Lögrétta - 02.11.1926, Blaðsíða 4

4
LÖGEJETTA
Framh. af 1. síðu.
úð og flokkadrætti. Af ósanngim-
inni leiðir, að vilja ekki gefa hárs-
breidd eftir af sínum sanna eða
ímyndaða rjetti, eða að laga sig
eftir breyttum ástæðum, þó þær
bersýnilega geri það sjálfsagt, að
gefa eitthvað eftir.
Þetta þarf að lagast, meiri
sanngimi að ríkja meðal vor.
Sanngirnin greiðir götu samvinn-
unnar á ýmsa lund. ósanngirnin
setur alt í strand. Og sanngimin:
Hvað er hún? Er hún annað en
blátt áfram kristilegur kærleikur ?
Framtíðardraumamir miðast þá
eigi síður við þetta, að sanngirn-
in fái betur að njóta sín, að
mannúð og bróðurþel megi fara
eins og mjúkum vinarhöndum um
alt hið íslenska þjóðlíf.
Og þó vitanlega sje hyggilegt
og búmannlegt að vera við hinu
versta búinn, er gott að geta glatt
sig við góða von. Hver sannur
ættjarðarvinur verður jafnan að
bygg'ja mikið á voninni. 1 voninni
vinnur hann. Og vonin ljettir
byrðarnar.
En hvað það sje, sem greiði
sanngirninni veg,því er auðsvarað.
Það er kristindómurinn og hann
einn. Ýmiskonar nauðsyn getur
að vísu gert hana óumflýjanlegri,
en kristindómurinn um fram alt.
Hann skapar gmndvöllinn, sjálft
kýmar synda yfir Vatnsflóann
hjá Staðastað, með Huppu í far-
arbroddi — sjást aðeins hausar
og halar! — Þá er íhyghsefni að
sjá Gyrði standa með flaksandi
hár og flæstar nasir, og mæna
viknandi á æskustöðvar sínar í
Bjamarhöfn. Svo má ekki
gleyma aumingja Strút, sjálf-
boðna förunautnum, sem þenur
sig eftir blábrún „Járnbarðans“,
í kolamyrkri og kafaldsbyl, á
undan skjólstæðing sínum, mann-
inum, sem hann bjargar úr lífs-
háska. Titilmyndin er og ágæt af
Skjónu, þar sem hún fagnar hús-
bónda sínum, gegnum baðstofu-
gluggann, nýstignum upp úr
legu; það eitt áfátt að hún sýnist
ekki vitund skjótt, heldur stál-
grá. — En beztar eru myndimar
af Skollu, bæði þar sem hún
„ein situr úti’ á steini“, og gætir
útigönguhrossa Þorkels prests;
en þó einkum þar sem hún færir
vinkonu sinni, prestsfrúnni á
Staðastað, aleigu sína — hvolp-
inn sinn, — að friðþægingarfóm.
Auðvitað hefur höfundurinn
hið kærleiksríka hugarþel. Sann-
gimin verður heldur eigi varan-
leg nema hún spretti upp af rót-
um hins kristilega hugarfars.
Á kristindómnum verður að
byggja allar aðalvonir um fram-
tíð og menningu þessa lands, bæði
í andlegu og verklegu tilliti. Hann
á að' ýta undir allar framfarir.
Hann á að verða sá aflvaki, er
knýr einstaklinginn til sjerhverra
menningardáða.
Þess er yfir höfuð helst til ætl-
ast af sannkristnum manni, að
hann ekki fljóti sofandi að feigð-
arósi. Þess er að vænta, að hann
hinum fremur skilji hlutverk sitt
í lífinu, noti krafta sína og kosti
kapps um, að láta starf sitt koma
öðram að notum.
En þá er spumingin: Hver ráð
era til þess að vekja heitari, ein-
lægari, almennari og þróttmeiri
kristindómshugsun hjá þjóð
vorri? Þau kunna að vera mikil
og mörg og eru það, og vitanlega
hefir hver kristindómsfrömuður
þá aðferð, sem á best við skap-
lyndi hans og hæfileika.
En eitt er það, sem allir geta
unnið að, bæði prestar og leik-
menn, og á að geta greitt krist-
inni trú alment veg til hjartna
hins íslenska safnaðarfólks og það
er almennur safnaðarsöngur.
Frh.
sjálfur áður dregið allar þessar
myndir á pappírinn, með orði
sínu og anda, enn skýrar en lista-
maðurinn, og er þá mikið sagt.
