Lögrétta - 02.01.1924, Side 4

Jörð f31 ábúðar.
'Sauðholt í Ásahreppi í Ra,ng|.r-
vallasýslu, fæst til ábúðar í næÍtu
fardögum Í924. -Törðin er veí býst,
góð tún, vjeltækar uppistöðuengj-
ar, ágæt hagbeit, og liggur stutt
frá þjóðbraut.
Nánari upplýsingar gefur, og
samninga gerir Sigurður Jósefss-
son á Sandhólsferju. w
Jón Stefánsson málari, sem dvaliS
hefir hjer í bænum síðan í vor, hvarf
aftnr til Kaupmannahafnar með Gull-
fossi í fyrradag. Hefir hann lagt síð-
ustu hönd á hina stóru freskó-mynd
sína í afgreiðslustofu Landsbankahúss-
ins, er sýnir fólk á sveitabæ um slátt-
inn. Myndin nær yfir alla vesturhlið
afgreiðslustofunnar niðri í bankahús-
inu. Er hún fyrsta myndin, sem máluð
er á steinvegg hjer á landi.
Afmæli. Stefán Runólfsson leikari
varð sextugur í gær, en Aðalbjöm
Stefánsson prentari fimtugur.
Heiðurssamsæti var pór. B. perláks-
Byni málara haldið í gærkvöld af
kennurum og stjórnendum Iðnskólans.
Hann hefir kent við skólann í 20 ár
og verið forstöðumaður hans mörg
síðustu árin, en sagði því starfi lausu
nú í haust, og tók þá við því Helgi
Hermann námufræðingur.
Togararnir. í fyrradag seldu afla
sinn í Englandi Hilmir fyrir 1539
sterl. pd. og Glaður fyrir 1380 pund.
------o-----
Frá Danmörku.
21. des.
í ritdómi nm hina nýju skáld-
sögu Gunnars Gunnarssonar, seg-
ir dr. Hans Brix í „Nationaltid-
ende“. „Það er einhver heilbrigð-
ur mannlegur andi í bók þessari,
þar er náttúrlegur blóðhiti, eins
og hún væri lifandi vera. petta
er vegna þess, að hún er svo
þrungin af lífsþreki. Bókin á mik-
ið af góðum mannlýsingum úr ís-
lenskum bygðum.
•
24. des,
Samkvæmt símskeyti frá Heis-
ingfors, hefir forseti Finnlands á
föstudaginn undirskrifað löggiltan
verslunar- og siglingasamning
milli Danmerkur og Finnlands. —
Verslunar- og siglingasamningur
inn milli íslands og Finnlands, var
undirskrifaður í utanríkisráðu-
neytinu finska.
------o-------
Hrlnghenöur.
Á siglingu í ofviðri.
Skrið er fleyi ærið á
áls um veginn kalda.
Strengir teygjast- rymur rá,
ránar-meyjar falda.
Hrynja boðar, belgist voð,
blik í hroðum glitra,
sýðúr froða’ um söx á gnoð,
siglu-stoðir titra.
Á samsiglingu.
Ólgar um keipa svalið salt
siglu-reipa-húnum;
fús að steypast yfir alt,
aldan hleypir brúnum.
Guðlaugur Guðmundsson.
■»
LÖGRJETTa
Jafnaðarmaðurinn.
Skáldsaga eftir Jón Björnsson.
I.
Reykjavíkurbúar risu óvenjulega árla úr
rekkju sunnudagsmorgun einn í júnímánuði.
Rúmelskar svefnpurkur voru komnar á kreik
klukkan 8. En þær höfðu gildar og góðar ástæð-
ur til þessarar árvekni.
Hin fyrsta gat verjð sú, að veðrið var dá-
samlega fagurt þennan morgun. En dagana áð-
ur hafði verið sífeld súld og stundum jafnvel
stór-rigning. Menn voru farnir að þrá heiðskír-
an, heitan og næðingalausan dag, eftir alt sólar-
leysiö. Nú var hann kominn í allri sinni miklu
dýrð — og kom með í fangi sínu skýlausan,
hreinbláan himin, grænkandi gróðurþyrsta jörð
og spegilsljettan, sólglitrandi sjó það sem augað
eygði.
Yfir bænum hvíldi blámistruð móða. í suðri,
austri og norðri blánaði víður fjallahringur. En
Esjan stóð skrýdd marglitum möttli, föst og al-
varleg á svip, í þessari morgungeisladýrð.
Veðrið hafði áreiðanlega lokkað marga út.
