Lögrétta - 02.02.1926, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
Kun naar Bageren
findes paatrykt Etiketten er det
ægte Gærpulver „Fermenta“.
Fineste Kvalitet, bedst til Bag-
ning.
T. W. BUCH,
Köbenhavn.
ætilegt. Mjer leiddist talið. Jeg
gaf gætur að hinu, hve alt var
snyrtilegt, en þó íburðarlaust, og
hvílík röð og regla var á öllu, og
alt gekk fumlaust en greiðlega
hjá skipverjum. þeir voru aldir
upp við aga, höfðu snemma lært
að hlýða og vinna, það sást á öllu.
Hermannasniðið var ef til vill
helsti mikið, einkum á einum toll-
þjóninum. Hann var eins og van-
sköpuð rúllupilsa, ailur strengdur
og stífur, en söðulbakaður og líkt
og lífstykkisreyrð ungfreyja um
mittið.
það hafði verið hálfkalt í veðr-
inu og yfir til Warnemunde rigndi
dálítið á okkur. Skaðaði samt lítið
útsýnið, því aðeins var til flatra
landa að sjá báðu megin. I Wame-
múnde beið okkar engin aukalest,
heldur fengum við fjóra merkta
vagna í kvöldhraðlestinni. Var
þar lítil viðdvöl og komum við
rjett á eftir til Rostock. Enn er
það virðulegur bær. Norður-Prúss-
land það, er jeg sá, er mjög keim-
líkt Danmörku. Aðeins minna
ræktað og ólí'kt lengra á milli bú-
garða og borga. Virtist þar aU-
mikið um höfðingjasetur. Skógar
eru þar og meiri og fleiri vötnin,
og prýða þau mikið.
því miður var orðið aldimt er
við náðum til Berlínar. Áttum við
aðeins að hafa þar stundardvöl og
aka á milli brautarstöðvanna, og
þótti mjer ilt, ef jeg fengi ekkert
sjeð bæinn. Gafst mjer samt kost-
ur á að sjá það, sem jeg kaus
helst. Við ókum í bifreiðum milli
stöðvanna, og fóru þær um aðal-
göturnar, en hverri fylgdi veg-
sögumaður, sem nefndi það heltsa,
sem eftirtektarvert var. Breið
voru strætin og risaleg húsin,
mikill fólksstraumurinn. En jeg
varð fyrir miklum vonbrigðum í
einu. Jeg hafði mikið hlakkað til
að fara um „Unter den Linden“,
en er þar kom, þá var að vísu
gatan breið og húsin mikil og
mörg fögur, en sjá — linditrjen
voru smáar og strjálar hríslur.
Og jeg sem hjelt að þama væru
unaðsfagrir laufsalir!
Um kl. 11 um kvöldið vorum við
í Leipzig. þá var úðarigning og
svarta myrkur, svo jeg greindi
ekkert annað en jámbrautar-
stöðvar-gímaldið og svo döpur
ljósin á götunum og í gluggunum.
Sýndist bærinn þannig eins og
töfraborg á næturhafsbotninum.
Feginn vildi jeg hafa haft þar
lengri viðdvalir. En ekki verður á
alt kosið.
Um nóttina sváfu fæstir meir
en kríur, nema öldungamir og
gömlu konumar, sem altaf og al-
staðar gátu hrotið — nema þá
helst yfir góðum mat. Engir —
eða þá sárfáir — höfðu svefnrúm,
heldur sátum við eins og um dag-
inn samanklemd, nema hvað æði
mörg höfðu „siesta“-sæti (hæg-
indapúða), sem þó lítið bættu úr
skák. Hrollkalt var. þegar dagaði
vorum við í Bæheimi. Enn var
landið allsljett, og þó mikið svip-
fríðara en norður af, því hjer voru
margir allháir og breiðir ásar og
talsverðar hólamyndir, og nokkr-
ar ár og lækir. Búgarðar voru
stórir og reisulegir, en strjálir og
þorp fá. Brátt breyttist útsýnið
nokkuð og prýkkaði. þutum við
þá um lága en breiða dali með
snotrum bændabýlum og þorpum.
