Lögrétta - 28.03.1928, Page 3

Þinétíðindi
Tóbakssala. Fjárhagsnefnd, sem
hafði til meðferðar frv. um tó- j
bakseinkasöluna hefur þríklofnað.
Hjeðinn Valdimarsson vill sam- |
þykkja einkasöluna tafarlaust,
því landssjóður geti hlotið af
henni 200—300 þús. kr. tekju- j
auka, án verðhækkunar á tóbaki,
en þörfin á nýjum tekjulindum
sje brýn. Framsóknarm. Halldór |
Stefánsson og Hannes Jónsson
vilja vísa málinu til stjómarinn- |
ar, því þótt líklegt sje að einka-
sala yrði framkvæmanl. og heppi-
leg, sje óheppilegt að skifta um
verslunarskipulag á fárra ára
fresti. Ól. Th. og Sig. Egg. vilja
enga einkasölu, telja sannað, að
hún sje óhaghagkvæmara og dýr-
ara skipulag, en frjáls verslun.
Telja þeir það því til stuðnings,
að ríkistekjur af tóbakstolli hafi
orðið meiri, eftir að verslunin
varð frjáls, en þær voru áður af
tolli og verslunararði samanlögð-
um, 1922 (einkasala) 439 þús. kr..
1925 (einkasala) 1 milj. 108 þús.
kr., en 1926 (frjáls) 1 milj. 130
þús. og 1927 (frjáls) 900 þús. kr.
Berklavarnir. Jör.' Brynj ólfsson
og Jón Ólafsson flytja svohljóð-
andi till. í nd.:
Neðri deild Alþingis ályktar að
skora á ríkisstjómina að taka til
íhugunar, hvemig berklavömum
verði komið fyrir á tryggilegan
hátt, en þó jafnframt dregið að
mun úr hinum gífurlega kostn-
aði, er ríkissjóður hefur nú af
ráðstöfunum í þeim efnum, og
leggja lagafrumvarp um það efni
fyrir næsta þing.
Vantraust? Jón Þorláksson og
4 aðrir Ihaldsmenn flytja till. í
sameinuðu þingi um það að víta j
brot núverandi dómsmálaráðh. á
löggjöf þeirri, sem sett var á síð-
asta þingi um varðskip ríkisins.
Jarðræktarlögin. Bornar vom
fram ýmsar breytingar á þeim og
fóm helst í þessa átt.
1. Styrkur til jarðabóta er
ákveðin föst upphæð á hvert
dagsverk, í stað þess að í lög-
unum er heimild til að veita j
vissan hluta af þeirri upphæð,
sem dagsverkið er metið. 2. 5%
af styrk hvers jarðabótamanns
gengur til þess búnaðarfjelags,
sem hann er meðlimur í. 3. Felt
er niður það ákvæði laganna, að
10 dagsverk fyrir hvem verkfær-
an heimilismann sjeu undanskilin
styrk. 4. Votheystóftir, sem ekki
hefir verið veittur styrkur til, á
að styrkja með 50 aurum á dags-
verk. 5. Breytt er nokkuð ákvæð-
unum um jarðabætur landseta á
þjóðjörðum og kirkjujörðum. 6.
Stofnaður er nýr sjóður (verk-
færakaupasjóður) með framlagi
úr ríkissjóði, sem nemur 10 aur-
um á hvert dagsverk, og auk
þess 20 þús. kr. á ári. Fellur þá
niður, að formi til, sú upphæð í
fjárlögum, sem ætluð er til bún- i
aðarfjelaga.
Búnaðamefnd ed. felst á frv. j
í öllum aðalatriðum, en vill þó
gera á því nokkrar breytingar,
og em þær fólgnar í eftirfarandi
atriðum. 1. Sett er hámark á i
styrkupphæð þá, sem veitt er
samkvæmt 3. og 4. gr. frv., þann-
ig að styrkur fyrir áburðarhús
og safnþrær verði aldrei hærri en
kr. 1200,00 og fyrir túngræðslu :
kr. 800,00. Jarðabótadagsverk,
sem leiguliði vinnur til greiðslu
upp í eftirgjald sje metið kr. '
3,00 á dag í stað kr. 3,50.
Þingvellir. Talsvert hefur verið
deilt um friðun Þingvalla Kemur
mönnum ekki saman um það, j
hversu stórt hið friðlýsta svæði
eiga að vera, þykir sumum svo |
sem sveitinni liggi við auðn af
hinni víðtæku friðun, og eigi ekki
að friða annað en hinn foma
þingstað og næsta nágrenni hans.
