Lögrétta - 21.12.1926, Blaðsíða 4

4
LOöBWBTTA
1
að okkur finst það nauðsynlogt
aö nota það sama sem allra
iengst, þó þaö sje fyrir löngu úr
gildi gengið og eigi ekki við yíir-
stanuandi tíma. Ef við lítum til
iiimins, þá sjáum við stoðuga
breytmgu á loftinu og hina eilífu
tiioreytni á öilu. Og þó eru menn-
irnir ekki komnir lengra en það,
að þeir hugsa að mannleg orð geti
verið eilíf og þurfi ekki að breyt-
ast. Hún er lágvaxin þessi þró-
unarhugsjón mannsins.
Jeg fann til þess núna eins og
stundum fyr, þegar jeg hef rið-
ið inn eftir söndunum fyrir ixm-
an ftangárbotna, að nú væri jeg
að leggja upp í nýtt ferðalg þar
sem eitthvað óþekt og nýtt biði
mín. Hjer er lika eins og eitthvað
nýtt opnist til hálfs, sem vekur
forvitni manns til að fá að sjá
lengra inn eítir, — íá að sjá það
sem er bak við næstu fjöllin.
Landiö hækkar og vonimar
stækka. Fagurt fjallahlið blasii'
við framundan okkur og við sjá-
um nýja fjallatinda í gegnum
hiiðið, en alt af skyggir næsta
feli eða fjall á hið þamæsta. Alt
af hvíhr einhver hulda á því, sem
framundan er og svo mun það
verða um alla eilífð, aldrei verður
hægt að komast fram fyrir Ráð-
gátufell. Lftir því sem jeg kom
iengra inn í hinn dýrðlega fjalla-
kór, eftir því verður meira að
sjá og tilbreytingamar fjölbreytt-
ari. Alt er í eilífri mótsögn en þó
í stöðugu samræmi við sjálft sig.
Það dimmir í lofti og himininn
breytir útliti. Skýin hlaðast hvert
utan að öðru, svo þau líta út sem
margbreytilegir þokukúfar, sem
stöðugt þeytast hver á annan svo
að alt kemst á ringulreið og ei-
lífir blossar deyja á sömu svip-
stundu og þeir veiða til. Það þýt-
ur í fjallaskörðum eins og gný-
þrungið hljóð berist úr fjarska,
sem boði hel eða brimomstu á
milli tveggja stóraíla. Svo er eins
og alt detti í dúnalogn aðra stund-
ina og risavaxin öfl hvíli sig og
drægi nú hægt andann. En snögg-
lega byrjar brimorustan aftur á
ný magnaðii en fyr og nú fær
hvert fjallið eftir annað á sig
þunga löðrunga, svo að þessi há-
vöxnu og hrikalegu fjöll andvarpa
þungan og stynja mæðilega eins
og vildu þau spyrja: „hvenær
hættir þessi eilífa barátta?“. Og
stormurinn svaraði: „Aldrei,
En þær urðu sem blæðandi undir
í hjarta mínu.
Og utan frá hafinu kom yfir
mig einhver þungur geigur. Mjer
þótti jeg horfa beint fram, og
fann undir fótum mínum enda-
laust djúp, sem hafði að geyma
heila veröld niðri á botninum.
Jeg stóð upp og lokaði glugg-
anum.
En þá versnaði það. Það var
bara hún, sem sat þama, og mill-
um okkar andlit, sem var af-
skræmt af harmi, andlit manns-
ins, sem jeg var að stela frá og
ljúga að.
Og í fyrsta skifti kom að mjer
sú hugsun, sem jafnvel í verstu
eirðarleysisköstunum hafði varla
bært á sjer: Hún er vond kona.
Þá fann jeg hönd hennar á
höfði mjer. Hún hafði nálgast
mig hljóðlega og án þess að jeg
vissi af því.
Hún var föl eins og nár.
Jeg kom engu orði upp. Ný
hugsun kom að mjer eins og
kuldahryllingur: Hún skiftir mig
engu.
Stundarkom stóð hún þannig.
Svo gekk hún hægt út. Jeg
heyrði dymar lokast hljóðlega.
Jeg heyrði fótatak hennar úti í
göngunum. Jeg heyrði dymar
hennar opnast. Þá varð alt hljótt.