Gekk þar fólk á engjum og sló og
rakaði eins og á íslandi. Var mjer
það sem kær kveðja. En mest feg-
urð þótti mjer þar sem kirkjurn-
ar voru. Gerði það einkum lega
þeirra. Var það segin saga, að þær
stóðu ætíð efst á hæðunum eða á
háhólunum, þó býlin væru í bratt-
anum eða þorpin niðri í dalverp-
inu. Geta sjálfsagt allir getið sjer
til, hvílík hátign þessu fylgdi og
um leið máttur og sjerstök kyrð.
„Borgin á fjallinu“ duldist þarna
engum, en dró allra augu að sjer
og benti þeim síðan lengra upp —
til himna. Og enginn gat víst var-
ist, að finnast sem frá henni
breiddist ljúfur og djúpur Guðs-
friður yfir alt hjeraðið — líka
helgi og hátíð. Hún bar og vitni
um skilning fólksins og ást þess
til hennar. það vissi að það helg-
asta er himninum næst og taldi
heldur ekki eftir sjer sporin upp
brattann til þess að sækja bless-
un Drottins og lofa hann.
Jeg hef vikið að því áður (í
grein í Lögrjettu í fyrra „Um
norsku kirkjuna“), að okkur Is-
lendingum er ekki sjerlega sýnc
um kirkjur okkar. þær eru flest-
ar ekki eingöngu fátæklegar,
heldur blátt áfram ósmekklegar
og næstum okkur til skammar.
Fæstar bera nokkurn vott um ást
safnaðanna á þeim eða ræktar-
semi. Og það er ekki einu sinni
altaf kostað kapps um að velja
þeim fegursta stæðið. Skyldi ekki
vert að athuga, að reisa þær á hól-
unum og hæðunum í framtíðinni.
Hafa þær þar á kirkjustaðnum,
sem víðsýnið er mest. Ekki væri
það ómögulegt, að það bætti sýn
manna bæði á kirkjunni og öllu
öðru. Og að engu er meiri prýði.
Hugleiði þetta hver sem heyrir.
Við fórum yfir Donau rjett hjá
Regensborg. Hjelt jeg hana öllu
meiri en hún var þarna. Mintist
jeg helst Hvítár í Borgarfirði —
en breiðari en Donau samt og
mörg og mikil skip skriðu um
hana. Enn sjást víst bara byttur
og prammar á Hvítá.
1 Regensborg drukkum við
kaffi, en höfðum skamma dvöl.
þaðan rann lestin yfir sljettlendi
mikið og mýrarfláka, lítið bygða,
og staðnæmdist loks í Múnchen
kl. 10i/2 f. h.
1 þessari fornfrægu borg stóð-
um við við talsvert á fjórða tíma.
Fyrst drukkum við auðvitað bjór-
inn, og var hann óneitanlega
bragðgóður og engum ætla jeg að
hann hafi göróttur reynst. þá fór-
um við í bifreiðum um borgina og
sáum hana alla hið ytra. Er það
hinn virðulegasti bær, stræti bein
og húsin regluleg og traustleg, en
nokkuð þunglamaleg. Mörg stór-
hýsi eru þar einkar fögur, t. d.
listasöfn, sem að nokkru eru bygð
í fomgrískum stíl, ráðhúsið, há-
skólabyggingar og sumar kirkj-
urnar 0. fl. En yndislegast er við
Isar (sem rennur um útjaðar bæj-
arins), sjerstaklega í trjágarðin-
um í nánd við prinskrána. 1 einu
úthverfinu var verið að reisa mik-
il trjáhýsi og smíða stóra palla.
Var mjer sagt að það væri gert
fyrir alþýðuhátíð, sem árlega væri
haldin þar á haustin. Væri þá
einkum drukkinn mikill bjór og
dansað lengi. En síðasta haust
hefði komist upp að bjórinn hefði
verið blandaður vatni. Hefðu ris-
ið af því málaferli æði harðdræg
og myndi nú svo um hnútana bú-
ið að mjöðurinn yrði ósvikinn á
næstunni, og yrði það síst til að
draga úr gleðinni nú og endranær.
Annars leitst mjer svo á MUn-
chen, að hún væri gott lærdóms-
setur og stúdentar myndu una
þar vel hag sínum.
----o-----
Sttttt ytirlit ársins 1825
í Landsprestakalli.
