Norðurland - 18.11.1905, Blaðsíða 2

Nl.
Srundarkirkja
var vígð sunnudaginn þ. 12. þ. m.
eins og áformað var. Þar var saman
kominn meiri mannfjöldi, en elztu menn
muna að nokkurn tíma áður hafi átt sér
stað hér í firðinum, 7—800 manns, og
rúmaði kirkjan það alt og þótt fleira
hefði verið. Auðvitað gátu ekki öll þessi
hundruð fengið sæti 1' kirkjunni, en
þó mikill meiri hluti. Kirkjan var al-
skreytt blóm- og Iaufbogum og á
hinni háu turnspíru blakti nýr fáni,
er gerður er að fyrirsögn kirkjueig-
andans hr. Magnúsar Sigurðssonar.
Er hann með þrem láréttum litbekkj-
um, grænum bekk neðst, þá hvítum
og bláum efst. Eiga litir þessir að
tákna gróna jörð, jökla og heiðan
himinn.
Héraðsprófasturinn síra Jónas Jónas-
son hélt vígsluræðuna og sagðist mjög
vel. Lagði hann sérstaklega út af orð-
unum: »Dýrð sé guði í upphæðum*,
er standa skráð skýru og fögru letri
á hvelfingarboganum milli kórs og
kirkju og blasa við öllum sem inn
í kirkjuna koma. Þá steig síra Jakob
Björnsson í stólinn og hélt langa
ræðu og góða. Á eftir honum mælti
síra Matthías Jochumsson nokkur vel
valin orð. Voru eins og vant er góð
tilþrif hjá gamla manninum. Sr. Geir
Sæmundsson tónaði af venjulegri snild,
en söngnum stýrði organistinn Kristján
Árnason og fór vel. Sálmum þeim sem
sungnir voru var útbýtt prentuðum
meðal safnaðarins. í einu orði sagt
var vfgsluathöfnin hin hátíðlegasta og
fór að öllu leyti vel fram. Var hún
úti kl. 3 síðdegis.
Að henni lokinni var öllum boðið
inn og veitt af hinni mestu rausn.
Þurfti liðtæka menn til þess að safna
fólkinu saman og sjá um að enginn
yrði útundan, og þá kom ekki síður til
kvenfólksins kasta að láta á engu
standa og bera svo ört fram að ekk-
ert þryti. Var það svo rösklega gert,
að um kl. 7 hafði hver einasti maður
að heita mátti borið sinn hlut frá
borði.
Grundarkirkja er vafalaust langfeg-
ursta og veglegas'ta kirkja þessa lands
þegar á alt er litið, og að lfkindum
hefir aldrei verið vandað jafnmikið til
nokkurrar kirkju sem hér hefir verið
reist. Eigandi hennar hefir ekkert
sparað til þess að gera hana sem
vandaðasta að efni og smíði og sem
fegursta og tjlkomumesta að framast
mætti verða.
Sjálfur hefir hann mestu ráðið um
tilhögun og smíði á kirkjunni, en þó í
samráði við þá timburmeistarana Sig-
trygg Jóhannesson, sem gerði frum-
teikninguna að húsinu og aðalsmiðinn
Ásmund Bjarnason, sem er ágætur
smiður.
* *
*
Aðalkirkjan er 27x14 álnir, en for-
kirkjan fram af henni 8x8 álnir og
turninn upp af henni; er hann 35
álnir upp á stöng; neðri hluti turns-
ins er ferstrendur, 15 álnir upp; þá
taka við svalir á öllum 4 hliðum en
smáturnar á hornunum 4 álna háir með
3 álna háum stöngum. Að ofan er
turninn áttkantaður með tveimur hjálm-
hvolfum.
4 súlur eru við innganginn í kirkj-
una, en fram af þeim er 8 álna stein-
steypufiötur ferhyrndur, en port þar
fyrir framan, 8 álna breitt og 7 álna
38
hátt. Öll er kirkjan umgirt, 5 álnir frá
hliðum og kórstafni og á að gróður-
setja blóm innan girðingarinnar.
Sjálf kirkjan er tvílyft og er vegg-
hæðin 9 álnir, en hæðin frá gólfi upp
í sperrutopp 14 álnir, en frá gólfi upp
í hvelfingu 12 álnir. Söngloft er þvert
yfir kirkjuna að framan og svo loft til
beggja hliða.