En er jeg hafði setið þannig
stundarkom, þótti mjer sem jeg
heyrði grát utan við gluggann,
utan frá hafinu. Jeg opnaði, en
alt var hljótt úti, og jeg sá Vagn-
aldrei á meðan þið eruð til“, og
kastaði heilum ílóka fullum af
vatni framan í þau. Þá fóru fjöll-
in að gráta og tárin runnu í lækj-
um niður eítir kinnum þeirra svo
að áin, sem rann 1 gegnum fjöll-
in, varð svo mikil, að hún flóði
yíir bakka sína.
Þegar þú ert einn á fjöllum
uppi þar sem stormurinn er sá
eini sem virðist geta rofið hina
þungu og lamandi fjallaþögn, þá
er eins og alt hjálpist að til að
glepja þagnareiðmæli fjallanna og
ait komist í algleyming. Þá er
eins og fárramir flugvængir
magnist við ofurmagn sjálfs sín,
svo að fjöllin reka upp þungar
stunur. Þá finnur hinn einmana
vegfarandi svo glögt til þess,
hvað hann er kraftalítill og smár
á móts við hið sterka og stóra,
sem náttúran heiur að bjóða.
Hann öfundar jafnvel smáfu^linn,
sem flögrar undan ofviðrinu og
leitar sjer skjóls í oíurlitlum
klettaskúta.
„Við þurfum að koma á kaldan
stað, yfir karlmensku vorri
halda próf“, segir Hafstein. Og
víst er það gott fyrir alla að
koma við og við þangað, sem
reynir á sjálfa okkur, bæði and-
lega og líkamlega. En það eru
flestir sem friðinn kjósa, þó hann
sje ekki altaf það ákjósanlegasta
fyrir þroskun vora. Þroskun vor
er fólgin í baráttu og erfiðleikum
en ekki í því, að eiga alt af náð-
ugt og rólega daga. Fjölbreytileg
lífsreynsla er því nauðsynleg
hverri vaknandi sál, sem vill sem
fiest vita og reyna sjálf. Það verð-
ur altaf erfitt að klífa upp á efsta
hnúkinn þar sem víðsýnið skín,
en enginn man eftir þeim erfið-
leikum þegar hann er kominn upp
á hnúkinn og fær að njóta hins
dýrðlega útsýnis. Alt sem er
mikils virði kostar mikla fyrir-
höfn. Þess vegna er það mikill
misskilningui', að vor æðsta sæla
fáist án fyrirhafnar og erfið-
leika. Þú getur ekki látið aðra
hugsa fyrir þig, þú verður að
gera það sjálfur ef þú vilt njóta
árangursins sjálfur. Bittu þig
aldrei svo fast niður í þokudölum,
að þú getir ekki hvenær sem þú
vilt flogið upp á sólgylta tinda,
þar sem víðsýnið skín.
Ofviðrið líður hjá og við höld-
um áfram eftir 5 tíma töf við
Landmannahelli. Fjöllin eru dimm
inn og Vetrarbrautina speglast í
kyrrum haffletinum.
Jeg settist á ný. En aftur
heyrði jeg grátinn.
Þá kom mjer það í hug: Hún
er að gráta.
Jeg íyllist meðaumkvun, — jeg
veit ekki með hverju.
Jeg gekk inn til hennar. Hún
sat þar hóglát. En hún grjet
ekki.
Jeg tók stól og settist gegnt
henni. Svo greip jeg báðar hönd-
ur hennar og horfðd lengi þegj-
andi í augu henni.
Hún var einhvernveginn orðin
svo einurðarlaus. Hún leit niður
fyrir sig er jeg horfði á hana, og
hún kysti mig ekki.
Bækur. Úrvalsrit Magnúsar
Grímssonar eru nýkomin út. Hef-
ur Hallgr. bókav. Hallgrímsson
sjeð um útgáfuna, í minningu ald-
arafmælis M. 1925. Próf. Halldór
Hermannsson í Iþeku í New York
hefur nýlega sent út 17. bindið
af Islandica-safninu. Heitir það
Two cartographers og fjallar um
kortagerð Guðbrands Þorláksson-
ar og Þórðar Þorlákssonar.
