Lögrétta - 12.08.1924, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
8
bóndinn að jeg bygði þar klakhús
og er þar eitt hið allra besta skil-
yrði fyrir notum þess; líka var svo
gott hússtæði þar, að varla hafði
jeg fundið betra, (það var líkt og
á Alviðru í Ölvesi); líka bygði jeg
þar lítið klakhús en snoturt. Bónd-
inn er fremur efnalítill. þar er lítið
æðarvarp, en mætti auka það. Líka
er þar stutt sunnan við nokkuð
stór á og oíurlítill lax, sem gengur
í hana. þar eíga 2 bæir veiðirjett-
indi. þar mætti auka mikið afurð-
ir bæði með æðarvarpi og laxveiði
og þar mætti vera fyrirtaks bú-
skapur.
Svo þegar jeg kom aftur að
Staðastað til sjera Kjartans, lágu
orð fyrir mjer að koma að „Ell-
iða“ til Elíasar og fór jeg þangað.
þar eru bestu skilyrði til að byggja
klakhús rjett í túninu, enda ætlaði
bóndinn að gera það, því þar ná-
lægt eru vötn til að taka við seið-
um framvegis. Svo fór jeg til
gamla kunningja míns, Hjörleifs
Bjarnarsonar á Hofstöðum og var
þar nóttina; þar er gömul bygging
og ljeleg. þar er víst landgott, því
hann var að taka ull af geldfje
sínu um morguninn og hafði það
tekið góðum bata. En yfirleitt á
þessu plássi allvíða virtist mjer að
fóður á flestum búpeningi hafa
verið þar í vetur með lang lakasta
móti, sem jeg hefi sjeð, enda höfðu
þar verið harðindi mikil í vetur,
einkum í Staðarsveitinni, og gat
jeg um það við bændur, að þeir
þyrftu að fóðra betur framvegis.
Frá Hofstöðum ljeði Hjörleifur
mjer fylgd austur að Haffjarðará.
Mjer sýndist langtum betri af-
koma í Hnappadalssýslu, og mikið
betur fóðrað og betur farið með
búpeninginn. Um kvöldið fór jeg
að Haukatungu, var þar nóttina
og á hvítasunnumorgun ljeði Páll
bóndinn þar, mjer fylgd austur að
Staðarhrauni, og er þar minni sögu
lokið um Snæfellsness- og Hnappa
dalssýslur.
2. ágúst 1924.
þórður Flóventsson
frá Svartárkoti.
----o-----
Klaklvús. þessi klakhús eru bygð
vorið 1924:
1. I Mýrasýslu:
1 á Staðarhrauni, 1 á Laxfossi,
1 á Hreðavatni, 1 í Norðtungu.
2. I Borgarfjarðarsýslu:
1 á Draghálsi, 1 á Stórufells-
öxl, 1 á Skeljabrekku.
inn sjálfan, kemur hitt af sjálfu
sjer.
Jeg sagði, að hjálpin yrði að
koma að neðan, frá fólkinu sjálfu.
Hjer er raunar ekki nema háli'sögð
sagan, hún verður að koma bæði
að ofan og að neðan. Frá öll-
um leiðandi mönnum þjóðarinnar
og frá öllum almenningi. Jeg veit,
að þetta er seinfær leið, en þá leið
verður að fara, og eftir þessari leið
kemur hjálpin fyr eða síðar.
Leiðandi menn þjóðarinnar,
stjórnendur og ritstjórar blað-
anna, hver góður maður og kona
meðal þjóðarinnar, verða að leggj
ast á eitt með að skapa nýjan heil-
brigðan hugsunarhátt. Hjer yerða
að koma til persónuleg áhrif ein-
stakra manna á einstaka menn,
allra þeirra, sem þekkja vitjunar-
tíma sinn og sinnar fósturjarðar
og að þessi hjálp verði að notum,
má vissulega vænta, því farið er
að votta fyrir ýmsum vorboðum,
meðal annars því, að fleiri og fleiri
hugsandi menn sjá, að ástandið er
ekki gott og útlitið ískyggilegt, og
ekki má lengur við svo búið standa.
En fyrst og fremst verður
hjálpin að koma með meiri rækt
við kristindóminn sjálfan og hug-
sjónir frelsarans. þessvegna þurf-
um við meiri rækt við guðshúsin,
meiri löngun til að hafa orð guðs
um hönd á heimilum vorum. Við
þurfum hvítasunnuþyt, stormöldu
andans yfir land vort og þjóð frá
hafi til haís.
