Lögrétta - 26.11.1930, Blaðsíða 2

2
LÖGRJETTA
LÖGRJETTA
3
I ---------------------------- |
LÖGRJETTA
CtgBÍandl og
pontdnB QIiIsior
pingkottsBtrwti 17. SLreri 178.
Innhatmtm og afgreUMa
í Lœkjargötu i. Simi 1%.
I ---------------------------- I
helstu náttúrufræðingar nútímans
eru einnig trúmenn og taka mik-
inn þátt í safnaðarstarfi hver í
sínum söfnuði.
Það eru Englendingar, sem
einna mest far hafa gert sjer um
það að skilja og skýra þessi efni
og um það að rannsaka þróunar-
kenningamar og að búa til nýja
heimsskoðun er skýri samhengi
og tilgang tilverunnar í samræmi
við þekkingu og þörf nútímans á
vísindum og trú. Einn af þeim
mönnum, sem mesta athygli hef-
ur vakið fyrír skrif sín um þessi
efni er C. Lloyd Morgan, fyrrum
prófessor í líffræði við háskólann
í Bristól (fæddur 1852) og mjög
mikils metinn sem sjerfræðingur
á sínu sviði.
Samkvæmt kenningu hans má
skifta tilverunni í ýms stig, sem
taka við hvert af öðru fyrir vissa
tegund þróunar, sem verður á
þann hátt, að ýmiskonar ný-
myndanir koma fram (emer-
gence’s). En þetta á sjei: ekki
stað þannig, að þróunin sje óslit-
in og nýmyndunin ekki annað en
áframhald hins gamla. Nýmyndun
verður til á ýmsum krossgötum
þróunarinnar. En þó að hún sje
sprottin af öðrum eldri stigum
þróunarinnar er hún ekki einung-
is samruni þeirra, sem aðeins hef-
ur á sjer einkenni erfð frá fyrri
stigunum, heldur er hún nýtt og
sjálfrátt fyrirbrigði.
Stig þróunarinnar í tilverunni
eru samkvæmt kenningu Lloyd
Morgan aðallega sjö. Fyrst eru
„atóm“. Þá koma „mólekúl“. Þau
eru að vísu sett saman úr „atóm-
um“ en eru samt nýmyndun og
önnur í eðli sínu en þau. Þriðja
stigið er efnið, þ. e. föst efni. Og
fjórða stigið er svo líf, sem senni-
lega er nýmyndun, sem orðið hef-
ur til á svipaðan hátt og hin stig-
in. Fimta stigið, eða nýmyndun-
in er meðvitundin (mind), sem
verður til við það, þegai líffæri
taka viðbragð eða verða fyrir
áhrifum umhverfisins. Næsta
stigið fyrir ofan meðvitundina er
skynsemin (reason), en með
henni kemur í ljós hæfileikinn til
þess að ákveða, áætla og sjá fyr-
ir. En annað æðra stig er samt
enn til, sjöunda stigið, sem er
andi (spirit), en andi er þar, sem
nálægð guðs lætur einkum til sín
taka. Mannkynið er einn liður
þessarar þróunar, sem stefnir í
áttina til guðs, sem er hið æðsta
í tilverunni, það, þar sem öll öfl
hennar og öll stig hennar mætast,
eftir að hafa þróast eða hafist
úr rúm-tímanum (sem var senni-
lega til frá upphafi), um efni
líf og anda. Ekkert er því til
fyrirstöðu, í þróunarkenninguxmi,
segir Lloyd Morgan, að hugsa
sjer það, að stefnan í guðdóms-
áttina geti náð hámarki sínu í
einni einstakri persónu, ef hlut-
laus, söguleg rannsókn sýndi að
svo væri. 'Sumir draga af þessu
þá ályktun, að átt sje við Krist,
en um það hefur Lloyd Morgan
sjálfur ekkert sagt. En hann hef-
ur komist svo að orði, að guðdóm-
legur persónuleiki skini í gegnum
hið einstæða einstaklingseðli
Krists.
Öll stig þróunarinnar og allar
nýmyndanir hennar stefna að því
frá upphafi til enda, að opinbera
guðdómlegan tilgang og guðdóm-
legur persónuleiki er að vissu
leyti opinberaður í manninum.
