Norðurland - 18.01.1908, Blaðsíða 3

91
N1
1. Að því er snertir för konungs og
hinna nefndu gesta að Hrafnagili, þá
hefir bæjarstjórnin ætíð litið svo á,
að kostnað þann, er af þeirri för leiddi
sérstaklega, ætti eigi að greiða af sjóði
kaupstaðarins, hcldur úr landssjóði. Sá
kostnaður er, að frádregnum þeim
IOOO kr. er þegar eru greiddar nál.
5900 kr. — Förin var ráðin án íhlut-
unar af hálfu bæjarstjórnar og bæjar-
stjórnin lítur svo á að alt sem í því
efni var gert og til kostað, sé fyrir
landið gjört, en ekki sérstaklega kaup-
staðinn, að sínu leyti eins og land-
ferðin um Suðurland. Þessu hefir mót-
tökunefndin hér af hálfu bæjarstjórn-
arinnar haldið fram í símskeytum og
bréfum til aðalnefndarinnar í Reykja-
vík og bæjarstjórnin heldur fast við
þessa skoðun sína. (Samþykt í einu
hljóði).
2. Um kostnað þann er á fallið
hefir í kaupstaðnum sjálfum umfram
þær 2000 kr. er greiddar hafa verið úr
landssjóði er alt öðru máli að gegna.
Bæjarstjórnin heldur að það hefði ver-
ið óbótleg hneisa tyrir kaupstaðinn
að skorast undan því að taka á móti
konungi og gestunum. En hinsvegar,
úr því enginn lét sér það í hug detta,
þá reið á því, sóma kaupstaðarins
vegna og álits í augum bæði lands-
manna og útlendinga, að móttakan
yrði ekki bæjarbúum til vansa. Að
þessu leyti áleit bæjarstjórnin og á-
lítur, að ábyrgðin hafi hvílt og hvíli
á henni fyrir hæjarfélagsins hönd. Það
getur því eigi komið til nokkurra mála,
að bæjarstjórnin neiti að greiða þann
kostnað, er af þessu hefir leitt, enda
hefir því eigi verið haldið fram, að
ofmikið hafi verið borið í móttöku
þessa, eða kostnaðurinn við hana sér-
staklega of hátt reiknaður (Samþ. í
einu hljóði).
3. Eftir atvikum hefir bæjarstjórnin
álitið rétt að leggja ekki þennan kostn-
að á eftirkomendurna með lántöku,
þar sem eigi er um stærri upphæð að
ræða en mögulegt er að greiða í einu.
(Samþykt í einu hljóði).
4. Hótanir þessara gjaldenda um
neitun á greiðslu gjalda telur bæjar-
stjórnin sér óviðkomandi og vísar frá
sér að öllu leýti aðdróttunum þeim,
er í skjölum þessum felast um ólög-
legar aðgerðir í þessu efni, með skír-
skotun til þess að stjórnarráð Islands
hefir staðfest og samþykt fjárhags-
áætlun kaupstaðarins fyrir 1908 og
þar á meðal einnig það atriði "nennar,
er snertir þráttnefndan kostnað. (Sam-
þykt í einu hljóði).
5. Bæjarstjórnin lýsir megnri óánægju
yfir framkomu þessara skjala og telur
kaupstaðnum unninn vansa að ástæðu-
lausu með slíkum áskorunum. (Sam-
þykt með 8 samhljóða atkvæðum).
X
Jírefna Chorlacius.
. Til föður hennar
Til vorsólar er vegalengd
frá vökunótt í október,
og þoka og hrið á þcirri leið
og þúsund bárur, ótal sker
og eldheit tár, sem enginn sér,
af öllum þeim, sem hlœja dátt.
Svo margt er geymt í myrkri nátt
sem múgnum öllum hulið er.
Af hending einni þekkist það
hve þungt var Agli á trega stund,
er lokrekkjuna lagðist i
með lifsins dýpslu sorgar und.
Hann kom þó oft i krappan stað
á kjalvegunum hér og þar;
en mest að honum sorgin svarf,
er son hans tóku bylgjurnar.
