Lögrétta - 02.02.1926, Page 1

(imheinita og afgreiðsla
í Veltusuudi 3
Síroi 178.
LOGRJETTA
Útirefandi oy ritstjór5
Þorsteinn Gíslason
Þingholtsetræti 17.
Beykjavík, þriðjudaginn 2. febrúar 1926.
6. tbl.
I
llmvfða veröld.
Síðustu fregnir.
Frá Washington er sagt, að
einn þeirra manna, sem voru með
Mac Millan í norðurför hans í
fyrra, undirbúi flugför til Norð-
urheimskautsins í sumar kom-
andi og verði hún kostuð af
Rockefeller og fleiri auðmömnum
þar vestra.
Símfregnir segja frá óánægju
gegn Lloyd George innan frjáls-
lynda flokksims í Englandi. þó
var hann endurkosinn formaður
flokksins nýlega, en með litlum
atkvæðamun.
Fregn frá Moskvu segir, að
ráðstjómin rússneska hafi boðið
Lloyd George í heimsókn til Rúss-
lands, til iþess að hann geti með
eigin augum sjeð, hvemig ástatt
sje þar í landinu.
Fregn frá Berlín segir, að þjóð-
verj ar ætli m jög bráðlega að beið-
ast upptöku í þjóðabandalagið.
Frá Bandaríkjunum hefur skrif-
stofu þjóðabandalagsins verið til-
kynt, að þau sendi fulltrúa á
undirbúningsfund um afvopnun-
armálin.
Fregn frá Köln frá 31. jan.
segir, að síðustu setuliðsmenn
bandamanna sjeu nú farnir þaðan
og sje því mjög fagnað í borg-
inni.
Frá Stokkhólmi er símað, að
Svíar og Finnar hafi gert gerð-
ardómssamning sín í milli.
Lundúnafregn segir, að samn-
ing-ar sjeu gerðir um afborganir
á skuldum Itala við Breta. Eiga
ítalir að borga 4]/2 milj. sterl.pnd.
árlega í 62 ár.
Fregn frá Osló segir að igengis-
nefndin norska telji enga ástæðu
til jþess að hækka krónuna upp í
gullgildi, sem stendur, og heldur
enga ástæðu til þess að koma á
gullinnlausn með lækkuðu krónu-
gildi. Leggur nefndin til, að fyrst
um sinn sje reynt að verðfesta
krónuna í núverandi gildi þannig,
að Noregsbanki ábyrgist fast
dollaragengi og ef til vill dollara-
lán, ef nauðsyn krefur, til þess að
festa gengið, en bíða síðan átekta.
Frá Spáni hafa tveir menn ný-
lega flogið vestur um Atlantshaf,
til Rio de Janeiro, en þaðan verð-
ur haldið norður á bóginn og til
New-foundlands, þá til Græn-
lands og íslands, hjeðan til Eng-
lands og þaðan heim.
Fregn frá Moskvu segir, að
samkomulag haifi náðst milli Kín-
verja og Rússa um yfirráð Man-
sj úriu-j árnbrautanna.
Fregn frá Berlín segir, að á 67.
afmælisdegi Wilhjálms fyrv.
keisara, sem nýlega er hjá liðinn,
hafi fylgismenn hans krafist end-
urreisnar keisaradæmisins.
Fregn frá New-York segir, að
ráðstjórnin hafi gert tilraun til
þess að selja í Bandaríkjunum
keisarakórónu Rússlands og gim-
steina keisaraættarinnar fyrir 250
miljónir dollara, en gripimir sjeu
óseldir enn.
Fregn frá Osló frá 28. jan. seg-
ir> að þá að undanfömu hafi sjest
þar meiri norðurljós en 'nokkm
sinni áður.
Franska stjómin hefur krafist
þess, að fá að hafa hönd í bagga
með rannsókn seðlafölsunarmáls-
ins í Buda-Pest. Tók ungverska
stjómin því illa í fyrstu, en sá
sjer þó ekki annað fært, en að láta
undam. Eru nú Frakkar með í
rannsókninni og hafa látið taka
marga menn fasta. Sagt er nú,
að seðlafalsaramir hafi einnig
falsað ítalska seðla og hafi Múso-
lini út af því sent ungversku
stjórninni afarharðort brjef.
Fregn frá Osló segir, að verka-
mannaflokkurinn þar, sem verið
hefur um hríð þríklofinn, sje nú
að sameinast, þ. e. jafnaðarmenn
og sameignamienn renni saman í
eitt.
