Lögrétta - 08.01.1926, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
Ú tvegsmenn
og aðrir, sem steinolíu nota, skiftið við Landsverslun, því það mun
verða hagkvæmast, þegar á alt er litið. — Olíuverðið er nú frá
geymslustöðum Landsverslunar:
SUNNA 30 aura kílóiö.
MJÖLNIR 28 — —
GASOLIA 22 — —
SoLAROLIA 22 — —
Olían er flutt heim til kaupenda hjer í bænum og á bryggju, að
skipum og bátum, eftir pví sem óskað er. Sje varan tekin við
skipshlið og greidd við móttöku, er verðið 2 aurum lægra
kílóið. — Stáltunnur eru lánaðar ókeypis, ef þeim er skilað aftur
innan 3ja mánaða.
Trjetunnur kosta 12 krónur, og eru teknar aftur fyrir sama verð,
ef þeim er skilað óskemdum innan 3ja mánaða.
Ziandsverslun.
Efnarannsóknarstofa íslands
---- Reykjavík 19. des. 1925.
Hv. kaupm. Pétur Bjarnarson, Reykjavík.
Samkvæmt áskorun hefir Efnarannsóknarstofan athugað kaffi-
bætirinn Sóley og kaffibæti Ludvig David.
Samsetningin reyndist þannig:
Kaffibætir Kaffibætir
Sóley Ludvig David
Vatn.....................16,30°/0 l8,40°/0
Steinaefni (aska) ...... 4,80% 5,15%
Köfnunarsambönd.......... 6,10% 5,70 %
Feiti . . ................. 1,29% 3,20%
önnur efni sykur, dextrin 71,60% 67,55%
100 % ÍÖÖ%
Leysanlegt i vatni.......58,8% 58,5%
Samræmingaefni hafa þýðingu: Köfnunarefnasambönd, feiti og
nokkuð af því, er kallað er önnur efni. Eins og tölurnar bera með
sér er fremur lítill munur á sumsvarandi efnum beggja tegundanna.
Að sjálfsögðu koma aðeins leysanlegu efnin til greina við kaffi-
lögunina. Þar á meðal eru þau efni sem gefa lit og bragð. Tilraun
var gerð með að leysa úr báðum tegundum nákvæmlega á sama hátt
og mæla síðan litarstyrkleikann á kaffileginum.
Var ekki hægt að gera þar neinn mun á.
Rannsóknarstofaii
Trausti Ólafsson, Reykjavík.
hitta óvininn í vandræðum með
asna, sem lagst hefur undir
þungri byrði, þá væri það skemti-
legast að líta þangað brosandi og
halda svo áfram. En Gyðingum
var í lífsreglum þeirra ráðlagt, að
gera þetta ekki. Asninn var á
þeim dögum hverjum manni í
Gyðingalandi ómissandi eign. All-
ir áttu asna. það var því viðburð-
ur, sem átti sjer stað á hverri
stundu, að einhver tapaði asna
sínum. Sá, sem hitti einn daginn
asna óvinar síns á stroki, gat
búist við að standa sjálfur í óvin-
arins sporum næsta dag. það var
því heppilegast fyrir báða, að
koma sjer saman um, að gera
hver öðrum greiða, þegar svo
stæði á. Hjer er ekkert stórvægi-
legt í efni. En Gyðingurinn varð
að leggja höft á skapsmuni sína
til þess að fá af sjer, að gera
óvininum þennan greiða.