Jú, eg held bókin hljóti að eiga
erindi til æskulýðsins okkar. —
Málið þykir máske fullstrembið
á köflum, en þá er að leita
fræðslu hjá kennaranum, eða
pabba og mömmu; ekki er það
danska, svo mikið er víst! — Og
hugsast gæti að blessuð kaup-
staðabömin, — sem jeg hefi
fylstu samúð með, — lærðu það
við lestur „Ferfætlinga“ að nefna
ekki „framlæri“ á hesti, þar sem
bógurinn er, nje „hestmeri", þeg-
ar um hryssu er að ræða.
Einar Þorkelsson fer vel með
söguhetjur sínar, bæði menn og
málleysingja, því ýmislegt hefir
hann ritað fleira en „Ferfætl-
inga“. Leynir sjer hvergi, er því
verður viðkomið, ást og aðdáun
til foreldra hans og æskuvina,
hvort heldur vinimir vora menn,
hestar, hundar eða kýr.
Ef ykkur langar til að gefa
börnunum ykkar snoturt kver,
sem þau hafa gott af að lesa,
þá vildi jeg benda ykkur á „Fer-
fætlinga“.
Þórunn Richardsdóttir.
----0-----
Rit. Vaka heitir nýtt tímarit,
sem níu mentamenn í Reykjavík
eru nýfarnir að gefa út. Er fyrsta
heftið nýkomið og hefst á grein
um sjálfstæði íslands, eftir pró-
fessor Ágúst H. Bjamason. Enn-
fremur skrifar Öl. Lárusson um
Lög og landslýð, Árni Pálsson
um þingræði á glapstigum, Ás-
geir Ásgeirsson um gengi, Sig-
urður Nordal um samlagning og
Guðm. Finnbogason um það,
hvort tilgangurinn helgi tækin
og nokkrar smágreinar era enn-
fremur í heftinu. — Ástir heita
tvær sögur sem nýlega eru komn-
ar út eftir sr. Stanley Melax á
Barði í Fljótum. — Kongsdóttirin
fagra, heitir æfintýri, sem einn-
ig er nýkomið út eftir Bjarna M.
Jóngson kennara, með myndum
eftir Tryggva Magnússon. —
Himingeimurinn heitir nýtt rit
eftir próf. Ágúst H. Bjarnason
um heimsskoðun nútímaví3ind-
anna, aðdraganda hennar og
sögu. Er þetta upphaf að yfirliti
um sögu vísindanna í svipuðu
formi og sagt er frá heimspeki og
trúarbrögðum í ritsafninu um
sögu mannsandans. — Þrír fyrir-
lestrar um samvinumál eru ný-
komnir út í bókarformi og hafa
þeir áður birtst hjer í Lögrjettu.
— Laugaskólinn hefur nýlega
gefið út ársrit.
tíaga heitir missirisrit, sem
Þorst. Þ. Þorsteinsson gefur út í
Winnipeg. Birtist í því ýmiskon-
ar fróðleikur og skáldskapur eft-
ir marga helstu rithöfunda meðal
Vestur-Islendinga. I síðasta heft-
ið skrifa Stephan G. Stephans-
son, Sig. Júl. Jóhannesson, K. N.,
A. Kristjánsson, Þorskabítur, S.
Þorkeisson, Þ. Sigurðsson, S. G.
Bjarnason, J. M. Bjarnason, J. P.
Páísson, Steinn Dofri, G. J. Gutt-
ormsson, B. E. Johnson, S. Þor-
geirsson, M. Ingimarsson. Efnið
er nokkuð misjafnt. Ýmislegt er
í heftinu læsilegt, einnig fyrir
Austur-islendinga. Ætti það að
vera sjálfsagt, að Vestur- og
Austur-Islendingar styrktu eftir
mætti hverir annara bókmentir,
þegar um góð rit er að ræða, sem
erindi eigi til beggja. Fátt getur
betur tengt þá saman en bók-
mentirnar og hafa þó ýms vand-
kvæði verið á því, að þau við-
skifti hafi farið viðunandi úr
hendi.
Skólamálin austanf jalls. At-
kvæðagreiðsla fór fram um þau
í Rangárvallasýslu jafnframt
þingkosningunni. B29 greiddu at-
kvæði með samskóla fyrir alt
suðuiiáglendið, 260 með sjerskóla
fyrir Rangárvallasýslu, en 200
með því að enginn skóli yrði
reistur. 21 seðill var auður. í
Landmannahreppi voru ekki
greidd atkvæði nú, því hrepps-
búar höfðu áður tjáð sig fylgj-
andi samskóla.
