Norðri - 27.07.1907, Qupperneq 2

122
NORÐRI.
NR. 31.
NORÐRI
Gefinn út af hlutafélagi.
Ritstjóri: Jón Stefánsson.
Skrifstofa Hafnarstrœti 3.
Prentsmiðja B. Jónssonar.
Eins og blöðin hafa skýrt frá, fór eg
ásamt tveimur kunningjum mínum, þeim
Jakob Kristjánssyni og Guðm. Guðlaugs-
syni upp á Kellingarfjall, nóttina milli
16. og 17. þ. m., til þess að efna heit
mitt, það í vetur.
Ferðin gekk vel, og set eg ekki þess-
ar línur hér af því, að eg þykist öllu
meiri maður eftir en áður, eða af því,
að það sé svo miklum erfiðleikum
bundið að komast upp, heldur vegna
þess að eg vil hvetja menn til að fara
ferðir líkar þessari, því að aldrei hefir
fegri sýn komið fyrir augu mér, og
sjaldan hefi eg verið öllu glaðari og
hressari í lund, heldur en þegar við
vorum upp komnir og höfðum matast,
og hvílt okkur eftir ferðina.
Veðrið var eigi unt að óska sér öllu
betra. Sólin var nýkomin upp og breiddi
gullskikkju sína yfir fjöll og dali, —Pað
sem okkur virtist einna einkennilegast
þegar upp kom var það, að alt sem
við sáum, og vissum að var langt burtu,
sýndist ekki nema bæjarleið frá, svo
sem jöklarnir um miðbik landsins, Harðu-
breið, DyngjufjöII, Mývatnsöræfi o. fl.
alt þetta sýndist vera mjög nálægt okk-
ur. Það einasta merkilega, sem við fund-
um á ferðalaginu var tappalaus flaska
og í henni tveir smámiðar skrifaðir árið
1879. Annar var læsilegur og stóð þetta
á honum:
»Fyrir nokkrum dögum síðan fórum
vér eftirtaldir sómamenn, Jóhann prestur
Sveinbjarnarson að Hrafnagili, stud. art.
Kristinn Daníelsson sama bæ, dimittendus
Hannes Hafsteinn frá Laugalandi, og Mar-
inó Hafsteinn sama bæ, af stað og
ætluðum oss að fara uppá Kellingu þá,
sem hér residerar, en fyrir blyggðunar-
sakir breiddi kellingar þokki rekkjuvoð
sína þegar upp yfir höfuð, er hún sá
ferð vora, og vildi ekki sína oss sig
nökkviða, svo að vær urðum frá að
hverfa, er vær aðeins höfðum upp kom-
ið, en eigi fram komið vilja várum;en
meður því að vær vissum að þoka og
smali mega ekki á einum stað saman
vera, og ennfremur að smalar eru fjalla-
tindum fornkunnigstir, þá fengum vær
til smalann Jóhann Einarsson frá Lauga-
landi ok annað hvort fyrir hans fulltyngi,
eða heiðríkju himinsins, og þar af leið-
andi feimnisleysi kellu, þá náðum vær
uppgöngu allir saman í dag 25. ágúst
1879. A hinum miðanum var þetta læsi-
legt, meðal annars:
Ab hocce loco videri possunt
montes sequentes nobilissimi:
Látrafjöll, Krafla, Trölladyngjur,
Askja, Herðubreið, Snæfell,
Vatnajökull, Hofsjökull
Eiríksjökul! in ordine recto
ab septemtrionibus orientale
ad meridium,
Auk þessa var skáidskapur á mörgum
tungumálum og því lítt- skiljanlegar al-
þýðu manna, enda naumast lœsilegur.
M. Matthíasson
Kristján bóndi í Glæsibæ lagði af
stað til Rvíkur á mánudaginn er var.
Er hann konungshestamaður Eyfirðinga,
og hafði meðferðis nokkru meira en 3
tugi hesta er allir voru valdir að gæð-
um. Sama dag reið Guðmundur bóndi
á Púfnavöllum til Rvíkur á konungsfund;
einnig ritstj. blaðs þessa Jón Stefánsson
og enn fl.
Holdsveikishugvekja.
Eftír Sæm. Bjarnhéðinsson.
Holdsveikin rénar hér á landi. Pað
er áreiðanlegf.
í árslok 1896 vissu menn uin 180
holdsveiklinga.
I árslok 7905 vissu læknar um 114
holdsveika.
Af þeim átti 61 heima í holdsveikra-
spítalanum, en 53 voru utan spítala. Þeir
skiftast svona á lögsagnarumdæmi lands-
ins (lþr, = líkþrár, Ifs. —limafalssjúkur):
1 lþr.-j-4 lfs.
