Norðurland - 24.06.1905, Page 1

Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
41. blað.
Akureyri, 24. júní 1905.
Amtsráðsfundur J'lorðuramtsins.
13.—15. júní 1905.
Ágrip.
Kvennaskólarnir.
Kvennaskóla Húnvetnlnga á Blöndu-
ósi og Eyfirðinga á Akureyri veittar
úr jafnaðarsjóði 400 kr. hvorum.
SÝSLUVEGIR.
Samkvæmt tillögum sýslunefndarinn-
ar í Húnavatnssýslu var samþykt að
taka í tölu sýsluvega:
a. Veg frá Efra-Núpi í Torfustaða-
hreppi fremra út að Vesturá.
b. Veg frá Stóru-Giljá í Torfalækjar-
hreppi upp Reykjabraut að norðvestur-
enda Svínavatns og þaðan að Ytri-
Vatnsvíkinni.
SjÚKRAHÚS Á SAUÐÁRKRÓK.
Samþykt að veita 1500 kr. til sjúkra-
skýlis á Sauðárkrók með þvi skilyrði
að hlutaðeigandi sýslufélag taki að sér
ábyrgð á viðhaldi sjúkraskýlisins þeg-
ar það er bygt og að það leggi fram
að minsta kosti jafnmikla upphæð.
Þegar að því kemur, að þessi upp-
hæð verði greidd, ákvað amtsráðið að
hún skyldi tekin að láni og afborguð
með jöfnum upphæðum á 10 árum.
Úttekt á Hólum 1905.
í tilefni af henni gerði ráðið ýmsar
ályktanir (fjárkröfur á hendur fráfar-
anda) og fól forseta ráðsins allar nauð-
synlegar ráðstafanir í því efni, þar á
meðal ráðstafanir til lögsóknar, ef þörf
gerist til þess.
Hólaskóli. — Kjarnaskóli?
í tilefni af bréfi frá skólastjóra Sig.
Sigurðssyni, próf. Zófónías Halldórs-
syni og Jósef J. Björnssyni um bygg-
ingu leikfimishúss og teiknisals á Hól-
um, viðurkennir amtsráðið, að hinar
umbeðnu framkvæmdir séu beint nauð-
synlegar, en sér sér eigi að svo stöddu
fært að veita fé það er til þessa er
nauðsynlegt.
Þá var lagt fram bréf frá stjórnar-
ráði íslands dags. 13. júní þ. á., þar
sem lagt er fyrir amtsráðið að láta
uppi álit um það hvar hinn fyrirhug-
aði bændaskóli tyrir Norðurland skuli
standa, sérstaklega hvort ekki muni
vera heppilegt að setja skólann á
Kjarna í Eyjafirði, eins og milliþinga-
nefndin í landbúnaðarmálinu hefir lagt
til.
»Amtsráðið ræddi þetta mál mjög
ýtarlega og var það tekið fram að
fyrir amtsráðið væri það allervitt, á
þessu stigi málsins, að gera tillögu
um hvar setja skuli bændaskóla fyrir
Norðurland. Það væri einkum ef fækk-
að væri búnaðarskólum í Iandinu að
spurning gæti orðið um að hætta við
skólahaid á Hólum. En þar sem skól-
inn á Hólum hefir nú verið fæ.rður í
sviplíkt horf eins og hugsað er um
bændaskólana, þá gæti það komið til
álita hvort eigi væri eins heppilegt,
ef ekki verður fækkað búnaðarskólun-
um, að veita Hólaskóla svo ríflegan
styrk að gera mætti skólann að full-
komnari bændaskóla, en hann er nú.
Þetta mundi án efa verða ódýrara
fyrir landssjóð og fjártjón það, er af
því leiðir að leggja niður skólahald á
Hólum, mundi þá verða fyrirbygt.
Væru að eins tveir búnaðarskólar á
landinu, þá álítur meiri hluti amtráðs-
ins heppilegra að skólinn fyrir Norð-
urland væri í Eyjafirði, en á Hólum,
þegar að eins er tekið tillit til afstöðu
og aðflutninga, en aftur á móti telur
meiri hluti amtsráðsins það mjög vafa-
samt, hvort heppilegra er að hafa skól-
ann á Kjarna, fremur en á einhverri
annari jörð 1' Eyjafirði, er væri vel
fallin til skólajarðar.
Að svo stöddu finnur því amtsráð-
ið eigi ástæðu til að bera fram ein-
dregnar tillögur um mál þetta, en
lætur í ljósi að það mundi telja heppi-
legt að sú regla yrði tekin upp, að
sýslufélögunum væri gefinn kostur á að
bjóða fram fé til kostnaðar við bænda-
skóla og að skólinn yrði, að öðrum
jöfnum skilyrðum, stofnaður í því
sýslufélagi, er mest vildi leggja til
árlegs kostnaðar við skólann. Þá mundi
og eftirlitið með slíkum skólum verða
nákvæmara og betra, en ella, ef sýslu-
félagið sjálft ætti að nokkuru leyti að
hafa ábyrgð á honum.