Þúsund lausavísum, gömlum og
nýjum, eftir nafngreinda menn
og ónafngreinda hefur Pjetur G.
Guðmundsson safnað og hefur til
sölu (10 kr.). Er safnið fjölritað,
ein vísa á seðli, og seðlamir í
kassa. 1 safninu eru margar fall-
egar og smellnar vísur.
og þungbúin á svipinn eftir þessa
hörðu viðureign við ofsafengna
vinda. En þó að fjöllin sjeu ekki
eins iasmikil eins og hinir stríðu
stormar, standast þau samt marg-
ítrekuð áhlaup æðandi vinda.
Þegar við komum upp á háfjall-
garðinn upp af Dómadal sáum við
stöku tinda lengst í burtu, er
teygðu sig upp úr þokuskýjunum
og hafði þeim tekist að ná í kvöld-
sólina til þess að láta hana hlýja
sjer um vanga. Nú blasir við
okkur Kirkjufell; svipmikið fjall
en fátækt af gróðri.
Við förum framhjá Frostastaða-
vatni og himbriminn heilsar okk-
ur með heillandi söng og klýfur í
sundur hina þungu og lamandi
fjallaþögn með hinni dýrlegu
rödd sinni. Mjer finst alt af ein-
hver holl andlegf næring í því að
heyra rödd himbrimans bergmála
um þögulan fjallakór. Rödd hans
hefur svo hreimmikinn helgiblæ í
sjer, að jeg hverf með hugann frá
öllu því hversdagslega og smáa,
er jeg hlusta á hann. Rödd hans
leiðir mig inn á einhver undra-
lönd, þar sem hugtök gróa í hug-
túnum — þar sem bergmál líð-
andi' augnabliks endurtekur sig
hækkandi, smækkandi eftir hug-
falls nótum. Hugur minn kemst á
fiug þegar jeg heyri röddu þessa
unaðslega íugls, sem fjöllin geyma
í boðsölum sínum — þessa fugls,
sem fyllir upp hið auða rúm á
milli hrikalegra fjalla, með hinni
gjallandi básúnurödd sinni.
Mjer hlýnar í huga er jeg minn-
ist söngvarans mikla,, sem dvel-
ur langvistum inni á milli hinna
þögulu fjalla. Jeg vildi að jeg gæti
fært ykkur fult skip af fjalla-
rósum — gæti lofað ykkur að
hlusta á söngvarann mikla með
mínum eigin eyrum, hlusta á
fossins dynjandi nið, þar sem
standberg nötra, og á hinn sí-
kvika flúðanna flaumnið.
Jeg sting hjer niður staf mín-
um og læt hann bíða mín hjer við
Frostastaðavatn, þar til jeg fer
hjer um næst, og býst jeg við að
taka hann þá upp aftur. Við
komumst ekki nema lítið inn í
jökulgilið og snerum þar aftur,
því gilið var fult af þoku og súld.
Áform okkar var að ná fallegum
myndum úr Jökulgili, en það var
ekki nógu vel bjart til þess.
Fjöllin eiga margt í skauti sínu,
sem ekki er almennings eign og
síst þeirra, sem aldrei hafa heim-
sótt þau. Það er svo margt sem
er mikils virði að ná í, sem menn
hugsa síst að sje nokkurs virði og
sjaldnast reynist það best, sem
hægt er að ná í án fyrirhafnar.
Vanalega borgar það sig best sem
eitthvað þarf að leggja í sölurnar
fyrir. Vertu aldrei of spar á því,
að auka þitt innra manngildi, þó
það kosti þig fyrirhöfn og tíma-
töf, því sá tími sem þjer finst þú
kastir á glæ til þess, geta oft ver-
ið dýrustu stundir lífs þíns.
Ól. Isl.
---o —.
Áminning.
