Lögrétta

Tölublað

Lögrétta - 16.09.1924, Blaðsíða 1

Lögrétta - 16.09.1924, Blaðsíða 1
Innheinitaog afgresð.sla í Þinglioltsstræti 17 Sími 17iS. Útgefandi og ritstjóri Þ o r s t e i 11 u (í í s 1 a s o n Þingholtsstræti 17. XIX. ár. Reykjavík, ln-iðjiidagiiin ltí. sept. 1924. 51. tbl. Lindarrjóður. í Vatnaskógi er rjóður eitt, er svo nefnist. í því rjóðri hefur K. F. U. M. sumarbúðir sínar. Af velvild skógræktarstjóra og land- stjórnar, er K. F. U. M. veitt þar leyfi til að nota einn hektar fyrir útilegustað drengja og unglinga í sumarleyfi þeirra. Rjóðrið liggur niður við Eyrarvatn. Skógurinn er hinn fegursti, ágætlega varinn og hirtur. Hann er í miklum vaxtarblóma. Hafa sagt þeir menn, er sáu hann fyrir 20 árum síðan, að þeir varla hafi þekt sig þar aftur, er þeir sáu hann nú; svo hefur hann vaxið, — í sumar voru tveir flokk- ar útilegumanna í sumarbúðum, sína vikuna hvor. Um dvöl þeirra var eftirfarandi kvæði ort af síra Fr. Friðrikssyni: Fagur er dalur Fjöllum varinn, Ógnandi tindar Upp þar gnæfa; En niðri glóa Grænir vellir, Stöðuvötn lygn Og stríðar elfur. Snjór er í skörðum, Skaflar hvítir Þrjóskast við sól Og sumarhita; En öðru megin Með aflíðanda Blasír við dimmgrænn Birkiskógur. Glymjandi lækir Gáskafullir Leika sjer dátt 1 djúpum giljum, Falla í fossum Af fjöllum ofan; Steypast af stöllum Straumar hvítir. Fagnar þeim broshýr Ur brekku sinni Vatnaskógur Og veifar limi, Iðar af kæti I árdagsblænum, Blágresið berar Bjarka milli. Rjóður jeg veit í Vatnaskógi, Veðursælt, bjart í viðaskjóli; Umlukt af þjettum Anganrunnum, Útmælt og veitt Af vinarhuga. Vígt er það æsku Og ungum vonum, Vorgróðri ítrum ísafoldar; Dvelja þar sveinar I sumargleði Fagnaðarfyltir Að fögrum leikjum. Blaktar á stöng I björtu rjóðri Fáni vors lands með litum þrennum, Dýrðarmerki Og dáðahvati, Alskærást tákn Vors unga ríkis. Hvít standa tjöld A traustum súlum, Heimkynni ungra ALskumanna. Veita þau skjól í skúradrögum, Draumafró Um dökkar nætur. Er þar í skógi Skemtun mesta, Margt til lærdóms, Svo menning aukist, Margt til fræðslu, Svo magnist dygðir, Margt til yndis, Svo andinn þroskist. Margt er þár radda, Er renna saman: Syngja þar glaðir Svanir á vötnum, Titrar loftið Af lóukvaki, Þrastasöng Og þyti gauka. Laufakliður Og lækjarsuða, Blævakinn þýður Bylgjuniður, Drengjasöngurinn Silfurskæri, Alt saman myndar Marghreimdan lofsöng. Lind er hjá rjóðri, Er rennur hulin Bjarkalaufi í björtum hvammi. Heilagt er vatn það, Vígt í leyni, Heilnæmt, tárhreint Sem himinveígar. Minningar á Hinn mæti skógur: Hörður og Geir I gegn hjer riðu, Er þeir fóru Til fylgsna sinna, Fóstbræður tveir Með fylgdarliði. Löngu seinna Hjer söng í skógi Skáldið frægst Á fósturjörðu; Fótspor hann á Hjer eflaust víða; Berst frá þeim ilmur Og blessun Drottins. Síðan aldir Eru liðnar Næstum þrjár Og þrautatímar, Hjeðan þó ómuðu ALtíð síðan Hallgríms örfandi Hörpustrengir. Komið er vor Og viðreisn þjóðar, Blómgast nú aftur Hinn aldni skógur. Svella hjer aftur Sálmahljómar Sungnir af ungum Sonum íslands. Fóstbræður kristnir Fara um skóginn, Hnýta hjer heilög Hjartaböndin. Syngja þeir aftur Sælum rómi Kvæðið um Krist Og krossinn helga: »Víst ertu, Kristur, Kongur dýrðar, Kongur engla Og kongur