Norðri - 23.11.1906, Qupperneq 2

192
NORÐRI.
NR 48
NORÐRI
Gefinn út af hlutafélagi.
Ritstjóri: Jón Stefánsson.
Skrifstofa Hafnarstrœti 3.
Prentsmiðja B. Jónssonar.
+
24. októberm. seinast liðinn dó í
ísafjarðarkaupstað Andrea María
Andrésdóttir, alsystir Jóns A.
Hjaltalíns skólameistara á Ákureyri,
62 ára gömul. Hún giftist aldrei,
en fósturson tók hún, sem hún unni
og henni var eins ant um, eins og
hann væri hennar eiginn sonur. All-
ir, sem kyntust henni, þóttust eigi
hafa þekt vandaðri né hreinhjart-
aðri konu.
Farðu vel systir.
Friður sé með þér.
Qott er góðum að hvílast.
Ur heimsvolki
í himinsælu
eru hreinlífum happaskifti.,
Jón A. Hjaltalín.
Og fagurt og ánægjulegt er að heyra
það, að þér hafið í ráði að kjósa hann
fretnur öðrum til að stýra ykkar eigin
skipi er það yrði að ráði!
I sambandi við samsæti þetta, dettur
mér í hug að minnast á atvik heima
hjá mér í sumar er leið:
Houeland var hér staddur á skipi
sínu »Otto Wathne« á annari (og síð-
Ustu) ferð hans norðurfyrir. Á skipinu
var verzlunarfulltrúi Arntz frá Stavangri
Peir sátu báðir inni hjá okkur, og spurði
þá hr. Arntz mig, hvort ekki skyldi gera
neitt til þess, að eitthvert heiðursmerki
yrði fest á barm Houelands. Eg játaði
að hann væri eins maklegur þess og
margir aðrir, en þóftist ekki að öðru
leyti fær um að styðja að því svo hrifi.
Síðan héldu þeir herrar leiðar sinnar,
og hr. Arntz varð til þess að senda til
Aberdeen hina fyrstu hraðfrétt með botn-
vörpung um það að skipið ,Otto Wathne’
væri horfið af sjónarsviðinu.
Hciðursmerki í hnappagatið kom ekkert
í það sinn; en þó er mín skoðun sú, að
hann hafi hlotið fyrir samsæti yðar það
heiðursmerki, sem á fult eins sæmilegan
og þýðingarmikinn hátt einkennir hann
sem viðurkendan dugnaðarmann, heiðr-
aðan og vinsælan af öllum, í verzlun-
arflota vorum og viðskiftum.
Háttvirtu borgarar I Hafið þakkir fyr-
ir þessa fögru og maklegu viðurkenn-
ingu. Eins og fornvinur og samlandi
viðkomandi manns hefi eg leyft mér
að votta ykkur hjartans þakkir í margra
nafni.
Vopnafirði 30. okt. 1906
Virðingarfylst
Sig. Johansen
„Norðurland”
óskar þsss getið, að það hefir skrifað
undir »ávarpið« 13. þ, m., ekki, eins
og eg ætlaði, einum eða tveim dögum
síðar. — Slíkt skiftir litlu máli, því hvert
svo sem rétt er — og frásögu ritstjóra
yefengi eg ekki — þá mun það þó rétt
að blaðinu hefir verið nauða-naumur
tími ætlaður til að íhuga innihald á-
varpsins áður en það var birt. —
G. G.
Góður þorskafli
er á Seyðisfirði þegar gefur á sjó.
Athugasemdir og
leiðréttingar.
»Norðurland« hefir nú tvívegis gert
að umtalsefni hrakning og tjón á hest-
um þeim, er skipið »Écho« flutti frá Ís-
landi til Álaborgar um mánaðamótin
ágúst og september. Síðari greinin er
töluvert rækilegri en hin fyrri, ogverð-
ur hún því gerð hér að umtalsefni, Af
því að sagan er þar ekki nema hálfsögð,
vil eg leyfa mér að gera við hana
nokkrar athugasemdir og leiðréttingar.
