Norðurland - 04.04.1908, Síða 2

Nl.
134
Um aðflutningsbannið
eftir Porstein bónda Gíslason.
Ritað að tilhlutun »Bindindissameiningar
Norðurlands.c
I.
Sá tími fer að nálgast er þjóðin sjálf
á að skera úr því með atkvæðagreiðslu,
hvort hún vill losna við hið margvís-
lega böl og eyðileggingu, sem áfengið
hefir valdið henni um langan aldur.
Lítill vafi er á því, að mikill meiri
hluti þjóðarinnar vill að bannaður sé
ekki að eins tilbúningur áfengra drykkja
hér á landi, heldur sé líka bannað að
flytja áfengi til landsins. Mætti hver
maður á landinu, karl og kona, sem
kominn er til vits og ára, greiða at-
kvæði sitt um þetta mál, þá er eg í
engum vafa um að meiri hlutinn með
aðflutningsbanninu yrði stórkostlega
mikill.
En til þessa mun ekki vera ætlast.
Þeir einir munu eiga að fá að greiða
atkvæði um málið, sem hafa kosning-
arrétt til löggjafarþings þjóðarinnar
og vita allir hve naumlega sá réttur
er skamtaður.
Atkvæðagreiðslan sem í hönd fer,
getur því ekki orðið sannur spegill
þjóðarviljans. Hún getur aðeins sýnt
það eitt hvernig kjósendurnir líta á
málið.
En hvernig ætli þeir líti á málið ?
Eg skal engu um það spá, en það
þykist eg mega fullyrða, að málið
standi hallara fæti í höndum kjósend-
anna, en ef það hefði verið borið undir
atkvæði allra fullveðja manna í land-
inu. í flokki kjósendanna er tiltölulega
mikið af hinum eldri mönnum, en vín-
nautnin á flesta áhangendur sína í flokki
eldri kynslóðarinnar.
Sárt er til þess að vita, að einmitt
þessi hluti þjóðarinnar, sem á að ráða
lögum og lofum í landinu og leiða hana
fram á menningarbrautina, gera hana
sjálfstæða, andlega og efnalega, skuli
að nokkurum hluta vera því mótfall-
inn, að þjóðin losni við áfengisnautn-
ina, einmitt þá nautn, sem reynsla
þessarar þjóðar og allra annara þjóða
hefir sýnt og sannað, að ekkert gott
getur af leitt, heldur hafi hún valdið
ómetanlegu tjóni.
Fyrir þessu þykist eg ekki þurfa
að færa neinar sannanir; eg held að
allir viti þetta og séu reyndar nokk-
urnvegin sammála um það; dagleg
dæmi og reynsla sanna það áþreifan-
lega að vínnautnin er til tjóns bæði
þeim sem neita vínsins og auk þess
aðstandendum þeirra og þjóðfélaginu
í heild sinni.
Þess vegna er það líka að vínnautn-
in á svo fáa formælendur, þeirra sem
vilja kannast við það opinberlega að
þeir telji hana vera til góðs. Vinir
vínnautnarinnar treysta sér blátt áfram
ekki til þess. En þá er önnur leið far-
in, sú leiðin að gera aðflutningsbannið
tortryggilegt, telja það óráðlegt og ó-
gerlegt að gera það að lögum.
Sjálfsagt er að athuga allar þær á-
stæður, sem andstæðingar aðflutnings-
bannsins hafa fram að flytja. Vona eg
og veit að margir verða til þess að
ræða þetta mál í blöðum vorum. Eg
skal hér tilfæra nokkurar algengustu
ástæðurnar, þær sem mest er á lofti
haldið og reyna til að sanna hve veiga-
Iitlar þær eru.
1. Tekjumissir landssjóðs.
Sú ástæðan er af mörgum talin
aðalástæðan og þarf því sérstaklega
að svara henni.
Eg skal þá fyrst leyfa mér að benda
á það, að verzlunarmagn landsins hefir
á sfðari árum aukist stórkostlega mik-
ið og hafa landssjóði aukist tekjur til
muna af því á margan hátt. Nú er
það auðsætt að því meira sem þessar
tekjur aukast, þess minna gætir þeirra
tekna tiltölulega, sem landið fær af
innflutningi áfengis. Flestir vonast víst
líka eftir því að þessar tekjur geti
fremur farið vaxandi en minkandi, bú-
ast við því að gjaldþolið af rekstri
atvinnuveganna vaxi fremur en minki
og er þá auðsætt að minna munar í
raun réttri um áfengistollinn, sem ekki
er líklegt að geti vaxið til muna úr
þessu, jafnvel þó tollurinn væri hækk-
aður; svo mikið hefir bindindisstarf-
semin í landinu þegar að gert og ger-
ir vonandi betur hér eftir, ef þörf
verður á.