Og Eglar margir eru til
á öllum tímum, nœr og fjœr,
er missa dýrsta sjóðinn sinn
i samanlœstar dauðans klœr.
Þar hittast menn af ýmsri cett;
þeir auðugu og hinir með,
sem ala falinn eld í sál,
en eiga hvorki völd né féð.
Af Ásgerði er engin sögn,
en að eins trega Borgar hlyns,
því sögur vóru ei sagðar þá
af sálartíji hins betra kyns.
En gera mundí henni heitt
um hjartarœtur þessi sorg,
þó fengi ekki krenkt í kör
það kvenval mikla i Egils Borg.
En þó að nú sé önnur öld
og orðagjálfrið meira en þá,
er sorgin enn þá œgidjúp,
sem engin tœki stikað fá.
Og hún er altaf eins og ný
með öllum þeim, er missa sitt:
þvi altaf getur hjartað hitt
sú hönd sem stingur brjóstið i.
Til vorsólar er vegalengd
frá vökunóttum októbers
og mundangshófið miótt er þar
á millileiðum báru og skers.
Til himinsins er hátt um of,
og hafið dýpra, en þörf er á,
þvi móðurauga er mœnir út,
sem mœnir grýttri ströndu frá.
Og mest er þeirrar móður raun
i margskyns sára og táradal,
er vakir hverja vetrar nótt
hjá veiku barni í dánar-sat. —
En finnur nokkur fegri sál
og fremri Hrefnu. / riki Snœs?
á fimta vetri orkti hún óð,
og á þeim dögum var hún lces.
* *
*
Eg kem til þín um kalda nótt
og kalla inn um gtugga þinn.
Eg veit þú munir vaka enn
og vera ncesta harmþrunginn:
Mig dreymdi þig um dimma nátt.
og dapur varstu mjög að sjá;
og mér fanst koma moldar-lykt
að minum vitum, þínum jrá.
U Eg veit hvað hefir valdið því:
þú vildir geta dœgrin stytt
og líkamanum fórstu frá.
að finna dána barnið þitt.
Og þú fórst niður í þröngan stað
og þrýstir kossi á bleika vör.
ÍJr þeirri sálar svaðiljör
þú sótt!r mér i draumi að.
Og þvi er eg með þessi stef,
sem þér eru hvorki tjós né blóm,
því engum get eg orðum mælt,
sem eru nema ryk og hjóm.
En það veit eg. að þó er nautn,
að þyngsta trega og mestu sorg:
þau dýpka bœði og hœkka hug
og hurðir opna að stórri borg.
% *
*
Eg þrái vorsins þrasta söng,
en þröstinn get ei jafnast við,
þó tökum instu tœki á,
i töfra-ljúfum muna-klið. —
En laufblað get eg lagt á gröf
— eitt lítið blað, sem fölnar skjótt;
því öllum blóma orkar falls
hin öfundsjúka hélu-nótt.
S. 7.
X _
Bæjarstjórnarkosninz kærð.
Á bæjarstjórnarfundi hér 14. þ. m. kom
fram kæra yfir kosningu Sigvalda kaupm.
Þorsteinssonar, sem kosinn var í bæjar-
stjórnina með hlutkesti milli hans og verzl-
unarstjóra Lárusar Thorarensen. Kjör-
stjórnin hefði talið 2 þau atkvæði ógild,
er greidd voru á þann lista, er L. Thorar-
ensen var á og hefði L. T. hlotið kosn-
ingu, ef þeir seðlar hefðu verið teknir gildir
af kjörstjórninni. Bæjarstjórnin staðfesti
gerðir kjörstjórnarinnar í málinu, sem sagt
er að vísað verði til stjórnarráðs.
U M. F. A.
hélt mikla afmælissamkomu á laug-
ardaginn var og bauð á hana ýmsum
bæjarbúum. — Margar ræður voru
fluttar.
Kappglíma
(grísk-rómversk) var háð á ísafirði
fyrir skömmu. — Sigurvegarinn varð
Jón Helgason frá Akureyri.
Ritdeilan um
sjálfstœðismálið.