Veðurfar. Veturinn frá nýári
yfirleitt umhleypingasamur með
snjóa og hlákuköflum á víxl og
stórviðrasamur frekar, þó án tjóns
og slysa, en mildur svo að frost
var með minna móti í jörð. En
ófærð um jörðina oft afskapleg
vegna snjóa og krapsulls, en þýtt
undir. Veturinn var og í meira
lagi heyfrekur, aðallega vegna
harka og stórviðra.
Skepnuhöld urðu þó alment
ágæt; því hey voru næg og með-
ferð fjenaðar yfirleitt góð.
Vorið varð líka gott; hlýtt en
nokkuð þurt. Greri því nokkuð
fljótt, en eigi mikið fram að
hvítasunnu. Varð þá gott til vor-
anna, og ferðalaga einnig, því
vondir vegir urðu þurir. En með
hvítasunnu brá til votviðra og
þurkleysu og hjelst svo alt fram
á haust, síðla. — Tók þá mjög að
að spretta jörð og varð grasvöxt-
ur nær allsstaðar með mesta mótx.
Heyskapur varð því alment með
mesta móti; en eigi að sama skapi
góður; því að hirðingar og verkun
tókust misjafnlega.
Haustið kom þá með áframhald-
andi votviðri, eins og þegar er
sagt, og varð fremur hrakasamt,
en kuldalítið. Vegna sumar- og
haustóþurkanna miklu, varð mjög
erfitt og misbrestasamt um eldi-
við allan, og munu því óvenju-
margir hafa neyðst til kolakaupa
! og annars aðfengins eldsneytis.En
yfir tóku þó örðugleikamir á að-
dráttuin þessara nauðsynja, sem
og allra annara, vegna aftaka
ófærðar yfir allan þann langa
kafla Fjallabaksvegarins austur í
Skaftártungu, sem liggur um
Holtahreppa, sunnar frá þjóðvegi.
Er sá kafli 10—12 km. langur,
mestallur mokaður og hlaðinn
upp úr blautri mýri og mýrar-
sundum, og sama sem ofaníburð-
arlaus. Er þó miklu til hans kost-
að árlega úr sýslu- og sveita-
sjóðum og reynt að lappa við
hann; en það alt hefur reynst
líkt og „títuprjónn í ámukjafti",
og sýnilegt, að sýsla og við-
komandi sveitir verða aldrei
Fineste Aroma, udmærket Kaffe-
smag, særdeles kraftig og billig
i Bnigen, anbefales Forbragere af
Kaffe Surrogat.
Fabrikanter: Firma I. Pieters,
Hofleverandör. Groningen, Hol-
land. Eneforhandling for Island:
T. W. BUCH,
Köbenhavn.
þess megnugar, að gera hann
færan, nema í langvarandi þurk-
um. þessi vegur er óvegur, heit-
ir þó Fjallabaksvegur, og hið op-
inbei'a hefur kostað til hans þar
sem hann liggur að Fjallabaki; og
hann er og aðalvegur innlendra og
útlendra ferðamanna til Heklu og
þaðan af lengra austur. Ef hann
þarf að vera fær og fariim að
fjallabaki, þá þarf hann líka að
vera fær þangað, svo að hann
verði farinn allur. Og með því að
nú er sýnt og reynt, að sýsla og
hreppar megna aldrei að halda
honum við, svo vel sje, auk heldur
meini, frá þjóðvegi til fjalla, þá
má varla minna vera en að hið
opinbera taki sinn drjúga þátt í,
að gera hann allan færan, enda
iþótt ein smásveit og nokkuð af
annari þurfi einnig að nota hann
og hafi engan annan bjargræðis-
veg. Um umræddan bygðarkafla
fara einnig svo margir ferðalang-
ar, bæði innlendir, úr Reykjavik
helst, og útlendir, iþegar hann er
fær, að litlu mun muna á traðki
þeirra og hlutaðeigandi sveita-
manna.
Mælir því alt með því og jafnvel
krefst þess, að íikissjóður táki að
sjer veg þennan allan til bráðrar
endurbyggingar og viðhalds, enda
eru nú sumir teknir að vona, að
svo verði. þeir voru líka maigir,
fei'ðalangarnir iþeir, í sumar sem
leið, er ráku sig illa á þennan ófæra
vegarspotta og urðu ýmist að
hverfa öfugir aftur á bak, ef þeir,
af ókunnugleik, álpuðust inn á
hann, ellegar hætta við áætlað og
eftiræskt ferðalag austur í Land-
| sveit eða til fjalla, ef þeir fyrir-
] fram vissu um ófærð hans, og
undu sumir því illa, sem von var.
