Lögrétta


Lögrétta - 02.03.1926, Blaðsíða 3

Lögrétta - 02.03.1926, Blaðsíða 3
LÖGRJETTA S Hollandsk Export Kaffe-Surrogat Fineste Aroma, udmærket Kaffe- smag, særdeles kraftig og billig i Brugen, anbefales Forbrugere af Kaffe Surrogat. Fabrikanter: Firma I. Pieters, Hofleverandör. Groningen, Hol- land. Eneforhandling for Island: T. W. BUCH, Köbenhavn. torg, og þar voru þjóðþingin háð, og nefndist staðurinn Comitium. En út frá honum risu upp, eftir því sem aldir liðu, hvert stórhýs- ið af öðru, en alt voru það opin- berar byggingar, svo sem musteri og stj órnarbyggingar, sigurbogar og heiðurssúlur. þar var og þjett- sett af líkneskjum frægra manna. Alt var gert úr marmara og gullnum eir, og má nærri geta, hvilík fegurð þar hafi augum mætt, og hvílík auðæfi þar hafa verið saman komin, enda voru Rómverjar ekki eins hreyknir af neinu og Forum. Oft skemdi eld- ur það og eyddi, en altaf reis það enn iegurra úr rústum, þar til kristni var í lög tekin. þá var minni rækt við það lögð og öllum musterunum breytt í kirkjur og ýms minnismerki brotin, steypt upp eða brædd í þaríir hinna nýju. heigidóqra og valdsmanna. Jarð- skjáiitar lögöu og margt í rústir, og svo var komið, að á miðöldum var Forum ekki annað en grjót- náma. Var þá mikið af dýrðleg- ustu marmaradjásnunum brent í kalkofnum og eirmyndir og líkneski brædd. í lok miðalda var allur staðurinn í eyði, og nafn hans jafnvel gleymt, svo að menn kölluðu hann „Campo vaccino“ af því að bændur beittu þar uxum sínum. það er fyrst á dögum Napóleons mikla á árunum 1808— 14, að farið er að grafa Forum upp. Síðan ljetu páfarnir Píus VII., Gregoríus XVI. og Píus IX, vinna mikið að því að grafa upp rústirnar og hreinsa þær. En frá 1898 hefur ríkið tekið endur- reisnarstarfið í sínar hendur og er því nú að miklu leyti lokið. það er ljóst af þessu, sem nú hefur sagt verið, að það sem veg- farandinn nú sjer af Forum Ro- manum, eru aðeins rústir og tóttabrot: stakir steinar og súlna- brot, nokkrir veggjapartar og vegghlutar, nokkrar heilar súlur, dálitlar musterisleifar, tveir æði- mikið skaddaðir sigurbogar o.s.frv. þetta er þó miklu meira og stór- fenglegra en margur kynni að ætla, þvi víðast má ráða í hvern- ig byggingar hafa verið og ef ímyndunaraflið er nóg;u mikið, sjá þær rísa úr rústum í huganum. þessvegna geta flestir, ef þeir vita dálítið í sögu og eru nokkuð hugkvæmir, litið mikið af dýrð Forum’s er þeir ganga um það nú á dögum, og fundist sem þeir sjeu komnir aftur í gullaldartímann, þegar þessi staður var fegurstur alls í heimi, oig hjer undu sjer þeir menn, sem voru hver öðrum tign- ari, auðugri og snjallari. þeir sjá fyrir sjónum sjer hverja súluna annari dýrðlegri, öll hin veglegu musteri, allar hinar prýðilegu líkneskjur og hina undursamlegu sigurboga. Og alt er þetta um- vafið sól eða tihdrar í tunglsljósi. Oigi milli þessara furðuverka ganga stórmennin sveipuð skikkjum sín- um. Einmitt þarna áttu þeir | heima, menn eins og Cæsar, Ágústus, Títus, Hórazíus, Ovidíus, Virgilius, Mæsenas, Sallustius og Crassus, svo að aðeins nokkrir sjeu nefndir af handahófi. þeim sæmdi