I sálmunum eru aftur á móti
dynjandi bölbænir kveðnar yfir
óvinunum, en heitar bænir sungn-
ar til drottins um að ofsækja þá
og eyðileggja. „Eldsglóðum skal
rigna yfir h.fuð þeirra. Drottinn
skal láta þá falla í brennandi eld,
eða í djúpar grafir, svo að þeir
standi aldrei framar upp. . . þeir
skulu sjálfir falla í þau net, sem
þeir hafa lagt út fyrir okkur; í
þær grafir, sem þeir hafa grafið
og ætlað okkur að falla í, skulu
þeir sjálfir falla, og deyja þar sví-
virðilegum dauða! Og þá skal sál
mín gleðjast um alla eilífð!“ —
1 slíkum heimi er það eðlilegt, að
Sál undrist það, að óvinurinn
Davíð drepur hann ekki, og að
Job hrósar sjer af því, að hann
hafi ekki glaðst yfir óhamingju
óvinar síns. Aðeins í orðskviðum
frá tímum skömmu fyrir daga
Jesú hittast nokkur orð, sem boða
kenningu hans: „Segðu ekki: jeg
skal gjalda með illu. Bíddu eftir
drotni, og hann mun frelsa þig“.
óvinurinn skal fá hegningu, en af
höndum, sem máttugri eru en
þínar eigin hendur. þessi nafn-
lausi siðameistari kennir líka
miskunnsemi: „Ef óvin þinn hungr-
ar, þá gefðu honum að eta, ef
hann þyrstir, þá gefðu honum að
drekka“, segir hann. þarna er um
framför að ræða. En frá þessum
lítt athuguðu lífsreglum, sem
faldar voru í afkimum ritning-
anna, gat hinn dásamlegi kærleiks-
boðskapur Fjallræðunnar sannar-
lega ekki fossað fram.
niósi.
Minningarstef um Mósa, reiðhest
Sveins Sveinssonar frá Efralangholti
í Gnúpverjahrepp.
Fótviss, snar og frainsækinn,
frægðar varinn safni,
beisla rari mórinn minn
Mósi var að nafni.
Mikilfengur kostaklár
kunnur mengi var hann;
mig ó vengi fimur, frár
fyrrum lengi bar hann.
pó var lundin frjáls og fann
flest óbundið gaman,
þegar undum eg og hann
einir stundum saman.
pó að næddu niðdimm jel,
nauða klædd í trylli,
áfram þræddi’ hann veginn vel
vitsku gœddur snilli.
Margan sprettinn þekkan þá
þreif hann rjettu spori;
yfir klettaklungur grá,
krafta mettur þori.
Skarpt á fótum skaflastál
skifti grjóti’ í salla;
þaut úr gjótum gneistabál,
glumdi’ í rótum fjalla.
Óð með hreysti stríðan straum,
steina kreisti úr snösum,
hausinn reisti, rykti' í taum,
rokum þeysti úr nösum.
Jók á skeiði gammagný,
grjótið kveið í flögum;
skulfu heiðarholtin í
hófa-reiðarslögum.
Isabungum breiðum á
byljir sprungu' úr skorum;
undir sungu svellin blá
sviftiþungum sporum.
Hljóp sem svipur heiðardal,
hraunaklip og merkur;
hann var gripa vænsta val:
vakur, lipur sterlcur.
Hest jeg engan fegri fann
fáknum spengilega,
þvi mun lengi hjartað hann
harms í þrengjum trega.
Undir nafni eigandans.
Sveinbjtfrn Bjttmsson.
-...O-----
Þriðja ferð mín
um Húnavatnssýslu.