»Norðurland« segir, að ýms dönsk
blöð, er því hafi borist, séu öll sammála
um það, að telja meðferðina á hestun-
um hið versta hneyksli.
Líklega er þetta rétt haft eptir ein-
hverjum dönskum blöðum, Mér er
kunnugt um tvö blöð, sem tóku þanníg
í strenginn, þegar eptir komu skipsins
til Álaborgar. En sagan er þar að eins
hálfsögð. »Réttarins þjónar» rannsökuðu
þegar skipið sjálft, og allan útbúnað
þess og meðferð hestanna, og var þar
ekkert út á að setja; eru þó allströng
lög og reglur um þau efni í Danmörku.
Hér var að eins að ræða um slys á sjó,
sem því miður eru ekki óvanaleg, en
hvorki um skeytingarleysi né illmennsku
útgerðarmanns, skipstjóra eða skipshafn-
ar, og er alls ekki vel gert að gefa slíkt
í skyn að ósekju.
»NorðurI.« segir, að svo þröngt hafi
verið í lestinni, að nokkuð af hestunum
hafi orðið að standa á þilfari, og gefur
í skyn, að það sé óhæfa í «jafndægra-
stormunum».
Ressi ummæli bera vott um ókunn-
ugleik þeirra, er við hafa þau, hvort
sem það eru dönsk blöð eðu íslenzk.
því til jafnaðar fer bezt um þær skepn-
ur, sem á þilfarinu eru. Par skortir eigl
loft, og fé okkar og hestum, sem van-
ast er við útivistina, eins og allir vita,
kemur fátt ver en skortur á góðu lofti
En við því er auðvitað hættara niðri í
skipunum, þótt ætíð sé gert allt sem
mögulegt er, til þess að leiða loft nið-
ur um skipin. Rað er heldur eigi
allskostar rétt, að von hafi verið á jafn-
dægrastormunum um það leyti. Dagur-
inn, sem mestum hrakningum og tjóni
olli á "Echo , var annar sept., dagur-
inn sami, sem mestu tjóni olli hér við
Eyjafjörð á veiðarfærum og útbúnaði
skipa, eins og kunnugt er. Eg hefi átt
tal við skipstjórann á «Echo» og sagði
hann mér greinilega frá ferðinni. Hér
er ekki rúm til að segja þásögu; enda
er hún lík svo mörgum öðrurn sög-
um um mannraunir þær, er á sjó
verða. Er ofboð auðvelt, og hægur
vandi fyair þá, er í landi sitja, að leggja
dóma á þá atburði, er verða þegar svo
stendur á. Annað mál er það, hvort
þeir dómar eru að jafnaði sanngjarnir
og réttir.
Það er rétt, að 30 hestar fórust,
áður en skipið komst til hafnar. En
það er ekki rétt sem blöðin segja, að
«að minsta kosti jafn margir» hafi verið
verra en dauðir. Nóg var nú samt og
hefði verið bezt að segja rétt frá. 8
hestar voru skotnir strax, og 7 voru
fengnir dýralækni til hjúkrunar, og var
óþarfi að gera meira úr þessu.
Athugasemdir ,Norðurlands’ um góða
meðferð á vörum, skepnuníðslu o. s. frv.,
eru góðar út af fyrir sig. Ress konar
verður seint brýnt um of fyrir mönn-
um, og mikils er vant í þeim efnum,
til þess að vel sé. En þar sem gefið
er í skyn, að hestar séu fluttir með
siæmum skipum, «hvaða dalli sem er»,
segir blaðið, þá er það ekki rétt. Til
slíkra flutninga eru að eins höfð góð
skip, og að því er snertir skipið «Echo»,
þá er óhætt að fullyrða, að það er
gott skip, jafnvel betra en sum önnur,
er þó hafa verið góð og gild, og fyrir
engum slysum orðið. Lög um skip
þau, er lifandi pening flytja, og um
allan útbúnað þeirra, eru á Englandi
mjög gieinikg og ströng, og fyrirmæla
þeirra laga ' verður hver sá, er þeim
flutningum ræður, að gæta vandlega,
því að Bretinn lítur eftir. Fyrir nokkr-
um árum kom það t. d. fyrir, að hlut-
aðeigandi varð að greiða allháa sekt;
var þó ekki annað að, en að 2 kvíar
[pens) á fjárflutningsskipi voru tveim
fetum lengri á annan veginn, en lög
leyfa.