En útlendingar urðu meira en
hissa.
En nú eru ýmsir hjer að vona
og nærri hlakka til þeirrar sann-
gimi og rausnar Alþingis næsta,
að það löggildi þennan veg sem
þjóðleið og fyrirskipi að gera og
hafa hana færa, að minsta kosti
á sumrin. Vonandi verður sú von
ekki til skammar.
heimleiðis, undir eins og jeg hefi borið vitni“. — „það er
gott“, sagði Madeleine, og benti síðan með hendinni, að
hann gæti farið. En Javert fór ekki. „Fyrirgefið þjer,
herra borgarstjóri. . . mælti hann. — „Hvað er nú að?“
spurði Madeleine. — „Jeg er nauðbeygður til þess að
minna yður á eitt, herra borgarstjóri". — „Hvað er það?“
—„Að það verður að víkja mjer frá embættinu“. Made-
leine stóð upp. „Javert“, sagði hann, „þjer eruð heiðurs-
maður, og jeg ber mikla virðingu fyrir yður. þjer gerið
of mikið úr þessari yfirsjón, sem yður hefir orðið á. Ann-
ars er það mál, sem mjer einurn kemur við. þjer eigið skil-
ið að fá æðri stöðu í stað þess að verða vikið frá. Jeg vil, að
þjer haldið stöðu yðar“. Javert leit á Madeleine með ráð-
vendnis augum sínum, þar sem var nærri því hægt að
sjá þessa lítt þroskuðu en ströngu og hreinu samvitsku.
„Jeg get ekki fallist á það, herra borgarstjóri“, sagði hann
rólega. — „Jeg endurtek það“, mælti Madeleine, „að þetta
er mál, sem mjer einum kemur við“. En Javert, sem hjelt
fast við þessa einu hugsun, sem hann var að fást við,
hjelt áfram: „Hvað því viðvíkur að gera ofmikið úr þessu,
þá geri jeg það dkki. Jeg hugsa á þessa leið: „Jeg hefi
grunað yður með röngu. það er nú ekkert í sjálfu sjer.
Lögreglumaður hefir leyfi til þess að gruna, þó að það
sje ávalt varhugavert að gruna yfirmann sinn. En jeg
hefi ákært yður sem galeiðuþræl, sannanalaust, í reiði,
til þess að hefna mín, yður, sem eruð sæmdarmaður,
borgarstjóri, yfirvald. þetta er alvarlegt, mjög alvarlegt.
Jeg hefi með framkomu minni við yður móðgað yfirvöld-
in, jeg, þjónn yfirvaldanna! Ef einhver undirmanna
minna hefði gexrt þetta, hefði jeg úrskurðað að hann væri
óverðugur stöðu sinnar og rekið hann burt. Jæja? . . . .
Heyrið þjer nú, herra borgarstjóri, eitt orð enn. Jeg hefi
verið vandlátur við aðra. það er rjettlátt. það er rjett.
Ef jeg væri nú ekki vandlátur við sjálfan mig, yrði alt
rjettlætið, sem jeg hefi framið, órjettlátt. Á jeg að hlífa
sjálfum mjer meira en öðrum? Nei! Ætti jeg einungis
að geta refsað öðrum en ekki sjálfum mjer? — þá
væri jeg þrælmenni og þá hefðu þeir rjett fyrir sjer sem
segja: „þrælmennið hann Javex't!“ Jeg kæri mig ekki um
að þjer sjeuð mildur við mig, herra borgarstjóri. Mildi
yðar við aðra hefír reitt mig til relði og jeg kæri mig ekki
um að verða fyrir henni. þá mildi, sem er í því fólgin, að
taka skækjuna fram yfir boi-garann, lögreglumann fram
yfir borgarstjórann, undirmanninn fram yfir yfirmann-
inn, kalla jeg ljelega mildi, mildi, sem eyðir þjóðfjelaginu.