Frá vatnshlíð yfir Vatnsskarðið
fór jeg oían að Botnastöðum, svo
ofan að Svartá g fram með henni;
sá þar fremur litla laxaátu en
ágæta hylji í ánni, einkum neðan
við bæinn á Fjósum. Jeg kom þar
heim, en þar var enginn heima,
fólkið víst uppá heiði við hey-
skap; fór svo út neðan við afla
bæi og vestur yfir Svartá og að
Syðratungukoti. þai' stutt norðan
við túnið sá jeg tvær vatnslindir
góðar til að byggja þar klakhús,
ljet stein á þúfu við þá lindina,
sem betri er, af því að þessar
vatnslindir, sem hægt er að
byggja við, eru svo óvíða. Fór um
kvöldið að Ytri-Löngumýri, dag-
inn eftir út á Blönduós. þar hitti
jeg oddvitann Jónas á Kagarhóli
og bað hann mig að fara með sjer
þar út yfir Blöndu og út í Vatna-
hverfið og skoða þar tvö vötn, og
gerði jeg það. Gat ekki fengið að
sjá þar silungsátu, en þar sunnan
við er tjörn nokkuð stór, og leitst
ínjer vel á hana. Mætti flytja
bleikju-silungssíli í hana, ein 10
þúsund árlega fyrst, ef hún er
nógu djúp til þess að botnfrjósa
ekki. Jeg fór svo að Hjaltabakka
um kvöldið. Jeg hafði áður lofað
þórarni alþingismanni að koma
til hans um þetta leyti eða þann
15. sept. Svo fór jeg þ. 13. sept.
vestur í vondu veðri og að Víði-
dalstungu um kvöldið. þar kom til
mín sýslunefndarmaður Jónas frá
Dæli og bað mig að fara með sjer
um morguninn upp á Víðidals-
tunguheiði og skoða þar nokkur
silungsvötn. Við riðum fram allan
Víðidalinn, og er það bæði langur
og vondur vegur, og svo þar upp
á heiðina langt; komum fyrst að
Skálavatni. þar er silungsáta.
Fórum svo mikið lengra suður og
austur, að Melrakkavatni. það er
slæmt vatn. þar næst fórum við
langt til austurs og komum þá
að Hólmavatni. þar var net í vatn-
inu og 4 silungar í því. Jeg skoð-
aði í maga þeirra og var þar góð
áta, enda voru bleikjumar fall-
egar. þetta er stórt vatn og má
mikið gera með það. Svo fórum
við að Bergárvatni. það er ágæt-
lega vel lagað til að fá úr því mik-
inn silung, enda sagður silungur
í því. það er besta vatnið þaraa;
líka sá jeg þar góða og mikla
átu. Svo fórum við út að Lækjai>
koti og svo út að Gafli. þar í tún-
inu er ágæt vatnslind til að byggja
þar nokkuð stórt silungs-klakhús.
það er næst vötnunum og líka
best að passa það og afla sjer
hrogna. Svo um kvöldið fórum við
ofan að Víðidalstungu; var þar
um nóttina, og þá höfðum við
Jónas á Dæli riðið hvíldarlaust
í 12 klukkutíma og það mikið
hart. Svo fór jeg um morguninn
vestur yfir Miðfjarðarhálsinn, að
Bjargi. Ekki var búið að klára
þar klakhúsið, en átti að gera það
næstu daga. Svo fór jeg fram að
Torfastöðum og skoðaði þar vatns-
lind; hún er brúkleg, og er jeg
viss um að Magnús, bóndinn þar,
lætur ekki dragast lengi að byggja
þar silungsklakhús. Svo um kvöld-
ið fór jeg út að Núpdalstungu.