Nú veit jeg, að mætti spyrja
3. 1 Snæfellsnessýslu:
1 á Staðastað, 1 á Vatnsholti.
4. f Hnappadalssýslu:
1 við Haffjarðará, 3 fyrir Thor
Jensen.
30. júní 1924.
þórður Flóventsson
frá Svartárkoti.
----o-----
SvstyrnarJ^Dtterfelli.
Enn kom helfregn hörð að sunnan,
— Harðnar í ári og fjölgar sárum. —
Systirin þriðja, þrautum lostin,
þá hefir fengið brautargengi.
Hrunið er skarð i hallir vona,
himinn skýjast enn að nýju,
aukinn er tregi, tognar í vökum,
tárast í hljóði faðir og móðir.
Hlustið á þáttinn þriggja systra:
þær voru allar á sama palli
læddar upp, og örugt studdar;
efnd voru ráð til góðra dáða.
Lifnaði orka; ljómaði’ i stafni
leiðarstjarna vorsins bama
Vöknuðu draumar sólarsæknir;
sáust i anda furðustrandir.
I-Iækkaði vöxtur, lengdust lokkar,
leiftraði fjör í augum snörum.
Æskuroði og andans þroski
áttu sjer stað í svipnum glaða. —
Hlýtt var um þær frá öllum áttum;
ástúðin bjarta vann hvert hjarta.
Framtiðin virtist sól og sumar,
— samt er nú holdið orpið moldu.
Illjóð er oft sókn hins harða dauða.
— Hvar er vörn fyrir mannabörnin? —
Læðist hann æ um löndin víða,
lamar og tærir, kvelur og særir. —
Systur þrjár, er við sumri brostu,
sigð hans snart — og gekk að hjarta.
— Hver af annari’ á æsku vori
allar fjellu þær hljótt að velli.
Hrundu þá skörð i hallir vona,
himinn skýjaðist æ að nýju.
Jókst á trega, tognuðu vökur,
íáruðust blóði faðir og móðir.
— Sloknuðu draumar sólarsæknir,
sortnaði’ um andans furðustrandir.
Framtíðin, helguð sól og sumri,
sökk þá í kaf — í húmið grafar.
Sjest þó bjarmi yfir bleikum rústum.
Bak við dauðann skín viti rauður;
anda mannsins hann ofar bendir:
Eitt er hold, sem verður að moldu,
og annað sál, er saklaus rennur
saman við ljósin himinósa. —
mig, hvort ekki sje reynt að vekja
þetta alt, hvort jeg ekki viti, að
Kristur og hugsjónir hans sjeu
prjedikaðar ár eftir ár í kirkjum
landsins, hvort jeg viti ekki, að
til sje stjett manna, sem hafi nú
þetta vsrkefni með höndum og jeg
sjálfur með.
1 rauninni væri von til, að svo
væri spurt, þar sem jeg þó ætla
þessari sömu stjett manna að
vekja þessa stormöldu, að blása
meiri og heitari lífsanda elskunn-
ar í hjörtu allra landsins barna,
til frelsarans og hans heilögu
kenningar.
En nú er því ekki að leyna, að
nokkuð má marka kristindómsá-
hugann á því, hve víða hefir verið
og er vafalaust kirkja slælega sótt.
þarf í því efni ekki annað en
benda á þær tölur, sem segja til
um messufjöldann víðsvegar.
Jeg benti í fyrra á það, að sök-
ina eiga báðir, prestar og söfnuð-
ir, einnig á það, að ýmsar aðrar
ástæður eru til ljelegrar kirkju-
sóknar almennings en áhugaleysi.
Sleppi jeg að minnast á þessar
aðrar ástæður hjer. En ein
helsta orsökin taldist mjer til að
mundi vera sú, að safnaðarfólkið
tekur of lítinn þátt í söngnum við
guðsþjónusturnar, bæði sálma-
söngnum og safnaðarsvörunum og
styrkist jeg meir og meir í þeirri
skoðun og veit blátt áfram, að hún
er rjett.
það liggur nokkuraveginn i aug-
v.ra uppi, að kirkjuferðin verður
Margur harmar, en hvað er að syrgja?
Hvað eina gott það fer til drottins!
