Lögrétta - 08.01.1926, Blaðsíða 4

4
LÖGRJETTA
voru bygð eða áttu að byggjast í
haust, yrðu notuð á þann hátt,
sem til er ætlað. — Frá Staðar-
bakka íór jeg um kvöldið ut að
Lækjamóti og svo þaðan út að
Hjaltabakka, var þar um nóttina,
en um morguninn bað þórariun
alþingismaður mig að fara með
sjer upp að Hnjúki, til að skoða
þar tjörnina. Hún er fremur lítil,
en á ströndinni var röstin af bestu
silungsátu, og er víst óhætt að
flytja í hana árlega fyrst um
sinn 10—12 þús. bleikjusilungs-
síli. Svo fór jeg að Sauðanesi; þar
býr Páll og frænka mín Sesselja.
Tafði jeg þar lítið og fór svo að
Kagarhóli, því þangað hafði jeg
lofað að koma á austurleið rninni,
tafði þar, og fylgdi Jónas bóndi
mjer austur að Blöndu og fór jeg
á ferju yfir hana, svo fram Langa-
dalinn, og þegar jeg kom nokkuð
langt fram fyrir Æsustaði, var
þar fólk við heyskap frá Ytra-
Tungukoti. Jeg fór að hafa hesta-
skifti, og kom þá til mín bónd-
inn Skarphjeðinn og bauð mjer
heim til sín. Jeg þvertók fyrir
það, því að jeg ætlaði að ná um
kvöldið að Stóra-Vatnsskarði.
Hann sagði að jeg gæti það fyrir
því, og fór jeg svo heim með hon*
um og var dóttir hans með okkur.
þegar jeg var búirrn að þiggja
besta greiða, bað bóndi mig að
fara með sjer þar upp í brekk-
una og skoða þar vatnslind og
gjörði jeg það. Hún er góð á
allan hátt. Svo fylgdi bóndinn
mjer austur yfir Svartá, og þótti
mjer vænt um að hafa komið á
þennan góða, gestrisna bæ. Svo
um kvöldið fór jeg að Stóra-
Vatnsskarði og svo austur póst-
leiðina heimleiðis að Grænavatni.
þórður Flóventsson.
frá Svarárkoti.
----o-----
Dagblaðið „Vísir" tefur stækk-
að allmikið nú um óramótin og
farið í sama brot og Morgunbl.
Hann er nú 15 ára, er elsta dag-
blaðið hjer á landi og hefur jafn-
an haft mikla útbreiðslu í Reykja-
vík. Stofnandi hans var Einar
heitinn Gunnarsson og einnig rit-
stjóri hans nokkur fyrstu árin.
HúsbrunL Rjett fyrir jólin
brann til kaldra kola verslunar-
hús Jóns Guðmundssonar kaup-
manns og bónda á Skálum á
Imnganesi. Mannskaði varð ekki,
en annars eru ekki komnar nón-
ari fregnir um slysið.
Einn % veg-i.
þótt breyti’ jeg hvergi steinu nje striki,
en stiki þreyttur sömu gnmd,
rnjer skin í anda — i augnabliki
mörg œíidags mins liðin stund.
þá birtist margt írá æskuárum
með æíintýra þýðum blæ,
þuð sólbros iogar lengst á bárum
og leiftrar yfir timans sæ:
Jeg vef i barmi vini horfna,
og við þá tala hjartans mál;
við fyrri tíma eld mjer orna, —
sá ylur vermir líf og sáL
Og vökuglæður kaldra kvelda
mjer kveikja hlýjast andans ljós,
þá setið var við sagna elda,
og sungið dýrstu köppum hrós.
þá var sem ljeki um litinn bæinn
frá liðnum öldum blær svo hlýr,
þótt sígin væri sól í æginn,
og sirfi á þekju stormsins gnýr.
En þegar mæru mánaskini
á mjallar-þil og ísa brá,
það hvatti alla æskuvini
að efla leik á hjarai’ og gljá.
þá veittu s k i ð i n skemtun nœga,
og skautum var þá einnig beitt;
þó brygðist okkur fimin fræga,
við fundum streyma blóðið heitt —
Og helga sól við sáum ljóma,
er sólhvörf vetrar færðust nær.