En þeir, sem ekki höfðu farið á fætur þess
vegna, þeir risu úr rekkju til að vera viðstaddir
komu skips frá útlöndum. Á þessu skipi var
von fjölda manns úr bænum og víðsvegar að af
landinu. Það sást til þess. Á meðan það seig
inn fyrir eyjarnar, streymdu flokkar manna
úr öllum áttum að höfninni. Þegar það kast-
aði landfestum, var hafnarbakkinn þjettskipað-
ur fólki. Það tróðst áfergjulega sem næst skips-
hliðinni; menn gáfu olnbogaskot, ruddust um
fast og hlífðu engu. Þeir fimustu stukku upp
á kassa og tunnur til þess að sjá sem best. En
þeir vissu ekki til fulls, hvað þeir vildu sjá.
Úti við öldustokk skipsins höfðu farþegar.
raðað sjer og horfðu löngunaraugum upp í
mannþyrpinguna eftir vinum og ættingjum.
Bros ljek um varir þeirra, sem komu auga á
ættmenn sína, og fögnuður heimkominna manna
lýsti sjer í hrevfingum þeirra, er þeir lyftu
handleggnum og gáfu merki upp í mannþyrp-
inguna eða kinkuðu kolli til ástvina.
Meðal farþeganna var ungur maður ljós-
klæddur, hár og grannur, skarpleitur og fast-
eygður, brúnamikill og alvarlegur. Hann horfði
leitandi augum eins og allir hinir, en brosti ekki
og kinkaði aldrei kolli.
— — Utarlega í manngrúanum á uppfyll-
ingunni stóð maður um fimtugsaldur, þjettvax-
inn og feitlaginn heldur, og hjelt undir hand-
legg konu sinnar. Það var Egill ritstjóri. Þau
hjónin höfðu verið með þeim fyrstu niður að
höfninni, og tóku nú ekki augun af farþegunum
meðan skipið var að leggja að landi.
— Geturðu sjeð hann? spurði ritstjórinn konu
sína.
— Ekki enn — og ætti jeg þó að þekkja
hann. Konan hvesti augun á farþegahópinn.
— Hann er að líkindum að þvælast einhvers-
staðar niðri, strákurinn, sagði ritstjórinn bæði
í gamni og alvöru.
— Jeg vona, að hann sitji þó ekki að sumbli,
hann Þorbjöm!
Um leið og konan slepti orðinu, varð ljós-
klædda manninum litið á þau. Og jafnskjótt
varð bjartara yfir svip hans. Hann hóf hand-
legg sinn til kveðju svo snögglega og ákaft, að
það var eins og hann ætlaði að kasta sjer öllum
til þeirra. Þau sáu hann ekki enn. Þá veifaði
hann húfunni, óþolinmóðlega.
Alt í einu hrópaði ritstjórinn:
— Þarna er hann, Hildur! Þarna er hann!
Hildur sá hann og brosti ástúðlega til hans
og kinkaði kolli. En maður hennar tók ofán
harða hattinn og veifaði til ljósklædda manns-
ins oft og lengi.
— Hann hefir stækkað þessi síðustu 3 ár,
sýnist mjer, sagði Hildur og leit framan í mann
sinn.
— Lesturinn hefir teygt úr honum; drengn-
um!
Skipið var nú orðið landfast. Fólk ruddist
upp á þilfarið. Aðrir brunuðu niður af skip-
inu. Alt lenti í einni kös — enginn komst upp
og enginn niður, og ekki varð auðið að sjá, hvort
þessi eða hinn ætlaði upp eða niður. Lögreglu-
þjónamir reyndu að koma einhverri stjóm á
fólkið ög skipuðu í valdsmannlegum róm. En
menn virtust ekki vita eða sjá, að þeir væru til.
Eftir nokkra stund stökk ljósklæddi maður-
inn út af öldustokk skipsins niður á uppfylling-
una, og hirti ekkert um landgöngubrúna. Hann
skundaði gegnum manngrúann þangað sem hann
hafði sjeð ritstjórann og konu. hans standa —
stjakaði frá sjer með olnbogum og herðum og'
ljetst ekki heyra, þó að honum væri blótað í|
hljóði fyrir troðninginn. Loks náði hann fundi
þeirra.
— Komið þið bæði blessuð og sæl!
— Komdu sæll, Þoorbjörn, og marg-velkom-
inn heim.
Ritstjórinn tók þjett og fast í hönd hans með-;
an Hildur kisti hann á kinnina.
— Loksins ertu kominn, sagði hún brosandi
og horfði á hann með gleðiglampa í augum.