þetta umhverfi eitt. Jeg get að gamni nefnt nokkr- ar þeirra bygginga, er voru á Forum og í nánd við það, og sem enn finnast rústir af. Um Forum lá Sacra via (veg- urinn helgi). Um hann fóru þeir er hjeldu sigurför. En nú skulum vjer snöggvast reika um Forum, og byrja að suðaustan, hægra megin. Verður fá fyrir oss: Basilika Konstantinusar. Maxen- tius keisari reisti hana, en eftir fall hans (312) gaf sigurvegari hans, Konstantinus mikli, henni nafn sitt. Hún myndaði sem aðrar basilíkur rjetthyrning og er 100 m. á lengd, 76 m. á breidd. þrjú voru skip hennar og risavaxnar hvelfingar yfir þeim. Sjást þeirra enn nokkrar leifar. Fyrir framan miðstöplana stóðu 8 súlur feikna háar og sverar. Er aðeins ein þeirra til enn og stendur nú fyrir framan Skt. Maria-Maggiore- kirkjuna. Eftir að kristni var lög- tekin í Róm var þessari basiliku svo sem öðrum breytt í kirkju. Nokkru norðvestar er Faustínu- musterið, sem Antonius Pius reisti til dýrðar konu sinni. Rjett hjá því er æfagamall greftrunarstað- ur (sepulcretum), (frá 7. og 8. öld f. K.). Litlar menjar sjást nú basiliku Æmeliusar Lepidusar, en hjá rústum hennar hafa fundist leifar elstu sorpræsanna. í norðvesturhorninu er Comi- - { tium, hinn forni þingstaður. þar er og Lapsis niger, ferhyrndur kumbaldi úr svörtum marmara og má skygnast þar inn undir hell- umar. þar á Romulus að vera grafinn. Sigurbogi Severusar er þar hjá. Var hann reistur til virð- ingar keisaranum eftir sigur hans á Pörtum 203. Stendur hann að heita má að fullu enn, en mikið eru grópmyndirnar þó skemdar. Vestan við Lapsis niger eru rústir elsta ræðupallsins á Forum, en hann ljet Cæsar gera 45 f. Kr. Stutt þar frá á ræðupallur keis- aranna að hafa verið. Heita má að aðeins sjáist grunnflötur Kon- kordíumusterisins, er fyrst var reist af Comillusi 366 f. K., en síðar oftlega endurreist og prýtt. Nokkuð meira sjest af Saturnus- musterinu, sem talið er elst allra helgidómanna, eða frá því fyrst á | lýðveldistímunum, og voru þar löngum fjármunir ríkisins geymd- ir. — ----o---- Dánarminning. Hinn 8. nóv. síðastl. ljetst að heimili sínu Stefán hreppstjóri Guðmundsson á Borg í Mikla- holtshreppi, eftir lþa árs þung- bæran sjúkdóm af krabbameim. Stefán sál. var fæddur á Álfta- vatni í Staðarsveit 23. maí 1853. Hann var einn bama foreldra sinna, Guðmundar Sigurðssonar og þorbjargar Stefánsdóttur, er bæði voru myndar- og merkis- j hjón, og vel ættuð. Nokkurra ára fluttist Stefán sál. með foreldr- um sínum að Elliða í Staðarsveit. Árið 1880 kvæntist hann Guðrúnu Ólafsdóttur frá Brimilsvöllum. Eftir 1 árs búskap á Elliða flutt- ust þau að Borg; misti Stefán sál. konu sína árið 1913 eftir nokk- urra ára vanheilsu. Var hún bú- kona mikil og manni sínum sam- taka í afburða gestrisni. Mátti segja að á heimili þeirra væri aldrei gestlaust; var alúð í við- móti og rausn og höfðingskapur þar samfara við alla, sem að garði báru. Mörgum trúnaðarstörfum gegndi Stéfán sál. Var hann hreppstjóri í nærfelt 40 ár, um langt skeið sýslunefndarmaður, sáttasemjari, í jarðamatsnefnd 0. m. fl. Stóð mnn ávalt í mörgum störfum fyrir sveit