2
2
2
0
1
0
1
1
5
3
0
3
0
2
0
4
1
0
1
1
1
8
1
2
6
1
= 5
== 4
= 2
= 6
= 1
= 1
= 2
= 2
=13
= 4
= 2
= 9
= 1
Reykjavík
Gullbr. og Kjósars.:
Mýra- og Borgarfj.:
Snæf el lsnessýslu:
Dalasýslu:
Barðastrandasýslu:
ísafjarðarsýslu:
Húnavatnssýslu:
Skagafjarðarsýslu:
Eyjafjarðarsýslu:
Ringeyjarsýslu:
Rangárvallasýslu:
Arnessýslu:
Vestmannaeyjum:
Líkþrá gengur að 40 sjúklingutmT
Laugarnesspítala og íimafallssýki að 21.
En utan spítala líkþrá að 21 og hin
veikin að 32.
Það verða alls á landinn 61 líkþráir
og 53 limafallssjúkir.
Skýrslur segja engan holdsveikan í
Múlasýslum né Skaftafells né Stranda,
hvort sem það er nú áreiðanlega víst
eða eigi.
Fækkun holdsveikra í landinu nemur
á þessu nín ára tímabili alts meira en
þriðjung eða um 37°/o. Er það óneitan-
lega góður árangur af baráttunni gegn
þessum illræmda sjúkdóm, árangur, sem
menn að vísu gátu búist við sainkvæmt
reynslu Norðmanna og annara þjóða,
þar sem líkt hefir á staðið.
Auðvitað eru fleiri holdsveiklingar til
hér á landi en læknar vita um núna eða
vissu í árslok 1805. Svona var það og
1896. Eftir seinni skýrslum vita menn
nú, að þá hafa verið að minsta kosti
226 holdsveikir i stað 180, sem skýrsl-
an frá því ári nefnir. En eg vonast
eftir því, að hlutfallslega vanti ekki
fleiri núna en þá, líklega heldur færri,
þar sem það eru læknarnir, sem nú
telja þá en fyr voru það hreppstjórar.
Afleiðingar af fækkuninni er eg þegar
farinn að verða var við. Aðsóknin að
spítalanum er að minka. Eins og kunn-
ugt er, var ætiast til, að þar yrðu um
60 sjúklingar. Að uppjafnaði hefir sjúkl-
ingatalan þar eftir ársskýrslum spítalans
aldrei verið lægri, heldur hærri ætíð,
og eins síðastliðið ár.
Nú eru ekki nema 50 sjúklingar í
spítalanum og engar umsóknir sem
stendur.
Pað er að vísu gleðilegt, að holds-
veikin minkar í landinn; en meðn jafn-
margir holdsveikir eru utan spítala er
það óeðlilegt, að spítalinn hafi ekki
nógu marga sjóklinga. Menn verða að
muna það, að ennþá er langt að tak-
markinu :útrýming veikinnar.
Arlega verða menn holdsveikir, þótt
þeim fækki eðlilega eftir því sem færri
verða eftir í landinu. Nákvæmar skýrsl-
ur um það, hve margir bætast við á ári
fást ekki fyr eu 10 árum á eftir. Menn
leita ekki til læknis meðan veikin er á
lágu stigi og þeir menn verða því eigi
skráðir fyr en seinna.
Á þriggja ára bilinu 1901 — 1903
veit eg um 25 menn, sem fengu sýni-
leg einkenni veikinnar; en þegar fram
líða stundir, fæst vafalaust vitneskja um
fleiri frá þeim árum.
Það er öf snemt að leggja árar í
bát og Iáta holdsveikina eiga sig. Pað
er óhætt að trúa því, að sé það gjört,
koma upp nýir holdsveikisreitir í landinu
og hinir gömiu blómgast aftur.
Baráttan verður að halda áfram sleitu-
laust þangað til veikinni er algjörlega
útrýmt.
Læknar munu að sjálfsögðu telja sér
skylt að vinna að því af alefli; en það
ríður á því, að allir bendi Iækni á
ef þeir vita um sjúklinga, sem hafa
holdsveiki eða þykja grunsamlegir,
Pegar Norðmenn hófu baráttuna
gegn holdsveikinni fyrir rúmum 50 árum,
voru þar í landi um 2600 holdsveik-
lingar, en í árslok 1902 var talan ekki
nema 238. Þeir reistu fleiri holdsveikra-
spítala en einn; en eftir því sem sjúk-
lingunum hefir fækkað, hafa þeir fækkað
spítölunum og tekið þátilannars, t. a. m.
fyrir berklaveika.