Var þar um nóttina. Svo út að
Búrfelli. þar er alt í góðu lagi,
bygt í vor, en sem fyrri er jeg
hræddur um að vatnið sje of lít-
ið í báða kassana, þó stuttir sjeu,
en þó er nú ekki annað en að
nota annan þeirra. Tafði jeg þar
að vanda og fór Jón bóndinn þar
með mjer út að Staðarbakka til
Guðmundar hreppstjóra. Bað jeg
svo þá báða, Guðmund og Jón, að
sjá til að þessi 3 klakhús, sem
nam staðar við glugga og las brjefið aftur. Og svo hljóp
hún skellihlæjandi ofan stigann og út á götu. Einhver, sem
mætti henni, spurði hana hvað það væri, sem henni þætti
svona skemtilegt. „það eru menn uppi í sveit, sem eru að
skrifa þessa líka litlu vitleysu til mín. þeir heimta af mjer
fjörutíu franka. En þau fífl!“
þegar hún kom út á torgið, sá hún mannfjölda, sem
safnast hafði saman umhverfis einkennilegan vagn, seni
rauðklæddur maður stóð í og var að halda ræðu. þetta var
umferða skottulæknir og tannlæknir, sem bauð mönnum
heila tanngarða, opíumsdropa, duft og elixíra. Fantína
gekk í hópinn og fór að hlæja, eins og aðrir, að ræðu hans,
sem var prýdd skrílsmáli fyrir múginn og háfleygum setn-
ingum fyrir fínna fólkið. Tannlæknirinn kom auga á lag-
legu stúlkuna, sem var að hlæja, og kallaði alt í einu: „þjer
hafið fallegar tennur, stúlka, sem eruð að hlæja. Ef þjer
viljið selja mjer spaðana yðar, þá skuluð þjer fá Na-
poleondor fyrir hvorn þeirra“. — „Hvaða spaða?“ spurði
Fantína. — „Spaðana yðar“, sagði tannlæknirinn.
„það eru framtennurnar í efri gómnum“. — „ó,
það er hræðilegt!“ hrópaði Fantína. — „Tvo Napoleon-
dora!“ muldraði gömul tannlaus kerling; „jæja, sú má
vera ánægð!“ Fantína hljóp í burt og stakk fingrunum í
eyrun, til þess að heyra ekki hása rödd mannsins, sem
hrópaði á eftir henni: „Hugsaðu um þetta, bamið mitt!
Tveir Napoleondorar, það eru peningar! Ef yður langar
til, þá getið þjer komið í „Silfurbörumar" í kvöld, jeg skal
hitta yður þar“.
Fantína fór heim. Hún var reið og sagði Marguerito
gömlu, hvað fyrir hana hefði komið. „Skiljið þjer það? Er
þetta ekki andstyggilegur maður? Hversvegna fá svona
menn leyfi til þess að ferðast um landið? Draga úr mjer
tvær framtennur! Jeg yrði herfilega ljót. Hárið vex aftur,
en tennurnar! þorparinn! Jeg vildi heldur kasta mjer á
höfuðið ofan af fimta lofti! Ilann sagðist verða í „Silfur-
börunum“ í kvöld“. — „Hvað bauð hann mikið?“ spurði
Marguerite. — „Tvo Napoleondora". — „það eru fjörutíu
frankar". — „Já, það eru fjörutíu frankar“, sagði Fantína.
Hún settist hugsandi við vinnu sína. þegar stundarfjórð-
ungur var liðinn, lagði hún saumana frá sjer, gekk aftur
út í stigann og las brjefið frá Thenardier aftur. þegar
hún kom inn aftur, sagði hún við Marguerite, sem sat inni
hjá henni við vinnu sína: „Hvað er taugaveiki? Vitið þjer
það?“ — „Já“, svaraði gamla konan, „það er sjúkdóm-
ur“. — „það þarf víst mikið af lyfjum til þess að lækna
hann?“ — „Já, mjög mikið af lyfjum“. — „Hvernig fá
menn þennan sjúkdóm?“ — „Hann kemur svona af sjálfu
sjer“. — „Og geta börn líka fengið hann?“ — „Já, börn
geta líka fengið hann“. — „Geta menn dáið úr honum ?“ —
„Já, það geta menn hæglega“. — „þakka yður fyrir“,
sagði Fantína. Og svo gekk hún aftur út í stigann og las
brjefið enn einu sinni.
Hún fór út um kvöldið og stefndi til Parísargötu, þai'
sem veitingahúsin eru.
