Norðurland - 17.12.1904, Blaðsíða 2

Nl.
46
ákveðið starf að leysa af hendi. Þessi
deilda- og flokkaskifting var miðuð við
upplag lærisveinanna,svo sem hægt var.
Fyrirkomulag þetta var haft á skoðun-
arferðinni, til þess að fljótar gengi að
athuga það, sem athugavert þætti og
athuganirnar yrðu gerðar af meiri ná-
kvæmni. Þegar svo flokkarnir voru
búnir að leysa sitt fyrirsetta verk af
hendi, var hverjum einum gefinn kost-
ur á að veita athýgli hverju öðru, sem
honum sýndist.
Deildaskipuninni var hagað þannig;
I. DEILD
athugaði það, sem að jarðrækt laut.
Þessari deild var svo skift í 4 flokka.
1. fl. skoðaði tún og mældi túnaslétt-
ur, nýlega túnauka og túngirðingar, fekk
upplýsingar um stærð túnanna og töðu-
fall og tók lýsingu af ástandi þeirra,
t. d. framræslu o. fl.
2. fl. mældi garða og tók lýsingu
af legu þeirra, jarðvegi og girðingum
í kring um þá, fekk upplýsingar um
aldur þeirra, hvað ræktað væri í þeim,
hvaða áburður væri borinn í þá og hvað
mikið og hvað uppskeran úr þeim hefði
verið mikil síðastliðið sumar.
3. fl. skoðaði engjar og mældi skurði
og flóðgarða, sem á þeim voru. Fekk
upplýsingar um hvernig vatn væri
notað til áveitu og um heyfeng og
mannafla síðastliðið sumar.
4. fl. athugaði jarðmyndun og lands-
lag hverrar jarðar, sem skoðuð var og
tók sýnishorn af jarðvegi til rannsóknar
hér við skólann.
II. DEILD
skoðaði búpeninginn.
Deild þessari var skift í 4 flokka.
1. fl. skoðaði nautgripi og tók Iýs-
ingu af stærð þeirra (eftir mælingu)
aldri, lit og líkamsbyggingu, einkum
mjólkureinkennum. Einnig fekk hann
upplýsingar um kynferði nautgripanna,
fóðrun og nythæð mjólkurkúnna, eftir
því sem hægt var.
2. fl. skoðaði hross og tók mæl-
ingu af þeim, ásamt lýsingu af lit,
aldri og einkennum. Einkum var lögð
áherzla á að fá lýsingu af gripum,
sem átti að nota til kynbóta. Hann
leitaði einnig upplýsinga um tölu
vinnuhrossa og stóðhrossa.
3. fl. skoðaði sauðfé og tók lýsingu
með mælingu af kynbótafé. Hann leit-
aði upplýsinga um tölu sauðfjár, hverrar
tegundar fyrir sig, um tekjur af sauðfé,
svo sem ull, vænleik að hausti og mjólk-
urmagn, þar sem fráfærur hafa verið
og um sauðfjárhaga sumar og vetur,
ásamt sínum eigin athugunum. Þessi
flokkur leitaði einnig upplýsinga um
hvort geitfé eða alifuglar væri haldið,
og ef svo væri, þá hve margt af hverri
tegund, í hvernig húsum það væri haft,
hvernig fóðrað og hirt og hve miklar
tekjur væri, t. d. mjólk og kjöt af
geitum og eggjatala af varpfuglum.
4. fl.' leitaði upplýsinga um hlunn-
indi jarðanna, svo sem æðarvarp, lax
og silungsveiði o. fl. Einnig á hvern
hátt þetta væri stundáð og hve mikinn
arð það veitti.
III. DEILD
athugaði um húsaskipun á jörðunum
og búnaðaráhöld þau, sem til voru.
Þeirri deild var skift í þrjá flokka.