En guð er einn og persónulegur.
Afstaða mannsins til tilverunnar
og allra þróunarfyrirbrigða henn-
ar á að vera sú, að athuga og
rannsaka og lúta höfði í lotningu.
í allri tilverunni er ákveðinn til-
gangur. Tilveran er ein órofin
heild, guð einn, sannleikurinn
einn. Mark rannsóknanna í vís-
indum og heimspeki er að finna
og skýra hinn guðdómlega til-
gang.
Þetta er stutt og eðlilega ófull-
komið yfirlit um helstu kenning-
ar Lloyd Morgans og að ýmsu
leyti er erfitt að gera grein fyrir
þeim í stuttu máli. Þær eru sett-
ar fram í tveimur stórum ritum,
sem víða eru fremur flókin og
torlesin og þarf allvíða mikla
þekkingu á líffræði og heimspeki
samtímans til þess að skilja þær
til fulls, einkum á kenningum
nokkurra annara enskra heim-
spekinga og samverkamanna
TJoyd Morgans.
En þessi stutta og ófullkomna
frásögn ætti að geta sýnt nokk-
uð meginstefnuna og það hvers-
konar viðfangsefni hinir lærðustu
náttúrufræðingar geta valið sjer
og hvernig þeir draga ályktanir
af sjerfræðum sínum, til þess að
byggja sjer samfelda lífs- og
heimsskoðun.
Síðustu frjettir.
Nálægt 714 miljarð dollara hafa
Bandaríkjamenn lagt í ýms fyrir-
tæki erlendis, að því er stjómar-
skýrslur þar segja, þar af hefur
nál. 1V2 miljarður lent í Evrópu.
Mest hefur Þýskaland fengið, en
þó hefur V3 allrar upphæðarinn-
ar lent í Bretlandi. Bretar hafa
nú viðurkent umráðarjett Noregs
yfir Jan Mayen. Utanríkisstjóm-
in þýska hefur ákveðið að leggja
ágreiningsmál milli Þjóðverja og
Pólverja í Slesíu fyrir þjóða-
bandalagið. Skamt frá Oklahama
í Bandaríkjunum gaus olíimáma
nú nýlega og var áætlað, að hún
hefði spýtt úr sjer nál. 270 þús.
lítrum á sólarhring.
----o---
Hús og heilbrigði.
Nokkrir þættir úr heilsu-
fræði eftir Guðm. Hannes-
son.
. Prófessor Guðmundur Hannes-
son hefur mjög látið til sín taka
ýms heilbrigðismál þjóðarinnar og
haft á þau margvísleg áhrif. En
það er þó einkum einn þáttur
þeirra, sá sem að húsakynnunum
lýtur, sem hann hefur lengi haft
hvað mestan áhuga á. Er lesend-
um Lögrjettu það kunnugt af
ýmsu og ekki síst af því, sem
hann skrifaði hjer í blaðið fyrir
nokkurum árum um skipulag
sveitabæja og seinna var gefið
út í sjerstakri bók. Þá er það
einnig kunnugt, að G. H. hefur
verið brautryðjandi þess þarfa og
merka máls, að koma föstu skipu-
lagi á bæi og kauptún og átti
hann á sínum tíma mestan þátt í
löggjöfinni um þessi efni og hef-
ui síðan starfað að skipulagning-
unni.
Nú er komið nýtt rit eftir
Guðm. Hannesson um þessi efni
og heitir: Nokkrir þættir úr
heilsufræði og fjallar fyrsti þátt-
urinn, sem út er kominn, um
húsakynni. Fyrst er gerð stutt
grein fyrir verkefnum og gildi
heilsufræðinnar og ýmsu því, sem
haft hafi áhrif á bætt heilsufar
og langlífi, s. s. betri læknis-
hjálp en áður og fleiri ljósmæð-
ur og þó helst bættur efnahagur
og vaxandi menning, sem m. a.