þegar Marguerite kom inn til hennar næsta morgun
fyrir dögun, — þær unnu sem sje altaf saman, því þá gat
þeim nægt eitt kerti báðum —, sat Fantína á rúminu, föl
og ísköld. Hún hafði ekki háttað. Húfan hennar hafði dott-
ið ofan í keltu hennar. Logað hafði á kertinu alla nóttina
og var það nærri því albrunnið. Marguerite nam staðar á
þröskuldinum, agndofa yfir þessari óreglu, og sagði: „Guð
minn góður! Kertið er alveg brunnið upp! það hlýtur eitt-
hvað að vera um að vera!“ Hún leit nú á Fantínu, sem
sneri hárlausu höfðinu að henni. Hún hafði elst um tíu
ár síðan kvöldið áður. „Guð minn góður, Fantína, hvað er
að?“ — „það gengur ekkert að mjer“, svaraði Fantína.
„Hreint ekki. En barnið mitt deyr ekki úr þessum hræði-
lega sjúkdómi af hjúkrunarleysi. Jeg er ánægð“. Hún benti
um leið á Napoleondorana tvo, sem lágu skínandi fagrir
á borðinu. — „En guð minn góður!“ sagði Marguerite,
„þetta er meiri gæfan; hvar hefir þú fengið þá?“ — „Jeg
vann mjer þá inn“, svaraði Fantína og brosti. Ljósið skein
framan í hana. Brosið var blóðugt; rauðleitt vatn vætlaði
út úr munnvikjunum, og stórt skarð sást í munninum.
Tennurnar tvær höfðu verið dregnar út. Hún sendi þessa
fjörutíu franka til Montfermeil. Annars var þetta ein-
ungis uppátæki hjá Thenardier til þess að fá peninga. Cos-
ette var ekki veik.
Fantína kastaði speglinum út um gluggann. Hún hafði
farið fyrir löhgu úr herberginu sínu á öðru lofti og í kvist-
herbergi, þar sem hurðinni var læst með klinku; var það
eitt af þessum skotum, þar sem loftið nemur við gólf og
menn eru sífelt að reka sig upp undir. Fátæklingurinn
getur einungis komist í gegnum þakherbergið sitt, eins og
gegnum alt lífið, hann verður að beygja sig meira og
meira. Hún hafði ekki neitt rúm lengur, einungis einhverja
dulu, sem hún kallaði ábreiðuna sína, dínu, sem lá á gólf-
inu, og einn stól, og var strásætið rifið í honum. Rósviður,
sem hún átti, stóð í einu skotinu og var nú blómlaus. t
öðru skotinu var smjördallur, sem hún hafði nú undir
vatnið. það fraus í honum á vetrum, og á sumrin mátti
lengi sjá af íshringunum, hvað vatnið hafði verið hátt á
ýmsum tímum. Hún hafði mist blygðunartilfinninguna, nú
varð hún óþrifin — það var seinasta einkennið. Hún fór
út með skítuga húfu á höfðinu. Hún var hætt að sjá um
nærfatnaðinn sinn, annaðhvort af því, að hún mátti ekki
vera að því, eða henni stóð nú á sama um, hveraig hann
var. Hún tróð sokkunum lengra og lengra ofan í skóna,
eftir því sem hælarnir slitnuðu, og mátti sjá það á felling-
unum í þeim. Hún bætti gamla, slitna bolreimina með
bómullardulum, sem rifnuðu hvað lítið sem hún hreyfði
sig. Skuldheimtumenn hennar komu og ráðsmenskuðust
með alt og ljetu hana engan frið hafa. Augu hennar voru
gljáandi og hún hafði látlausan sái'sauka undir vinstra
herðablaðinu. Hún hóstaði mikið. Hún hataði Madeleine
innilega, en hún barmaði sjer aldrei. Hún saumaði sautján
stundir á dag; en maðurinn, sem hafði tekið að sjer alla
vinnu fyrir fangelsin, og borgaði Fantínu ljelega, lækkaði
vinnulaunin alt í einu svo mikið, að frjálst verkafólk gat
nú ekk unnið fyrir meiru en níu súum á dag. Níu súur
fyrir sautján tíma vinnu! Skuldheimtumennirnir voru