Ennfremur má telja það víst, að ef
aðflutningsbann væri lögleitt, mundi
innflutningur af öðrum tollskyldum
vörum aukast töluvert við þetta bann.
Líklegt er að kaffi- og sykurkaupin
mundu eitthvað aukast og tóbakskaup-
in jafnvel líka. Drykkjumennirnir mundu
margir hverir þurfa að fá eitthvað í
staðinn fyrir staupið sitt, svona fyrst
um sinn og er þá auðsætt að lands-
sjóður fengi meiri tekjur en áður. Sjálf-
sagt væri það æskilegt, ef hægt væri
að gera ráð fyrir því, að kaupin á
annari munaðarvöru ykjust ekkert við
aðflutningsbannið, en ekki tel eg rétt
að gera ráð fyrir því. Landssjóður
fengi því þegar nokkuð í skarðið; en
þó þær tekjur séu ekki hinar æski-
legustu, væru þær þó miklu betur
fengnar en víntekjurnar; þau útlát yrðu
þjóðinni til miklu minni óhamingju.
Þessi tekjuauki mundi þó ekki
hrökkva til þess að bæta landssjóði
upp tekjumissi sinn af vínkaupum.
Yrði breytingin engin önnur, má búast
við skakkafalli fyrir landssjóðinn.
En þá er að gæta að því, að það
fé sem neytendur vínsins greiða í lands-
sjóð, er aðeins nokkur hluti af því,
sem þeir verða sjálfir að borga fyrir
vínið. Maður sem t. d. eyðir 300 kr.
fyrir vín árlega, borgar varla meira
en 100 kr. af þeim í landssjóðinn.
Hinar 200 krónurnar verða eyðslueyr-
ir. Þessar krónurnar sparast, ef vín
verður ekki flutt til landsins, nema
130
gæti í veg fyrir þetta val. Hvernig getum við þá breytt
ráðvandlega við son okkar öðruvísi en að segja við hann:
viltu nú prófa sjálfan þig í þessu máli, — eða hefir þú
fyrirfram valið um?«
»Nú ertu farinn að rangfæra, Karsten.<
»Nei, það geri eg ekki. Abraham er nógu stór orð-
inn til að skilja hverju þetta skiftir; þessvegna hefi eg
beðið svona lengi. Látum hann sjálfan velja um, hvort
hann vill fermast eða ekki. Það finst mér þú hljótir að
fallast á með fögnuði, þar sem þú lætur þér svo ant
um frelsi og réttlæti.*
»Jæja þá, — það er bezt að láta hann velja um!«
hrópaði frú Wenche, en bætti þó samstundis við: »Æ
nei, ■— hvaða gagn ætli sé í því? Svona mikið barn,
— hann kýs auðvitað að vera eins og aðrir, til þess
að geta verið í friði. Nei, nei, Karsten! Það er stór
synd af okkur, ef við sendum son okkar vísvitandi
beint af augum inn í ósannindin og alt þetta kák.«
»En segðu mér nú, Wenche, — hve iengi hefir þú
hugsað þér að halda áfram með að velja fyrir son þinn?
Ætlarðu líka, þegar að því kemur, að velja konu handa
honum?«
»Hvaða vitleysa Karsten! Eg, sem einmitt held því
alt af fram að hann eigi að vera frjáls.«
»Það er undarlegt frelsi! — Ef Abraham vill nú í
raun og veru láta ferma sig —.«
»Þá er það af því að hlann hefir ekki meiri skilning
nú.«
»Og ef hann skyldi svo að nokkurum árum liðnum
hafa skilning ekki betri en svo, að hann vildi fá sér
konu, er þú værir óbifanlega sannfærð um — eins og
131
þú ert vön að vera — að steypa mundi syni þínum f
botnlausa ógæfu, — hvað ætti þá að gera?«
»Það er sannarlega kvalræði að tala við þig, Karsten,
því að þú blandar öllu saman.«
»Við skulum nú ekki fara í ofsa til einskis gagns.
Mér fanst, að við töluðum svo rólega og blátt áfram
um þetta núna. Ætli það sé eg, sem blanda saman?
— Ætli það sé ekki öllu heldur hugsanlegt, að einmitt
þú blandir saman við ást þína til Abrahams dálitlu af
þeirri harðstjórn, — fyrirgefðu, — sem er óaðskiljan-
Ieg allri ást? Ætli þú viljir nú ekki með allri umhyggju
þinni fyrir því að veita honum jafnan það sem bezt er,
sækjast eftir því að velja ávalt fyrir hann? Og þó hef-
irðu margsinnis sagt, að manninum sé það bezt að fá
að velja sjálfur.«
»Eg vil fegin vera róleg, Karsten, og eg segi þetta
ekki í þeim tilgangi að særa þig; en þvf er nú svona
farið, — það er verulega hættulegt að tala við þig,
því að þú snýr mér í hring og hefir hausavíxl á öllu.