hefur komið fram í bættum húsa-
kynnum. Síðan er í 14 aðalköfl-
um gerð grein fyrir helstu við-
fangsefnum þeim, sem lúta að
heilsufræði og húsakynnum og
úrlausn þeirra eftir íslenskum
staðháttum. Þar er m. a. ritað
um jarðveg og hússtæði, um
byggingarefni, híbýlastærð og
herbergjaskipun, hitun, lýsing,
loftgæði, vatnsveitur, frárensli og
sorp, og loks er kafli um skipu-
lag kauptúna. I öllum þessum j
köflum er margvíslegur fróðleik-
ur, sem mörgum getur að haldi
komið öðrum en læknum, sem
bókin er einkum ætluð, því að
hún er lipurt og skipulega skrif-
uð og bygð á víðtækri þekkingu
á erlendri reynslu og athugunum
og umhugsunum um íslenskar
þarfir og staðhætti. Tillögur höf.
eru praktiskar og þó þannig, að
tekið er tillit til fegurðar og
nytsemdar í senn. Sumstaðar er
þó gert ráð fyrir fulllágum kröf-
nm eða lítilli þörf um hússtærð
og herbergjafjölda, eins og höf.
bendir reyndar sjálfur á, og er
slíku auðbreytt í framkvæmdinni.
Annars eru í hverjum kafla bók-
arinnar athuganir og ráð, sem
að haldi geta komið hverjum
þeim sem við húsnæðismál fást,
eða upplýsingastarf um þau,
kennurum, heilbrigðisnefndum,
sveitastjórnum og smiðum.
En mikilvægi þess, að húsnæð-
ismálunum sje rjett ráðstafað,
má sjá bæði á heilsufræðilegn
og fjárhagslegri afstöðu þeirra í
þjóðfjelaginu hjer og erlendis, (og
hefur Lögrjetta t. d. nokkrum
sinnum sagt frá gangi þessara
mála í Englandi). Heilsufarsgildi
góðra húsakynna og annars að-
búnaðar má sjá á því, að í fyrir-
myndarbæ eins og Port Sunlight
var bamadauði fyrir nokkrum ár-
umv8.1% en 20.3% á sama tíma í
stórbænum Liverpool rjett hjá,
þar sem upp og ofan er miklu
ver bygt. Hjer á landi hefur
manndauði minkað um helming á
síðastliðinni öld vegna bættra
heilbrigðisráðstafana, m. a. bættra
húsakynna. En það, hversu heppi-
leg ráðstöfun húsnæðismálanna
er mikið fjárhagsatriði, sjest á
því, að byggingarefni hafa und-
anfarin ár verið flutt inn hingað
fyrir ca. 5 milljónir 655 þús. kr.
á ári, en síðustu . 5 árin hafa
verið bygð hjer hús fyrir 50—55
milljónir króna. Ríkið er nú einn-
ig lögum samkvæmt farið að
leggja stórfje í beina styrki á
þessu sviði (en af þeim sumum
telur G. H. vafasamt gagn og
sama skoðun hefur komið fram í
Englandi).
En þar sem húsnæðismálin eru
svo mikilsverð, er það einnig mik-
ilsvert að hafa fengið um þau
eins góða bók og Heilsufræði
Guðm. Hannessonar, skrifaða af
þekkingu og áhuga og miðaða við
íslenska staðhætti.
-----o----
Frá útlöndum eru þeir nýkomn-
iv Jónas Jónsson ráðherra og
Magnús Sigurðsson bankastjóri.
Áttræðisafmæli átti Runólfur
bóndi á Rauðalæk í Rangárvalla-
sýslu 24. þ. m.
Slysavarnafjelag íslands hefur
keypt björgunarbát af flotamála-
ráðuneytinu danska og á hann að
fara til Vestmannaeyja.
Vilhjálmur Stefánss.
um örlög Islendinga í Grænlandi
og um Dani og íslendinga.
1 Grænlandi og ýmsum öðrum
bygðum, þar sem Eskimóar eru,
fara fram miklar og merkar rann-
sóknir á mannfræði og menning-
arsögu og hafa varpað ýmsu nýju
ljósi á frumstig menningarlíís
mannkynsins. Danir hafa lagt
mikla stund á þessar rannsóknir,
en einnig Ameríkumenn og Eng-
lendingar og Þjóðverjar. Eitt-
hvei't nýjasta og helsta ritið, þar
sem safnað er saman yfirliti um
allan fróðleik og allar rannsóknir
viðvíkjandi Grænlandi er nú gefið
út af dönsku nefndinni, sem sjer
um jarðfræði- og landfræðirann-
sóknir á Grænlandi. Er það
mikið rit á ensku og segir í fyrsta
bindi frá landsháttum, í öðru
bindi frá mannabygð í Grænlandi
fyr og nú og í þriðja bindi frá
landnámi í Grænlandi og frá sögu
landsins frá upphafi og til ársins
1929.