Við jóialjós og hreina hljóma,
varð höllum stærri kotsins bær.
En yndis kennir eigi síður
frá ótal margri sumarstund,
þé dalurinn var fagur-fríður,
og feldur blóma skreytti grund.
Hjá bænum streymdi bjartur lögur
og berglind tær með ljettum nið.
Og mörg var berjabrekkan fögur
með blágresið á aðra hlið.
Ef haustnótt kalda blæju breiddi
um brún og engi og fjallaskjól,
þá hrygðist jeg, og huga leiddi
að hnignum alls, sem vantar skjól.
Jeg ann þjer, fagra æskuminning,
þú yndisstunda minna fjöld,
en gleymsku fel jeg kuldans kynning,
og klakans bitru heljarvöld. —
P. P.
-----»■...
Nýi sáttmáli heitir nýútkomið
rit, eftir Sigurð þórðarson fyrr-
um sýslumann, og ræðir þar um
ástand landsins og stjómarfar á
síðari tímum. Höfundurinn er
hvassyrtur í garð Alþingis í heild,
þingflokkanna og einstakra þing-
manna, og má telja víst, að and-
mæli komi fram í blöðum þeim,
er styðja núverandi þingflokka og
þingflokkaskipun. Margt er í rit-
ínu rjett og vel sagt, en líka
margt, sem orkar tvímælis, og það
um atriði, sem miklu skifta. Og
þegar menn lesa þungorðan áfell-
isdóm um allar gerðir þings og
þjóðar á síðustu áratugunum, get-
ur varla hjá þvi farið, að menn
spyrji sem svo: Hvernig stendur
þá á því, að einmitt þetta tíma-
bil er mesta lífsþróttar- og fram-
fara-skeið íslensku þjóðarinnar
um margar aldir? því enginn
getur með sanngimi neitað því,
að svo sje í raun og veru. Og
þá verður svarið við spumingunm
það, að áfellisdómurinn geti ekki
i verið að öllu leyti rjettur. En hitt
1 má segja, að gott sje og þarf-
legt, að stungið sje á kýlunum
öðru hvoru, eins og höfundur
þessa rits gerir, og gerir að ýmsu
leyti vel.
Nýtt brauðgerðarhús. þeir Guð-
mundur ólafsson og Stefán Sand-
holt bakarar hafa nýlega reist
stórt og mjög vandað steinsteypu-
hús á Laugaveg 36 og hafa nú
flutt þangað brauðgerðarhús sitt
og jafnframt fengið til þess ný
tæki, svo að það er nú án efa
fullkomnasta brauðgerðarhúsið
hjer á landi. Umbúnaður er þar
allur mjög vandaður og verulegur
umbótabragur á öllu, sem að verk-
inu lýtur.
Nýdáin er frú Kristín E. Sveins-
dóttir í Stykkishólmi, kona Tóm-
asar Möller póstafgreiðslumanns,
46 ára gömul.
Kaupdeiia. I Vestmannaeyjum
hefir staðið yfir kaupdeila og
hindruðu verkamenn affermingu
skips, sem Gísli Johnsen konsúll
átti. En bæjarfógetinn kom sátt-
um á og síðan hefir orðið sam-
komulag um kaupgjaldið.
Mannalát. 2. þ. m. andaðist á
Húsavík Ásgeir Blöndal læknir,
fæddur 10. febr. 1858, merkur
maður og vel metinn, elsti sonur
Lárusar Blöndal amtmanns.
3. þ. m. andaðist frú Elisabeth
Bjerring, ekkja Henriks Bjerrings
fyrrum verslunarstjóra í Borgar-
nesi, en dóttir H. A. Linnets
fyrrum kaupmanns í Hafnarfirði.
Hún var 69 ára gömul og andað-
ist hjá Kristjáni Linnet bæjar-
fógeta í Vestmannaeyjum, fóstur-
syni sínum.
„Alþýðublaðið“ hefur fyrir
skömmu fengið nýja prentsmiðju,
með setjaravjel, og er nú eina
blaðið hjer á landi, sem prentað
er í eigin prentsmiðju. Alþýðu-
flokkurinn hefur komið henni upp
með almennum samskotum og
hefur verið reist handa henni hús
til bráðabirgða á nokkrum hluta
af lóð þeirri við Hverfisgötu, sem
hið fyrirhugaða samkomuhús Al-
þýðuflokksins á að reisast á.