Hér er ekki nema einn spítali, og
hann þarf að vera fullur, meðan holds-
veikir menn eru til utan spítala. Ella
verður baráttan of dýr og kemur ekki
að tilætluðum notum.
Landsdómurinn.
Efri deild ruddi 3. þ. m. úr lands-
dóminum 24 mönnum, og ruddi meiri
hlutinn 14 og voru það þessir:
Einar Benediktsson sýslumaður.
Jens Pálsson próf. í Qörðum.
Jón Gunnarsson verzl.stj. Hafnarfirði.
Bjarni Jensson sýslun.m. í Ásgarði.
Pétur Oddsson kaupm. í Bolungavík.
HalldórJ ónsson sýslunefn.m. á Rauðumýri.
Björn Sigfússon bóndi á Kornsá.
Björu Þorláksson pr. á Dvergasteini.
Jón Quðmundsson pr. í Nesi.
Þorleifur Jónsson hreppstj. í Hólum.
Þórður Thoroddsen bankagj. í Rvík.
Einar Hjörleifsson ritstjóri.
H. S. Bjarnason konsúll á Isafirði.
Árni Jóhannsson skrifari í Reykjavík.
Þeir 10 er minni hlutinn ruddi burt
eru þessir.
Halldór Jónsson bankagjalkeri. Rvík.
Sæm. Halldórsson kaupm. St.hólmi
Quðm. Quðmuj\dsson hreppstj. Þúfnav.
Sigurjón Friðjósson bóndi á Sandi.
Jón Jónsson hreppstj Hafsteinsstöðum.
Sigfús Daníelsson verzlunarstj. Eskifirði.'
Kolbeinn Jakobsson hreppstjóri Unaðsdál.
Árni Jóhannesson pr. Grenivík.
Jón Einarsson hreppstjóri á Hamri
Benedikt Einarsson hreppstjóri á Hási,
í sameiuuðu þingi 10 þ, m. eru með
hlutkesti dregnir 24 menn, er sæti eiga
í landsdóminum og urðu það þessir:
Árni Kristjánsson í bóndi Lóni.
Gísli ísleifsson sýslum. Blönduós.
Bjarni Bjarnason bóndi á Qeitabergi.
Tómas Sigurðsson hreppst. á Barkarst.
Hjörtur Snorrason skólast Hvanneyri.
Eyjólfur Guðmundsson sýslun.m.Hvammi
á Landi.
Halldór Jónssou verksm.eig. Álafossi.
Kristján Jörnndsson hreppstj. á Þverá.
Ólafur Magnússon pr. Arnarbæli.
Ólafur Ólafsson próf. Hjarðarholti.
Benóní Jónasson hreppsn.oddv. Laxárdal.
Jón Bergsson bóndi á Egilsstöðum.
Jón Sveinbjarnarson hreppstj. Bíldsfelli.
Sigfús Hallþórsson hr. n.o. Sandbrekku.
Ágúst Helgason bóudi í Birtingaholti.
Magnúsjónsson sýslum. Vestmannaeyjunr
Ouðm. Haunesson héraðslæknir í Rvík.
Janus Jónsson próf. Holti.
Ólafur Erlendsson hr. n. ov. Jaðri.
Kristinn Quðlaugsson bóndi á Núpi.
Hallgr. Hallgrímsson hr.stj. Rrfkelsst.
Magnús Helgason kennari í Hafnarfirði.
Þétur Pétursson sýslun.m. Ounnsteinst.
Páll Bergsson kaupm. Ólafsfirði
En varamennirnir eru þéssir.
Gunnar Ólafsson verzlunarstj. í Vík.
Grímur Thorarensen bóndi í Kirkjtibæ.
Eggert Benediktss. bóndi í Laugadæunt.
Gunnlaugur Korsteinsson bónpi á Kiða-
bergi.
Vigfús Guðmundsson bóndi í Haga.
Ásgeir Bjarnason bóndi í Knararnesi
Guðmundur Ólafson bótidi á Lundum.
• Snæbjöm -Kristjásson bóndi í Hergilsey.
Þorvaldur Jakobsson pr. í Sauðlauksdal.
Bjarni Símonarson próf. Bránslæk.
Kristján Gíslason bóndi á Prestbakka.
Hálfdán Guðjónsson prestur á Breiða-
bólsstað.
Rögnv. Björnsson bóndi í Réttarholti.
Guðm. Davíðsson bóndí á Hraunum.
Björn Jónáson pr. Miklabæ.
Sigurður Jónsson bóndi í Yztafelli.
Jónas Sigurðsson sýslun.m. Húsavík.
Sölvi Vigfússt.n bóndi á Arnheiðarst.
Axel V. Tulinius sýslum, Eskifirði.
