Norðurland - 01.08.1908, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
52. blað. j Akureyri, 1. ágúst 1908. J VII. ár.
^/linni
Einars Hjörleifssonar, frúar hans og dóttur.
/Vkureyri 21. júlímánaöar 1908.
thugunarverð
viðurkenning.
Sú var ein af aðalkröfum Þing-
vallafundarins, að vér mættum segja
Dönum upp þeim málum, er vér
fælum þeim á hendur. Ekkert þeirra
mála skyldi vera bundið nema um
ákveðinn tíma. Með því eina móti
þótti hugsanlegt — og var hugsan-
legt — að vér gætum fengið fullveldi
yfir öllum vorum málum.
Nákvæmlega sama hugsunin var
tekin fram í erindisbréfi þjóðræðis-
flokksins. Par er sagt: Fela má Dön-
um að fara með ýms mál fyrir ís-
lands hönd, meðan um semur.
Það getur því ekki verið neinum
vafa bundið, að það var uppsegjan-
leiki málanna, sem fyrir mönnum
vakti. Án hans þótti þjóðinni ekki
gangandi að samningum við Dani.
íslenzku nefndarmennirnir tóku
þessa kröfu til greina.
Þeir héldu henni fram í þeim upp-
köstum, er þeir báru fram fyrir Dani,
þangað til seint í aprílmánuði. Það
er fyrst í 4 manna nefndinni, sem
þeir voru í sýslumennirnir Lárus H.
Bjarnason og Jóhannes Jóhannesson,
að nokkur íslenzku nefndarmann-
anna var oþinberlega við það rið-
fnn, að víkja frá þessari kröfu.
Fyrir þetta hefir nefndarmönnun-
um verið þakkað, að þeir fylgdu þó
um nokkurn tíma fram kröfu þjóð-
arinnar og það lof hefir enginn sann-
gjarn maður hingað til viljað af þeim
hafa.
Mönnum brá því heldur en ekki
í brún, á fundinum í Galtarholti í
Mýrasýslu, þegar sjálfur ráðherrann
lýsti þar yfir því, að þeim nefndar-
mönnunum hefði aldrei verið full
alvara með þessa kröfu. Þeir hefðu
aðeins haldið henni fram til þess að
hafa eitthvað til þess að slá af við
Dani. Þeir hefðu sem sé aldrei til
þess ætlast, að hún næði fram að
ganga.
Þessum ummælum ráðherrans var
strax svarað á þá Ieið á fundinum, að
þetta væri bending fyrir þjóðina um
að gína ekki við þessum samningi
nú strax. Eðlilegast væri, úr því ráð-
herrann ætlaðist ekki til þess að kraf-
an væri uppfylt, að fela þá öðrum
en honum að semja við Dani um
hana, mönnum sem mætu kröfuna
einhvers og ætluðust til þess að
henni yrði framgengt.
Og óneitanlega verður ekki' ann-
að séð en að sú röksemdafærsla
sé réttmæt og eðlileg í alla staði.
Með þessari viðurkenningu hefir
ráðherrann sjálfur brugðið þeim
skugga yfir störf nefndarinnar, sem
engjnn andstæðinga hennar hefir,
oss vitanlega, gert áður í fuilri al-
vöru.
En íhugunarverð er þessi viður-
kenning og það á fleiri veg en einn.
Hafi þjóðin ekki verið sannfærð
um það áður, er líklegt að hún
sannfærist um það hér eftir, að síð-
asti liðurinn í samþykt Þingvalla-
fundarins hafi ekki verið saminn ó-
fyrirsynju. Sá liður hljóðaði svo:
„Sökum þess að alþingi var eigi
rofið þegar afráðið var að skipa
samninganefnd í sjálfstæðismálinu,
skorar fundurinn á alþingi og stjórn
að sjá um, að nefndin verði eigi
skipuð fyr af íslands hálfu, en kos-
ið hefir verið til alþingis af nýju."
Óhamingja íslands leyfði ekki að
farið væri eftir þeirri áskorun.
En hitt er ekki síður vert að í-
huga, að eklci verður betur séð en
að ráðherrann hafi fengið þeim
kröfum öllum fullnægt, er hann
sjálfur hafði áður borið fyrir brjósti
og reyndar töluvert meiru.
Það gefur oss von um að betur
mætti til takast, ef annar ætti með
að fara, sem gerði réttindi landsins
að enn þá meira áhugamáli sínu,
en hinn núverandi ráðherra, og ætl-
aðist til þess að allar réttmætar
kröfur vorar skyldu ná fram að
ganga.
Feröamenn
Sigurður Ólafsson sýslumaður í Kald-
aðarnesi í Arnessýslu og Sigurður
Briem póstmeistari í Reykjavík komu
hingað til bæjarins á sunnudaginn er
var og höfðu farið Sprengisandsveg.
Þeir fóru héðan aftur suður sveitaleið,
á þriðjudaginn.
„Ruddak sem jarlar,“ kappinn kvað,
Glúmur þá hjörvi i hönd
heimti sín Pverárlönd.
En hvorki dugðu vopn né vél:
auðnan varð ill við Glúm,
Einari gaf hans rúm.
Af þvi að Einar meira mat
ráðsnild en reiddan nað,
réttvtsi en ójafnað.
Enn eru lög um Eyjafjörð:
Einar skal eiga rúm
eftir hvern Víga-Glúm. —
Velkominn, Einar, vina til!
