Norðurland - 29.09.1906, Qupperneq 2

Ritsíminn var opnaður í dag kl. 4. Um leið sendi bæjarstjórnin konungi og ráðherra hraðskeyti.
Nl.
14
Fréttin um
loftskeytastöðina
og J^íoröri.
Norðurland skýrði frá því í síðasta
blaði, að þau tíðindi hafi frézt með
talsímanum frá Reykjavík, að full vissa
sé nú orðin fyrir því, að samningar
takist með Marconifélaginu og stjórn-
inni um loftskeytastöð hér á landi.
Með venjulegri kurteisi og góð-
girni ræðst Norðri á blaðið út af
fregn þessari, en fer þar reyndar
rangt með, eins og vant er. Vér sögð-
um að fregnin hafi átt að koma með
talsímanum, og liggur í hlutarins eðli,
að svo framarlega sem þar hafi verið
skýrt rangt frá, getur Norðurland
enga ábyrgð borið á fregninni, en
Norðri lætur Nl. segja þetta sem
fulla vissu frá sjálfu sér. Annaðhvort
er hér að ræða um frábæra heimsku,
eða vísvitandi tilraun til blekkinga
og gæti víst hvorttveggja verið jafn-
líklegt.
Vitanlega getur Nl. ekki þótt neitt
að því þó þessi afsprengur Gjallar-
horns sé að lýsa yfir því að Norður-
land fari með ósannindi og uppspuna.
Slíkar yfirlýsingar teljum vér mikinn
stuðning fyrir því að rétt sé frá sagt.
Vér skulum þó skýra frá því hér,
að fregn þessi var sögð ritstjóra
Norðurlands af fjórum mönnum hér í
bæ áður en hún kom út í Nl. og
vissi enginn þeirra af hinum. Tveir
af þeim báru bæjarfógeta Guðlaug
Guðmundsson fyrir henni og að minsta
kosti tveir af þeim töldu víst að
hún væri komin með talsímanum.
Enannars sýnist ekki gera mikið til
hvernig fréttin kemur, ef hún er sönn.
En því til staðfestu að vér höfð-
um fulla ástæðu til þess að segja
frá fregninni, skulum vér setja hér
yfirlýsingu frá tveimur bæjarfulltrú-
unum hér í bæ, þeim konsúl Otto
Tulinius og prentsmiðjueiganda Oddi
Björnssyni; er hún á þessa leið:
Samkvœmt ósk ritstjóra Norðurlands
vottum við undirritaðir að herra bœjarfó-
geti og sýslumaður Guðlaugur Guðmunds-
son sagði frá því í fréttaskyni i áheyrn
okkar á þriðjudaginn 24. þ. m. að telja
mcetti afráðið að ný Marconiskeytastöð
yrði sett á stofn hér á landi, sem yrði mið-
stöð milli Evrópu og Ameríku.
Akureyri 29. sept. 1906.
Otto Tultnius. Oddur Björnsson.
Þykir mönnum ekki eitthvað ein-
kennilegt við það, að Norðri sé að
lýsa þá fregn ósannindi og uppspuna,
sem höfð er eftir einum af aðalútgef-
endum blaðsins, manni sem er blaðinu
svo nákominn, að hann hefir tekið að
sér að líta eftir því sem í blaðið
kemur og lýst yfir því fyrir þjóðinni
að hann geri það?
Eða er hús Norðra sjálfu sér svo
sundurþykt að þeir sem f því búa lýsi
hver annan ósannindamann?
Eða er eftirlitið svo slælegt að sið-
fræðislega ábyrgðarlausum aulum sé
leyft að vega þar að mönnum og málefn-
um, í því trausti >að eitthvað loði við«
af lyginni, gera þetta í skjóli ritnefnd-
arinnar, sem öll þjóðin hlýtur að telja
að beri ábyrgð á því sem í blaðinu
stendur ?