Um þetta mikla verk hefur Vil-
hjálmur Stefánsson nýlega skrif-
að í amerískt landfræðirit (Geo-
graphical Review XX. 4) og notar
jafnframt tækifærið til þess að
skýra frá afstöðu sinni til ýmsra
merkra atriða í Grænlandsrann-
sóknunum og með því að hann er
manna fróðastur um þessi efni, en
þau hugleikin mörgum íslending-
um, verður sagt nokkuð frá grein
hans.
Hann tekur fyrst til athugunar
grein eftir Birket-Smith um
Grænlendinga nútímans og lýkur
á hana lofsorði, en bendir á nokkr-
ar skekkjur í henni og verður
það honum tilefni þess að tala um
danskar Grænlandsrannsóknir al-
ment. Dæmin, sem jeg hef tekið,
segir hann, benda á það, að dönsk
vísindamenska í sagnfræðum og
málfræðum, að minsta kosti eins
og hún kemur fram í þessu verki,
sje ekki á sjerlega háu stigi þeg-
ar hún fæst við fornnorrænar frá-
sagnir um Grænland. Norsk, þýsk
og jafnvel bretsk fræðimenska
stendur framar hinni dönsku, þó
að í Danmörku sje að vísu búsett-
ur sá maður, sem mest mark má
á taka í fornnorrænum fræðum,
sem sje dr. Finnur Jónsson — en
hann er Islendingur. En það sem
einkennilegast er urn þennan veik-
leika Dana er það, að í nokkrar
aldir hafa þeir stjómarfarslega
verið í nánu sambandi við Island.
En hversvegna eru þeir því svo
fjarlægir 1 andlegum efnum
(intellectually) ? Hvíla ef til vill
einhver álög á slíku sambandi, að
sínu leyti áþekt því hversu erfitt
Englendingum virðast vera það,
að skilja Ira? Hefur hið írsk-
enska og hið íslensk-danska fyrir-
komulag á pólitísku sambandi það
í för með sjer, að fjarlægja þjóð-
irnar eða losa um andlegt sam-
band þeirra (to disunit peoples
intellectually).
Af atriðum þeim um sögu
Grænlands, sem Vilhjálmur Stef-
ánsson rannsakar sjerstaklega í
grein sinni skal hjer aðallega get-
ið þess, sem hann segir um lok
Islendingabygðarinnar í Græn-
landi. Birket-Smith segir í sínu
riti, að það sje nú alment viður-
kent, að um miðbik 14. aldar hafi
hin nyrðri og minni bygðin,
Vestribygð, verið eydd af Eski-
móum og að sömu örlög hafi
gengið yfir hina bygðina líka.
Þessar kenningar um árásir Eski-
móa á grænlensku bygðimar og
skyndilega auðn þeirra, telur Vil-
DOSTOJEFSKU: Glæpur og refsing.
í dag. Jeg er ekkja, í neyð, yfirgefin. Jeg skal komast til
hans. Þú heldur að jeg geti það ekki en þjer skjátlást.
Þú skalt sjá að jeg kemst. Þú hefur haldið að þú gætir
bugað hana undir eins af því að hún er svo viðkvæm, en
jeg er ósmeyk, karl minn. Það er úti um þig, leitið þið þá
á henni, rannsakið þið hana, rannsakið þið hana.
Katerína þreif æðisgengin í Lusjin og dró hann að
Sonju.
— Ábyrgðina tek jeg fúslega á mínar herðar eins og
jeg hefi áður sagt. En látið þjer nú sefast, frú mín góð,
reynið þjer að átta yður. Jeg sje að þjer eruð ósmeykar,
en á þennan hátt getur það ekki farið fram, jeg verð
að gera það í viðurvist lögreglunnar, tautaði Lusjin, þó að
hjer sjeu að vísu nægilega mörg vitni. Jeg er reiðubúinn.