1. fl. skoðaði bæjarhúsin, tók frí-
hendisuppdrátt með mælingu af grunn-
fleti og hæð þeirra og reiknaði út ten-
ingsmál íbúðarherbergja, tók lýsingu af
ástandi húsanna, og virti þau til pen-
ingaverðs. Hann leitaði einnig upp-
lýsinga um fólkstölu í hverju íbúðar-
herbergi og hve gömul húsin væru.
2. fl. skoðaði peningshús og tók frí-
hendisuppdrátt með mælingu af grunn-
fleti og hæð þeirra, ásamt heyhlaða og
tófta, sem við þau voru, tók Iýsingu
af ástandi þessara húsa og virti þau
til peningaverðs. Hann leitaði upplýs-
inga um tölu búpenings í hverju húsi.
3. fl. skoðaði og tók lýsingu með
virðingu af búnaðaráhöldum, einkum
jarðyrkjuverkfærum og smjörgerðar- og
heyvinnuáhöldum. Hann tók fríhendis-
uppdrátt með mælingu af sjaldséðum
eða frábrugðnum verkfærum. Einnig
leitaði hann upplýsinga um hve margt
væri af hverri búnaðaráhaldategund.
Þegar heim var komið skrifaði svo
hver flokkur sérstaklega um sínar at-
huganir og þær upplýsingar, sem hann
hafði getað fengið og var því öllu safnað
saman í eina ferðasögu með þeim upp-
dráttum sem teknir höfðu verið o. s. frv.
Af þessari ferðasögu má sjá meira
og minna greinilega fyrir hvern við-
komustað þau atriði er hér fylgja:
Hve mikið hefir verið gert að jarða-
bótum og í hverju þær einkum liggja,
á hverju stigi garðræktin er, hvert
hlutfall er á milli heyfengs af túnum
og engjum og vísbending um hve dýr
heyskapurinn er, hvernig jarðvegur og
landslag er, til vísbendingar um hverja
grein jarðræktarinnar er vert að Ieggja
mesta stund á og hvernig skuli haga
umbótunum, hvernig búpeningskynin
eru og á hverju stigi meðferð búpen-
ingsins er, t. d. húsavist og fl., hver
grein búpeningsræktarinnar er mest
stunduð, hvernig búfjárhagarnir eru
sumar og vetur, hvernig skepnur eru
valdar til kynbóta, hvernig húsaskipun
er, hve mikils virði bæjarhús og pen-
ingshús eru hvort í sínu lagi (fróðlegt
í samanburði við afgjald jarða og venju-
Iega húsaeign), hve mikið loftrúm hverj-
um manni er ætlað í íbúðarherbergjum,
hve mikið loftrúm búpeningnum er ætl-
að í peningshúsunum, hve mikið og
hentugt húsrúm fæst með vissum til-
kostnaði, hver jarðyrkju- heyvinnu-
og smjörgerðaráhöld eru til og hve
mikið verð liggur í þeim. — Þannig
gefur ferðasagan ýmsar mjög mikils-
verðar upplýsingar um búnað Skag-
firðinga og íslenzkan landbúnað í
heild sinni.
Til þess að hægt sé að bæta úr
göllum og halda kostum hverrar stefnu
(hugmyndar eða hlutar), er fyrsta skil-
yrðið að þekkja vel gallana og kostina
og í hverju þeir liggja. Þetta gildir
um íslenzkan iandbúnað sem annað.
Til þess að fá fasta sannfæringu
fyrir að vert sé að breyta búnaðinum
og hugmynd um hvernig þær breyt-
ingar verði samrýmdar á sem hag-
anlegastan hátt við þá kosti, er
vér viijum halda, er nauðsynlegt að
þekkja búnaðinn vel á því stigi, sem
hann er nú. Tilgangur þessarar ferðar
var að auka þessa þekkingu ásamt því
að skerpa eftirtekt lærisveinanna á því,
sem fyrir augu ber og draga ályktanir
og lærdóma út af því.
Óhætt mun að fullyrða að ferðin
hafi náð tiigangi sínum, svo sem
hægt var að búast við, eftir þvf hvað
stuttum tíma var hægt að verja til
athugana á hverjum bæ, því til göngu-
lags á milli viðkomustaðanna gekk
mjög mikill tími.