manna«. Vjer erum konungs Knapar ungir, Krossmerki berum Á brjósti og enni. Umvíðaveröld. Ymislegt. í Frakklandi hefir undanfarið verið rætt allmikið um þing- hneykslismál sem talið er. Blaðið Quotitien bar það á nýkjörinn þingmann, auðmanninn Maurice, barón Rothschild, að hann hefði verið kosinn á þing fyrir stórfeld- ar mútur. Rjett áður hafði annar þingmaður og auðmaður, Coty, verið dæmdur til að missa þingsæti sitt af sömu ástæðum. Borgbj erg, „social“-ráðherrann danski, hefir lýst því yfir, að hann ætli að leggja fyrir næsta þing frumvarp um „bedrifts- nævn“ eða iðnnefndir. En það eiga að vera nefndir verkamanna í ýmsum iðngreinum, sem eiga að fá ýms rjettindi til íhlutunar um eða eftirlits með vinnu og rekstri fyrirtækjanna, án þess að taka eiginlegan þátt í stjórn þeirra eða fjárhag. Á þennan hátt hygst ráð- herrann að koma megi á betri skilningi meðal verkamanna á iðn- málunum og betra samkomulagi milli þeirra og vinnuveitenda, og jafnframt ýmsum umbótum, án þess að raska neitt tilfinnanlega því, sem haldgott sje í núverandi skipulagi. — Danski hermálaráðherrann Ras- mussen ætlar á næsta þingi að bera fram frumvarp um stórfeldar 'oreytingar á herskipulagi Dana, sem í raun og veru miða að af- námi danska hersins, nema haldið verður tiltölulega litlu landvarnar- og lögregluliði. — Enska stjórnin er að láta undir- búa stórfeldar áætlanir um að reisa rafmagnsstöðvar við nokkrar helstu kolanámur landsins og veita þaðan rafmagni víðsvegar um landið. — Rússneskur jafnaðarmaður, Bai- kolof, flutti nýlega ræðu í The Social Democratic Federation í London, þar sem hann lýsti ástand- inu í Rpsslandi. það hefir ekki batnað þar síðastliðið ár, sagði hann. Helmingur allra iðnaðar- fyrirtækja er ennþá óstarfræktur. Kaup er mjög lágt, en vöruverð hátt. Um helmingur verkafólks- ins hefir enga vinnu. Heilbrigðis- ástandið er slæmt. Jafnaðarmenn eru meira ofsóttir nú, af bolsje- vikum, sagði hann, en áður var af keisarasinnum. Um 50 þús. rúss- neskir jafnaðarmenn sitja nú í fangelsum og um 200 þús. hefir verið vísað úr landi síðan bylting- in hófst. Mentunarútbreiðslan ei' þannig framkvæmd, sagði hann ennfremur, að t. d. hafa rit Tol- stoy verið tekin úr flestum al- menningabókasöfnum og sumstað- ar brend,en kommúnistabókmentir mjög útbreiddar. Ræða þessi hefir vakið mikla athygli, en annars ber sögunum frá Rússlandi oft ekki saman. — Lengi undanfarið hafa staðið deilur um dönsk leikhúsmál. Kon- unglega leikhúsið hefir verið rekið með miklum árlegum halla. Jafn- framt hafa komið upp kröfur um jj^tt söngleikhús og ýmsar aðrar breytingar. Nú hefir nýi menta málaráðherrann, frú Nina Bang, breytt öllu stjórnskipulagi leik- hússins og fengið alla yfirstjórn þess í hendur einum manni, Norrie. Eru ráðgerðar nokkrar breyting- ar á húsinu, og verða þá öll leik starfsemin sameinuð þar, undir hans yfirstjórn. — Norðmenn hafa nýlega tekið 180 milljón kr. lán í Ameríku, en í I fyrra tóku þeir um 140 millj. kr. lán þar. þetta seinna lán er tekið með 6% ársvöxtum, afborgunar- laust fyrstu 5 ár, en fullborgist j síðan á 15 árum. —- | Nýlega flutti danski bókavörð- ! urinn, dr. Sophus Larsen, erindi á fundi Ameríkufræðinga í Gauta- ! borg. Vildi hann með erindinu 1 