Vill ekki ritnefnd Norðra svara þess-
um spurningum?
Ungmennafélögin.
Porvaldur Davíðsson
bankastjóri.
Lézi i Danmörku vorið 1906.
Eg gleymi því seint, hvernig eljan min öll
til ónýtis fór þetta vorið.
Og aldrei það fyrnist, hve orpið var snœ
hvert einasta þunglama sporið.
Hvert einasta, erþjóðinmínstormbarin steig
frá stórsjó er skipinu hvol’di
og inst inn i dalinn, sem elur það líf,
sem ótaldar hörmungar þoldi.
Sú minningin rennur til rifjanna djúpt
og reisir upp máttvana hárin;
i þjóðrœkna brjóstinu titrar hver taug,
og tekur í hálfgrónu sárin.
Og landa vorn, jafnvel, er sunnan við svell
í sólgeisla landinu dvelur
við fréttina þá, sem að heiman er hermd
í hrimlenzku nöglina kelur.
Afdraum sínum veithann, erdagsbrúnin rís,
að dimt er í œttjarðar högum,—
Til skyldunnarrennurþað blóð, sem er bezt,
og blandað að þjóðernis lögum.
Og þótt ’ann sé hraustur, ’ann hrífst eins
og strá
er hamfara stormsveipur kemur.
En ef hann er sjúkur, er tvöfalt það tak,
sem tilfinning heimfúsa nemur.
Svo mögnuðum krafti er fregnin sú fylt,
sem farmanni heiman er borin;
því aldrei er sálin hans innþornuð grein
né alveg af stofninum skorin.
I fegurðarhilling er fósturlands skraut,
sem fjarlœgðin ber upp i daginn;
á hinn bóginn virðist og þreföld sú þraut
sem þjóðinni l mannraun er lagin.
* *
*
Þau börnin sem reynast þér, Mjallkonan
mest
og muna þig jafnan — í trygðum
—þeim fjölgar nú stöðugt og felast ei sýn
þó fjarlœg þau séu að bygðum.
En sumum, sem elska þig einhuga ogmest,
er aftrað á framsóknar vegi
og þeir era teknir og bornir á burt
— í bjarmann af ókomnum degi.
Og það er þó sigurför sérhverjum þeim,
er sótt hefir fram eins og skyldi.

Byltingin í Rússlandi.
Mikill ófriður og uppnám er þar enn
f landi og er skemst frá því að segja
að morð eru þar framin daglega á
valdsmönnum stjórnarinnar. Er sagt
að miðnefnd byltingamanna hafi gert
heyrum kunnugt, að embættismenn
stjórnarinnar verði vegnir hundruðum
saman, ef stjórnin breyti ekki þegar í
stað stefnu sinni. Auk þess hafa verk-
mannaflokks-þingmenn gefið út annað
ávarp til herliðsins. Segir þar að her-
menn hafi ekki einungis unnið keisar-
anum hollustueið heldur líka fóstur-
jörðunni, en hana hafi keisarinn svikið.
Fyrir því skora þeir á þá að halda
eið sinn við hana og berjast fyrir
þjóðræði.
í Póllandi eru sífeldar róstur, sem
víða annarstaðar í Rússlandi. í Sidel-
ece þar f landi höfðu byltingamenn
ráðist á Iögreglumenn og hermenn.
Hermennirnir tryldust og veittu Gyð-
ingum aðgöngu. Þrjú stræti sögð gjör-
eydd. ioo menn höfðu beðið bana og
um 300 orðið sárir.
Loks kom sú frétt nú með norska
skipinu »Skreien« í fyrrakvöld að
Trepoff hershöfðingi, hinn illræmdi
grimdarseggur f Pétursborg og aðal-
Úr velfyltu rúmi var Þorvaldi þrengt
á þennan hátt—fyr en eg vildi.
* *
*
Eg veit það, að manndáðin hljóðar ei hátt
né hopar frá síðustu vörnum.—
En eitt er þó drengskapnum dapurlegt, sárt,
að deyja frá konu og börnum.