Aldrei hefði eg búist við því að eg gæti hugsað til
þess með frjálsum vilja, að sonur minn yrði fermdur. En
nú finst mér nærri því eins og eitthvað sé hæft í því,
sem þú segir.«
»Já, eg held nú, að eg sé sá maður í þetta skiftið,
sem næst er í samræmi við meginstefnu þína,« mælti
prófessorinn; hann var nú alklæddur og ætlaði að fara.
»En það ætla eg að segja þér,« hrópaði frú Wenche
hvatlega þegar hann fór út úr dyrunum; »að þann
dag, þegar Abraham á að fara til kirkjunnar og vinna
þetta vansæla heit, vil eg hafa rétt til þess sem móðir
hans að spyrja hann, hvort hann viti hvað hann ætli
að gera; og verði hann þá ekki hiklaust sannmáll og
hvað gera má ráð fyrir því að eitt-
hvað gangi til nýrra munaðarvörukaupa
og mun það varla verða meira en 50
kr. Þá er eftir helmingurinn. Þeim
helmingi getur hann þá varið árlega
til þess að auka eign sína. En við
það að eignin eykst í landinu aukast
tekjur landssjóðsins á margan hátt.
Velmegun þjóðarin narvex þámeð hverju
árinu hraðar en áður og mun afleið-
ingin verða sú, að að fám árum liðn-
um mundi landssjóður ekki aðeins hafa
fengið tekjumissi sinn fullkomlega bætt-
an, en hann mundi reyndar fá miklu
meiri tekjur, einmitt vegna aðflutnings-
bannsins.
En hér er svo sem ekki alt talið
enn. Auk fjárins sem árlega er borg-
að fyrir áfengi, missir þjóðfélagi árlega
afarmikinn vinnukraft, vegna áfengis-
nautnarinnar og jafnframt missir lands-
sjóðurinn tekjur. Alls konar óregla
fylgir áfengisnautninni, sem spillir hag
þjóðfélagsins; hún veiklar heilsu margra
manna og margir tína Iíka lífinu henn-
ar vegna árlega. Alt rýrir þetta tekj-
ur landssjóðs.
Sumir líta á drykkjumennina svo
sem væru þeir nokkurs konar píslar-
vottar þjóðfélagsins. Við skulum lofa
þeim að drekka, greyunum, þeir borga
þá með því gjöld í landssjóðinn, segja
sumir. Þeir halda því að drykkjumenn-
irnir muni að einhverju Ieyti létta
gjöldunum af þeim sjálfum. Þeir gæta
þess ekki, að ef drykkjumaðurinn kast-
aði ekki burtu efnum sínum, heilsu
sinni og viti sínu fyrir áfengið, þá
væri hann betur fær um að borga
hærri skatta en öllu því fé nemui
sem hann ver til áfengiskaupa. Drykkju-
maðuiinn er enginn píslarvottur þjóð-
félagsins að þessu Ieyti, hann er að-
eins píslarvottur Bakkusar. Drykkju-
skapurinn er ekki nein sönn tekjugrein
fyrir þjóðfélagið, eða landssjóðinn, held-
ur átumein þjóðfélagsins, sem gerir
þjóðina fátækari, volaðri og ósjálfstæð-
ari og sviftir landið árlega miklum
tekjum.
Þá er því haldið fram að útlend-
ingar borgi nokkuð af vínfangatollin-
um og því komi gjöldin léttara niður
á Iandsbúum. Satt er það að vísu að
útlendingar drekka nokkuð af því víni,
sem flutt er til landsins, þó þeir drekki
fráleitt meira hjá oss, en við drekkum
hjá þeim á útlendu veitingahúsunum,
sem eru á floti alt árið, í kringum
strendur landsins. Mér finst samt þessi
kenning óvenjulega ómannúðleg, rétt
eins og þjóðfélagið hafi enga ábyrgð
á þeim mönnum, sem eru gestir lands-
ins. Margskonar óregla leiðir líka af
þessum drykkjuskap útlendinganna, sem
halda, þegar þeir eru orðnir druknir,
að alt sé þeim leyfilegt hér úti á ís-
landi. Lagabrot drukkinna útlendinga
og siðspilling sú er drykkjuskap þeirra
fylgir, bitnar á þjóðfélaginu og óbein-
línis á landssjóði. Eg held þessvegna
að hann þurfi ekkert að sjá eftir þeim
krónum, er hann fær nú frá þeim fyrir
áfengiskaup þeirra.
Að endingu skal eg benda á það,
að nú á að endurskoða alla skattalög-
gjöf landsins. Tækifærið er því eink-
ar hentugt til þess að afnema vínfanga-
tollinn. Skattanefndin hefði létt verk
að vinna, ef spurniflgin um vfnfanga-
tollinn væri örðugasta viðfangsefnið.
X