sína, og var sjer mjög óhlífinn, gætinn og samvitsku- samur. Hann var greindur vel og laginn að koma fram sínum mál- efnum, og vann ávalt að því með friði, gætni og stillingu; vanst honum á sakir þessara kosta meira en flestum öðrum. Hann var með afbrigðum bóngóður, góð- ur nágranni og gestrisinn, eins og áður er á vikið. í landsmálum sem öðrum var hann athugull vel. Af börnum hans eru 4 upp- komnar dætur á lífi, 3 giftar og 1 ógift. Stefán sál. var með hæstu mönnum á vöxt, fóthvatur og hraustur, uns hann tók sjúkdóm þann, er leiddi hann til bana, er hann bar með karlmensku og þol- inmæði. Jarðarför hans fór fram 21. nóv. við mikið fjölmenni, og var hún að öllu hin virðulegasta. Hans er mjög saknað af sveitung- um hans, nágrönnum og öllum þeim mörgu, er hann hafði starf- að með fyr og síðar. Blessuð sje minning hans. L. Hj. í skinandi sumardýrð sá jeg þig sem silfurþráð girða engið, en ómandi, samstilt þitt ljóðræna lag þar leyndist, er nær var gengið. Og frjálslega spanstu þitt fagra lín í faðmlögum grænna engja, jeg heyrði þín ljóðelsku hjartaslög í hreim þinna gullinstrengja. En haustið er ekki jafn hlýtt og ljett og hlær ekki eins dátt og vorið. Jeg kom til að vitja þín dimm- viðrisdag, þín dýrð hafði til þín mig borið. En útlitið þitt var nú orðið breytt og annarleg strengjaljóðin. Jeg þekti’ ekki aftur hinn þýða hreim nú þrumuðu í eyrum mjer hljóðin. Er beljandi haustregnið hálendið svarf og hlíðin draup sólarvana, þá spa.nstu eíns og hún amma mín eingirni í vetlingana. þú ljettir þjer fram í hið lygna hóp og ljettan dróstu þá andann, en hamfarir úthafsins ógnuðu þjer, er öldurnar stigu yfir grandann. En þú, sem varst getin í goðasal, við glaðhreim sólarljóða, þig heillaði brimþungans svarrandi sog þú söngst og þú vanst þig móða. Kun naar Bageren findes paatrykt Etiketten er det ægte Gærpulver „Fermenta“. Fineste Kvalitet, bedst til Bag-. ning. T. W. BUCH, Köbenhavn. þá gerðirð.u útrás í Ægis-gin; sú atlaga ginnstæltra hramma hlóð valköst úr blindtryltri brotsjóa þröng, braut einveldi konungsins ramma, þá hreyf mig til fulls þitt hrika-afl; — jeg hef ekki sjeð þinn líka — er leit jeg þig sigrandi stefna frá strönd þú „stórráða", göfuga, „ríka“. Jens Hermannss. ----o---- Suður-Þingeyjarsýsla J>ann 22. júní fór jeg frá Grænavatni út í Reykjahlíð, kom að Vogum, og fór Sigfús Hall- grímsson að spyrja mig á marga vegu um klaksaðferð mína og óskaði að jeg vildi styðja að allri framkvæmd hjá þeim í haust komandi, því að á næsthðnu hausti hefði það starf gengið ekki sem best í Garði, því að drepist höfðu ekki minna en nokk- ur þús. af hrognunum, eftir að þau komu í kassana og voru þeir ekki ánægðir með þá útkomu. Skýrslan, sem gefin hafði verið um tölu þeirra, sagði, að alls hefðu drepist 50 þús., en það er oft varasamt að leggja fastan trúnað á svona skýrslur, sem fleiri. Líka kom gamli Stefán í Neslöndum til mín og bað mig að koma með einhver ráð til þess að klakið gengi betur en í haust sem leið. Jeg lofaði þeim báðum að reyna það, ef allir væru sáttir með það. Svo kom nú veiðifje- lagsfundurinn. og kom þar fram nokkur misskilningur á milli mín og Búnaðarfjelags-klakráðanauts- ins, Gísla Árnasonar, að jeg vildi hafa vatnið sem allra hreinast, loigandi kveikinn og neri hann milli fingranna. Gamla kon- an beið. Loks herti hún sig upp og sagði: „Hverju á. jeg að svara, herra borgarstjóri?