Samkomuhús á Hólum.
Amtsráðið veitti Ieyfi til að byggja
mætti samkomuhús fyrir Hólahrepp í
landi jarðarinnar Hóla, með samþykki
ábúanda. Lóðin veitt án endurgjalds.
Tilraunastöð á Hólum.
Amtsráðið leyfði land til tilrauna-
stöðvar á Hólum, 7V2 dagsl. á stærð.
Landspildan sé eftirgjaldslaus, en fell-
ur aftur til jarðarinnar ef hætt verður
að nota hana sem tilraunastöð.
Fulltrúakosningar til búnaðarþings.
í tilefni af bréfi frá Búnaðarfélagi
íslands telur amtsráðið heppilegt, að
þessar kosningar verði, ef til þess
kemur að breyta þeim, faldar sýslu-
nefndunum eftir nánari reglum.
Gistihús í Bakkaseli.
100 kr. veittar til þess með því
skilyrði að það sé viðunanlegt fyrir
ferðamenn.
Bókasafn Norðuramtsins.
Amtsráðið ályktaði að gefa Akureyr-
arkaupstað kost á því að ganga inn í
umráðarétt amtsráðsins yfir safninu með
þeim skilyrðum:
1. Að kaupstaðurinn byggi fyrir safn-
ið eldtraust geymsluhús og lestrarstofu.
2. Að amtsbúar hafi rétt til að fá
iéðar bækur af safninu, eins og verið
hefir.
3. Að kaupstaðurinn annist allan
árlegan kostnað af safninu eftirleiðis.
Jafnframt samþykti ráðið að selja
megi þann hluta af ráðhúsinu, sem er
eign jafnaðarsjóðs og leggja upphæð
þá, er fyrir þessa eign fæst, til hinn-
ar nýju byggingar fyrir bókasafnið.
Verði tilboði þessu hafnað af hendi
bæjarstjórnarAkureyrarkaupstaðar,sam-
þykti amtið að útlánstími haldist ó-
breyttur.
Vilji Akureyrarkaupstaður fá útláns-
tímann lengdan, var forseta falið að
leyfa það, með því skilyrði að kaup-
staðurinn borgi þann kostnað er af
því leiðir.
Það er skilyrði fyrir tilboði amts-
ráðsins að því er snertir umráð bóka-
safnsins, að bæjarstjórn kaupstaðarins
hafi gengið að þeim áður en 6 mán-
uðir eru liðnir.
Námsstyrkir.
Forseti skýrði frá að hann hafði af
vöxtum prentsmiðjusjóðsins veitt tveim
námspiltum á gagnfræðaskólanum á
Akureyri, Páli Guttormssyni og Vig-
fúsi Guttormssyni 27 kr. hvorum og
2 námsmeyjum á kvennaskóla Eyfirð-
inga, Axelínu Dúadóttur og Steinunni
Bjartmarsdóttur 27 kr. hvorri, eftir til-
lögum skólastjóra við gagnfræðaskól-
ann og forstöðukonu kvennaslcólans.
\
Þingmálafundur
Suðurþingeyinga
að Ljósavatni 18. júní 1905.
Nálægt 80 kjósendur á fundi.
Þessar tillögur voru samþyktar á
fundinum:
UNDIRSKRIFTARMÁLIÐ. »Fundur-
inn álítur undirskrift ráðaneytisforset-
ans danska á skipunarbréfi ráðherra
vors ekki brot á stjórnarskránni, en
telur þó réttara og heppilegra, að það
sé ekki undirskrifað af ráðaneytisfor-
setanum einum, heldur einnig af Is-
landsráðherranum sjálfum. Slíkt fyrir-
komulag mundi skýra betur samband
þjóðanna og gefa því hollari blæ.« —
Samþ. með 44 atkvæðum.
Samhliða þessari yfirlýsing kom til
fundaryfirlýsingar:
»Fundurinn telur undirskrift forsætis-
ráðherrans danska undir útnefningu ráð-
herra vors mjög hættulega fyrir sjálf-
stæði landsins í sérmálunum, og skorar
á þingið að gera sitt ítrasta til þess,
að þeirri venju verði afkomið,« og var
hún feld með rúmum 30 atkv. gegn 8.
RITSÍMAMÁLIÐ: »Fundurinn skil-
ur síðustu fjárlög þannig, að stjórnin
hafi haft fullkomlega frjálsar hendur
til að velja um, hvort hallast skyldi
að ritsíma eða loftritun milli íslands
og útlanda, og lýsir ánægju sinni yf-
ir þeim áhuga sem ráðherrann hefir
sýnt í því máli. Jafnframt lýsir fund-
urinn yfir því, að hann álítur síma á-
reiðanlegri en loftritun, eftir þeim upp-
lýsingum sem hingaðtil hafa fengist,
og þar af leiðandi heppilegri fyrir oss,
nema því að eins, að loftritunin fáist
fullkomlega tryggileg. —Hinsvegar lýs-
ir fundurinn óánægju yfir því, hve þetta
mál er lítið skýrt, frá stjórnarinnar
hálfu, og tekur fram þá skoðun sína,
að það sé skylda stjórnar í frjálsu
landi, að skýra þjóðinni frá gerðum
sínum, og ástæðum fyrir þeim fljótar
og betur en hér hefir verið gert, enda
tekur fram, að svo framarlega, sem
ráðherrann hefir farið lengra en um-
boð hans og heimildir náðu til í rit-
símasamningnum eins og sumir halda
fram, þá sé þingið eigi bundir af þeirri
athöfn, heldur beri því þá að ráða
fram úr málinu í sumar einungis eftir
j IV. ár.