Hjer og þair um sveitir liggja
ónotuð diskaherfi og riðverpast,
— þó ekki skorti verkefnin. Svo
er mál með vexti, að til skamms
tíma var ekki ótítt að menn
keyptu 10—12 diskaherfi með
stöng, og hugðust að beita fyrir
þau tveimur hestum — og vinna
mikið og fljótt. Að vonum urðu
herfin of víða og notin engin all-
víða. Mörg af þessum herfum —
þau sem ekki eru orðin alveg að
einjámingum — mætti dubba
upp og nota, með því að saga
sundur dráttarstöngina aftanvert
við miðju og láta koma 2 hjól
undir stúfinn. Setja svo þriggja
hesta hemla við herfið. Þannig
útbúin eru 10 diska herfi nothæf,
— en með stöng eru þau ekki
nothæf nema í góðu landi og með
æfðum dugnaðarhestum. Það
kostar undir 100 kr. að dubba
svona upp gamalt vanrækt herfi,
eða innan við fjórða part af því
sem nýtt herfi kostar. Ný diska-
herfi ættu menn ekki að kaupa
stærri en með 8 diskum, jafnvel
þó ætlunin sje að nota 3 hesta.
— Kaupið nýju herfin stangar-
laus — með framhjólum.
Ámi G. Eylands.
----o-----
Stúdentagarðurinn. Bæjarstjóm-
in hefur samþykt, að gefa lóð
undir hann suðaustan í Skóla-
vörðuholtinu, 6480 fermetra stóra.
Öllum Islendingum, utanlands og
innan, er jafnframt boðin þátt-
taka í kepni um tillöguuppdrátt
að garðinum.
Frú Karólína Þorkelsson, ekkja
dr. Jóns Þorkelssonar þjóðskjala-
varðar andaðist 19. þ. m. eftir
langa og þunga vanheilsu. Hún
var komin á áttræðisaldur, sæmd-
arkona og dugnaðar, mörgum
kunn hjer og vinsæl. Af bömum
þeirra frú Karolínu og dr. Jóns er
aðeins eitt á lífi, Guðbrandur
sagnfiæðingur.
Alþýðusambandið. Ársþing þess
hefur staðið yfir imdanfarið og
hafa setið það margir fulltrúar
fyrir verklýðsfjelög hjer í bæn-
um og út um land. Er þetta sjö-
unda þing sambandsins. Meðal
samþyktanna á þessu þingi er sú,
að sambandið ætlar að leita upp-
töku í Alþjóðasamband verka-
manna og jaínaðarmanna (Labour
and Socialist Intemational), sem
stjórnaraðsetur hefur í Zurich í
Sviss. Þetta er sámþykt með yfir-
gnæfandi meirihluta: 2837 gegn
640 umboðsatkvæðum. Með þessu
hefur Alþýðusambandið tekið af-
stöðu til þess, sem nokkuð hefur
veiið deilt um innan þess og mik-
ið utan þess, hvort það teldist til
jafnaðarmanna eða sameignar-
manna (socialista eða kommún-
ista), því það er sociallistasam-
band, sem ganga á í, en minni-
hlutinn mun hafa viljað ganga í
hið svonefnda 3. Intemationale,
sem er alheimssamband kommún-
ista. En 3. Internat. er það kall-
að vegna þess, að 2 sambönd hafa
staifað áður, hið fyrra var stofn-
að 1864 undir forustu Marx. Stóð
það til 1876. En 1889 var alþjóða-
samband stofnað á ný í París og
er kallað 2. alþjóðasambandið og
er eiginlega sama sambandið og
ísl. fjelögin ætla nú að ganga í,
þó það hafi gliðnað sundur á
ófriðarárunum, en var endurreist
í Hamborg 1923. Eru í því fjelög
um 30 ríkja.
Laun. Eins og fyr hefur verið
frá sagt hjer í blaðinu lækk-
ar dýrtíðaruppbót embættis- og
starfsmanna ríkisins úr 67% í
44% núna um nýárið. En uppbót-
in er miðuð við Reykjavíkurverð-
lag nokkurra vömteg. í október
árlega. Hefur verið mikil óánægja
yfir þessari síðustu lækkun meðal
embættismanna, þar sem hún
kemur alltilfinnanlega niður á
mörgum þeirra, er dýrtíð allmikil
ennþá og þröngt í búi hjá mönn-
um og að vísu hjá ríkissjóði líka.