Þau skiftust á nokkrum fleiri orðum, þá sagði
Þorbjörn:
— Nú verð jeg að yfirgefa ykkur, meðan jeg
næ í farangur minn. Jeg verð eldfljótur.
— Láttu hann bíða. Jeg skal Senda eftir hon-
um strax. Nú skulum við hafa okkur heim og
spjalla í næði.
Þorbjörn ljet sjer þetta lynda og þau lögðu
á stað.
— En hvað það er dásamlegt að vera kominn
heim aftur, sagði Þorbjörn á leiðinni suður
Aðalstrætið.
Hildur leit á hann og sagði:
— Var þig farið að langa heim?
Þorbjörn var skjótur til svars:
— Já — hvað haldið þið! Ef jeg hefði ekki
verið að keppa úrslitabardagann, ljúka þessu
vitlausa hagfræðisprófi þennan vetur, mundi
jeg hafa stokkið heim með einhverju skipinu.
Mig er farið að þyrsta í starf hjer heima. Jeg
vil fara að vinna — vinna!
Ritstjórinn leit niður í Kirkjustrætið og sagði
um leið:
— Einhvern veginn ætti að vera hægt að
svala þeim þorsta þínum, Þorbjörn.
Þau beygðu fyrir Herkastalann og suður í
Suðurgötuna.
— Einhvern veginn! Fyrir mjer vakir ekki
nema ein leið til þess, sagði Þorbjörn alvarlegur.
— Og hver er hún? spurði ritstjórinn með
auðheyrðri forvitni.
— Það færðix ekki að vita í bráð. Þorbjörn
brosti svo sem til þess að milda þessa neitun.
En hann varð jafnskjótt alvarlegur.
Ilann hafði verið að athuga umhverfið á
leiðinni suður frá höfninni. Alt, sem hann sá,
var svo þægilega gamalkunnugt. Hann tók eftir
lágum, sviplitlum en aðlaðandi húsunum, mjó-
um, ósljettum götunum, fáeinum hægfara ró-
lyndislegum mönnum. Á einum stað drengja-
hóp, sem rak á undan sjer smáknött. Á öðrum
ölvaðan mann með skínandi sólskinsandlit og
flösku í buxnavasanum. Hann tók eftir mörgu
en engu eins vel og þögninni Hjer var svo
dauðalega hljótt.
Um leið og þau gengu upp að húsi ritstjór-
ans í Suðurgötunni, spurði Hildur alt í einu:
— En Þorbjörn — færirðu okkur ekki brjef
frá Freyju-?
Það kom snögt leiftur í augu Þorbjarnar um
leið og hann svaraði:
— Nei — ekkert brjef. En auðvitað bað hún
mig að skila ástúðarkveðju. Henni leið ágætlega.
Þau settust að kaffiborði. Þorbjöm sagði frá
veru sinni í Höfn þessi síðustu þrjú ár, sem
hann hafði ekki komið heim. Þau spurðu eins
og forvitin börn um allan feril hans þann tírna.
Síðan vildi ritstjórinn fá að hevra um gamla
kunningja í Danmörku, um helstu drættina í
stúdentalífinu í Höfn, um Garð. Hildur varð
seinast svo leið á þessu umræðuefni, að hún
lýsti því vfir, að þeir væru með afbrigðum
þreytandi, og fór síðan frá þeim og kvaðst þurfa
að sýsla um matinn.
Þeir stóðu upp frá borðinu litlu síðar Um-
ræðuefnið var tæmt að þessu sinni. Þorbjörn
kvaðst ætla að reika út í bæinn áður en hann
borðaði. Og ef til vill liti hann inn til ein-
hverra kunningja, ef tími yrði til.
Hann reikaði suður Suðurgötuna og svo sem
óafvitandi upp í kirkjugarð. Hann leit á nokkra
legSteina, sem honum höfðu áður þótt fagrir,
og las áletranirnar á sumum þeim, sem nýlega
voru komnir þarna. Garðurinn var enn ekki gró-
inn, leiðin drúptu hálfnakin og dapurleg í hir. ii
miklu ljósdýrð sunnudagsmorgunsins
Þorbjörn staldraði við um stimd við aðalhlið-
ið og leit niður yfir Tjörnina og austur yfir
bæinn. Tjörnin var lygn og speglaði húsin
langt upp í Þingholt. Fagnaðaralda streyindi
um Þorbjörn. Nú var hann heima. Svo varð
honiun litið austur og suður til fjallanna og
augun staðnæmdust -við Keilir, misturbláan og
einstakan í fjallaþyrpingunni. Fagnajaraldan
reis á ný, hærri en áður. Hann fann, að fjöllin
kölluðu fram í honum enn dýpri og sannari til-
finningar en bærinn. Bærinn var skapaður af
mannahöndum, var enn ungur og átti sjer fá-
tæka fortíð. Fjöllin voru æfaforn, fjöllin voru
landið. Þau áttu sjer margra þúsunda alda sögu,
skráða eld- og ísletri.