Sighvatur Bjarnason bankastj. Reykjavík.
Ásgeir Sigurðsson kaupm. Reykjavík.
Þorleifur Jónsson póstafgreiðslum. Rvík.
D. Sch Thorsteinsson héraðsl. ísafirði.
Jón Norðmann kaupm. Akureyri.
Skógarferð fór nokkuð á fjórða tug
manna héðan úr bænum á sunnudaginn
var, til Hálsskógar, og var för sú bin
skemtilegasta, enda var þar valiun mað-
ur á hverjum klár, að dómi þeirra, er
með voru í förinni. Veður var hið bezta.
Veðrátta hefir verið ágæt síðustu
vikuna. Vex gras nú óðnm og eru all-
góðar horfur á, að heyskapur á útengi
verði í meðallagi, þrátt fyrir hinn óvenju
mikla kulda í maí og júní. Tún eru
víðast mjög illa sprottin. Slátt hafa flest-
ir hér um slóðir byrjað í þessari viku,
nokkrir í vikunni, sem leið.
Síldarafli hefir verið allgóður þessa
viku, í hringnætur. Þorskafli hér í firð-
inum hefir verið mjög rýr.
Einar Hjörleifsson ritstjóri og skáld,
tók sér far til útlanda með «Ceres» frá
Reykjavík 10. þ. m. Ætlar hann, eftir
því sem sunnlenzk blöð segja, að ferð-
ast um bygðir íslendinga í Ameríku og
haida þar fyrirlestra,
Nýtt fróðleiks og fréttablað er *Hug-
inn á að íieita, ætla þeir Bjarni Jónsson
frá Vogi og Einar Gunnarsson cand. phil.
að byrja að gefa út í Reykjavík í þess-
um mánuði, Aþað fyrst um sinn að verða
hálfsmánaðar blað, en þá vikuna, er það
kemur eigi út, ætla þeir að gefa út blað
í minna broti, er «Nýjungar» eiga að
heita. Blöðum þessum eiga að fylgja
3 ársrit: «Sumargjafir», «Muninn» og
«Æringi», og á hið síðastnefnda að verða
gamanrit með myndum, líklega kímnis-
myndum.
Blaðið á að kosta 3,50 árg. og fá
skilvísir kaupendur ársritin í kaupbæti.
Eigi ber því að neita að hér á allstór-
mannlega úr hlaði að ríða, og væri bet-
ur að vel farnaðist; og þess viljum vér
óska, því að báðir tnennirnir eru oss
að góðu kunnir og sóma menn, er
frá er séð æsingum þeirra í pólitík. En
hinsvegar þykir oss meiri þörf á, að
blöð þau, er fyrir ertt í Reykjavík, færi
út kvíarnar, bæði að stærð og fjölbreyttu
efni, heldur en að þeim sé enn fjölgað
frá því sem nú er. Er það höfnðstað
landsins lítill sómi, að ekkert dag blað
skuli enn koma þar út. Þætti oss mun
betur fara á því, að blcð þau, er sam-
mála eru í pólitík og öðrum helztu mál-
um landsins, og út eru gefin á sama
stað, sameinuðust og yrðu að einu
stóru blaði, í stað þess að keppa hvert
við annað, svo engu þeirra sé þrifnaðar-
von. Enda er það ofvaxið einum manni
eða tveimur að gera blað svo úr garði,
þótt lítið sé, að vel megi við una, því
að engum er það gefið að rita svo í
lag sé um alt það, er góð blöð þurfa
að fjalla um, en hjálp þeirra manna, sem
eigi hafa fasta atvinnu við blaðamensku,
kemur oftast að litlu haldi; valda því
annir þeirra við aðra atvinnu. Við fá
störf er meiri þörf á sameining margs-
konar krafta en við blaðamensku og von-
um vér, að sem flestum þeirra manna
í Reykjavík, er við blaðamensku vilja fást,
faki bráðum að skiljats það.
Slysfarir, Dr Valter von Knebel, jarðfræð-
ngur og málari Max Rudloff frá Þýzkalandi
hafa, eftir því er menn bezt vita, drukknað í
vatni, sem liggur í dæld mikilli í Öskju.
Þeir lögðu af stað frá tjaldi sínú þar í Öskju
þann 10 þ. m. með segldúksbát, og ætluðu
þá út á vatnið; síðan hefir ekkert til þeirra
spurst, þrátt fyrir stöðugar leitir þeirra hr
Stethmanns félaga þeirra og kennara Ögm_
Sigurðssonar, er dvöldu einnig þar uppi.
Slys þetta er mjög sorglegt og því fremur
þar sem Dr. Knebel var mjög líklegur til
að vinna heimi vísindanna mikið gagrt. .