Einkum þykir ósanngimi gæta
vegna hárrar húsal. og kolaverðs
í Rvík, en tillit er ekki tekið til
þeirra liða við útreikning upp-
bóta. Á fundi, sem embættis- og
starfsmenn hjeldu hjer í bænum
um þessi mál 15. þ. m. ákváðu
þar að beita sjer fyrir því: 1)
að dýrtíðaruppbót verði greidd á
öll launin (í stað á tvo þriðju
þeirra nú 2) að fá grundvöllinn
fyrir. útreikningi dýrtíðaruppbót-
arinnar breytt á sem rjettlátast-
an og hagkvæmastan hátt, 3) að
uppbótin verði reiknuð út oftar
en einu sinni á ári. Varatillögur
við 1. tillögu: 4) að reyna að fá
ómagauppbót (fyrir landið alt ell-
egar Reykjavík eina saman), 5)
að reyna að fá staðaruppbót fyr-
ir þá, sem í Reykjavík eru. 1.
tillagan (eða til vara 4 og 5,) eru
Foz-Normal
nærföt
ráðleggjast, öll úr sjerlega góðu
og hlýju efni, til þess að vernda
heilsuna. Fást aðeins í Kronprins-
ensgade 2, Köbenhavn K.
C. Jespersen.
miðaðar við næsta nýár, en 2. og
3. komi til greina við framleng-
ingu launalaganna, þegar þar að
kemur. — Um almenn launakjör
hefur oft áður verið skrifað hjer
í Lögr., síðast um kjör presta af
sjera Þorsteini í Sauðlauksdal.
Heilsufar. Kíkhósta hefur orðið
vart í Reykjavík, en sjúkt fólk og
grunað einangrað og horfur á að
veikin verði stöðvuð. Inflúensa er
víða, um alt Suður- og Vestur-
land, en er væg. Á Norðurlandi
er hún ekki mjög útbreidd. I
Eyjafirði er nokkur stingsótt. I
Húnaþingi er kíkhósti, en breið-
ist ekki út. 1 Sauðárkrókshjeraði
eru nokkur taugaveikistilfelli, og
hefur sýkin borist nokkuð út með
mjólk og er sögð allalvarleg.
Jóhann Möller verslunarstjóri á
Sauðárkróki varð bráðkvaddur 18.
þ. m. að Reynistað í Skagafirði.
Björgúlfur Ólafsson læknir og
kona hans, dóttir Ben. S. Þórar-
inssonar kaupm., eru fyrir
skömmu alflutt heim hingað eftir
að hafa komið snögga ferð í sum-
ar og farið aftur utan. Hefur B.
Ó. verið eriendis frá því 1913, í
hollenskri þjónustu, fyrst á Java
og Borneo, en síðan sem yfirlækn-
ir við spítala og sóttvamir í Sam-
boe við Singapur á Malakkaskaga.
Hafa fáir íslendingar verið um
þær slóðir. Á Sumarta er þó bú-
sett íslensk kona, sem ýmsum er
hjer kunn, frú Laufey Obermann.
Bílar. 1 blaði einu í Boston í
Ameríku stóð 27. f. m. grein um
bíla og þýðdngu þeirra í þjóðlífi
þar vestra. Segir þar m. a.: Aldrei
hefur fjármagn vaxið svo á stutt-
um tíma í neinni atvinnu sem við
bílaiðnaðinn. Árið 1907 var sá
iðnaður varla teljandi en tíu ár-
um síðar var fjármagn hans orðið
um biljón og enn tíu árum síðar
tvær billjónir. Nú á sjötti hver
maður bíl hjer í landi en einn af
hundraði í öðrum pörtum heims-
ins. Hálf fjórða miljón manna
vinna nú að bílagerð. Iðnaðurinn
hefur vaxið um 95% í síðustu 15
ár. Árið 1926 var útborgað í
vinnulaun við bílagerð sex bill-
jónir dollara.
Bókaforlög. Gyldendalsforlagið
danska, sem hafði sjerstaka deild
í Noregi hefur fyrir nokkru selt
hana norsku fjelagi. Rekur það nú
fjölbreytta og röggsamlega bóka-
útgáfu og heitir Gyldendal. Norsk
forlag og hefur bækistöð sína í
Osló. Eitt aðalforlag Norðmanna,
Aschehough’s forlag setti einnig
fyrir allmörgum árum upp útbú
í Danmörku, svo sem til að vega
upp á móti Gyldendal í Noregi.
Var það ötullega rekið en er nú
nýlega selt dönsku fjelagi og
heitir Aschehough. Dansk forlag.
Prentsm. Acta.