En það er dálítið leiðinlegt fyrir karlmann ... jeg meina
það væri betra að kvenmaður ... ef að til dæmis Amalía
Ivanovna vildi aðstoða okkur, þó að slík rannsókn fari
reyndar fram á alt annan hátt ... hvað finst yður?
— Rannsakið þið hana hver sem vill, hrópaði Kater-
ína. Sonja, snúðu vösunum þínum. Þama getið þið sjeð,
og þama, þarna, gerið þið svo vel. Sjerðu nú, ófjetið, vas-
inn er tómur, hjema lá vasaklúturinn, sjerðu, og svo
hinn vasinn, þarna, þama sjerðu nú.
Katerína sneri um báðum vösunum eða reif þá rjett-
ar sagt út og sýndi fóðrið. En út úr öðrum þeirra, hægri
vasanum, skautst alt í einu dálítið pappírsblað og fjell nið-
ur beint fyrir framan fætur Lusjins. Allir höfðu sjeð það,
sumir hljóðuðu. Pjotr Petrovitsj beygði sig niður, tók
blaðið milli fingra sjer, milli þumalfingurs og vísifingurs,
hjelt því fram fyrir sig svo allir gætu sjeð það og fletti
því hægt sundur. Það var hundrað rúblu seðill, þríbrotinn.
Pjotr Petrovitsj hreyfði hendina í hring og sýndi seðilinn.
— Þjófakind. TJt úr mínum húsum, lögregla, lögregla,
æpti Amalía Ivanovna. Til Síberíu skal hún. Ut með þig.
Reiðióp heyrðust úr öllum áttum. Raskolnikof stóð altaf
og hallaði sjer upp að veggnum,^þögull og hafði ekki af
henni augun. En öðru hvoru leit hann snögglega á Lusjin.
Sonja stóð kyr eins og hún væri meðvitundarlaus. Hún
virtist ekki einu sinni vera undrandi. Alt í einu þaut blóð-
ið út í gagnaugu hennar, hún æpti og huldi andlitið 1 hönd-
um sjer.
— Nei, það er ekki jeg. Jeg hef ekkert tekið. Jeg veit
ekkert, sagði hún og grjet sáran og kastaði sjer í fang
Katerínu. Hún tók hana í faðm sjer og þrýsti henni að
sjer eins og hún ætlaði að vemda hana fyrir öllu illu.
— Sonja, Sonja, jeg trúi því ekki. Heyrirðu það, jeg
trúi því ekki, hrópaði Katerína þó að alt virtist reyndar
augljóst og uppvíst. Hún vaggaði henni í örmum sjer eins
og barni og kysti hana sífelt — eins og þú hefði hnupl-
að nokkru, ó, heimsku, heimsku manneskjur, ó, guð minn
góður. Hún sneri sjer að öllum hópnum og æpti tryllings-
legri rödd: Þið eruð heimskingjar, heimskingjar öll sam-
an, vitið þið hvað þetta er gott hjarta, hvað þetta er góð
stúlka, haldið þið að hún sje ófróm, hún. Hún mundi rífa
utan af sjer síðustu spjörina og selja hana ef að þið
þyrftuð á því að halda. Berfætt og blóðrisa myndi hún
ganga til þess að hjálpa ykkur. Sjáið þið, svona er hún.
Gula passann hefur hún tekið á sig af þvi bömin mín voru
að verða hungurmorða. Okkar vegna hefur hún selt sig.
Ó, Marmeladoff, maðurinn minn sálugi, ó, þarna sjerðu
erfisdrykkjuna þína, ó, guð minn góður. Á hvað eruð þið
öll að glápa og góna, vemdið þið hana. Raskolnikof, hvers-
vegna standið þjer svona rólegur. Þjer trúið þessu kenske,
þjer líka. öll, öll saman emð þið ekki eins mikils virði og
litli fingurinn á henni. Ó, guð, vemda þú hana þá.