“ — „Segið, að það sje gott, og að jeg komi þegar“. Pósturinn milli Arras og Montreuil-sur-Mer var enn um þetta leyti fluttur á litlum póstvögnum frá tímum keis- araveldisins. petta voru tvíhjólaðir vagnar, fóðraðir að innan með rauðbrúnu skinni og: sátu á fjöðrum; ekki voru nema tvö sæti í þeim, annað fyrir vagnstjórann, hitt fyrir ferðamanninn. Langar nafir stóðu út úr hjólunum, til þess að varna því, að aðrir vagnar færu of nálægt. Póstkass- inn, stór, löng kista, var aftan á vagninum og var raunar nokkur hluti hans. Hann var svartur, en vagninn að öðru leyti gulur. þessa nótt rakst póstvagn, sem kom til Montreuil- sur-Mer eftir Hesdinveginum, á litla kerru með gráum hesti fyrir, rjett þegar hann kom inn 1 bæinn og beygði fyrir horn. f kerrunni sat einungis einn maður vafinn inn í kápu. Annað hjólið á kerrunni varð fyrir talsverðu höggi. Póstþjónninn kallaði til mannsins að hann skyldi nema etaðar, en hann heyrði það ekki og ók hratt áfram. „Hvaða fjandi liggur honum á!“ sagði póstþjónninn. Maðurinn, sem þurfti að flýta sjer svona mikið, var sá, er vjer höfum sjeð eiga í sálarstríðinu og var svo aumkunarverður. Hvert ætlaði hann? Hann hefði ekki get- að sagt það. Hversvegna flýtti hann sjer? Hann vissi það ekki. Hann ók af stað út í bláinn. Hvert? Líklega til Arr- as, en ef til vill eitthvað annað. Hann fann endrum og eins til þess og þá hrökk hann við. Hann þaut áfram í myrkr- inu eins og í gegnum hyldýpi. það var eitthvað, sem rak hann áfram, eitthvað, sem dró hann. Enginn hefði getað sagt, hvað gerðist innra með honum, allir munu skilja það. Hver hefur ekki verið að minsta kosti einu sinni á æfinni inni í þessum dimma helli hins óþekta? Annars hafði hann ekkert einsett sjer, ekkert ákvarð- að. Ekkert af því, sem gert hafði vart við sig í samvitsku hans, hafði tekið af skarið. Hann hafði aldrei verið jafn- líkur því og nú, eins og þegar þetta byrjaði alt. Hversvegna fór hann til Arras? Hann endurtók það, sem hann hafði áður sagt við sjálfan sig þegar hann tók vagninn á leigu hjá Scaufflaire, að hver sem endirinn yrði, gæti það ekki skaðað, að hann liti á með eigin augum og skæri úr sjálf- ur, að það væri jafnvel skynsamlegt, og að hann yrði að fá að vita, hvað fram færi; að ekki væri hægt að taka neina ákvörðun, fyr en allar ástæður væru sjeðar; að mikið mundi ljetta á samvitsku hans, þegar til kæmi og hann fengi að sjá þennan Champmathieu, svo að hann þyrfti ekki að hugsa sig um að láta hann fara í dýflissuna í sinn stað ; að Javert og þessi Brevet, þessi Chenildieu og þessi Cochepaille hefðu í raun og veru þekt hann aftur, en að þeir mundu nú áreiðanlega ekki þekkja hann aftur í Made- leine, — hvernig átti hann að hugsa sjer að það gæti komið til mála? Hugsanir Javerts voru þingmannaleið í burtu: allur grunur og allar ágitskanir snerust