Frá Isafirði. Bæjarstjómarkosn-
ing fór þar fram 5. þ.m. Fjekk listi
Alþýðuflokksins 846 otkv. og kom
að tveimur fulltrúum, Finni Jóns-
syni og Jóni M. Pjeturssyni, en
listi Ihaldsflokksins 217 atkv. og
kom að einum, Jóhanni Bárðar-
syni.
Isfisksala. Nýlega hafa selt afla
sinn í Englandi: Ýmir á 492
pnd. st., Kári á 1100, Ari á 706,
Skúli fógeti á 1057, Snorri goði
á 1502 pnd. st.
Sjera Haukur Gíslason hefur nú
í 10 ár haldið uppi guðsþjónustu
á íslensku fyrir Islendinga í Khöfn
og segir „Krl. Dagblad“ að kirkju-
gestir haíi verið að jafnaði 200—
300 manns.
30 ára starfsafmælL Júlíus
kaupm. Árnason hafði 2. þ. m.
verið 30 ár samfieytt stafsmaðui'
við verslun Jóns þórðarsonar hjer
í bænum, og er nú meðeigandi
hennar.
Sigurður Birkis söngvari hjelt
hjer söngskemtun 3. þ. m. Við-
fangsefnin voru tvísöngvar úr
ýmsum frægum söngleikjum er-
lendum, og þótti vel takast. Með
honum sungu frú Guðrún Agústs-
dóttir, Hallur þorleifsson og Ósk-
ar Norðmann.
Dönsk silfurmynt. Með því að
öll dönsk silfurmynt verður leyst
inn, hafa báðir bankarnir hjer tek-
ið að sjer að kaupa hana með dags
kaupgengi, að frádregnum for-
vöxtum í 30 daga. En þetta er
eingöngu miðað við danskt silfur,
en hvorki sænskt nje norskt.
Kaupgjald í Hafnarfirði. Samn-
ingar voru undirskrifaðir í gær,
milli verkamannafjelagsins Hlíf í
Hafnarfirði og atvinnurekenda
þar, um tímakaup karlmanna er
vinna á landi. Kaupið verður kr.
1.20 um tímann í dagvinnu og kr.
2.20 í næturvinnu. Kaupið var kr.
1,40 og 2,50 um tímann; samning-
urinn gildir fyrir alt árið.
Uefnrðn keypt
Arsrit Fræðaijelagsins
og- sat'u þess um ísland
og íslendinga?
Nýtfsku herfl
útvega jeg frá Noregi. Hjólskera-
herfi, er vinnur vel óplægða jörð
með krókfjaðraherfi og plægða
jörð í staðinn fyrir diskaherfi.
Hjólskeraherfið kostar kr. 265,00
hingað komið, en fjaðraherfið kr.
150,00. þeir, sem vildu fá sjer
annað eða bæði herfin fyrir vorið,
sendi pantanir í tíma.
Lúðvík Jónsson
Stýrimannastíg 9, Reykjavík.
Hálf jörðin Sumarliðabær í
Rangárvallasýslu, fæst til kaups
og ábúðar á næsta vori. Semja ber
við ábúandann.
Úr Norðurlandi. þess er áður
getið, að snjókoma hafi verið
óvenjulega mikil í Norðurlandi nú
að undanförnu. Frá Hvamms-
tanga hefur frjetst,að umSOhross
hafi fent þar í nágrenninu.
Bæjarstjómarkosningar hjer
eiga að fara fram laugard. 23.
þ. m. Kosið verður um 2 lista.
A-listinn er frá Alþýðuflokknum
og á honum: ólafur Friðriksson,
Haraldur Guðmundsson, Sigurjón
A. ólafsson, Nikulás Friðriksson
og Ágúst Páhnason. Á hinum
listanum, frá Ihaldsflokknum, eru:
Pjetur Halldórsson, Jón Ásbjörns-
son, Hallgrímur Benediktsson,
Ámi Jónsson og Sigurður Hall-
dórsson. Úr bæjarstjórninni ganga
í ár: Gunnl. Claessen, ól. Frið-
riksson, Pjetur Halldórsson, Sig-
urður Jónsson og þórður Bjarna-
son.