sanna, að danskur maður, Jóhann Scolus, hafi fundið Ameríku 20 árum á undan Kolumbus. En það á að hafa verið í leiðangri, sem Kristján I. gerði út 1472, eftir áeggjan Alfons V. Portúgalakon- ungs, og lagði leiðangurinn upp frá Vestfjörðum á Islandi, kom við á Grænlandi og lenti síðan á austur- strönd Norður-Ameríku við mynni Lawrence-fljótsins. Einn Portúgal- inn, sem með á að hafa verið í för- inni, Joao Vaz Corte Reale, kvað hafa skrifað sögu um ferð þessa, en hún er glötuð, en Svíinn Olaus Magnus átti að hafa átt eftirrit hennar og notað hana við korta- gerð sína. Annars er þetta ennþá ekki nema lausleg frásögn S. L., en hann er að semja rit, á ensku og dönsku, um þessar athuganir sínar. Spánn og Marokkó. Símfregnir frá Barcelona segja, ríð afstaða spanska hersins í Mar- ökkó fari hríðversnandi með degi hverjum. Líðui' ekki sá dagur, að herinn verði ekki að hörfa undan einhversstaðar á vígstöðvunum,og er mannfall mikið Spánverja meg- in. Herinn er orðinn algerlega áhugalaus fyrir úrslitum styrjald- ' arinnar, með því að allir telja víst, að Marokkóherferðin verði ger- samlega árangurslaus. Primo de Rivera reynir að hug- hreysta herinn og lofar öllu fögru, ef sigur náist. En hinsvegar hefir uppreisnai'foringi Marokkómanna, Abd-el Krim, komið fram með þau sáttatilboð, að spánski herinn verði tafarlaust burt úr Marokkó, að Spánverjar viðurkenni skilyrðis- laust yfirráð Kabyla yfir Rif- hjeraðinu og að vemdarrjetti Spánverja yfir Marokkó sje lokið nú þegar. Uppreisn gegn Rússastjórn. Símfregnir frá Konstantínópel um Berlín segja, að Kákasuslýð- veldin Georgia og Azerbeidjan,sem Rússar hafa undirokað, hafi gert uppreisn. Reyna bolsjevikar að bæla hana niður og nota til þess hin mestu fantabrögð. Símað er frá Genf, að á fimtu- daginn hafi sendinefndir Frakka, Breta og Belga farið fram á, að nlþjóðabandalagið miðli máluir milli uppreisnarmanna og Rússa. Skuldaskifti þjóðanna. Frá París er símað, að í sím- frjettum frá Washington segi, að Bandaríkjamenn muni bi'áðlega krefjast þess, að Frakkar fari að greiða herskuldirnar. Eru þær samtals 3300 milljónir dollara. Er talið algerlega vonlaust um, að Frakkar fái nokkra lækkun á skaðabótaupphæðinni, hvað þá al- gera uppgjöf. Samkvæmt lauslegri áætlun er gert ráð fyrir að Frakk- ar greiði 100 milljónir dollara á ári fyrstu 10 árin. Heyrst hefir, að stjórnin ætli að reyna að útvega lán í New York, að upphæð mörg hundruð milljónir dollara. En slíkt lán er-talið ófáanlegt, nema Frökk- um takist að gera fjárlög sín tekjuhallalaus. í öðru skeyti er frá því sagt, að Frakkar muni ætla að taka þátt í Lögrjetta. Kaupendur hennar eru hjer með mintir á. að gjalddagi blaðsins var 1. júlí. Afgreiðsia og innheimta er í þingholtsstræti 17. Verð blaðsins er 10 kr. árgang- urinn. þeiv, sem gerðust áskrifendur frá 15. apríl þ. á., þ. e. eftir að Lögrjetta skildi við Morgunblaðið, borga aðeins 6 kr. skaðabótaláni þjóðverja,, eftir ósk Ameríkumanna. Hefir þýskt lán ekki verið boðið út í kauphöllinni í París síðan 1871. Annars er all- mikið rætt um fjármál Frakka nú. Frá París er símað, að stjórnin þar telji það helsta hlutverk sitt að draga úr dýrtíðinni og stöðva gengi frankans. En Bandaríkja- auðmaðurinn Morgan hefir