í Einholti í Homafirði búa
hjónin Álfheiður Sigurðardóttir
og Benedikt Kristjánsson. Þau
áttu gullbrúðkaup í gær. Hafa
þau átt 12 böm og era 11 á lífi
og rúmlega 40 barnaböm. Einn
af sonum þeirra er rithöfundur-
inn sr. Gunnar í Saurbæ í Eyja-
firði.
Dag Strömbeck heitir ungur
sænskur fræðimaður, sem hjer
dvelur nú. Flytur hann háskóla-
fyrirlestra um sænskar bókment-
ir, við góða aðsókn.
Samtök hafa útgerðarmenn í
Reykjavík gert með sjer um sölu
fiskjar þess, sem nú er til hjer
óseldur. Á fjelagið Kveldúlfur að
annast söluna með aðstoð og eft-
irliti nefndar, sem fjórir útgerð-
armenn eiga sæti í. Er búist við
því, að auðveldari verði salan og
verðið hærra með því að hafa
allar birgðimar á einni hendi og
sagt að fiskverðið fari nú þegar
hækkandi á Spánarmarkaðinum.
Er vonandi að úr rætist um söl-
una, því erfiðleikar og stöðvun
hefur verið tilfinnanleg í útgerð-
armálum hjer undanfarið og
mörg útgerðarfjelögin illa stödd,
en vaxandi atvinnuleysi yfirvof-
andi.
Kosningarnar í Dalasýslu fóru
svo, að kosinn var sr. Jón Guðna-
son á Kvennabrekku með 271
atkv. Sig. Eggerz hlaut 238 atkv.
og Árni Ámason læknir 117.
Auðir voru 3 seðlar og 15 ógildir.
í Rangárvallasýslu hlaut kosn-
ingu Einar Jónsson bóndi á Geld-
ingalæk með 611 atkv. Sr. Jakob
Ó. Lárusson fjekk 316 atkv., auð-
ir voru 13 seðlar en ógildir 24.
Landkjörsatkvæði verða sennilega
ekki talin fyr en um næstu mán-
aðamót.
Dr. Hannes Þorsteinsson þjóð-
skjalavörður varð nýlega fyrir
slysi er hann var á morgun-
göngu utan við bæinn og brák-
Nýjar bækur.
Vesalingamir, eftir V. Hugo, I.
Fantina. Þýðing eftir Einar H.
Kvaran og Ragnar E. Kvaran.
Stórfengleg skáldsaga. Verð:
kr. 5,00.
Dægurflugur. Nokkrar gamanvís-*
ur, eftir Þorstein Gíslason.
Verð: kr. 3,00, innb. kr. 5,00.
Hugur og tunga, eftir dr. Alex-
ander Jóhannesson. Fróðleg og
skemtileg bók. Verð: kr. 6,00.
Út m- ógöngunum, eftir Guðmund
Hannesson prófessor. Um núv.
stjómarfyrirkomulag og bætur
á því. Verð: kr. 2,00.
Næsta bók, Vesalingarnir, kem-
ur innan skamms.
Bókaverslun
ÞORSTEINS GÍSLASONAR
Þingholtsstræti 1.
Óðinn. Ýmsir af eldri árgöng-
um hans, svo sem 4.—9. árg. fást
með miklum afslætti, allir 6 á kr.
10,00.
Síðustu árg., frá 17.—21. árg.,
fá nýir og gamlir kaupendur einn-
ig með miklum afslætti,alls 5 á kr.
20,00. Allir árgangarnir frá upp-
hafi, 21 árg., (inní vanta nokkur
blöð af fyrsta árg. og fjölgar
vantandi tölubl. smátt og smátt)
eru seldir á kr. 50,00.
aðist á þremur stöðum á hægra
handlegg af völdum heyflutnings-
bifreiðar. Hefur hann verið rúm-
fastur um skeið.
Málverkasýningu hefur ólafur
Túba'ls nú hjer í bænum.
Egill Jacobsen kaupm. er ný-
lega dáinn hjer í bænum.
Kolaverð hefur farið mjög
hækkandi hjer upp á síðkastið og
kostar smálestin 100 kr„ eftir að
síðast kom hingað farmur og
hafði verðið reyndar einnig ver-
ið hækkað áður að mun.