Auðvitað væri ekkert á móti því, að
setja hér lög um eftirlit með útflutningi
lifandi skepna. En það tel eg víst, að
ráðlegt mundi þykja að hafa ákvæði
þeirra laga sem næst eins og Englend-
ingar hafa þau; þeir hafa langa reynslu
og þekkingu í þeim efnum. En það
eru einmitt þau ákvæði, sem þeir, er
fyrir þeim flutninguni standa, verða nú
að hlýta oftast nær. í Danmörku munu
vera nokkuð svipuð lög, og ná þau þá til
þeirra skipa, er þangað flytja lifandi
pening héðan, eins og nú var með
«Echo.» —
Eg veit engin dæmi til, að slys hafi
hlotist af þrengslum í fjár- eða hesta-
flutningsskipum héðan, og mest hefi eg
heyrt þá menn tala um þessi þrengsli,
sem lítið hafa þekt til. Annars er það
eitt af því, sem lög eru sett um, og
varðar sektum, ef út af er brugðið. Munu
þvf þeii, er fyrir flutningum ráða, ekki
leika sér að því að brjóta þau lög.
Nei, slysin hafa ávalt stafað af of-
viðti og ósjó. Auðvitað eru skipin næsta
misjöfn, ekki öll bezt, og meðferðin líka
misjöfn, ekki ávalt hin bezta. En við
því mun varla verða hægt að gera. Eg
man í svipinn eftir 2 dæmum, þegar
tiltölulega jafnstór slys og nú á «Echo»
hafa orðið á hestum, sem fluttir hafa
verið með póstskipum < hins sameinaða»
frá Íslandi. í annað skiftið var það að
vísu um hávetur, í febr., en í hitt skift-
ið var það um hásumar, mig minnir í
júlí. Allir slíkir atburðir eru sorglegir,
og ber að sporna við þeim eftir föng-
um. En það er ekki rétt aðferð, að
reyna að velta skuldinni á einstaka menn,
sem hafa gert alt sem í þeirra valdi
stóð, til þess að afstýra slysunum.
Von er að mönnum renni til rifja að
hugsa um kvalir þær, erblessaðar skepn-
urnar Iíða, þegar svo tekst til, sem með
«Echo» í sumar. En þó er hitt enn
átakanlegra, sem því miður brennur við
hjá oss enn þá, að hestar líða hungur
og kulda mánuðum saman á gaddinum,
eru að smá deyja ailan þann tíma, og
velta svo loksins út af í einhverjumbyln-
um. Hvar er dýraverndunin þá? —
Jón Jónsson.
Slökkviáhald
ágætt, hefir konsúll J. V. Havsteen
til sölu er «Kustos» nefnist. Oerði hann
tilraun mikla með það nú fyrir skömmu
og bauð til bæjarfógeta, bæjarstjórn og
fleirum. Hafði hann látið gera bálköst
mikinn, hlaðið saman tómum kössum,
tjörutunnum o. fl. eldur svo borinn að
og síðan slökt með «Kustos»-dælunni
jafnharðan. Petta var endurtekið nokk-
um sinnum og undruðust áhorfendur
hvað fljótt eldurinn varð slöktur með
áhaldi þessu.
«Kustos»-slökkvidælan kostar40 krón-
ur, og hver "slökkvihleðsla" 50 aura.
Hún ætti að vera til í öllum stærri hús-
um og ekki sízt öllum opinberum bygg-
ingum og félagaeignum. Mundu elds-
voðarnir verða færri en nú gerist, ef
hún væri ávalt við hendina.
Vátryggingar.