Eg rœð í þau skeyti, er sendi þín sál,
þó sagnirnar þœr vœru hljóðar,
frá banasœng þinni til barnanna heim
og brúðar og frœnda og þjóðar.
Þau viðkvœmu hug-skeyti voru þér töm,
sem veikindin náðu ekki að buga.
Frá banasœng þinni þau beindu sér teið
i brennigler elskandi huga.
Um langsótta vegi þau leituðu heim
í ijósinu, er hugnœmið veldur.
i svefni og vö'ku, frá landi til lands
hann leynist sá heilagi eldur.
í hvert sinn er dagroðinn eldingum eys
að austan frá bjarmalands ströndum
hann minnir á Ijómann, sem lékþér um brár,
og tjósið í anda þins höndum.
* *
*
Hve langdrœga sjúkleika sverðið þig beit
þvi sári, er til dauða þig leiddi!—
En ástúðleg reyndist þó átgyðjan þér
og yfir þig guðvef sinn breiddi.
Það skiftir ei’ miklu, hvar lik eru leidd
— að lotið sé afgömlum vana.
En samt er mér það ekki sársaukalaust:
að sefurðu i flatneskju Dana.
Um vígsbcetur eftir þig vek eg ei’ mál
né veit eg hve þín mœtti hefna,
því aðili sakar er ábyrgðarlaus
og engum til Lögbergs að stefna.
Til sigurs í málinu sé eg ei’ veg
þótt sökinni kynni eg að lýsa:
í aðilann mikla er ókleift að ná
og óstœtt að Lögbergi þvísa.
En eitt er að heimta hvern einasta dag:
að æskan á gröfunum vaki
og jarðaða föðursins áhuga-eld
í erfðahlut sonurinn taki.
G. F.
• ♦•♦♦♦♦•♦♦♦♦♦♦•♦♦•♦•♦♦•♦•♦♦••♦•♦♦•♦♦♦♦♦♦• ♦ ♦♦•♦•• ••••♦
ráðgjafi Rússakeisara í mörg ár, er
stofnað var til stórræða af hálfu Rússa-
stjórnar til útrýmingar byltingamönn-
um, sé nú af dögum ráðinn. Hafði
hann dáið snögglega og talið víst að
honum hafi verið gefið eitur. Her-
bergisþjónar hans og matsveinar höfðu
verið teknir fastir. Hótun hafði hann
fengið áður frá byltingamönnum að
hann skyldi drepinn og fyrir skömmu
var annar hershöfðingi, er líktist honum
í sjón, myrtur í Pétursborg. Var talið
víst að sá maður hafi verið tekinn f
misgripum fyrir Trepoff.
Á Askov háskóla
fóru nú með Kong Inge 3 ungir
menn úr Skagafirði: Jón Sigurðsson
frá Reynistað, Jóhannes Björnsson frá
Hofstöðum og Jakob Líndal frá Hrólfs-
stöðum.
Möðruvallaprestakall
veitti ráðgjafinn 18. f. m. síra Jóni
Þorsteinssyni á Skeggjastöðum.
Jóhann Sigurjónsson
skáld, sem dvalið hefir hér í sumar fór í
með „Kong Inge" til Kaupmannahafnar.
Halldór Briem
kennari kom hingað til bæjarins frá Reykja-
vík í fyrradag.
I.
Lítt mun mönnum út um landið kunnugt
um það, að hér á Akureyri var síðastliðinn
vetur stofnað félag nokkurt, sem nefnt var
>Ungmannafélag Akureyrar.* Félag þetta
var stofnað á nýjársdag 1. janúar 1906, og
voru stofnendur þess ungir menn, aðeins
11 að tölu, en brátt bættust fleiri við, svo
að félagatala um tíma varð yfir 60.