Fró er sálum að sólu trúar;
sú er vor trú, af þörf fram knúin:
Systurnar þrjár, er sælar brostu
sumrinu við, nú lifa’ í friði,
guði vígðar, á himnahæðum,
horfnar til andans furðustranda.
— Framtíðin virðist sól og sumar,
þó sje nú holdið orpið moldu.
Guð! þú sem öllu um eilífð ræður!
Unn oss líknar og veika sýkna,
lientu’ oss hærra’, er birtu vantar,
blessaðu’ í hljóði föður og móður!
— þegar húmar og hallar degi
hjá þjer er vörn fyrir mannabörnin. —
Gafst þú og tókst, og gefur aftur,
— gef þvi oss snauðum styrk í dauða!
Jóh. B. Jónasson.
-----0----
Kaþólslcst.
L’histoire de l’Église doit pro-
prement étre applée l’histoire
de la verité. Pascal.
I.
„Kaþólskur“, það þýðir sem sje
almennur; kaþólsk kirkja: hin al-
menna kirkja, sú sem stofnuð er
af Jesú Kristi og síðan við nann
kend, stundum einnig nefnd guðs-
kirkja eða Heilög kirkja. Til er
fjöldi trúarbragðaflokka skyldra
kirkjunni að meira eða minna
leyti, kristinna, hálf-kristinna eða
jafnvel alls ekki kristinna, og hafa
ýmis nöfn: adventistar og bap-
tistar, kalvínstrúarmenn, spíri-
tistar, irvingíanar, lúterstrúar-
menn, mormónar, grísk-ortho-
doxar, anglíkanar, presbýteranar
og enn margir. Nöfn þeirra gefa
í skyn, að þeir sjeu eitthvað ann-
að en hin almenna kirkja. Hafa
flokkar kvarnast út úr kirkjuein-
ingunni á ýmsum öldum og upp-
risið af margvíslegum ástæðum,
en eiga sjer stutt líf eins og af-
höggnar greinar. þeir lifa í 10 ár
eða í 50 ár eða í 100 ár eða 300
ár. Svo eru þeir týndir einn góðan
veðurdag, gleymdir. Líkja má
flokkum þessum við Bedúína, sem
slá upp tjöldum sínum undir pýra-
mída. Tjöldin standa í nokkra
daga. Eftir nokkra daga eru þau
horfin og stendur pýramídinn eft-
ir sem fyr. Hann stendur sem fyr.
Hann hefir staðið síðan í fornöld.
Hann stendur í dag eins og í forn-
öld. Hann mun standa eftir 10
fólkinu ánægjulegri, og meir arð-
berandi, þegar það tekur sjálft
starfandi þátt í hverri guðsþjón-
ustu, þegar það hefir með sjer
sálmabók og tekur þátt í söngnum
sjálft, og á sartia hátt, þegar þeir,
sem ekki geta sungið, hafa einmg
með sjer bók og fylgjast með orð-
inu, sem er haft um hönd.
Guðsþjónustan verður blátt
áfram öll önnur. Hún verður lif-
andi, hrífandi athöfn oft og einatt,
hún verður eins og innblásin af
lieilögum anda drottins, og án alls
efa arðberandi fyrir fólkið og því
meir, er til lengdar lætur.
Eftir minni skoðun á fólkið að
syngja inn í sig elsku til frelsar-
ans og virðing fyrir háleitum hug-
sjónum hans og löngun til að lifa
eftir þeim. það á að syngja inn í
sig einlægan vilja, vakandi meðvit-
und um hverja helga skyldu og það
gerir það smámsaman.
það tekur samtaka þátt í bæn til
drottins, samtaka þátt í syndanna
jáning, samtaka þátt í lofgerð til
hans og í heyranda hljóði. Jeg
skil varla, hvernig nokkrum getur
til hugar komið í alvöru, að ekki
alveg sjerstakur máttur fylgi
slíkri athöfn, sjerstakleg nálægð
heilags anda. því ánægjulegri.
sem guðsþjónustan er, þess meiri
helgi sem yfir henni hvílir, þess
meiri sem þátttakan er af hálfu
yngri og eldri, þeim mun meir
flytur fólkið vissulega heim með
sjer. Og aðalatriðið er þó eigi það,
að veröa fyrir stundarhrifningu,
þúsund ár, eins og hann stóð í
fornöld. Hann mun standa alla
daga, samkvæmt fyrirheiti. Sjá!
segir drottinn. Jeg er með yður
alla daga, alt til veraldarinnar
enda. Og hlið Heljar munu aldrei
yfirþyrma yður.