Á gólfi er 2V2 al. breiður gangur
eftir miðri kirkju inn að kór, en álnar
breiður gangur út við veggi; stólar
kirkjunnar eru vandaðir og smekklegir;
tvær múrpípur eru í kirkjunni og tveir
kápuofnar. Kórinn er 7 álnir á lengd
en tvö herbergi sitt hvoru megin við
hann; er annað þeirra skrúðhús, en
hitt mun vera ætlað bókasafni kirkj-
unnar.
Málning á kirkjunni er óvanalega
smekkleg.
Hvað bygginguna að öðru leyti
snertir má geta þess, að utaná grind
er fyrst klætt með þumlungsborðum,
því næst rneð gagnsýrðum (innpreg-
neret) pappa, en utan yfir honum er
aftur vanaleg klæðning. Innaná grind-
inni er fyrst þilveggur en þar fyrir
innan ’/4 þuml. þykkur jarðbikspappi.
Ljósmyndir eru ekki enn þá til af
kirkjunni, en verða gerðar bráðlega.
Höfum vér heyrt að ritstjóri Skírnis
hafi þegar iagt drög fyrir þær myndir
og fáum vér þvf væntanlega að sjá
þær í því tímariti.
* *
*
Það mun fátítt og að öllum lík-
indum einsdæmi að maður hátt á
sextugs aldri sem búið hefir til sveita
alla sína æfi og að eins dvalið fáa mánuði
erlendis hafi þann listasmekk til að
bera, sem þarf til þess að reisa annað
eins hús og Grundarkirkja er, að maður,
sem með stökum dugnaði og ráðdeild
hefir unnið sig upp úr blárri fátækt,
skuli sýna þá ósérplægni að verja
öðru eins stórfé til einnar kirkju með
það fyrir augum að þetta dýrðlega
musteri hlyti ekki að eins að gera
guðsþjónustuna áhrifameiri og ineira
aðlaðandi, heldur hlyti það og að
glæða mjög fegurðartilfinningu manna
og hvetja þá til að setja markið hátt,
hærra en áður. Öll mannvirki, er skara
langt fram úr því sem áður hefir tíðkast,
hafa afarmikið menningargildi. Þau sýna
mönnum áþreifanlega, hvað hægt sé að
gera og að hverju beri að keppa.
Magnús Sigurðsson hefir því ekki að
eins gert héraði sínu stórsóma með
kirkjubyggingu þessari, heldur hefir
hann jafnframt unnið héraðsbúum ó-
metanlegt gagn. í hvert sinn sem
þeir nálgast Grundarkirkju áminnir
hún þá alvarlega um að reyna að
verða ekki, eða sem allra rninst,
eftirbátar Magnúsar á Grund og
þeirra hjóna í dugnaði, ráðdeild og
örlæti á fé til almennings heilla og
eflingar guðskristni.
Magnús á því mikla þökk skiiið af
Eyfirðingum og að líkindum verður
þess ekki langt að bíða að Grundar-
kirkja safnar meginþorra þeirra undir
sínar háreistu og fagurskreyttu hvelf-
ingar. Er ekki gott að leiða getur að
því, hvílík áhrif það hefði á félagslíf
og Iramfarir héraðsins.
Ólafur G. Eyjólfsson
vindlakaupmaður hér í bæ er í vetur
ráðinn skólastjóri við Verzlunarskólann 1'
Reykjavík og er hann þegar tekinn við
þeim starfa.
Fréttabréf frá Húsavi'K.
7. nóv. 1905.
Það er orðið langt síðan eg man eftir
því, að »NI.» hafi flutt fréttir héðan af
Húsavík og því gríp eg pennann til að
skrifa því.
Afli er einlægt dálítill hér, þótt gæftir
hafi oftast verið slæmar, nema dag og dag
í bili. En nú er alveg að verða síldarlaust
hér á íshúsinu, svo búast má við, að héðan
af fari að styttast um feng úr sjó. Afli í
sumar sem leið var hér oft talsverður, en
fremur Iangsóttur. Nokkurir útvegsmanna
fengu þó allgóða vertíð; einkum studdi
hið háa fiskverð að því, að gera hana
arðsama.