Tilgangur þessa félags er að reyna, að
safna æskulýð þessa Iands undir eitt merki,
þar sem þeir geti barist sem einn maður
með einkunnarorðunum: »Sannleikurinn og
réttlætið fyrir öllu,« og í sameiningu og
samhuga aflað sér líkamlegs og andlegs
þroska. Vér viljum reyna að vekja æsku-
lýðinn af hinum þunga svefni hugsunarleysis
og sljóleika fyrir sjálfum sér og fósturjörðu
sinni, til einingar og framsóknar, landi sínu -
og þjóð til blessunar, vekja lifandi og starf-
andi ættjarðarást í brjóstum hinna íslenzku
ungmenna, en eyða flokkahatri og »póli-
tískum« flokkadrætti. Eflaust munu margir
góðir menn játa að slíks sé eigi vanþörf,
því lítt finst oss vér ungu mennirnir sýna
það nú á dögum, að vér séum afkomendur
okkar göfugu forfeðra.
Félag vort var stofnað með hliðsjón af
norsku æskulýðsfélögunum, þótt vér reynd-
ar settum lög vor öllu harðari og gengjum
lengra í ýmsum greinum, t. d. höfum við
fram yfir þau, bæði bindindisheit og líkams-
æfingar, sem félagið hefir lagt töluverða
stund á, einkum hina íslenzku glímuíþrótt.
Aðaltilgangur hinna norsku æskulýðs-
félaga er það, sem Norðmenn kalla
>MaaIstræv,« og er í því fólgið, að full-
komna og fá viðtekið um allan Noreg mál
það er ívar Aasen myndaði með fleirum
og margir af Noregs bezt mönnum hafa
síðan barist fyrir, Árni Garborg, Per Sivle
o. fl. Mál þetta er nefnt nýnorska. Æsku-
lýðsfélögin norsku berjast drengilega móti
dansk-norskunni, eða ríkismálinu, sem þeir
kalla svo, en allharðlega og með góðum
árangri fyrir því að allir Norðmenn mæli
á einni tungu, nýnorskunni. Þetta er aðal-
markmið æskulýðsfélaganna þar, þeirra sem
kallast »frjálslynd«, en þau starfa einnig
kappsamlega á móti allri óreglu, rudda-
skap og ósamlyndi, að því að hefja upp,
göfga og bæta hugsunarhátt og framferði
hinna norsku ungmenna; einnig gefa þau
út ýms smárit, auðvitað öll á nýnorsku,
rit sem eru mjög góð fyrir æskulýðinn og
sem eru svo ódýr, að hver maður getur
keypt þau; kosta þau flest frá 10 til 30
aura; ennfremur hafa félög þessi komið á
fót kaffihúsum fyrir bændaæskulýðsfélögin
í helztu bæjunum í Noregi. Á kaffihúsum
þessum koma félagsmenn saman á hverj-
um degi og ræða mál sín; eru þau stæld
sem mest eftir því hvernig álitið er að
bændastofur hafi verið í fyrri daga, en fólk
það sem gengur um beina, er eingöngu
konur, giftar eða ógiftar og eru klæddar
norskum þjóðbúningi. Ekki eru samt fé-
lögin enn þá allskostar ánægð með bygg-
inguna og fyrirkomulag á þessum kaffi-
húsum, en gera sér góða von um að geta
fullkomnað það með tímanum. Nærri má
geta að slíkt fyrirkomulag sem það, að
geta komið saman á hverjum degi, muni
stuðla eigi alllftið til þess að efla viðgang
félaganna, og allundarlegt virðist oss það,
að ekkert íslenzkt blað hefir, (oss vitan-
lega) getiðþess, að Norðmenn þykjast mega
þakka þessum félögum, að miklu Ieyti það
hvað hin nýafstaðna frelsisbarátta þeirra
gekk fljótt og vel, því þessi félög voru
búin að undirbúa fólkið svo, að ekki ein-
ungis tungan, heldur líka hjartað var full-