Grátur hinnar tæringarveiku, úrvinda konu virtist
hafa mikil áhrif á alla, sem við voru staddir. Kvölin var
svo ægileg, sem æpti út úr þessari eymdarlegu ásjónu,
þessum þurru blóðhlaupnu vörum, þessari hásu rödd, þess-
um bamslega örvæntingarfulla ekka, að hver maður hlaut
að skilja óhamingju hennar. Að minsta kosti tók Pjotr
Petrovitsj undir eins til máls og sagði blíðlega.
— Heiðraða frú. Heiðraða frú. Sú staðreynd, sem
hjer er slegið fastri, snertir yður að engu leyti. Enginn
mun dirfast að saka yðut m hokkura þátttöku í því, sem
skeð hefur og það því sem það voruð þjer sjálfar,
sem með rannsókn yðar Upp um þaQ; þjer vissuð
ekkert. Þjer getið verið ^ar vun það, að engum þykir
þetta leiðinlegra en mjeP ef til vill er það einungis
hin ítrasta neyð, sem á i þessu. En hversvegna, ung-
frú, vilduð þjer ekki með£aI1i?a þetta. Óttuðust þjer hneis-
una? Það var fyrsta skrefí®. Þjer fjelluð fyrir freisting-
unni ? Alt þetta er skiljaiJ^ alt skiljanlegt, en eiga menn
að venja sig á slíkt, herf^öiínir og dömur? sagði hann
við þá, sem viðstaddir voP1- ^f meðaumkvun svo að segja,
af því að mig tekur þetta ^narlega sárt er jeg reiðubú-
inn til þess, þrátt fyrir tersónulegu móðgun, sem jeg
hef orðið fyrir, að fyrirgeí^-Og um leið og hann sneri sjer
að Sonju sagði hann: — í^ð þjer þá hneisu, sem á yður
hefur dunið í dag, verða ^r til vamaðar 1 framtíðinni.
Jeg lýsi því hjer með yí&’ að jeg fell frá öllum frekari
ákærum í þessu máli og með búið.
Pjotr Petrovitsj gaU* augimum snöggvast til Ras-
kolnikof. Þeir horfðust sa^^vast í augu. Það var eins og
Raskolnikof ætlaði að breHrii hann upp til ösku með log-
andi augnaráði sínu. Katetína virtist ekki heyra neitt
meira, hún kysti Sonju 1 stf&llu ems 0g hún væri viti sínu
fjær. Börnin stóðu líka í k^kgum hana og Polja grjet há-
stöfun, en skildi ekki vel ^Verju fram fór.
— Þvílík lubbamenska> sagði alt í einu einhver hárri
rödd úti í dyrum. Pjotr í^frovitsj leit snarlega við.
— Þvílíkt óþokkabrag^’ sagði Lebesjatnikof aftur og
horfði hvast í augu hans-
Pjotr Petrovitsj ætlaði að ganga að honum, en hrökk
skyndilega við. Allir tók*1 ^ftir því. Lebesjatnikof gekk
inn í stofuna.
— ög þjer dirfist að k^lla mig sem vitni, sagði hann
og gekk fast að Pjotr Petrovitsj.
— Hvað viljið þjeri ^ð hvað eigið þjer, tautaði
Lusjin.
— Hvað jeg vil? Jeg ^a að brennimerkja yður sem
mannorðsþjóf. Það er það, sem jeg ætla mjer, svaraði
Lebesjatnikof og var æstur og starði á hann litlum nær-
sýnum augum. Hann var afskaplega reiður. Raskolnikof
mændi á hann. Svo kom andartaks þögn. Lusjin var alveg
utan við sig.
— Ef þjer eigið við ... sagði hann stamandi ... ja,
hvað á þetta eiginlega að þýða, eruð þjer- genginn af göfl-
unum.
— Nei, jeg er ekki genginn af göflunum. En þjer er-
uð óþokki. Þetta er alt svívirðilegt. Jeg hef staðið hjema
og hlustað á alt saman þangað til jeg skildi loksins hvert
þjer stefnduð og jeg verð að játa það, að jeg get ekki
ennþá gert mjer grein fyrir því hversvegna þjer hafíð
gert alt þetta. Jeg skil það ekki. •
— Hvað segið þjer að jeg hafi gert? Hættið þjer
þessum dularfulla þvættingi, eða eruð þjer drukkinn?