Einar Hjörleifsson, Dr. K. Berlin
og Dr. Valtýr Guðmundsson.
Ritlingur Einars Hj örleifssonar
»Frjálst sambandsland« hefir verið gef-
inn út á dönsku og nefnist: »Dan-
mark og Island«. Vinur vor Henrik
Ussing adjunkt hefir skýrt frá efni rits-
ins í »Politiken« og að því er séð
verðar aðhylst skoðanir Einars.
En Dr. Knud Berlin sá er ritaði í
sumar greinina í »Dansk Magasin« um
sjálfstæðismál vort, hefir þar á móti
ritað mjög harðorðan ritdóm um bækl-
inginn í »Dannebrog«, blað Albertis.
Heldur hann því fram að ekkert sé
nýtt í bæklingnum, hann sé að eins
uppsuða af ritum Jóns Sigurðssonar
með öllum þeirra göllum og gæðum
og svo frásaga um hina stjórnarbar-
áttuna frá 1849, A þessari frásögu sé
auðvitað talsvert að græða fyrir danska
lesendur, en hún sé svo hlutdræg og
ósanngjörn í garð Dana, að full þörf
væri á að óvilhallur maður ritaði hana
að nýju og nýr honum því um nasir
að hann »taki upp þá kórvillu eftir Jóni
Sigurðssyni að krefjast þess sem sögu-
legs og lagalegs réttar að ísland verði
svo að segja óháð Dönum«.
En höf. lætur sér ekki nægja að
níða rit Einars, heldur mótmælir hann
beinlínis skoðunum þeim sem þar er
haldið fram. Krafan um að ísland sé
frjálst sambandsland Danmerkur og
henni óháð hafi ekki við nein söguleg
eða réttarleg rök að styðjast. — En
í þessu sambandi tekur höf. það fram
að »hefði Einar að eins haldið því
fram að íslendingar hefðu þjóðlegan
og eðlilegan rétt til þess að verða
miklum mun óháðari en nú og mundu
ekki verða ánægðir fyr en gagngerð
breyting fengist á hinu ríkisréttarlega
sambandi þeirra við Dani, þá hefði því
ekki orðið mótmælt með sögulegum
og lagalegum rökum, en þá hefði að
eins komið til þeirra kasta Dananna,
að yfirvega hvort timi væri nú þegar
til þess kominn að gera nokkurar frek-
ari breytingar í þessa átt og að hve
miklu lcyti það yfirleitt gæti samrýmst
skipulagi, er viðunandi væri fyrir Dan
mörku.« — Þetta ætti að vera nóg til
þess að sýna hversu höf. þessi er inn-
an rifja í vorn garð. — Sögulegun Og
lagalegan rétt höfum vér engan til sjálf-
stœði og fjarstœða og misskilningur að
láta sér detta slíkt í hug. Þjóðlegan og
eðlllegan rétt megum vér nefna, en Danir
ráða auðvitað hvert tillit þeir taka til
þess, það verður algerlega að fara eftir
því sem þeim hentar bezt, — Þetta er
kjarninn í þessari Berlins grein. Og
þetta er aðalráðanautur stjórnarinnar
dönsku í sambandsmálinu. Hann hefir
verið fenginn til þess að rita heila
bók um málið og hana ætlar Dansk-
urinn að reka í höfuð neíndinni fs-
lenzku, strax og hún kemur að landi,
eins og Sæmundur rak saltarann í haus
Kölska forðum.
Ætla mætti að heimastjórnarmenn-
irnir íslenzku sem búsettir eru í Höfn
hefðu fundið ástæðu til þess að gera
athugasemdir við þessa ritsmfð. En
þeir þögðu, því miður. Aftur á móti
andmælti Dr. Valtýr greininni í sama
blaði nokkurum dögum síðar og sýndi
mjög rækilega fram á ýms vfllandi
ummæli í grein Berlins, en segist ekki
\
vilja, að svo komnu máli, rökræða
sambandsmálið í heild sinni, þar sem
nefndin eigi innan skamms að setjast
á rökstóla. Hann lætur þess getið að
skoðanir þær sem Einar haldi fram
séu ekki að eins í samræmi við skoð-
un stjórnarandstæðinga, heldur muni
margir stjórnarsinnar aðhyllast þær.