eigin sannfæringu um það, hvað hag-
feldast sé fyrir þjóðina.« Samþykt með
rúmum 30 atkv. gegn 4.
SKATTAMÁL: a. »Fundurinn er
hlyntari beinum sköttum en óbeinum;
telur þá réttlátari og samboðnari ment-
aðri þjóð.
b. Fundurinn álítur rétt að lagður
sé skattur á jarðeign, meiri en nú ger-
ist, og að skattur sá fari hækkandi
hlutfallslega með vaxandi þéttbýli og
þar af leiðandi verðhækkun landsins.
c. Fundurinn álítur rétt, að lögð sé
meiri gjöld en nú er gert á öll sér-
staklega arðsöm náttúrugæði (hlunn-
indi) svo sem laxveiði, æðarvarp o. fl.
d. Fundurinn álítur rétt, að lagður
sé hærri skattur á erfðafé heldur en
nú gerist og að sá skattur fari hlut-
fallslega hækkandi með hækkandi arfi.
' e. Fundurinn er andstæður verndar-
tollum yfirleitt, en telur þá þó geta
verið viðeigandi í stöku tilfellum.
f. Fundurinn telur nauðsynlegt að
þegar á næsta þingi verði séð fyrir
verulegri aukning á tekjum landssjóðs,
og álítur vænlega aukning til frambúð-
ar heppilegast að fá með því, að leggja
á alment verzlunargjald.«
LANDBÚNAÐARMÁL: a. »Fundur-
inn hallast að söíu þjóðjarða á þeim
grundvelli, sem lagður er af miiliþinga-
nefndinni í íandbúnaðarmálinu; en legg-
ur jafnframt áherzlu á, að leiguliðum
verði tryggður réttur — betur en nú
er gert — - til endurgjalds fyrir jarða-
bætur, húsabætur og önnur þau störf
er auka verðgildi jarða.
b. Fundurinn er samþykkur frum-
varpi Landbúnaðarnefndarinnar, um
vátryggingu sveitabæja.
c. Fundurinn er í aðalatriðum sam-
þykkur tillögum sömu nefndar, um
bændaskóla.
d. Fundurinn lýsir yfir þeirri skoðun
sinni, að mikla nauðsyn beri til, að
þingið styðji landbúnaðinn, einkum alla
vænlega nýbreytni í framsóknarátt, svo
sem nýjar ræktunartilraunir, kynbóta-
tilraunir og vöndun í meðferð afurða.
FÁTÆKRAMÁL: »Fundurinn álítur
rétt að »fæðingarhreppur« sé afnum-
inn og framfærsluskyldu sveita skift
milli vinnuhrepps og dvalarhrepps
þannig, að hver maður eigi framfærslu-
rétt þar, sem hann hefir verið lengst
sjálfbjarga vinnandi maður og þó ekki
skemur en 10 ár, en eigi ella dvalar-
sveit. Dvalarsveit skyldi og sjá um
flutning þurfalings á vinnuhrepp á eig-
in kostnað enda sjái honum fyrir öll-
um lífsnauðsynjum endurgjaldslaust uns
hann er kominn á vinnuhreppinn.*
Fundurinn samþykti, að skjóta þess-
ari tillögu til íhugunar fátækranefnd-
arinnar og alþingis.
KIRKJUMÁL: »Fundurinn skorar á
alþingi og kirkjumálanefndina, sem vænt-
anlega heldur áfram störfum sínum, að
taka til rækilegrar íhugunar eftirfar-
andi tillögur um kirkjumál:
»Fundurinn telur rétt, að breytt sé
um Iaunakjör presta og prestahald á
þann hátt, að kirknajarðir (eða verð
þeirra) sé lagðar í landssjóð, og lausa-
tekjur þær, sem nú eru lögboðnar (dags-
verk, lambseldi o. fl.) lagðar niður; en
að landssjóður leggi fram ákveðið fé
til prestahalds í hverri sókn, og sé
upphæð þessa fjár miðuð við það, að
vera góð laun handa hálfu færri prest-
um, en nú eru í landi (o: 1800—2000
kr.) handa hverjum. Sé svo söfnuðum
í sjálfsvald sett hvort þeir slá sér
saman, og hafa prestana færri, til þess
að komast af með landssjóðsstyrkinn,
eða þeir hafa prestana fleiri og leggja
þá sjálfir fram nokkurn hluta launanna.*
MENTAMÁL: »Fundurinn lýsir yfir