátt
yfir alla Mið-London. Kirkjan
er um 500 fet á lengd og svo há
og hreið, að Reykjavíkur dóm-
kirkja mundi vel geta staðið í
framkirkjunni með tnrninn und-
ir kúpul-hvelfingunni. Annars eru
ekki tiltök að lýsa öllu skrautinu;
maður verður heillaður og hissa.
á því, hvað mönnum getur tekist
að gera úr dauðum steiui. Því
miður hefir kolareykur horgar-
innar svert, hinn ljósa Portland-
kalksteini, sem kirkjan er gerð úr
að utan, til lýta og gert hana
skjöldótta.
------o----
Erl. símfregnir
Khöfn, 28. júní.
Uppþot í bretska þinginu.
Símað er frá London, að út af
því að stjórnin hafi felt úr fjár-
lagafrumvarpmu ýmsa styrki til
barnaframfærslu, hafi hneykslan-
legt uppþot orðið í þinginu í gær,
en lokið með því, að fjórum
skotskum verkamannafulltrúum
hafi verið vísað a£ fundi, eftir
75
viðreisnaráttina verður það, að
fara að gefa út öflugt málgagn,
mentandi tímarit eða vikublað.
Þjóðin les mest blöð og tímarit
og nýjar bækur. Hún er hætt að
staglast á því sama aftur og aft-
ur, og heimtar nýtt og nýtt. Það
tr bersýnilegt, að þjóðin býður
ekki eftir kirkj'unui, og lætur
hana. ekki halda sjev kyrri í sömu
sporum.Fyrir því verður kirkjan
f ð taka framförum, ef hún vill
\( rða þjóðinni samferða og hafa
t;;l a,f henni. Og hún talar hest.
við hana í blöðnm og tímaritum.
Allir sjá, hve hörmulegt það
ástand er, að kirkjan skuli ekki
geta jafnast á við einn stjórnmála
flokk nm blaðaeign. — Þetta er
þeim mun verra og slcað-
legra sem kunnngt er. að
kiríkjan hefir ýmsmn ágætum
j.;v nmmönnum á að skipa. En þeir
lá ekki notið sín, sökmn þess, að
tímaritsleysi kirkjunnar eimvmrr-
ai þá. Þótt þeir semji ágætisræð-
ur. þá ern þ;er sem ljós, sero sett-
i.i.-fa verið nndir mæliker. Engir
•►•! yra þa*r n.je sjá nerna þessir
ákafar árásir á stjórnina og for-
setann.
Khöfn, 29. júní.
Bfttar fara sinna ferða í skaða-
bótamálinu.
Blaðið Times fllkvnnir, að ef
Frakkar og Englendingar vevði
ekki sammála gegn Þýskala idi,
c § Frakkland og Belgía svari ekki
síðustu fyrirspurn Bretá mjög
bi’áðlega, þá muni England eitt
rcvna að hamla því, að þýska rík-
'ð fari í mola.
Frakkar auka flugher sinn
Frakkar hafa borið fram tiP.ögu
um að fimmfalda útgjöldin til
fiugvjelagerðar, til þess að hahi
í fullu trje við Breta.
Stjórnin í Belgíu,
sem lansnar beiddisi um daginn,
sitnr við völd óbreytt.
Greinar
Sig. Kr. Pjeturssonar.
Þetta blað hefir flutt greinar
h’. Sig. Kr. Pjeturssonar um kirkju
málástandið af því að það telur
rjett, að blöðin sinni kirkjumál-
um og trúmálum eigi síður en
öðrum málum, og opni fyrir þeim
rnönnum dálka sína, sem sjerstak-
lega. beina áhuga sínnm í þá átt.
( g um hofund þessara greina er
það að segja, að þótt hann sje
ckki lærður guðfræðingnr og
ekki kirkjunnar maður í orðsins
venjulegu merkingu, þá er hann
einn hinna áhugasömustu rnanna
hjer um alt það, er að trúmálum
lýtur, og með einlægum vilja á
því, að hafa. þær bætandi og göfg-
ar.di áhrif. Hitt þarf ekki að taka
fram, að blaðið st.endur að sjálf-
sögðu forvígisnvúnnum kirkjunnar
opið til andsvara. Það vill enga
osanngirni sýna kennimönnum
landsms nje kirkju og kristin-
dónvi, heldur þvert á múti. Og
lderkastjett íslensku kirkjunnar
telur það verið hafa eina þörf-
i:stu og hestu stjett þessa lands
á mörgum erfiðum tímum liðinna
alda. Það óskar, að kirkjan finni
veg til þess, að þeir straumar, sæm
nú eru í hreyfingvv í trúmálunvrm,
verði ekki til þess að skifta mönn-
76
tiltölivlega fáu kirkjugestir, er sótt
hafa kirkju þeirra Vinna þeir
því kirkjtvnni hvmdraðfait nvinni
not, en þeir gætu umiið. ef þeim
væri gert fært að koma ræðum
smum og áhugamálum fram fy rir
þjóðina.