Byggingar þjóta hér upp á hverju ári,
eða svo finst mér í samanburði við stærð
og ástæður þessa þorps. Á yfirstandandi
missiri hafa verið reist 4 myndarleg í-
búðarhús, af þeim tvö tvílyft, og nú er
trésmíðaverkstæðið »FjaIar« að láta efna
upp á stóran, tvílyftan trjáviðargeymslu-
skála. Mun varla ofmikið sagt, þótt eg
geti þess til, að vart muni nokkurstaðar
á landinu eiga sér stað önnur meiri fram-
för í byggingum, í samanburði við fólks-
fjölda, en einmitt hér á Húsavík.
Túnrœkt eykst að mun ár frá ári og
margir starfa að henni með miklnm áhuga.
Sauðkindur eiga þorpsbúar talsvert margar
og hirða þær flestir undantckningarlaust
hver öðrum betur. Er sauðfjárræktin hér
í þorpinu mikill búbætir, þá er sjórinn
bregst eða ef hann skyldi snúa við mönn-
um bakinu.
Mðtorbátar er talað að verði hér margir
næsta ár. Væri þá óskandi, að úthald þeirra
gengi betur en þess eina, sem hér hefir
verið í sumar sem leið, er ekki varð nema
kostnaðarauki fyrir eigandann, vegna ó-
fyrirgefanlegra svika af hálfu skipasmiðs
Bjarna Þorkelssonar. Þessi eini bátur
sýndi þó það tvent: að hægt er sem
oftast að ná hér í mikinn fisk, þó hann
sé langt frá, og að vonlegt er, að geta
náð í þá síld til beitu og láta á fshúsið,
en það er hið mikilvægasta spor, er stigið
verður hér á Húsavík í framfaraátt, að sjó-
menn hafi eða geti fengið síld til beitu
sem mestan hluta ársins.
Bindindisfélagið heldur áfram eins og
áður; hefir það félag gert mikið og ó-
metanlegt gagn og gerir einlægt. Brot
eiga sér þó stað, einstöku sinnum, en þau
eru mjög fágæt og sjálfsagt óvanalega fá-
tíð, eftir því sem gerist í bindindisfélög-
um alment.
Goodtemplarafélagið lifir í góðu gengi
og fjölgar fremur meðlimum þess. Mun
það ásamt bindindisfélaginu eiga sinn
góða þátt 1' því, að hér í þorpinu er
drykkjuskapur mjög lítill, þótt stökusinn-
um sjáist nokkurir góðglaðir, sérstaklega
þá er skipkomur eru tíðar.
Fundafélagið, sem vafalaust má telja
sem aðalfrömuð flestallra framfarafyrir-
tækja hér, byrjaði starfsár sitt næstliðinn
sunnudag. I félaginu eru flestir hinna nýt-
ustu manna þorpsins, þar á meðal sýslum.
Steingrímur Jónsson, sem ætíð leggur gott
til ajlra félagsmála og vill ótrauður styðja
allar umbætur til verulegra þjóðþrifa og
almennra félagsheilla.
Þorpsbúar hér eiga mikið starf fyrir
höndum, samkvæmt Iögum frá síðasta
þingi, að því er snertir aðskilnað þorpsins
frá sveitarfélaginu. Mun að sjálfsögðu verða
undinn bráður bugur að þeirri aðgreiningu
og það þvi' fremur, sem fundarfélagið sótti
um samskonar aðskilnað til síðasta þings
og lagði mál þetta fyrir þingið, svo vel
útbúið frá þess hlið, sem kostur var á.
Héraðslœknir Gísli Pétursson hefir ný-
lega kært yfir búðarþvotti þriggja sölu-
búða hér. Höfðu sumir verzlendur hér
látið nægja, að láta þvo búðir sínar
annaðhvort kvöld, sumir jafnvel nokkuru
sjaldnar, og einn tekið upp þá reglu, að
láta þvo búðargólf hjá sér að eins viku-
lega að vetrinum til. Yfir þessu kærði
læknirinn fyrir lögreglustjóra og áminti
hann svo þá þrjá menn, er fyrir um-
kvörtuninni urðu. Er nú, eftir því sem eg
veit bezt, upptekinn sá siður, að þvo gólf
í sölubúðum og vinnustofum á hverju kvöldi,
samkvæmt reglum stjórnarráðsins, dags. 21.