Rökstyður hann þessi ummæli sín svo
ekki verður á móti mælt. Dr. Berlin svar-
aði Valtý í sama blaði og fór undan
í hálfgerðum flæmingi. — En Valtýr
var ekki af baki dottinn og sýndi með
ljósum rökum að Dr. Berlin hefði ekki
rétt fyrir sér í því að það væri rangt
hjá Einari Hjörleifssyni að stefnuskrá
sjálfstæðismannanna íslenzku væri hin
sama og Þjóðfundarins 1851. Berlin
gerði enn tilraun til að verja sitt mál,
en mæltist til þess að lokum að þeir
legðu niður vopnin og fór lofsamleg-
um orðum um orðleikni andstæðings
síns og »hugprudhed«.
Dr. Knud. Berlin hvað vera gáfað-
ur maður, fróður vel og ritfær. Og
þótt hann riði ekki feitum hesti frá
orðasennu þeirra doktoranna, þá má
búast við að hann verði oss »óþægur
ljár í þúfu« í viðskiftum vorum við
Dani, þeim er í hönd fara.
X
*
Islenzkar glímur
við olympiska leiki.
Fyrir orð þeirra manna, sem strengdu
þess heit á ársafmæli U. M. F. A. í
fyrra, að íslendingar skyldu innan fimm
ára taka þátt í hinum olympisku leik-
um, eigum vér nú kost á að sýna ís-
lenzkar glímur við hátíðina í London,
sem á að fara fram í júlí í sumar.
Af þeirra hvötum gerði eg fyrirspurn
til yfirumsjónarmanns leikfimis- og í-
þróttakenslu í Danmörku K. A. Knud-
sen, hvort vér mundum ekki geta komið
þangað með vora þjóðlegu íþrótt, glím-
urnar.
Málinu kreyfði hann á fundi þeirra
manna, sem hafa allar framkvæmdir
á hendi fyrir þátttöku Danmerkur í
olympisku leikunum, og voru allir fljótt
á einu máli um það, að sjálfsagt væri
að koma því máli í framkvæmd að
glímurnar yrðu sýndar, og honum því
falið að biðja mig að gefa til kynna
hverir vildu takast það á hendur að
sýna glímurnar.
Æskilegast væri, að fyrst og fremst
Ungmennafélögin og þá öll glímufélög
og þeir sem vilja styðja að þessu
fyrirtæki, gætu komið sér saman um
að velja og senda glímumenn til há-
tíðarinnar.
Gæti oss tekist að sýna glímurnar
við olympisku leikina og látið oss
farast það vel úr hendi, sem eg efast
ekki um, þá mundi það hafa afarmikla
þýðingu, ekki einungis fyrir sjálfar
glt'murnar, sem ef til vill yrðu sjálf-
stæður þáttur leikanna upp frá þvf,
heldur og alt íþrótta Iff á íslandi.
Með því mundum vér auka sjálfstraust
vort og takast að hrinda af oss miklu
af því, sem á oss er borið um veikl-
un og vesaldóm. Með því munum vér
vinna þjóðinni nafn, heiður og álit.
Sögur vorar, sem vér höfum sagt,
skrifað og geymt fram á vora daga,
eru nú þýddar á mörg tungumál og
komnar út á meðal þjóðanna. Þeim
eigum vér það mikið að þakka, sem
vér þó erum, og fyrir þær höfum vér
nafn hjá þjóðunum. Þær hafa lært að
skilja þær og færa sér þær í nyt og
átt mestan þáttinn í þvf að opna augu
vor fyrir ágæti þeirra.
Glímurnar, þessar fornnorrænu menj-
ar, eru eftir. Þær eiga eftir að komast
út fyrir landssteinana og geta oss
frægðar. Þá mun það fyrst renna upp
fyrir oss hvers virði þær eru, og vér
munum þá verða fúsari til þess að
æfa þær að nyju.