í blaðinu Financial Rev of Rev
stcndur grein sem nú í haust hefir vak-
ið mikla eftirtekt. Aðalefni greinarinn-
ar er að sýna og sanua að vátrygging-
arfyrirtæki séu afar-gróðavænleg. Vara-
sjóðir myndast óðara, enda eru orðnir
kynja auðugir á Englandi og víðar. Þar
næst bendir hún á hversu æskilegt væri
einkum í efnaminni löndum, að ríkin
eigi alla ábyrgðarsjóði og stýri þeim
og stjórni, myndi hinn mikli kostnað-
ur við að reka þesskonar félög, sem
nú á sér stað, stórum minka, en ríkinu
og þegnunum sami hagnaðurinn jafnt
til góða. Á Englandi fengi ríkið yfir
20 milliónir punda gulls á ári í ávinn-
ing. Mætti þá að sama skapi létta á
alþýðu gjöld og greiðslu.
Höf. færir rök fyrir að engin gróða-
fyrirtæki borgi sig betur fyrir stóreigna-
menn,þrátt fyrir risavaxin útgjöld og
margflókin svikabrögð.
Höf. segir að þó varasjóðir séu nauð-
synlegir,efist hann mjög um að þá megi
ekki og eigi ekkf mjög að minka, ef
vísindalega er aðfarið og varasemi nægi-
leg viðhöfð
Að reikna eftir aldri mann og miða
mest við dánarskrár, er mjög úr tízku
gengið á síðastu áratugum. Pví við
framför læknis- og heilsufræðanna hef-
ur aldur mannna stórum lengst (að
meðaltali) og lát manna á tilteknu skeiði
að tölum til mjög svo breyzt og ruglast.
Stærstu félögin á Englandi vottuðu
fyrir 20 árum að dauðsföllin hjá þeim
hefðu orðið 26 af lOOfærri, en áætlað
hefði verið, það mundi vera óhætt, að
minnka varasjóð um fullan helming þó
að miklu miður sé gætt hinna gömlu
regla.
Nú reikna menn ekki eftir aldri val-
inna manna, eins og áður vargert, held-
ur eftir aldri alls almennings. þar með
hina «auðsjáanlegu» (notorionsly) skamm-
lífu. Ró borga menn miklu færri kröf-
ur eftir dána menn, en þeir bjuggust
við, eða máttu hafa búist við.
Höf. ræður fastlega til að stjórnin
kaupisér í hendurmeiri eða minni eigna-
ráð yfi rlandsins ábyrgðarsjóðum. Því að
— segir hann — þó að ábatarnir (eins
og sumir geti til) yrði ekki nema 7 af
hundraði, yrði það afar mikið fé, yfir
13 — 14 milliónir sterling um fram sem
nú er greitt. Eitthvað 56 þúsund eru
embættismenn sem eru nú við slík félög á
á Englandi; fjölda þeirra yrði að kaupa
lausa. þá sem stjórnin notaði ekkisjálf;
mundu ganga til þess minst 50 millión
punda. En þótt ríkið yrði að verja til
þess 100 millión punda væri það lítil-
ræði hjá hagnaðinum, ef alt væri með
feldu. Mats- og gerðarnefndir yrði að
setja um alt land. Stærsta lífsábyrgð-
arfélagi á Englandi stendur póststjórnin
fyrir, og hún ver í kostnað minna fé
en 3 móti 100, móti kostnaði annara
ábyrgðarfélaga, sem þó stórgræða.
Sumir óttast hið mesta stríð og ó-
samlyndi, sem af þessu máli mundi leiða.
En við því ætlar höfundurinn ekki vera
hætt, þar sem samkepni sé svo mikil og
og einstakir menn fara með annara fé
en sitt, enda sé dæmið ljóst, þar sem
stjórnin víða heldur yfirráðum yfir gasi,
neyzluvatni og síma borga og lands-
bygða og fer ágætlega.
Með nýrri áætlan verður kostnaður
ríkisins (fyrir England og Wales) enn
minni: einar 60 milliónir sterling og
væri þá öll ábyrgðarfélög lífs og elds
uppkeypt!
Rau útlát þolir Boli eins og þegar.
»Öflugt settist á uxahorn
eitt sinn dálítið f!ugukorn.»
M. J.