Alþingishátíðarnefndin er þing-
ið skipaði er nú farin að halda
fundi. Mun hún ætla að leggja
einhverjar tillögur fyrir næsta
þing.
Stúdentafjelagið hjelt aðalfund
nýlega og var kosinn formaður
Tómas Jónsson lögfræðingur.
Rætt var um Grænlandsmál á
fundinum.
----o-----
Prentsm. Acta.
um“. — „Það eru fimtán frankar í sekt“, sagði Fauche-
levent. Grafarinn fölnaði upp. „Ó, guð almáttugur himins
og jarðar!“ hrópaði hann upp yfir sig. „Fimtán franka
sekt!“ — „Þrír hundraðsúupeningar“, sagði Fauchelevent.
Grafarinn slepti rekunni. Nú hafði Fauchelevent undirtök-
in. „O sei, sei, verið þjer stiltur, þetta drepur engan.
Firntán frankar eru fimtán frankar, og þjer getið ekki
borgað þá. Jeg er gamall, þjer erað nýr og óreyndur. Jeg
hefi ráð undir hverju rifi. Jeg skal ráða yður heilt. Það
er engum vafa undirorpið, að sóiin er að ganga undir, hún
er þegar komin að turninum á Örkumlamannahælinu, og
eftir fimm mínútur verður kirkjugarðinum læst“. — „Já,
þetta er alveg satt“, svaraði grafarinn. — „Þjer getið ekki
fylt gröfina á fimm mínútum — það er líka meiri skoll-
ans dýptin á henni — og komist að hliðinu, áður en því
verður lokað“. — „Nei, það er rjett hjá yður“. — „Jæja,
þá er það fimtán franka sekt“. — „Fimtán franka!“ —
„Hinsvegar getið þjer . . . hvar eigið þjer heima?“ —
„Rjett hjá hliðinu, stundarfjórðungsgöngu hjeðan, í Vau-
girandgötu nr. 87“. — „Þá hafið þjer tíma til þess að fara
heim og ná í aðgöngumiðann. Ef þjer hafið það, opnar
dyravörðurihn fyrir yður og þjer þurfið ekkert að borga.
Svo getið þjer kastað moldinni á líkið yðar. Jeg skal bíða
hjer á meðan og gæta þess að það hlaupist ekki á brott“.
— „Þjereruð lífgjafi minn, laxmaður!“ svaraði grafarinn.
— „Reynið þjer nú annars að flýta yður!“ sagði Fauche-
levent. Grafarinn, sem var gagntekinn að þakklátssemi,
tók í hendina á honum og flýtti sjer leiðar sinnar.
Þegar grafarinn var horfinn, hlustaði Fauchelevent,
þangað til hann heyrði ekki lengur fótatak hans. Þá laut
hann yfir gröfina og sagði nokkuð hátt: „Madeleine!“
Ekkert svar. Hrollur fór um Fauchelevent. Hann henti
sjer fremur en gekk niður í gröfina, flýtti sjer að höfða-
lagi kistunnar og hrópaði: „Eruð þjer þama?“ Alt var
kyrt í líkkistunni. Fauchelevent gat naumast náð andan-
um, hann skalf svo mikið. Hann tók meitil sinn og hamar
og sló lokið af kistunni. Andlit Jeans Valjean kom í ljós
í rökkrinu; það var fölt og augun vora lokuð. Hárin risu
á höfðinu á Fauchelevent. Hann rjetti úr sjer, en fjell
þegar upp að grafarveggnum og var rjett dottinn yfir
kistuna. Hann starði á Jean Valjean, sem var altaf náföl-
ur og hreyfingarlaus. „Hann er dáinn!“ sagði Fauchele-
vent lágt. Þá rjetti hann úr sjer sló handleggj unum svo
harkalega í kross, að kreftir hnéfarnir börðu á öxlunum,
og hrópaði: „Þetta var þá öll hjálpin! Þetta er Mestienne
að kenna“, bætti hann við með grátstaf í kverkunum.
„Hversvegna var hann að drepast, asninn sá ami! Hvaða
vit er í þessu, að fara að drepast einmitt þegar síst skyldi.