Mjlrn fiinnlanissm
frá HólsgerSi í Köldu-Kinn.
Jeg vil með þjer ganga á götu,
góði frændi, að lokum dags —
hinsta spöl að hvílu þinni.
Hvetur mig til ferðalags
þitt ’ið krystalshreina hjarta,
heimafengið ljósa-Vax.
Ársdvöl þín í inni mínu
ætíð verður hugljúf mjer.
Hafð’ jeg, eins og göfgum gesti,
góðan bifur æ á þjer.
Métti sjá í mannraun hverri,
að maðurinn var að sjer ger.
Hollur varstu húsbændunum.
Höndin þín, uns dagur hvarf,
framrje.tt var af frjálsum vilja,
fús að enda nytjastarf.
Hiaust’ að tannfje hug til bóka,
hneigð til ménta í vöggu-arf.
Vinnumensku varðst að sæta,
var sú eina leið til fjár.
Beitarhúsa brún og hengju,
broti, þar sem falla ár.
þú gatst ungur boðið birginn,
beinserk gæddur, snemma knár.
Fár er sá, er fje til beitar
fylgir nú, ef svellar kinn.
þessi hirðir þetta gerði,
þæfði í móinn fannbarinn,
þegar á hann þeytti rokum
þevsibylur, harðsnúinn.
>
Góður hirðir gæfra sauða
grasailminn, fjær og nær —
angan lyngs og engijurta
inn í stalla, jötur, krær
bar með sjer, þó yltu á ýmsu
árstíðirnar, skin og snær.
Yndi þitt var alla daga
yrkja lamb og sauð úr jörð,
inn i húsum, út í haga
um þau sýsla og halda vörð.
Aiúð sú og elska náði
yfir litla og stóra hjörð.
Þú sem hefir æðruyrði
aldrei mælt í neinni raun,
engu stygðar orði varpað,
ekki drepið sprota á kaun,
á þig hefir orðstír kosið,
öðlast bestu verkalaun.
Sá var maður vænn á velli,
vaxinn snemma mjög til fulls.
Hjálmur mundi höfði sæma,
heiðu enni spangir gulls.
Eignaðist hærings-úlpu að brynju
út i rómu norðan kuls.
Kot að býli, kreppu skulda;
kjörum slíkum margur laut
aðalborinn fslendingur,
æfikjara þeirra naut:
bregða kníf’ að hálfum hleifi,
höllu keri varpa í skaut.
Bænum sínum, börnum, konu
býtti þó á sinni leið
þey og skini, er þela bræddu,
þegar ýmsa kuldi sveið.
Uppnám honum aldrei gerðu
ofsamanna gönuskeið.
Var að mönnum vitrum hændur,
vildi leggja mál í gerð —
vandamál, sem valdið geta
vinslitum. Á brugðin sverð
le.it hann svo sem óðs manns æði,
eða náð í veiðiferð.
þjóðleg hetja, er þeysi hríðum
þúsund mætti, i val er feld.
Nærri sjötug næfruð kempa
nú er jörð í gisling seld.
Iðjulúið öldurmenni
óskar blunds, er dimmir kveld.
Lávarður í líknarveldi,
ljúfurinn mikli, á bróþur sinn
lítur hýrt á lokakveldi:
„legðu nú af þjer voskuflinn!
settu þig hjá alda eldi
innan til við skutul minn“.
Þig mun dreyma í hjarðarhaga
hjeðan farinn brattan spöl,
þegar yfir landið leggja
logndrífurnar sporrækt föl;
þegar um engi sílgræn sældar
sólmánaðar döggin þvöl.
GuSmundur Friðjónsson.
----O-----
Boðsbrjef.
Rímur af Núma kongi Pompíls-
syni. Kveðnar af Sigurði Breið-
fjörð. Með 13 Ijósprentuðum
myndum, gerðum eftir frum-
myndum F. M. Queverdos við sög-
una, mynd höfundarins, og inn-
gangi og athugasemdum eftir Dr.
Sigfús Blöndal.
Af öllum íslenskum rímum eru
Númarímur eftir Sigurð Breið-
fjörð frægastar, enda líka að
flestra dómi einna best kveðnar
og skáldlegastar. pær hafa tvisv-
ar verið gefnar út, fyrst af höf-
undinum sjálfum, pr. í Viðeyjar-
klaustri 1835, og síðan af Skúla
Thoroddsen, pr. á Bessastöðum
1903.