nú um þennan Champmathieu, og ekkert er eins þrálátt og grunur og ágitskanir. Hættan var því alls engin. Að vísu voru þetta óskemtilegar ástæður, en hann komst vonandi fram úr því; þegar á alt var litið, hafði hann sjálfur forlög sín í hendi sjer, og: þó að þau kynnu að vera óskemtileg, rjeð hann þó sjálfur yfir þeim. Hann hjelt dauðahaldi í þessa hugsun. Og sannleikurinn var sá, að í raun og veru hefði hann helst kosið að losna við að fara til Arras. En hann gerði það samt. Hann braut heilann og keyrði hestinn áfram, sem brokkaði með jöfnum hraða fimm fjórðungsmílur á klukkustund. Um sólarupprás var hann kominn út á sljettu; bærinn var langt að baki honum. Hann sá birta út við sjóndeildar- hringinn; hann sá, án þess að taka eftir því, alt, sem sjeð verður snemma morguns að vetrarlagi; hann tók ekki eftir neinu, en án þess að hann vissi af, juku dökk trjen og hóla- drögin á ömurleikann, sem hvíldi yfir friðvana sál hans. I hvert skifti, sem hann fór fram hjá einstökum húsum á stangli, sem stundum eru við þjóðvegi, sagði hann við sjálían sig: „þama liggja nú menn inni og sofa!“ það var orðið alveg bjart, þegar hann kom til Hesdin. Hann nam staðar við veitingahús til þess að lofa hestin- um að blása og gefa honum haíra. þessi fyrirtaksskepna hafði hlaupið hálfa þriðju mílu á tveimur tímum, og sást enginn svitadropi á henni. Hann fór ekki úr vagninum. Vinnumaðurinn, sem kom með hafrana, beygði sig alt í einu niður og fór að að- gæta vinstra hjólið. „Ætlið þjer langt að fara?“ mælti hann. — „Hversvegna spyrjið þjer?“ svaraði Madeleine, nærri því án þess að rumska úr heilabrotum sínum. — „Komið þjer langt að?“ sagði vinnumaðurinn. — „Jeg hef ekið hálfa þriðju mílu“. — „Einmitt það!“ — „Hvers- vegna segið þjer: einmitt það?“ Vinnumaðurinn laut aftur niður, stóð eitt augnablik þegjandi og horfði á hjólið, og sagði svo um leið og: hann rjetti úr sjer: „það má vel vera, að þetta hjól hafi dugað hálfa þriðju mílu, en það kemst áreiðanlega ekki hálfan mílufjórðung í viðbót“. — „Hvað eruð þjer að segja?“ sagði Madeleine og stökk út úr vagn- inum. — „Jeg segi að það megi heita furða, að þjer haíið getað ekið hálfa þriðju mílu án þess að veltast um. Lítið þjer á“. Hjólið hafði mikið laskast. Höggið frá póstvagn- inum hafði brotið tvo hjólspæla, og nöfin var svo skemd, að holskrúfan var ekki föst. „Er enginn vagnasmiður hjer?“ sagði Madeleine. — „Jú, herra“. — „Gjörið þjer svo vel að ná í hann“. — „Hann býr hjerna rjett hjá. Halló, Bourgaillard!“ Bourgaillard smiður stóð í dyrunum hjá sjer. Hann kom og aðgætti hjólið og setti á sig svip eins og læknir, sem er að athuga beinbrot. „Getið þjer gert við þetta hjól nú þegar?“ — „Já, herra“. — „Hve- nær get jeg lagt af stað aftur?“ — „Á morgun“. — „Á morgun!“ — „þetta er dagsanna. Liggur yður á?“ — „Já, mjer Tggur mikið á. Jeg verð að vera kominn af stað í síðasta lagi eftir klukkustund“. — „það er ekki hægt, herra“. — „Jeg borga yður það, sem þjer setjið upp“. — „það er ekki hægt“. — „Jæja, við skulum þá láta það vera

x

Lögrétta

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.