Það er honum að kenna, að Madeleine dó. Madeleine! Hann
liggur í kistunni. Þetta var þá jarðarförin hans; nú er
öllu lokið. Er nokkurt vit í þessu öllu? Guð minn góður
hann er dáinn. Og svo er telpan litla — hvað á jeg að gera
við hana? Hvað ætli aldinseljan segi? Hvergin í ósköpun-
um getur staðið á því, að annar eins maður skuli geta
dáið á þennan hátt? Þegar jeg hugsa til þess, að hann
skreið undir vagninn minn! Madeleine! Madeleine! Ham-
ingjan hjálpi mjer! Hann hefur kafnað — jeg sagði hon-
um þetta, en hann vildi ekki trúa mjer. Já, þetta er dá-
falleg saga! Hann er dáinn, þessi góði maður, besti mað-
urinn, sem nokkuru sinni hefur stigið fæti á þessa jörð!
Og telpan hans litla. Nei, jeg fer þangað ells ekki, jeg
verð hjer kyr. Að hugsa sjer, að eg skuli vera valdur að
öðru eins! Það er svei mjer lítið gagn að því að vera gam-
all asni. En hvernig hefur hann farið að því að komast
inn í klaustrið? Það var nú byrjunin. Það er ekki rjett
dð fást við þesskonar, Madeleine. Madeleine! Herra Made-
leine! Herra borgarstjóri. Nei, hann heyrir ekki til mín!
Guð minn góður, reynið þjer nú að rakna við!“ Hann reif
í hárið á sjer. Langt í burtu milli trjánna heyrðist hár
skellur. Hann var í kirkjugarðshliðinu, sem verið var að
læsa.
Fauchelevent laut aftur yfir Jean Valjean. * Hann
hrökk alt í einu við og hörfaði eins langt undan og hægt
er að gera í gröf. Jean Valjean hafði lokið upp augunum
og starði á hann. Að sjá lík ei nræðilegt, en að sjá lík
rísa upp úr gröfinni er nærri því enn hræðilegra. Fauche-
levent var eins og þrumulostinn, hann var fölur og eins
ringlaður eins og eftir mestu geðshræringamar, sem hann
hafði orðið fyrir á æfinni; hann vissi ekki, hvort þessi mað-
ur var dauður eða lifandi, sem lá þarna; hann starði á Jean
Valjean og þeir hvor á annan. „Jeg hef víst sofnað“, sagði
Jean Valjean og settist upp. Fauchelevent fjell á knje.
„Guð minn góður, en hvað þjer gerðuð mig hræddan!"
sagði hann. Þá stóð hann upp og sagði: „Þakka yður fyrir,
Madeleine!“ Jean Valjean hafði verið í yfirliði; hreina
loftið hafði vakið hann aftur. Gleðin og afturkippurinn
af hræðslunni olli því, að Fauchelevent gekk nærri því eins
illa rakna við og Jean Valjean „Þjer truð þá ekki dá-
inn! Nei, en hvað þjer eruð skynsamur maður. Jeg hef
kallað svo oft á yður, að þjer hafið loksins raknað við.
Þegar jeg sá yður með aftur augun, sagði jeg við sjálf-
an mig: „Jæja, hann hefur þá kafnað“. Éf svo hefði verið,
hefði jeg orðið vitlaus, snarvitlaus, svo að þeir hefðu orðið
að setja mig á Bicetre. Hvern fjandann hefði jeg gert,
hefðuð þjer verið dáinn? Og telpan yðar? Aldinseljan
hefði ekki skilið vitund í þessu. Þama kem jeg og set
barnið í fangið á henni, og svo fer afinn að deyja. Ham-
ingjan hjálpi mjer, það hefði verið dáfallegt! Jæja, þjer
eruð lifandi, og guði sje lof“. — „Mjer er kalt“, sagði
Jean Valjean. Þessi orð ljetu Fauchelevent ranka við
sjer fyrir fult og alt, og «ú var ekki til setunnar boðið.
„Við verðum að flýta okkur hjeðan“, sagði hann. Hann
leitaði í vasa sínum og tók upp úr honum glerpytlu.
„Drekkið þjer sopa“, sagði hann. Einn gúlsopi af flösk-
unni fullkomnaði það, sem hreina loftið hafði hafið. Hann
reis upp úr kistunni, og hjálpaði Fauchelevent til þess að
negla lokið á kistuna. Þrem mínútum síðar voru þeir
komnir upp úr gröfinni. Nú var Fauchelevent annars orð-
inn hinn rólegasti og fór að engu óðslega. Kirkjugarðin-
um var læst. Hann þurfti ekki að óttast að grafarinn kæmi
að óvörum; hann var farinn heim að leita að aðgöngu-