H.
Hin kaþólska kirkja er stofnuð
sem helgunarvegur og frelsis fyr-
ir breiska menn. Allar aðrar leiðir
eru vegleysur. Hún er stofnuð af
guði til þess að kenna og útbreiða
þau sannindi, sem hann hefir op-
inberað heiminum. Og það eru
þessi sannindi sem leiða manns-
sálina til guðs. það sem frelsar oss
eru þau sannindi, sem eru til vor
komin að ofan. Guð hefir komið
til vor á jörðu. Og hann kom ekki
eins og guð og ók ekki í eldlegri
reið. Hann kom eins og maður og
var krossfestur. Hann var húð-
strýktur og það var hrækt á hann.
þessi heimska og þetta hneyksli er
einmitt alfa og omega kaþólskrar
trúar og kristins sannleika: Guð
hefir íklæðst mannlegum búningi
og talað mannlegu máli og var
krossfestur.
Hann kom til vor. Lærisveinar
bans þreifuðu á naglaförunum í
lófum hans og á sárinu á síðu
hans. Og það sem lærisveinar
hans, hinir trúuðu, gera í dag, er
nákvæmlega hið sama og þeir
gerðu dagana eftir hina fyrstu
páska. Jeg geng til kirkju uppi í
Landakoti, og mæti honum í allra-
helgasta sakramentinu, sem geymt
er á altarinu. Jeg þreifa á nagla-
förunum í lófum hans og á síðu-
sárinu og veit að það er hann. Og
veit að hann er drottinn minn og
guð minn. Jeg tala við hann eins
og jeg tala við lesandann meðan
jeg skrifa þessi orð, veit að hann
hlýðir á mig, eins og jeg veit að
þjer hlýðið á mig. Og hann talar
við hjarta mitt, talar sál mína
íulla af náð. Hann er þar.
III.
Kvöldið áður en hann gekk út i
pínuna, tók hann brauðið og braut
það, gerði þakkir og mælti: þetta
er líkami minn, sem fyrir yður
verður gefinn, takið og etið! þetta
er blóð mitt, takið og drekkið! —
Gerið þetta í mína minningu!
Og það er þetta, sem kirkjan
hefir gert í hans minningu á hver-
jum degi síðan, þetta, sem gerast
mun alla daga, meðan veröldin
heldur áhrifum, sem endist leng-
ur en þá stuttu stund, sem hver
guðsþjónusta stendur yfir.
Eftir minni ætlun eiga áhrifin
að berast til heimilanna á þann
hátt einnig, að aftur yrði farið að
taka upp þann fagra sið, þar sem
hann er lagður niður, að hafa guðs-
orð um hönd á heimilunum sjálf-
um, heimilisfólkinu til vaknmgar
og huggunar. Að minsta kosti
hugsa jeg, að það sje ekki efamál
að prestum landsins veitist auð-
veldara, að fá fólk til að taka upp
þann sið, sje fólkið betur farið að
sækja kirkju sína en áður. Virð-
inguna fyrir guðsorði vegna flútn-
ingsins af hálfu prests og safnað-
arfólks í kirkjunni sjálfri flytur
fólkið heim með sj^r, inn á heim-
ilin, þessa máttarviði sjerhvers
þjóðfjelags.
Og getur oss blandast hugur um,
að nauðsyn sje á að glæða betur
tilfinninguna fyrir heimilunum,
elskuna til þeirra og ræktina við
þau? Gefur það ekki að skilja, að
þeim mun betur sem heimilisfólk-
ið unir við heimili sín,- því fremur
verður reynt, að gera þeim alt til
heilla og sóma? En mun nú ekki
heimilisræktin og heimilaelskan
vera af hálfu þjóðarinnar daufari
en vera þyrfti og þjóðlífi voru er
holt?