júní f. á. En hvernig víkur nú þessu við á
Akureyri? Hverju svara læknarnir þar? Um
það væri fróðlegt að fá vitneskju ? Sagt er
og jafnvel fullyrt af kunnugum mönnum,
að reglum þessum sé ekki fylgt í höfúð-
staðnum, og óvíst er hvort þeim er fylgt
bókstaflega nokkurstaðar á landinu. Væri
svo, sýnist það hart, að Iítið og fáment
þorp, skuli verða að eyða tíma og pen-
ingum í hreingerningu húsa, samkvæmt
reglum, sem Iagðar hafa verið út úr dönsku,
eingöngu fyrir þá sök, að þorpsbúar eiga
yfir sér strang-samvizkusaman lækni. *
»EgilU lét ekki sjá sig á austurleið og
þótti mörgum hér undarlegt og hvimleitt.
Er það með öllu óskiljanlegt og jafnvel
ófyrirgefanlegt af skipstjóra, að gera þetta
í seinustu ferð og hvenær sem hefði verið,
og það því fremur sem þá daga var hér
góðviðri og sjólaust með öllu. Mælist þetta
tiltæki illa fyrir og mun lítt afla vinsælda
þeirri gufuskips útgerð yfirleitt.
>Kong 7nge< kom hér kl. að ganga 8 að
kvöldi 1. þ. m. Skipið fekk hér flutning
fyrir meira en 200 kr., meðfram vegna
þess, að Egill hafði laumast hér hjá; skip-
ið stanzaði nálægt 4 kl.st. Söngflokkur
Magnúsar Einarssonar kom allur hér í
land og hélt samsöng í einu hinu nýja
húsi, er nú er í smíðum. AIls sungu þeir
15 lög, sum margsinnis og ekkert færra
en tvisvar. Tókst söngur þeirra eftir öll-
um atvikum og ástæðum mjög vel. Sum
lögin er óhætt að fullyrða, að þeir sungu
afbragðsvel. Alls komu inn 49 kr.; er það
ofurlítill ferðapeningastyrkur fyrir þá. Er
eg sannfærður um, að þeir hefðu fengið
100 kr. hér fyrir samsöng að degi til, og
með ofurlitlum fyrirvara, því f þetta var
ráðist algerlega undirbúningslaust og að
nóttu til, enda líka margir í vinnu við
skipið. Að enduðum samsöngnum talaði
Friðbjörn Bjarnarson örfá þakklætisorð til
flokksins, óskaði þeim hamingjusamlegrar
ferðar o. s. frv.
Hópurinn á mikla þökk skilið fyrir komu
sfna í land, fyrir dugnað sinn og áræði að
leggja út í þessa ferð — ekki sízt foringi
fararinnar, — og eg er viss um, að allir
þeir, er hér hlýddu á söng þeirra óska
þeim góðrar ferðar og heillrar heimkomu,
enda var samsöngur þeirra hér á Húsavík
ein hin allra bezta skemtun, er hér hefir
lengi fengist.
Steinólfur kaupmaður Geirdal hefir komið
hér á fót af eigin ramleik kembingarvélum,
er vinna dag og nótt og sýnast leysa verk
* Út af fyrirspurninni til læknanna á Akur-
eyri skal það tekið fram, að hún að sjálf-
sögðu getur ekki náð til annara Iækna
en héraðslæknisins, en henni ber heldur
ekki að beina til hans eingöngu, heldur
fyrst og fremst til formanns heilbrigðis-
nefndarinnar á Akureyri, sem er bæjar-
fógetinn.
Annars er sízt ástæða til þess fyrir
Húsvíkinga að kvarta yfir því, að þeir
hafi »strang-samvizkusaman« lækni; hitt
væri betra að allir embættismenn lands-
ins væru eins »strang-samvizkusamir« og
læknir Húsvfkinga og þá fer líka réttar-
meðvitundin að verða nokkuð öfug, ef
menn kvarta undan því að embættis-
menn fylgi fram þeim reglum sem hafa
lagagildi. Lögum á að hlýða meðan þau
eru lög, en séu lögin ill á að breyta
l'eim- fitstj.