En hvernig ætti tímarit það að
vera, er hugsanlegt va>ri að skoða
n>a>tti sem skíði, er kirkjan kast-
a'ði á hinn heiga arineld trúar ?
Ætti það að leyfa öllum mönn-
um þeim, er áhuga hefðvv á and-
lcgum málnm, að teffla þar fram
hiira fegursta og besta, er þeir
i.efðu að bjóða þjóðinni ? Ætti
kirkjan að unna svo andlegu
frelsi, að hún setti það efst á
stefnuskrá sína? Vera má, að það
gæfist vel. Þó er hætt við, að
gamalguðfræðingar óttuðust, að
þeir yrðu ofurliði bornir. þótt þeir
trevsti vonandi á sigursæld trúar-
skoðana sinna.
Hitt mundi reynast betur, eins
c ;r beivt var á í fyrra á unvræðn-
fundi Stúdentafjelagsins. a'ð allir
þeir menn. er lvafa verulegan á-
hv ga á andlegum nválum, og unna
um í fjandsamlega flokka, seoi
berist á banaspjótum, nje heldur
til þess, að skilja kirkjuna frá
ríkinu. Því sannleikurinn er sá,
ítð ágreiningurinn, sem nvv er vvppi
vuvi trúmála-atriðin, er í rann
og veru*miklu minni meðal hugs-
andi manna en hann var fyrir
svo sem 30 árum. Þetta hlýtur að
\ era öllum þeirn ljóst, sem hlust-
nðu á umræðurnar, sem hjer fóru
fra'm á Trúmálaviku Stúdentafje-
lagsins í fyrra og geta borið þær
saman við sams konar umræðvvr
í dönskvv stúdentafjelögunum í
Kaupmannahöfn á árunvvm eftir
1890. —
Að gefnn tilefni "þykir blaðinu
rjett að taka þetta fram vvm leið
og það þakkar hr. Sig. Kr. Pjet-
urssyni fyrir greinar hans.
----------------o-------
Dagbók.
27. júní.
Synodus hófst í gær með guðsþjón-
ustu í dómkirkjunni. Prjedikaði sr.
Kjartan Helgason í Hruna og flutti
ágætá og frjálslyndislega ræðu. Sjera
Eggert. Pálsson á Breiðabólsstað var
fyrir ■ altari. Um þrjátíu prestar voru
,til altaris. í gærkvöldi flutti sjera
porsteinn Briem fyrsta synodus-erind-
ið, er hann nefndi ,,Fómin“, snjalt
erindi og fallegt. í kvöld flytur eand.
theol. Hálfdán Helgason annað syno-
dus-erindi í dómkirkjunni kl. 8%, um
Sadhu Sundar Singh. Eru allir vel-
komnir á þ*ið, og er óskað, að menn
taki með sjer sálmabækur.
28. júní.
Bandalag kvenna heldur almennam
ftind í kvöld í Iðnó. par flytur sjera
Magnús Helgason erindi um uppeldis-
ír.ál, og verða umræður á eftir. Bæj-
arftjórn og kennurum er sjerstaklega
boðið á þennan fund, og er líklegt,
að fjörugar umræður verði á eftir
erindi M. H. Svo hittist líka á, að
allmargir þeirra, sem ættu að láta
uppeldismáhn til srín taka, prestarnir,
ei n staddir hjer í bænum. Annars" má
geta þess í sambandi við þetta, Banda
laginu til verðugs heiðurs, að það er
bið athafnasamasta og gengst fyrir
ýmsum nýmælum. Er það t. d. nýbúið
Að stofna til blómasýmingar, sem fjöldi
bæjarbúa hefir sótt, og nú kemnr það
á umræðufundi um eitt hið þýðingar-
rr.esta mál. þjéðarinnar.
wb sm'.-rvTíirr-wrw aciSJLa’. -t.r—j
77
hinu andlega lífi þjóðarinnar
ineira. en sjerkreddum sínum,
kæmu sjer saman um andlegan
samvinnugrundvöll. Þar var og
gerð grein fyrir því, hver þessi
samvinnvvgrundyöllur gæti verið.
Fr því ekki þörf á því, að endur-
taka það, senv þar var sagt. Hið
i 'vsta, sem þvrfti að gera, er að
tryggja hinvi andlp r:: tímariti sam
vinnu leiðandi nvanna allra flokka.
Þar með væri því og trygður
nægilegur kaupendafjöldi og vin-
sældir. Með þvv gæti kinkjan orð-
ið öllum andlega hugsandi mönn-
um að liði. Álit hennar. og vin-
í.ældir mimdu óðvvm vaxa, enda
liefði hún og sýnt, að hvvn er ekki
Líimar kreddustofnvin, sem rekin
er á koátnað vina ja.fnt sem and-
síæðinga.
Prestastefnan.
Alþingi er háð ár hvert. Og alt-
af eru þær kröfur gerðar til þess,
að það leitist við að kippa því í
lag, sem afkiga hefir farið. s.jái
ráð til þess að rjetta við hag
þjóðarinnar, þegar í óefni þykir