Saga íslenskra stúdenta í Khöfn
heitir bók, eftir dr. Jón Helga-
son biskup, sem nú er að koma
út á dönsku í Khöfn að tilhlutum
Dansk-íslenska fjelagsins.
Heilbrigðismál. 25 heimasveinar
í gagnfræðaskólanum á Akur-
eyri liggja nú í mislingum. —
Hjer í Reykjavík hefur barna-
veiki gert vart við sig á 8 börn-
um, en hjeraðslæknir segir hana
væga og varla greinanlega frá
vanalegri hálsbólgu, sem talsvert
er um í bænum.
Prentsmiðjan Acta.
miskunnarlausari en nokkru sinni áður. Kaupmaðurinn,
sem hafði fengið nærri því öll húsgögnin sín aftur, var
altaf að spyrja hana: „Hvenær greiðirðu skuld þína, let-
inginn?" En hamingjan góða, hvaðan átti hún að fá pen-
inga? Henni fanst hún vera eins og dýr, sem verið væri að
elta, og villidýrið kom smátt og smátt fram í henni. Then-
ardier skrifaði henni einmitt um þetta leyti og sagði hana
sannarlega vera nokkuð seina á sjer; hann yrði að fá
hundrað franka undir eins, og fengi hann þá ekki, ræki
hann Cosettu litlu burt, þó að hún væri nýlega staðin upp
úr hættulegum veikindum og kalt væri á götum úti, þá
varð að fara um hana sem verkast vildi, þó að hún dræp-
ist af því. „Hundrað frankar", hugsaði Fantína með sjálfri
sjer; „hvemig á jeg að fara að því að vinna mjer inn þó
ekki sje meira en hundrað súur á dag? Jæja, Við seljum
þá alt“. Og vesalings stúlkan gerðist vændiskona.
Hvað kennir saga Fantínu okkur? Hún sýnir okkur,
hvemig mannfjelagið kaupir þræl. Fyrir fátækt, fyrir
hungur, kulda, einveru, einstæðingsskap. það er sorgleg
verslun. Sál fyrir brauðbita. Fátæktin býður, mannfjelag-
ið kaupir. Heilagt lögmál Jesú Krists er ráðandi í sið-
menning vorri, en það hefir ekki gagnsýrt hana. Sagt er
að þrælahald sje horfið úr menning Evrópu. það er mis-
skilningur. það á sjer enn stað, en nú kemur það ein-
göngu niður á kvenmanninum; það heitir portkonuhald.
það kemur niður á kvenmanninum, það er fegurðinni,
veikleikanum, móðurástinni. þetta er eitt af því, sem
mennimir hafa ekki síst ástæðu til þess að skammast
sín fyrír.
Nú er ekkert orðið eftir af Fantínu þeirri, er við þekt-
um áður, er hingað er komið sorgarleik þessum. Hún er
orðin að marmara, jafnframt því sem hún er orðin að
dufti. það stendur kuldi af henni; hún er ímynd vansæmd-
ar og hörku. Lífið og mannfjelagsskipunin hefir kvatt
hana. Alt hefir komið fyrir hana, sem komið gat fyrir;
þún hefir þolað alt, reynt alt, mist alt og grátið alt. Hún
hefir hafnað, og sjálfsafneitun hennar líkist hirðuleysi,
eins og dauðinn líkist svefninum. Hún víkur ekki lengur
fyrir neinu, hún hræðist ekkert framar. þó eldingu lysti
niður yfir hana eða hafið veltist yfir hana, þá hirðir hún
ekkert um það — hún er gegnvotur svampur.
Hún heldur það að minsta kosti; en það er misskiln-
ingur að ímynda sjer að hægt sje að komast til botns í
nokkm. ó, hvað verður af þessum mönnum, er hrekjast
þannig hverjir innan um aðra? Hvert stefna þeir? Hvers-
vegna em þeir eins og þeir eru?
Hann, sem veit það, sjer myrkrið í allri þess stærð.