— Þjer drekkið máske sjálfur, óþokkinn. En jeg
drekk ekki, það vitið þjer, það stríðir á móti mínum grund-
vallarreglum. Hugsið þið ykkur, sagði hann og sneri sjer
að fólkinu og benti á Lusjin — það var hann sjálfur, sem
gaf Sonju Semenovna með eigin hendi þennan hrundrað
rúblu seðil, jeg sá það sjálfur, jeg var vottur að því, það
get jeg svarið. Það var hann, það var hann sjálfur, sem
gerði það, sagði Lebesjatnikof aftur og brýndi röddina.
— Eruð þjer orðinn vitlaus, eða hvað gengur að yð-
ur, strákhvolpur, æpti Lusjin. Hún hefur sjálf í allra
viðurvist staðfest það, að hún hafi ekki tekið við neinu
frá mjer nema tíu rúblunum, viljið þjer þá segja mjer,
hvemig jeg á að hafa fengið henni hundrað rúblurnar.
— Jeg sá það, jeg sá það, hrópaði Lebesjatnikof og
þó það sje á móti grundvallarsetningum mínum er jeg
reiðubúinn til þess að staðfesta það með eiði fyrir dóm-
stólunum hvenær sem er. Jeg sá það mjög greinilega
hvernig hann laumaði að henni hundrað rúblu seðlinum.
En jeg var nógu heimskur til þess að halda, að hann gerði
það til þess að hjálpa henni í kyrþey. Þetta skeði í dyr-
unum, þegar hann kvaddi hana. Þjer rjettuð henni hægri
hendina, en með vinstri hendinni laumuðuð þjer seðlin-
rnn í vasa hennar. Jeg sá það, jeg sá það.
Lusjin varð fölur.
— Hvaða lýgi er þetta, sem þjer Ijóstið upp, hrópaði
hann að lokum í óskammfeilni sinni, hvemig gátuð þjer
sjeð nokkurn seðil utan frá glugga. Yður hefur dreymt,
þjer eruð nærsýnn, þetta er heilaspuni.
— Nei, mig hefur- ekki dreymt það. Og þó að jeg
stæði ekki alveg hjá sá jeg alt, jeg sá hverja hreyfingu.
Og þó að það sje rjett sem þjer segið, að erfitt sje að
greina pappírsblað í þessari fjarlægð, vissi jeg samt upp
á víst, að það var hundrað rúblu seðill, því að þegar þjer
fenguð Sonju tíu rúblumar, tókuð þjer hundrað rúblu
seðil á borðinu um leið. Það sá jeg af því að jeg stóð þá
af hendingu rjett hjá borðinu. Jeg gleymdi því andartak,
en þegar þjer stóðuð upp og settuð seðilinn úr hægri í
vinstri mundi jeg það aftur og hugsaði eins og áður, að
þjer ætluðuð sjálfsagt að gera henni greiða í laumi. Þjer
farið þessvegna nærri um það, að jeg hafi haft augun hjá
mjer og jeg sá það líka að yður tókst að stinga seðlinum
í vasa hennar. Jeg sá það, jeg sá það, jeg get svarið það
fyrir rjetti.
Allir þyrptust kringum Pjotr Petrovitsj og margir
höfðu í hótunum. Katerína þaut til Lebesjatnikof.
— Andrei Semenovitsj. Jeg hef ekki þekt yður rjett.
Verjið þjer hana. Þjer einn eruð með hexmi. Hún er yfir-
gefin, munaðarlaus, guð hefur sent yður. Vemdið þjer
okkur, og Katerína varpaði sjer á hnje fyrir fætur honum
án þess að vita hvað hún gerði.
— Fífl, hvæsti Lusjin utan við sig af heift, en i*eyndi
undir eins að stilla sig — hvaða vitleysa er þetta, herra
minn, „jeg gleymdi, jeg mundi, jeg gleymdi, jeg mundi,
hvað á þetta alt að þýða, jeg á með öðram orðum að hafa
laumað seðlinum visvitandi í vasa hennar, hversvegna ? Til
hvers? Hvað á jeg saman að sælda við þessa ...
— Til hv-ers? Já, það er einmitt það, sem jeg ekki
skil. En eitt er víst, það, sem jeg segi hjer frá, er óhrekj-