Lögrétta - 04.02.1927, Blaðsíða 8

s
LÖGRJETTA
Um víða veröld.
«
Bretska alríkið.
Lögr. hefur áður sagt frá
bretsku alríkisstefnunni. Er stöð-
ugt mikið um hana skrifað í blöð
og tímarit víða um heim, sem
um milliríkjamál fjalla. Þykir
hún merkisatburður í bretskri
stjómmálasögu. En undanfarið
hefur verið nokkur óánægja inn-
an alríkisins og skilnaðarhugur í
sumum þjóðum, þar sem þeim
hefur þótt bretska heimaríkið
bera sambandsríkin ofurliði. En
m þessi mál segir svo í skýrslu
alríkisstefnunnar, og þykir ein
merkasta ákvörðun hennar: „Þau
(hin einstöku lönd) eru óháð
þjóðfjelög innan Bretska alríkis-
ins, jöfn að stöðu, og á engan
hátt undirgefin hvert öðru í einu
eða neinu sem viðkemur innan-
lands eða utanlandsmálum, en
tengd af sameiginlegri hollustu
við krúnuna, en í frjálsum fje-
lagsskap sem limir í sambandi
bretskra þjóða“. Þessari úrlausn
málanna er af flestum fagnað
sem nýjum votti um þrótt og
heilbrigði bretsks anda, og um
bretska stjómvitsku og frjáls-
lyndi — því tekist hafi í senn
að viðurkenna sjálfstæði ein-
stakra ríkja, og varðveita alríkis-
eininguna. Því í skýrslunni er
einnig svo að orði komist, að það
hafi verið „hreinskilnislega við-
urkent“ að í utanríkis- og vamar-
málum muni höfuðþungi ábyrgð-
arinnar hvíla nú og alllengi enn
á herðum stjómarinnar í Stóra-
Bretlandi. Rithöfundurinn „Aug-
ur“, sem skrifar um utanríkis-
mál í Fortnightly Review, (og að
vísu mun vera nákomin utanrík-
isráðuneytinu) hefur nýlega
skrifað um þessi mál. Telur hann
ráðstefnuna merkisatburð, og þó
enginn geti sagt fyrir örlög al-
ríkisins, sýni ráðstefnan þó, að
það eigi exmþá langt líf í vænd-
um og sjálfsagt með auknu afli.
í sambandi við þetta má geta
þess, að ameríski stórblaðaeig-
andinn Hearst hefur gerst tals-
maður þess, að allar ensjcumæl-
andi þjóðir geri með sjer heims-
bandalag. Um þessi mál er ítar-
lega rætt í greinum eftir Sig.
Ibsen, sem fyrir nokkm komu í
Lögr.
Eining lífsins
Indverskur visindamaður heims-
kunnur, Sir Jaganda Chandra
Bose, hefur um mörg undanfarin
ár fengist við rannsóknir á lífi
plantna. Hefur verið stofnuð fyr-
ir hann og aðstoðarmenn hans
sjerstök, stór rannsóknarstofn-
un í Kalkútta (Bose Research
Institute), þar sem þessar og
ýmsar aðrar athyglisverðar rann-
sóknir hafa farið fram.
Nýlega hefur Bose skrifað
grein úm þessar plöntulífsrann-
sóknir í Yale Review. Segir hann
þar frá ýmsum hugvitssömum
og hárfínum verkfærum, sem
fundin hafa verið upp í rannsókn-
arstofunni til athugana og mæl-
inga á þessum efnum. Sýna þau
lífshræringar plöntunnar innra
og ytra, mjög nákvæmlega. Þann-
ig segir Bose, að sjer hafi tekist
Iðnaðarmannafjel. eða Hand-
iðnamannafjelagið var stofnað
3. febrúar 1867 og er því sex-
tugt nú um þessar mundir.
Hefur þess verið minst með há-
tíðahöldum og með því að hafin
er útgáfa Tímarits Iðnaðar-
manna. Hvatamenn að stofnun
fjelagsins eru taldir Einar Þórð-
arson prentari og Sigfús Ey-
mundsson Ijósmyndari. En for-
menn hafa verið fram að þessu
Einar Þórðarson. Sigfús Eym.,
Einar Jónsson, Jakob Sveinsson,
Helgi Helgason, M. Benjamíns-
son, W. 0. Breiðfjörð, Matth.
Matthíasson, Guðm. Jakobsson,
M. Th. S. Blöndal, K. Zimsen,
að mæla æðaslátt plantna og á-
hrif þau, sem ýms örfandi efni
og eiturefni hafi á þær. En
plöntumar taki þeim áhrifum ná-
kvæmlega á sama hátt og mað-
urinn eða dýr, sem tilraunir hafi
verið gerðar á, starfsemi æða-
kerfisins aukist og lífsþrótturinn
magnist eða minki eftir sömu
reglum og hjá dýrum. „Þannig
sanna rannsóknir mínar, segir
Sir Jaganda, að lífsstarfinu er
öldungis eins farið í plöntum og
dýrum. Plantan kippist við og
hniprast við áfall, í henni berast
áhrif eftir ákveðnum taugafar-
vegi. Jurtasafinn er hrærður af
samskonar afli og því, sem hrær-
ir blóðið. En það, hversu líffæri
plöntunnar eru einfaldari en
dýrsins, gerir allar rannsóknir
auðveldari. Ástundun þessara
rannsókna mun því leiða til úr-
lausnar á mö' gum ráðgátum, sem
lengi hafa verið örðugar við at-
hugun hinnar flóknari lífsstarf-
semi dýranna".