Guð minn góður, það er lítill vandi að verá góður, eríiðast
er að vera rjettlátur. Jeg mundi sannarlega ekki hafa ver-
ið góður við yður, hefðuð þjer verið sá, er jeg hjelt yður
vera, það skylduði þjer hafa fengið að verða var við. Jeg
verð að fara eins með sjálfan mig og aðra, herra borgiar-
stjóri. þegar jeg kúgaði illræðismenn, þegar jeg beitti
hörku við spellvirkj a, sagði jeg- við sjálfan mig: „Ef þú
hrasar, ef jeg stend þig að einhverju misjöfnu, máttu
reiða þig á, að jeg skal muna. þjer það“. — því miður
hefi jeg hrasað, jeg hefi staðið sjálfan mig að misjöfnu,
þess vegna á að víkja mjer frá, útskúfa mjer, reka mig.
þetta er ekki nema rjett. Jeg hefi handleggi, jeg get mok-
að mold, það gerir ekkert til. Lögreglustarfið krefst 'þess,
að mitt víti verði öðrum til varnaðar. Jég krefst þess blátt
áfram, að Javert umsjónarmanni verði vikið frá embætti“.
é
Alt var þetta sagt með auðmýkt en þó með mikillæti,
örvinglun og þó staðfestu, og óx þessi undarlega ráðvandi
maður einkennilega við það. „Við sjáum nú hvað setur“,
sagði Madeleine og rjetti honum höndina. Javert hörfáði
undan og sagði harkalega: „Afsakið, herra borgarstjóri,
en þannig má þetta ekki vera. Borgarstjóri tekur ekki í
höndina á snuðrara. Já, snuðrara“, bætti hann við í hálf-
um hljóðum; „jeg er ekki annað en snuðrari, frá þeirri
stundu er jeg misbeitti lögreglustarfinu“. Hann hneigði
sig djúpt og gekk að dyrunum. þegar hann kom þangað,
sneri hann sjer við og mælti: „Jeg skal annast starfið,
þangað til efttrmaður minn kemur, heira borgarstjóri“.
Hann fór. Madeleine sat eftir hugsandi og hlustaði á
einbeitt og ákveðið fótatakið, sem hvarf út úr forstofunni,
sem var hellulögð.
Sjöunda bók: Málið gegn Champmathieu.
Atburðir þeir, sem nú skal frá sagt, hafa ekki verið
allir kunnir í Montreuil-sur-Mer, en það litla, sem síast
hafði út um þá, hefir valdið þeim endurminningiun í þess-
um bæ, að það mundi vera stór galli á iþessari bók, ef ekki
væri gert grein fyrir öllum smáatriðum, en snerta þá
Madeleine fór inn til Fantinu seinni hluta dagsins,
eins og hann vai’ vanur. Hann ljet kalla á systur Simpliciu
áður en hann fór inn til sjúklingsins. Nunnumar tvær,
sem unnu í sjúkrahúsinu, voru báðar í Lazaristreglunni,
eins og allar hjúkrunarnunnur eru, og hjetu systir Per-
petua og systir Simplicia. Systir Perpetua var eins og
..ver önnur sveitastúlka, sem gerst hafði klunnaleg hjúkr-
unamunna. Hún hafði farið í regluna, eins og aðrir fara
í vist. Hún var nunna á sama hátt og aðrar stiilkur eru
eldabuskur. þessháttai' nunnur eru alls ekki sjaldgæfar
og eru vel til þess fallnar, að vinna að hinum ruddalegi'
verkum, sem nunnur verða einnig að fást við. Hún var
digur kvenmaður frá Marines við Pontoise og talaði mál-
lýsku sinnar sveitar; hún söng sálma, skammaðist, setti
mikinn eða lítinn sykur í hafrasúpuna, eftir því hvort
sjúklingamir vom meira eða minna guðhræddir eða
hi-æsnisfullir, óð upp á sjúklinga, var hranaleg við deyj-
andi menn, kastaði, ef svo mætti að orði komast, guði
framan í þá, grýtti þá í dauðastríðinu með bænum sínum,
sem sagðar voru í reiði, og var annars dugleg, ráðvönd
og rauð.
Systir Simplicia var hvít eins og vax. Við hliðina á
systur Perpetúu var hún eins og vaxkerti við hliðina á
tólgarkerti. Enginn hefði getað sagt, hvað systir Simplicia
var gömul, hún hafði aldrei verið ung og virtist aldrei eld-
ast. Hún var blíðleg en þó ströng, þægileg en þó kuldaleg