Einnig hefur verið deilt allmikið
um framtíð prestsetursins á Þing-
völlum og hefur till. komið um j
að sameina það Mosfelli, en setja
núverandi prest á biðlaun. í ed.
mælti Ingibj. H. Bjamason mjög
kröftulega gegn þessu, taldi það
mehningarlegan ósóma og sögu- j
legt ræktarleysi, að svifta presti ;
hinn fornhelga stað, þar sem
kristni hefði verið lögtekin og J
margir helstu viðburðir kristni-
sögunnar væru tengdir við. Miklu j
fremur ætti að sýna Þingvalla-
kirkju og sókn aukna virðingu, j
m. a. með nýrri og góðri kirkju-
byggingu. Jón Þorláksson tók í
sama streng, sagði að auk þess ;
væri svo langt milli Þingvalla og
Mosfells,að oft væri ómögulegt að
vetri til að þjóna báðum í senn,
síst svo að presturinn gæti full- |
nægt þeim kröfum, sem íslend- J
ingar hefðu um langt skeið verið
vanir að gera til presta, s. s. að ;
þeir væru ekki einungis sálusorg- ;
arar, en einnig mentaðir frömuðir
fjelagslífsíns í sveit sinni og helst
einnig fyrir öðrum í fram-
kvæmdalífi og við góð efni. Þessi
skoðun á prestsembættinu þótti
kirkjumálaráðherra skjóta nokk- |
uð skökku við kristilegan hugs- ;
unarhátt og höfund trúarinnar,
einkum það, að prestar ættu að |
vera efnamenn, enda væri þess
ekki getið að Kristur hefði átt fje ;
í sparisjóði eða stundað búskap j
og sjóróðra í fjárplógsskyni. Hið j
nýja skipulag Þingvallaprests- j
þjónustu kvað hann éinfalda
brauðasamsteypu og mætti eftir :
sem áður halda við helgi kirkj-
unnar og ætti helst að reisa þar
litla en fagra nýja kirkju. Sam-
steypan var samþ.
Landsbankinn. Um hann er nú
mikið deilt. Frv. sem fyrir lá
gerði ráð fyrir tveimur megin-
breytingum, að ákveða að ríkið
beri ábyrgð á öllum skuldbind- ;
ingum bankans og að taka upp
það skipulag um stjórn hans, sem
bankamálanefndin frá 1925 stakk
upp á, með fjölmennri, ólaunaðri,
þingkjörinni yfirstjóm, er síðan
velji 4 manna. bankaráð, en ráð-
hen-a skipi formann eins og nú
er. Fjárhagsn. ed. klofnaði um
málið. Meirihl. (Ingvar P., Einar
á Eyrarl. og Jón Baldv.) vildi !
samþ. frv., en minnihl. (Bjöm
Kristj. og Jón Þorl.) telja það
ástæðulaust og jafnvel ekki
hættulaust, að fara að hringla í
skipulagi bankans aftur nú, einu
ári eftir að síðast var breytt, 1
eftir langar bollaleggingar. Meiri-
hl. bankaráðsins (Sig. Briem, Jóh.
Jóh. og M. Jónsson) telur einnig,
að slíkar breytingar gætu orðið
bankanum skaðlegar og nauð-
synjalausar, og álítur ríkissjóðs- j
ábyrgð á öllum innlendum skuld- ;
bindingum bankans að minsta j
kosti „pricipielt“ athugaverða.
Jón Ámason og J. J. voru hins- í
vegar fylgjandi breytingunum að
flestu leyti. Ed. samþykti þær.
Draumprjedikarar.
I lok síðustu aldar var uppi í
Skagafirði maður að nafni Krist-
inn Pjetursson. Hann var bróðir
Jóhanns hreppstjóra á Brúnastöð-
um, sveitarhöfðingja. Kristinn
þessi var kallaður prjedikari að
viðurnefni. Kom til af því að iðu-
lega, einkum þegar hann lagðist
þreyttur til hvíldar, hjelt hann
guðsþjónustur í svefni. Söng
sálma, bað og tónaði sem fyrir
altari, flutti langar prjedikanir
og lýsti postullegri og drottinlegn
blessun. Eins framkvæmdi hann
og þá önnur prestsverk: skírði
og fermdi. Vakti þetta allmikla
athygli í þann tíð, því þeir er
þektu til Kristins voru sannfærð-
ir um, að hann hefði engar brell-
ur í frammi, væru þessi fyrir-
brigði honum ósjálfráð og ættu
rætur að rekja til óþektra sál-
rænna, ef ekki yfirnáttúrlegra or-
saka. Studdist sú skoðun ríkt við
það, að Kristinn var ómentaður
og ekki meiri vitsmunamaður en
í meðallagi, en margar svefnprje-
dikanir hans þóttu ágætar að
efni og búningi og sumir sálmar
þeir, er hann söng, öllum óþektir
sem á hlýddu. Sjálfur leit Krist-
inn svo á, að hann hefði ósýni-
legan söfnuð, sem hann gegndi
prestsþjónustu í meðan hann
svæfi og sagði svo frá, að sjer
væru orðnir ýmsir meðlimir hans
vel kunnir.
Jeg hef talað við ýmsa, sem
heyrðu Kristinn prjedika. Og er
þeim sjergáfa hans sífeld gáta.