Þess er oss Ijúft að geta að bænd-
urnir, sem vér heimsóttum, létu oss
yfirleitt fúslega í té allar þær upplýs-
ingar, sem vér óskuðum eftir og þeir
gátu veitt. Án þessa hefði ferðin heldur
ekki getað náð tilgangi sínum. Viljum
vér því votta þeim hinar beztu þakkir
fyrir þetta, ásamt annari gestrisni, er
þeir sýndu oss.
Hólum 16. Nóvember 1904.
Nokkrir af ferðamönnunum,.
Skarlatssóftin á Oddeyri.
Þess hefir verið getið hér í blaðinu,
að ótvíræð skarlatssótt hafi komið upp
í húsi einu úti á Oddeyri (nr. 6 f
Lundargötu). Þar lagðist eitt barn en
enginn annar svo mér sé kunnugt.
Þegar vissa var fengin um veikina
var samgönguvarúð fyrirskipuð við
veikindaheimilið.
Hvaðan kom nú þessi veiki ?
Skarlatssótt hefir hvergi gengið í
nágrenninu svo kunnugt sé nema á
Svalbarðsströnd. Það sýnist því liggja
beint við að hún hafi fluzt þaðan, og
þá auðvitað á þann hátt að samgöngu-
varúðin hafi verið brotin.
En þegar heimilisfólkið á veikinda-
heimilinu er spurt um það, hvort slík-
ar samgöngur hafi átt sér stað, þá
neitar það því harðlega, og mikil lík-
indi eru til að því sé ókunnugt um
uppruna veikinnar.
Einhversstaðar er hún þó komin
frá. Ekki kemur hún upp af sjálfri
sér, víst er um það.
Nú kom mér sú frétt til eyrna, að
barn í húsi þar skamt frá hefði sýkst
nokkuru áður, lítillega og hefði fengið
rautt útþot um hörundið. Móðir barns-
ins gerði ekkert úr þessu og tók sér-
staklega fram að alls enginn skinn-
flagningur hefði komið á barnið. Sagð-
ist hafa verið hrædd um skarlatssótt,
gætt því að þessu.
Hvort þessi lasleiki barnsins, sem
annars varaði öistutt, hefir verið skarl-
atssótt eða ekki þori eg ekki að full-
yrða, en víst er um það að kona þessi
braut skýlaus fyrirmæli laganna, sem
ákveða að hver sem grun hefir um að
skarlatssótt sé komin á heimili sitt,
skuli skyldur að skýra tafarlaust frá
því og leggja alvarlega hegningu við
ef vanrækt er.
En daglegar samgöngur höfðu verið
milli þessa húss og hins fyrnefnda.
Sennilegt er að veikin hafi fluzt í nr.
6 í Lundargötu úr einhverju öðru húsi
á Odderi, þessu eða öðru þar sem
þagað hefir verið um veikina.
Hátt á annan mánuð hefir ekki vitn-
ast um veikina í nokkuru öðru húsi
hér f bænum. Flestir hafa því gert
sér góðar vonir um að henni væri
lokið og skilist hefir mér það á sum-
um að samgönguvarúðin við húsið
væri óþarfa uppistand frá minni hálfu,
jafnvel lfklegast að þessi lasleiki, sem
engan annan sýkti ( húsinu væri sjálf-
sagt ekki skarlatssótt. Þess væru dæm-
in að læknunum missæist og hér væri
eitt sem bakaði fátæktu fólki armæðu
og óþægindi.
Við þennan hugsunarhátt hef eg orð-
ið var og einnig það að hin fyrirskip-
aða samgönguvarúð við veikindaheim-
ilið hefir verið hispurslaust brotin, því
skyldu menn hyrða um vitleysur lækn-
anna.
Árangurinn af öllu þessa er sá, að
nú er veikin komin í nýtt hús (hús
Kolbeins og Ásgeirs) 3 börn nýlögst.