Eig þú við Eyjafjörð
óðar þins beztu jörð!
Heimild þú átt til óðals þess:
skáldmcerings gögnin gild,
göfgustu sagnasnild.
Ef Pverá enn ei liggur laus,
tak Shakespeare, Hugó, Húme,:
og hrek hinn forna Glúm.
Hann er að visu víðsjáll karl,
lœvis með laga prett,
leikinn við hnefans rétt;
* Frb. Sjekspir, Hýgó, Hjúm.
Og kann að „yrkja“ — eins og þú.
en hvorki ijóssins lönd,
lífgrös né hugarströnd.
Þú kant að „yrkja“ þessi lönd;
stærri þú ræktar reit
en rekka nokkur veit.
Einar og húsfrú Hjörleifsson,
syngur nú vinaval:
Velkomin hér i sal!
Sé þessi veröld völt og fleyg,
með samhug, ást og yl
eilífð vér búum til!
Setjumst svo hátt á sjónarhól;
þá sýnist svell og strönd
sólroðin Gósenlönd!
Lifi! þú sálna-sameining,
„ryð“ til vors réttar arfs
i riki mannkyns starfs! —
Hér þarf að „ riðja “ hundrað ból,
út reka ofsa og prett,
inn setja vit og rétt.
Heill sé þér, vin, til hjálpar oss!
Heill sé þér, horska drós!
Heill sé þér, meyjarrós!
(M. J.)
176
rúm konu hans var kalt og autt, rauk hann aftur á
fætur í ofboði, kveikti ljós og litaðist um. Alt var
hljótt; klukkan var rúmlega þrjú; hann sá engar menj-
ar eftir konu sína, nema kjólinn sem hún hafði farið úr.
Karsten Lövdahl fanst hjartað hætta að slá, og hon-
um varð það ljóst, að nú mundi þó eitthvað ekki vera
með feldu. Hann herti sig upp og brynjaðist allri þeirri
stillingu, sem lá f eðli hans, og lífið og starf hans hafði
styrkt og þroskað.
Hálfklæddur tók hann Ijósið, og fór á stað til að
leita að henni.
í stofunni sá hann, að ljósrák lagði út úr skrifstof-
unni; hurðin stóð í hálfa gátt. Hann varð að láta stað-
ar numið litla stund, en svo gekk hann í fáum skref-
um að dyrunum; hann vissi nú hvaða sjón hann fengi
að sjá.
Þó varð hann að styðja sig við af afli og kertastjak-
inn var nærri því hrotinn úr hendi hans.
í stóra hægindastólnum hans lá frú Wenche örend
með útrétta arma. Kertið á borðinu var nærri því brunn-
ið upp; og úr hendi hennar, sem hún hafði rétt út á
borðið, hafði oltið ein af litlu flöskunum hans, sem
hann kannaðist við.
Hann setti frá sér ljósið og langaði til að fleygja
sér ofan yfir hana. En alt í einu datt honum nokkuð
í hug, sem gerði hann sterkan og kaldan; nú reið á
því að hugsa um, hvað hægt væri að gera, hverju enn
þá væri unnt að leyna; nú þurfti á því að halda að
vera maður að gagni.
Og aftur bældi hann niður geðshræringuna með öllu
hinu margæfða taumhaldi á sjálfum sér og brá spegli
fyrir vit henni, enda þótt hann vissi reyndar að hún
173
handviss maður skammaðist hann sín fyrir það að hafa
nú brugðið upp þeirri mynd af sínum innri manni, sem
hann vildi fyrir hvern mun halda leyndri, því undir
þvf áleit hann heiður sinn kominn.
Gagnvart konu sinni fyrirvarð hann sig jafnvel öllu
minna, því hann vissi með sjálfum sér, að hann hafði
ekki meint þessi þungu orð í alvöru; og líka var hann
alveg sannfærður um það, að hún sjálf mundi fljótt
átta sig á þvf, samstundis og hún færi að íhuga það,
að orð þessi hefði hann talað bara fyrir óhug þann, sem
greip hann, þegar hann sá, hvað um var að vera.
Því óneitanlega var það ljóta sagan að eiga nú von
á barni.
Hann var nú í mörg ár orðinn svo vanur við að
hugsa að eins um þenna eina son. Bæði sem fátækra-
læknir og hagfræðingur hafði hann séð svo margar
hörmulegar afleiðingar af þessum barnafjölda hjá fólki.
Og hann hafði sjálfur bæði talað og skrifað margt og
mikið á móti þessu.
Mundi hann nú ekki hálfgert verða að athlægi, þeg-
ar hann færi eftir fimtán, sextán ára skeið að breyta
þannig á móti kenningu sinni, roskinn og ráðinn mað-
urinn? Öll þau hæðiyrði, sem hann yrði nú að þola,
bros, dylgjur og auðskilin græska!
Og svo í ofan á lag alt það uppnám, sem yrði í
húsinu, — öll þau óþægindi og Ieiðindi, sem af þessu
leiddi! Það var ekki mikið á meðan maður var ungur
og alt þetta var nýnæmi. En nú var öðru máli að
gegna; það yrði bara til að koma ruglingi á alt og
kollvarpa þeim friði og næði, sem nú var fengið.
Alt þetta hafði í einu vetfangi flogið í huga hans
og fundið frjóvan jarðveg í hinu illa, æsta skapi, sem