boðist til þess að lána Frakkastjórn 100 milljónir dollara, svo hún geti fyr- irbygt gengisbrask. Síðustu símfregnir. Rannsókn á kolalögum hefir farið fram í Yorkshire undanfarið og hefir árangurinn orðið sá, að fundist hefir ágætt kolasvæði, sem talið er að muni reynast nægilegt fyrir næstu 400 ár. Símað er frá Róm 13. þ. m.: ítalskur trjesmiður hefir skotið á Fascistaþingmanninn Armando. Casalini, í hefndarskyni fyrir að Fascistar drápu Matteotti. Eru menn hræddir um, að þetta sje byrjun til almennrar opinberrar mótspyrnu við Mussolini. Talið er líklegt, að hann reyni að hafa mannaskifti í stjóminni til þess að ná samvinnu við aðra flokka. Til samkomulags hefir hann boðið að breyta hinum illræmdu kosninga- lögum ítala. í sambandi við þjóðabandalags- fundinn í Genf segja skeyti, að mik ið sje nú rætt um upptöku þjóð- verja í bandalagið. Sögðu fundar- menn margir þar, að ef samþykt yrði í þýska þinginu yfirlýsing þjóðverja um það, að þeir ættu ekki sök á styrjaldarupptökunum, mundu þeir aldrei fá inngöngu í bandalagið. En frá Berlín er aft- ui' á móti símað, að í þýskalandi sje fremur lítill áhugi á því, að komast í bandalagið, þar sem í því sje fólgin mjög lítil trygging fyrir varanlegum friði. þó eru meiri- hlutajafnaðarmenn og sumir þjóð- ræðisflokksmenn með því að ganga í bandalagið. Óánægja nokkur varð í fundarlokin í Genf út af því, að í undirbúningsnefnd al- þjóðafundarins næsta var enginn Norðurlandamaður nje Hollending ur kosinn í nefndina, þó smáríkin hafi verið bestu formælendur af- vopnunarstefnunnar. Var því seinna tekinn í nefndina einn Hol- lendingur og einn Svíi. Frá Genf er símað, að Thomas, formaður alþjóðaverkamannaskrif stofunnar hafi tilkynt, að Frakk- ar, Bretar, þjóðverjar og Belgar hafi komið sjer saman um það, að löggilda beri sem fyrst Washing- tonsamþyktina um 8 stunda vinnu dag. Málaferli eru hafin milli þýsku stjórnarinnar og Vilhjálms fyrv. keisara, út af borðfje hans. Stjórn- in vill greiða honum árlega 6 milj. marka, en hann vill fá 20 millj. franka. Líða hjer dagar Dýrðarríkir, Sólskin oss gleður í sælum skógi, Regnið oss minnir Á megindaggir, Úthelling helgra Himinstrauma. Frá Kristjaníu er símað, að heimskautafarinn Amundsen hafi verið gerður gjaldþrota, og valdi því undirbúningurinn undir síð- asta norðurflugið, sem fórst fyrir. -----o---- Vísur. Páll Árdal skáld kann ósköpin öll af lausavísum og skrítlum, og yrkir, svo sem kunn- ugt er, einnig sjálfur ágætai' stök- ur. þessa vísu gaf hann Lögr. hjer um daginn, og er hún ort fyrir löngu af ungum manni á Norður- landi, Sigurb. Jóhannssyni, sem Heim er vjer glaðir Hjeðan flytjum Minningar fylgja Oss munarljúfar; Eftir vjer skiljum Skóg í blóma, Blessaðan reit Af bænum vorum. síðar fór til Vesturheims, en hann hafði lent í vist á bæ, þar sem hon- um þótti fólkið leiðinlegt: Hjer til gleði finst mjer fátt, fýld er brún á mönnum; knúðir rokkar kveina hátt, kambar gnísta tönnum. Frá Páli Árdal er einnig þessi vísa, kveðin nýlega á Norðurlandi, er talað var um bolsjevika: Upp er skorið, aldrei sáð, alt er í varga ginum. þeir, sem aldrei þektu ráð, þeir eiga’ að bjarga hinum. --------------o----

x

Lögrétta

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.