Sigurður Breiðfjörð orti rímur
þessar út af skáldsögunni um
Núma konung, sem upprunalega
er samin af frægum frakknesk-
um höfundi, Florian, á 18. öld-
inni, og kom sú saga fyrst út í
París 1786. Sigurður þekti sög-
una í danskri þýðingu eftir Jens
Kragh Höst, sem kom út 1792.
það er mjög einkennilegt að sjá,
hvemig Sigurður hefur farið að,
sumstaðar þýtt frumritið orði til
orðs að kalla má, á öðrum stöð-
um aftur á móti vikið frá því
stórlega, bætt inn í köflum frá
sjálfum sjer, og felt úr aðra.
Fnimrit Florians var gefið út
með 13 koparstungnum myndum
eftir F. M. Queverdo. þær þykja
með fegurstu myndum í frönskum
bókum frá þeim tímum. Myndir
þessar eiga jafnt við rímumar og
frumsöguna.
Nú er til ætlast, að gefa út
skrautútgáfu af Númarímum með
myndum Queverdos ljósprentuð-
um, og að auk mynd af Sigurði
Breiðfjörð (alls þá 14 myndir).
Fyrir framan útgáfuna verður
ritgerð eftir Dr. Sigfús Blöndal,
bókavörð í Kaupmannahöfn, um
samband rímnanna við fyrirmynd-
ina, skáldsögu Florians. Hefur
Dr. Sigfús Blöndal áður ritað um
þetta í hinu norska bókmenta-
tímaríti „Edda", en hjer verður
ritgerðin ítarlegri. Auk þess eiga
að verða skýríngar við erfiða
staði, eftir því sem þurfa þykir,
upplýsingar um nöfn bragarhátta
o. s. frv.
Bókin verður um 20 arkir að
stærð í 8 blaða broti. Er ætlast
til, að útgáfan verði fullprentuð
næsta haust. Af henni verða að-
eins prentuð 300 eintök tölusett,
og hún fæst ekki á venjulegan
hátt hjá bóksölum. Hvert eintak
verður selt á 30 krónur óinnbund-
ið. Bókin verður prentuð í Khöfn,
á mjög vandaðann pappír og með
fallegu letri.
þeir, sem gerast vilja áskrif-
endur að Núniarímum, eru beðn-
ir, að snúa sjer til Ben. S. þórar-
inssonar kaupm. í Reykjavík, er
tekur á móti áskriftum, og ann-
ast um afgreiðslu bókarinnar til
áskrifenda og innheimtir and-
virði hennar.
Fáist ekki 300 kaupendur verð-
ur eigi unt að ráðast í fyrirtækið.
vegna kostnaðarins.
----o----
Athugasemd.
1 5. tölublaði Lögrjettu 26. þ.
m. er sagt frá samsæti, sem Jó-
hannesi Jóhannessyni bæjarfó-
geta var haldið 19. þ. m. til minn-
ingar um ný um liðið sextugsafL
mæli hans. Ræðumenn í samsæt-
inu eru nefndir, og meðal þeirra
Jón Magnússon forsætisráðherra.
Hann „talaði um dómarastörf
bæjarfógeta og mótmælti árás
þeirri, sem hann hefir nýlega orð-
ið fyrir þeirra vegna úr einni átt“,
segir blaðið.
Um það er engum blöðum að
fletta, að þessi „eina átt“ er jeg
og ritlingur sá, sem jeg gaf út
fyrir skemstu. En þar er meðal
annars gerð að umtalsefni rann-
sókn bæjarfógetans á sakamáli
einu. Og þar er ekki heldur þagað
yfir afskiftum forsætisráðherrans
af þeirri rannsókn. En meðan
hvorugur þeirra hefir hrundið af
sjer því, sem þeim er borið á
brýn, virðist það ekki vera eink-
ar vel til fundið af forsætisráð-
herranum að standa upp í sam-
sæti, sem er haldið í heiðursskyni
við bæjai’fógetann, og bera það
mál á borð fyrir heiðursgestinn
og aðra, sem þar voru saman
komnir. það var því síður ástæða
til að fara að minnast á það þar,
sem bæjarfógetinn hafði sjálfur
borið hönd fyrir höfuð sjer og
gert það opinberlega. Nema far-
ið hafi fyrir forsætisráðherranum
eins og fór fyrir mjer, að hann
hafi ekki þótst finna eitt orð af
viti í vörn bæjarfógetans og því
þótt vera gustuk að hlaupa eitt-
hvað undir bagga með honum.