Páfinn og stjórnmálin.
Páfinn, er nú situr að stóli, hef-
ur ekki látið aLmenn stjómmál
mikið til sín taka. Þó er það
Þorv. Þorvarðsson, Jón Hall-
dórsson og Gísli Guðmundsson.
Fjelagið hefur verið allfjörugt og
athafnamikið og látið til sín taka
ýms mál. M. a. hefur það annast
um ýmsar iðnsýningar, fyrst
1883, eftir tillögu Eyjólfs og Páls
Þorkelssona og frá því 1905 hafa
prófsmíðar iðnnema verið sýndar,
að till. Jóns Halldórssonar. Síðan
hafa fleiri góðar sýningar verið
haldnar, einkum 1911. Einkum
hafa það að sjálfsögðu verið
stjettarmál, sem fjelagið hefur
látið til sín taka. Það hefur bygt
stórt samkomuhús (1896), stofn-
að skóla (1873) og reist skóla-
hús (1906), haft forgöngu í
kunnugt af ýmsum ummælum
hans, að persónulega hefur hann
verið hlyntur Mussolini og jafn-
vel um eittskeið talað um samn-
inga milli þeirra um einhvers-
konar viðurkenningu kirkjuríkis-
ins gamla. En Mussolini gat ver-
ið það mikilsvert, að kaþólska
kirkjan væri honum ekki fjand-
samleg. Þó hefur fyrir nokkru
sletst upp á vinskapinn út af
framferði fascista gegn ýmsum
kaþólskum stofnunum. Segir svo
um það í páfabrjefi fyrir
skömmu, eftir að farið hefur ver-
ið viðurkenningarorðum um þrótt-
uga stjóm Mussolini’s að öðru
leyti — að nætt hafi stormur um
ítalíu, stormur eyðingar og of-
beldis gegn mönnum, munum og
stofnunum, og hvorki verið þyrmt
helgi staðanna nje virðuleik em-
bættanna, en farið fram í blind-
um ofsa og með mestu grimd
gegn hinum bestu mönnuin. Það
er ekki fullkunnugt annarsstað-
ar að hvað farið hefur í raun
rjettri fram, sem gefið hefur
jiáfanum tilefni til svo óvenju
harðorðs brjefs, eins og þetta er
í þeild sinni. En það virðist nýr
vottur þess að ástandið í ftalíu
minnisvarðamáli Ingólfs land-
námsmanns, haft ýms afskifti af
iðnaðarlöggjöf og lagt góðan
skerf til ýmsra annara mála.
Saga fjelagsins er skráð í hinu
nýja riti af H. Hallgrímssyni og
saga skólans af H. H. Eiríkss.
Myndimar sýna baðstofusal
Iðnaðarm.fjel., fyrsta form. fjel.
Einar Þórðarson og hinn núver.
Gísla Guðmundsson, fyrsta skóla-
stjóra Iðnsk. Jón Þorláksson og
hinn núver. Helga H. Eiríksson.
í heild sinni hefur Iðnaðar-
mannafjel. verið nytsamt og
skemtilegt fjelag, sem væntan-
lega á enn langt og gott líf fyrir
höndum.
sje ebki alt eins með feldu og
„hin sterka stjóm“ Mussolini’s
vill láta líta út fyrir.
Páfinn hefur einnig nýlega
gengið í beint berhögg við Musso-
lini í mikilsverðu stjómmálaat-
riði. Hann ljet núna um nýárið
tvo sendiherra sína, Mgr. Mag-
lione í París og Mgr. Pacelli í
Berlín, lýsa mjög ákveðinni vel-
vild sinni á samkomulagsstefnu
þeirra Briands og Stresemanns,
sem Mussolini hlefur hvað mest
reynt að eyða eða lama áhrifin
af.
Síðustu fregnir.
Viðsjár halda stöðugt áfram í
Kína. Hefur Kantonstjómin nú
yfirhöndina, en horfur á því að
friðsamlega rætist úr málunum
milli hennar og Breta. Hefur
stjómin mótmælt liðsendingu
Breta austur og Chamberlain tal-
ar sáttgjamlega og virðist vera
samningafús, enda munu Eng-
lendingar alment vilja skirrast
öll vandræði
Rússar hafa sent mikinn her
áleiðis til Kína, til hjálpar Kan-
tonhernum, ef í hart fer.
Prentsm. Acta.