Það var kominn miðdegisverðartími áður en
hann vissi af. Ekkert mundi verða af því, að
hann liti inn til kunningjanna í þetta sinn. Svo
hann skundaði heim.
Fram að kvöldverði var hann á sífeldum
hlaupum um bæinn. Einhverskonar skyldutil-
finning knúði hann til þess að ganga um sem
flestar götur, sjá hvert hús, telja þau, sem
bætst höfðu við. Hann staldraði við, ef hann
mætti gömlum verkamanni, sem hann þekti, og
spurði um atvinnu hans og efnahag. — Sama
skylduhvötin og áður skipaði honum að heilsa
öllum þessum fátæku mönnum með handabandi
og af glaðri aliið.
Um og eftir hádegið liafði honum þótt furð-
anlega mannmargt á götunum. Honum datt í
hug, að allir bæjarbúar væru orðnir að götulýð.
En samt sem áður varð honum mjög starsýnt á
þetta fólk. Hann hafði ekki sjeð það í 3 ár, og
taldi sjer skylt að taka vel eftir hverjum manni.
Og hann fjekk nóg verkefni. Sólskinið og blíð-
an seiddu menn iit. Þorbjörn mætti gömlum al-
varlegum og ráðsettum hefðarfrúm, feitum og
föstum í rásinni. Þær voru flestar með loðkraga
og vetrarhúfur á glóðheitum sumardeginum.
Hann hnyklaði brýrnar framan í þessar skref-
stuttu skjóður — eins og hann lýsti þeim með
sjálfum sjer. Svo komu ungar meyjar í alls-
konar erlendum búningi, í kápum, sem gerðu
þær líkastar leðurblökum, með hatta, sem mintu
á höfuðskraut Indíánaforingja. Þorbirni gat
ekki fundist, að þessi búningur samsvaraði ís-
lensku fólki. Loks voru það ungu mennirnir.
Eftir þeim tók Þorbjörn best. Hann sá ekki
betur en að þeir væru blessunarlega ánægðir
með sjálfa sig og tilveruna. Þeir stikuðu stór-
um, veifuðu stöfunum, litu sigri hrósandi í
kringum sig eins og þeir vildu segja: Hjer kom-
um við! Þorbirni gat ekki skilist, að bænum
mætti ekki standa nokkurn veginn á sama, hvort
þeir kæmu eða ekki.
Hann var orðinn þreyttur, þegar hann borð-
aði, og settist því um kyrt lieima hjá Agli rit-
stjóra eftir kvöldverðinn.
Þeir settust inn í skrifstofu ritstjórans. Þor-
björn fann strax, að honum lá eitthvað á hjarta.
Hann settist ýmist við skrifborðið eða gekk út
að glugganum og horfði niður yfir Tjörnina.
Sjálfur hafði hann setst í hægindastól og blað-
aði í dönsku jafnaðarmannablaði.
Loks sneri ritstjórinn sjer að Þorbirni og
sagði:
— Hvað hefurðu hugsað þjer að hafa fyrir
stafni, Þorbjörn?
Þorbjörn leit upp úr blaðinu eftir stutta þögn.
— Það er aðeins um eitt starf að ræða, sem
jeg mundi geta. lagt mig að allan og óskiftan.
Ritstjórinn sneri sjer aftur út að glugganum.
Eftir nokkura þögn sagði hann svo sem uinhugs-
unarlítið:
— Mjer hefir dottið í hug, að þú tækir við
blaðinu af mjer. Jeg er farinn að þreytast að
standa í erjum og illdeilum blaðamenskunnar og
þarfnast hvíldar.
-— Það getur víst aldrei orðið.
Þorbjörn sagði þetta óvenjulega festnlega,
breiddi út blaðið fyrir framan sig en leit ekki
upp úr því.
Egill ritstjóri sneri sjer enn frá glugganmn
og leit með undrunarsvip á Þorbjörn. Honum
kom þetta svar algerlega á óvart. Hann virti
Þorbjörn fyrir sjer um stund. Brúnin hafði
aukist, festudrættirnir kringum munninn dýpk-
að og skýrst. Var Þorbjörn að verða honum of-
jarl?