Hann er einn. Hann heitir Guð.
jöjj
I öllum smábæjum eru til, og svo var einnig umi|
Montreuil-sur-Mer, stjett ungra manna, sem eyða fimtánÖ
hundruð franka árstekjum með sama svip og jafningjar
þeirra í París, sem nota tvö hundruð þúsund franka ár-
lega, við hafa. þetta eru verur, sem heima eiga í kynleys-
ingjaflokknum stóra, geldingar, sníkjudýr, núll, sem eiga
dálitla jarðeign, hafa nokkuð af heimsku og dálítið af
skilningi, líta út eins og sveitapiltar í samkvæmissal, og
ímynda sjer að þeir sjeu prúðir snyrtimenn í veitingastof-
um. þeir æpa að leikkonunum til þess að sýna að þeir sjeu
smekkmenn, rífast við liðsföringja setuliðsins til þess að
sýna, að þeir hafi vit á hermálum, fara á veiðar, reykja,
geispa,drekka,tóbakslyktin angar af þeim,þeir leika knatt-
borðsleik, snæða miðdegisverð í veitingahúsum, eiga
hunda, sem naga beinin undir borðinu, fylgikonur, sem
leggja á borðið fyrir þá; þeir horfa í hvem skildinginn,
áður en þeir láta hann af hendi, afskræma tískuna með
öfgum sínum, dást að sorgarleikum, fyrirlíta kvenfólk,
ganga gamla skóna upp til agna, líkja eftir London í París
og eftir París í Pont-á-Mousson, eru sljóir, áður en þeh'
verða gamlir, starfa ekkert, geta ekkert gagn gert og held-
ur ekki mikinn óskunda.
Ef Felix Tholomyes hefði ávalt dvalið í bæ iínum og
aldrei komið til Parísar, hefði hann orðið einn af þessum
mönnum.
I byrjun janúarmánaðar árið 1823, átta eða tíu mán-
uðum eftir atburði þá, sem vjer höfum nú skýrt frá, var
eitt af þessum „ljónum“, Bamatabois að nafni, að skemta
sjer við það kvöld eitt, þegar snjóað hafði, að stríða kven-
manni, sem gekk fram og aftur fyrir framan veitingahús
liðsforingjanna, í mjög flegnum ballkjól og með blóm á
höfðinu. Hann bljes framan í hana reykjarmekki, í hvert
sinn sem hún gekk fram hjá honum, og ljet þar með
fylgja nokkur orð, sem áttu að vera andrík og skemtileg,
eins og t. d.: „En hvað þú ert ljót! — þú ættir að fela
þigl — þú sem ert tannlaus!“ o. s. frv. þessi raunalega
gkvenafturganga, sem gekk þannig búin fram og aftur í
isnjónum, svaraði honum engu, leit ekki einu sinni við hon-
um, en hjelt áfram göngu sinni, þegjandi og óþægilega
reglulega, og tók við háðglósum hans á fimm mínútna
fresti, eins og hermaðurinn, sem gengur svipugöngin, verð-
ur altaf að snúa við til þess að taka við höggunum. þess-
um slæping gramdist vafalaust hvað hann mátti sín lítils;
hann notaði sjer eitt augnablik, þegar hún sneri sjer við,
og læddist á tánum á eftir henni, hjelt niðri í sjer hlátrin-
um, laut niður og tók upp lúkufylli sína af snjó og tróð
því alt í einu niður á bakið á henni, milli naktra herðablað-
anna. Stúlkan rak upp öskur, sneri sjer við, hljóp eins og
pardusdýr á manninn og læsti nöglunum í andlit hans og
helti yfir hann hræðilegustu skammaryrðum. þessi ókvæð-
isorð, sem æpt voru upp með röddu, sem var hás af brenni-
víni, komu frá munni, þar sem tvær framtennumar vant-
aði. þetta var Fantína.
Liðsforingjamir streymdu út úr veitingahúsinu við
þennan hávaða; fleiri menn komu að og hlæjandi, æpandi
og fagnandi hópur safnaðist umhverfis þennan mann, sem
hafði mist hattinn sinn og varði sig eins vel og hann gat,
og þennan kvenmann, sem líka hafði mist höfuðfatið og
var hárlaus á höfðinu og hafði engar framtennur, skrækti