En það virðist ekki bera vott um
takt á háu stigi hjá stjómarfor-
seta, að velja til þess samsæti
sem hann vissi að var svo skipað
mönnum, að enginn myndi vera
þar sá taktleysingi, að hann færi
að segja neitt, þó að honum fynd-
ist ekki vera meira vit í hinni
munnlegu vöm f orsætisráðherr-
ans en verið hafði í hinni skrif-
legu vöm bæjarfógetans.
því að jeg geri ráð fyrir að
forsætisráðherrann hafi borið
fram einhverja vöm. Blaðið seg-
ir að vísu aðeins, að hann hafi
„mótmælt“. En ef hamn hefði
ekki gert annað en að segja: „Jeg
mótmæli“, þá hefði það verið
skrípaleikur og annað ekki. Hann
lefur hlotið að rökstyðja mót-
mælin eitthvað. Og nú vil jeg
gefa blaðinu tilefni til að flytja
rökstuðningu hans næst, til þess
að hann standi þarna ekki fram-
vegis með mótmælin ein í taumi,
en röksemdimar slitnaðar aftan
úr og horfnar.
30. jan 1926.
Sigurður þórðarson.
Lögr. finst lítil ástæða til þess,
að smágreinin í síðasta tbl. um
bæjarfógeta-samsætið verði efni í
ritdeilur. Jón Magnúson forsætis-
ráðherra nefndi ekki í ræðu sinni
þar hr. S. þ. og ekki heldur rit
hans, „Nýja sáttmála“. En þar
sem hann mintist á skilning lög-
fræðinga fyr og nú á ýmsum
ákvæðum h egningarlöggj afarinn-
ar, þá þótti .mönnum sem það ætti
við deilu þeirra bæjarfógetans og
hr. S. þ., og ritstjóri Lögr. skildi
ummæli hans sem andmæli gegn
hr. S. þ. En „taktleysi“ mun eng-
inn, sem á heyrði, hafa fundið í
ummælum forsætisráðherra.
Ritstjóri „Lögrjettu hefur sýnt
mjer þá vinsemd, að lofa mjer að
lesa ofanritaða grein, til þess að
gefa mjer kost á, að gjöra við
hana athugasemdir, ef jeg vildi.
Til þess finn jeg þó ekki ástæðu.
það kemur ekki flatt upp á mig,
að höfundurinn fann ekkert af
viti í svari mínu til hans, það
sljór er hann orðinn, eins og
allir hljóta að sjá, sem svarið hafa
lesið. Jeg kenni í brjóst um þá,
sem svo er komið fyrir, en hef
annað þarfara að starfa en að
eiga í ritdeilum við þá.
Reykjavík, 1. febrúar 1926.
Jóh. Jóhannesson.
----o----
Fyrsta útvarps-ræðan hjer á
landi var haldin af sjera Ólafi
Ólafssyni í Fríkirkjunni í Hafnar-
firði síðastl. sunnudag. þann dag
var sjómanna og þeirra lifs sjer-
staklega minst í kirkjum lands-
ins, og á þessa ræðu sjera ó. ó.
hlustuðu skipsmenn á ísl. tog-
urum til og frá úti um haf, vest-
ur á Halamiði og langt sunnan
við Vestmannaeyjar. Einnig var
hlustað á hana austur í Rangár-
vallasýslu. Með þessu er stór-
merkileg nýung að ryðja sjer til
rúms og er enginn efi á því, að
notkun útvarpsins verður hjer
brátt mikil, en framfarir í þessari
grein eru óðfluga erlendis, altaf
verið að bæta og fullkomna út-
varpstækin.
Frú Stefanía Guðmundsdóttir
leikkona. Lík hennar kom hingað
á íslandi fyrir nokkrum dögum og
verður jarðsett hjer eftir næstu
helgi.
Bæjarstjómarkosningar fóru
nýlega fram í Vestmannaeyjum.
Fjekk listi íhaldsflokksíns 591
atkv. og kom að Joh. þ. Jósefs-
syni alþm. og Sigf. Scheving út-
vegsbónda, en listi Alþýðuflokks-
ins 367 atkv. og kom að Isleifi
Högnasyni kaupfjelagsstjóra.
Gunnar Einarsson fyrrum kaup-
maður hjer í bænum hefur verið
sæmdur riddarakrossi Georgíusar
mikla og var orðan afhent honum
af Meulenberg prefekt í nafni
páfa.
Gunnlaugur Briem, sonur Sig-
urðar póstmeistara hefir lokið
í Khöfn prófi í verkfræði. Hefir
hann sjerstaklega lagt stund á
rafmagnsfræði.