Við þurfum hvítasúnnuþyt yfir
þetta land, meiri kristindómsá-
huga, meiri og heitari kærleiks-
huga. þetta alt kemur þó af sjálfu
sjei við meiri rækt við guðshúsin
stendur, hvar sem kristin messa
er lesin: brauðið er tekið og brot-
íð og gerðar þakkir. Og undir hln-
um vígðu höndum prestsins er því
breytt í líkama Krists (consecra-
tio). Hin ytri form brauðsins eru
ein eftir, eins og líkami Krists
forðum var óbreyttur að sjá, eft-
ir upprisuna. En eðli brauðsins er
orðið eðli hins forkláraða Krists-
líkama. Sjá, yfir hverju kristnu
altari í heimi stígur Jesús Kristur
sjálfur niður. Hann birtist hjarta
hins trúaða á hverjum degi, í
eigin líkama. Jeg hefi talað
við hann í dag í hinu allrahelg-
asta sakramenti altarisins.
þetta er sem sagt upphaf og
endir kaþólskrar kenningar: opin-
berun guðs í Jesú Kristi. Á þessu
og því sem Kristur hefir sagt oss
er kenningarkerfi vort bygt. Hann
er hyrningarsteinninn. öll saim-
indi kirkjunnar eru reist á þessu
sem frumsannindum. Hafi einhver
kenning verið tekin upp innan
kirkjunnar þúsund árum eftir
daga hans, þá var það einmitt
vegna þess, að hún sannaðist vera
óhjákvæmileg afleiðing þessa: að
Jesús Kristur var opinberun guðs.
Líkt og setning Pyþagórasar um
hypotenúsuna hefir reynst rjett
af því það hafði reynst rjett, þús-
undum ára fyrir daga Pyþagóras-
ar að til var rjetthymdur þríhyrn-
ingur.
IV.
Heilagur Bellarmínó hefir sagt
um kaþólsku kirkjuna, að hún sje
jafn sýnileg og áþreifanleg og
konungsríkið Frakkland. petta er
satt. Auðvitað er kirkjan bæði
sýnileg og áþreifanleg. En hin
sýnilega kirkja, forhliðin, aðferð-
irnar við útbreiðslu hinna heilögu
kenninga: þetta er að miklu leyti
mönnum háð. þessi hlið stendur
eða fellur að meira eða minna
leyti með mönnum; dómar um að-
ferðir verða altaf fyrst og fremst
dómar um menn. ímyndum okkur
prest, sem með vígslu sinni hafi
hlotið hið postullega vald til þess
að konsakrera, þ. e. umbreyta ho-
stíunni í líkama Krists. Nú setj-
um við svo að hann taki upp á að
útdeila sakramentinu meðal hunda.
þetta væri hin ægilegasta van-
helgun. En á þá sakramentið sök?
Fjarri fer því; það er jafn heilagt
eftir sem áður, engu óhelgara þótt
það sje gert að æti fyrir hunda.
Sá sem verðskuldar þungan dóm
er maðurinn, sem misnotaði það,
sjálf; þegar í meðvitund þjóðar-
innar eru þau orðin helgur staður,
þar sem friðar, huggunar og hvíld-
ar sje að leita sálum sínum í sam-
fjelagi annara kristinna manna.
þessa rækt við guðshúsin veitir
safnaðarsöngurinn eigi síst.
Hann krefst persónulegrar hlut-
töku, af hálfu barna og unglinga
og fullorðinna manna, eftir sjálfri
hugsjón sinni. En það hygg jeg
sje algild regla, að sje nógu oft
farið með eitthvað, sem fagurt er
og göfugt, loði þó ávalt eitthvað
eftir, eins og því er háttað með
persónuleg áhrif, fortölur og þess-
háttar, að þeirra gætir þó smám-
saman í lífi einstaklinganna, sje
nógu oft og með nógu mikilli al-
vöru brýnt fyrir fólki það, sem ein-
um eða öðrum er til heilla.
það er hlutverk vor prestanna,
auðvitað, allra annara fremur, að
vekja þenna þyt og safnaðarsöng-
inn til meira og betra lífs. Meir að
segja, engir nema einmitt prest-
arnir hafa þar neitt þvílíkt önnur
eins tök á því og þeir. Lífsglæðing
kristindómsins er þeirra lífsstarf.
Hversvegna þá eigi að taka þau
ráð, sem eru óyggjandi?
Við prestarnir þurfum að fá
fólkið til að syngja, ekki einstaka
raddmenn eða konur, heldur allan
almenning, börn og fullorðið fólk.
Við verðum að venja fólkið á að
koma með bækur, áminna það um
að eignast bækur og klifa á því
við fólkið, að gleyma ekki bókun-
um heima á hillunni. Og þó við-