Annaðhvort er veikin komin þang-
að úr nr. 6 í Lundargötu eða frá
einhverjum sem þegir.
Oddeyringar! Það er ábyrgðarhluti
að útbreiða næmar sóttir. Án ykkar
hjálpar og ykkar góða vilja, getur eng-
inn lækuir stöðvað sóttina. Leggið þið
ykkar til, eg skal Ieggja mitt og þá
skulum við í sameiningu ráða niður-
lögum veikinnar!
Og fyllilega megið þér trúa því að
hér er um skýlausa skarlatssótt að
ræða, hvað svo sem hver segir.
Guðm. Hannesson.
%
\
Stórhöfðingleg dánargjöf.
Hinn nafnkendi íslandsvinur og á-
gætismaður, prófessor W. Fiske frá
Ameríku, er lézt 17. f. mán. á ferð í
Frankfurt am Main, en hafði átt heima
lengi suður á Ítalíu, hefir minst íslands
stórhöfðinglega í erfðaskrá sinni. Hann
var maður vellauðugur, hafði látið eftir
sig að sögn 10—11 milj. kr. Hann arf-
leiddi Cornell-háskóla (í bænum Ithaca
í New-Yorkríki), þar sem hann hafði
verið kennari áður, að mestöllum auð
sínum, þar á meðal öllu sínu mikla,
íslenzka bókasafni, en tiltekur að
nokkuru skuli haldið sér í 3 sjóðum,
sem hér segir:
Af einum sjóðnum, 30 þús. dollara,
á að launa íslenzkum manni, er hafi
umsjón með ísl. bókasafninu við Corn-
ell-háskóla.
Þar næst skal verja vöxtum af 8
þús. doll. til þess að auka þetta ísl.
bókasafn.
Loks eru 5 þús. doll. ætlaðir til
þess að gefa út ár hvert bók um ís-
latid og ísl. bókasafnið, — fyrir vext-
ina af þeim sjóð.
Þá hefir hann þessu næst gefið
Landsbókasafninu í Reykjavík allar
bækur sínar, nema hinar íslenzku og
þær, er snerta hið heimsfræga skáld
ítala Petrarca (1304— 13 74); þær ganga
til Cornell-háskóla. Bækurnar handa
Landsbókasafninu á að senda hingað
kostnaðarlaust.
Enn fremur hefir hann ánafnað mál-
verkasafninu í Reykjavík 12 beztu mál-
verk sín og kvað íslenzkum málara vera
ætlað að velja þau; og sama safni þar
að auki alla forna kjörgripi sína, dýr-
indissteina og því um lfkt.
Loks hefir hann ánafnað íslandi 12
þús. doll. (= 44,000 kr.), er verja á
af vöxtunum til að bæta kjör Gríms-
eyinga.
Tilnefnt hafði hann tvo landa f K.-
höfn, Sigfús Blöndal bókavörð og stud.
jur. Halldór Hermannsson, til að lúka
við og gefa út það sem hann kynni
að láta eftir sig af ritum ófullgert, í
samvinnu við tvo menn ameríska, sem
til eru nefndir í erfðaskránni.
(Eftir ísafold.)
Messur um háfíðarnar.
Aðfangadagskvöld: Akureyri kl. 6 e. h.
Jóladagur: Akureyri — 12 á h„
Annar í jólum : Lögmannshlið — 12 á h.
Gamlárskvöld: Akureyri — 6 e. h.
Nýársdagur: Akureyri — 9 f. h..
s. d. Lögmannshlíð — 12 á h..
Sunnudaginn fyrir jól — á morgun verð-
ur messufall.
Hálfdán Jakobsson
Hálfdánarsonar á Húsavík hefir keypt
Héðinshöfða í Suður-Þingeyjarsýslu af
Sigurjóni á Laxamýri, fyrir 10 þúsund kr.
Búast menn við að Hálfdán muni setja
þar upp stórbú. Ekki eru allir hræddir
við búskapinn í sveitunum, sem betur fer.