Sumir alveg fullvissir um að hann
hafi staðið í sambandi við æðri
heim. Jeg skal engan dóm leggja
á það. Hitt er víst að dæmið er
einkennilegt og umhugsunarvert.
Hermann Jónasson skrifaði á sín-
um tíma ítarlega grein um Krist-
inn í „Þjóðólfi“. Sú grein var
seinna sjerprentuð. Því miður Hef
jeg enn ekki átt kost á að sjá
hana, en mjer er tjáð, að þar sje
góða fræðslu að fá, hvað sem
skýringum á fyrirbrigðunum líð-
ur.
Þess munu yfirleitt mjög fá
dæmi, að menn prjediki að stað-
aldri og svo að vel þyki, í svefni.
Þó er slíkt kunnugt í Norður-Sví-
þjóð og sjerstaklega í Finnlandi.
Síðastliðið haust ritaði ágætis-
konan Ingibjörg Ólafsson greinar
í danskt blað um tvær finskar
konur, er svo var ástatt um og
urðu fyrir þær sakir mikils vald-
andi í landinu þessi síðustu ár.
önnur hóf víðtæka trúarvakning.
Hin gaf tilefni til mesta og við-
bjóðlegasta sakamálsins, sem
finskir dómstólar hafa fjallað um
upp á síðkastið.
Fer hjer á eftir aðalefnið úr
greinum Ingibjargar Ólafsson um
finsku draumprjedikarana. Er
það í raun rjettri að eins stytt
þýðing:
Merkust og ágætust finskra
draumprjedikara er verkakonan
Helena Kottinen, f. 1871, d. 1916.
Sjera Sartin í Jaakimvaarapresta-
kalli í Austur-Finnlandi gaf 1921
út bók um hana og opinberanir
hennar með formála eftir V. Ru-
din hinn nafnfræga prófessor f
Uppsölum. Helena átti ætt að
rekja til fólks, sem hafði prjedik-
að í svefni. Afasystir hennar var
Anna Rogel í Sastmolasókn. Anna
þessi tók mikil veikindi 19 ára
gömul og eftir 7 mánaða legu fór
hún að prjedika upp úr svefni og
talaði þá í 4 stundir samfleytt.
Síðan gérði hún það að staðaldri
og prjedikaði þá svo hátt og
skýrt, að fólk, sem stóð úti fyrir
húsinu, heyrði glögt hvert orð.
Á sunnudögum lagði hún út af
guðspjöllunum, en virka daga
valdi hún ýmsa aðra ritningar-
staði fyrir texta. Alt af prjedik-
aði hún iðrun og afturhvarf og
lagði tíðast mesta áherslu á reiði
Guðs yfir syndinni og kærleika
hans til syndaranna. Pínu og
dauða Krists. Rjettlæting af
trúnni og helgun. Forherðing ó-
guðlegra og ánauð þeirra í þræl-
dómi syndarinnar. Að lokum bað
hún oftast langa þakkarbæn og
flutti síðan fyrirbæn fyrír landi
og þjóð. Síðast söng hún sálm og
vaknaði svo af dvala. Anna hafði
mikil trúarleg áhrif, en hún dó
aðeins 33 ára gömul. Innilega
hafði hún iðulega beðið Guð um
að einhver í ætt hennar „fengi að
vinna í víngarði Drottins í sama
anda og með sama hætti“ og hún.
Helena Kottinen var uppfylling
þeirrar bænar. Hún ólst upp í
Karelen nálægt Sertavala. For-
eldrar hennar voru bláfátækir og
varð hún 8 ára gömul að vinna
sjálf fyrir sjer. Varð hún bam-
fóstra á bæ í næstu sókn. Þar
kom hún oft á trúarsamkomur
Læst’adiana og höndlaðist af
Kristi. Vjek hann varla úr hug
hennar nótt nje dag og var ó-
sjaldan sem hún fyndi til nær-
veru hans, sem veitti henni ólýs-
anlega sælu. Þráin til að lesa bib-
líuna knúði hana til að læra að
lesa af sjálfri sjer. En þegar hús-
bændur hennar urðu þess vör,
hve gjamt henni var að sitja yf-
ir ritningunni, bönnuðu þeir
henni, að fara á vakningasam-
komur og lesa í guðs orði. Það
varð til þess að hún fór heim. Þó
á móti vilja foreldra sinna, sem
ekki voru sjerlega trúuð. Móðirin
tók straks sinnaskiftum fyrir á-
hrif dótturinnar en andaðist rjett
á eftir. Litlu eftir fermingu var
Helena á bæ hjá vantrúuðu fólki,
þar sem það var haft til skemt-
unar að dansa á sunnudagskvöld-
unum. Tók hún þátt í gleðskapn-
um, en með stöðugum mótmælum
samvitskunnar, og svo fór, að eitt
kvöldið brast hún í grát þegar
leikurinn stóð sem hæst, og fjekst